ابوالغادیه جهنی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '\[\[رده\:مدخل\]\]↵\[\[رده\:اعلام\]\]↵\[\[رده\:اصحاب پیامبر\]\]' به 'رده:مدخل رده:اعلام رده:اصحاب پیامبر') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل = ابوالغادیه جهنی | مداخل مرتبط = [[ابوالغادیه جهنی در تراجم و رجال]] - [[ابوالغادیه جهنی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوالغادیه جهنی | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر نمادین دمشق.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر نمادین دمشق | |||
| نام کامل = ابوالغادیه جهنی | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = [[جهینه]] | |||
| از تیره = | |||
| پدر = | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = [[سعد بن ابوالغادیه جهنی]] | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = {{فهرست جعبه افقی| [[شام]] | [[واسط]] }} | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]] | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = [[جنگ صفین]] | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = قاتل [[عمار بن یاسر]] | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
وی [[قاتل]] [[عمار]] است<ref>ذهبی، ج۲، ص۵۴۴.</ref> و برخی بعد از ذکر نام او گفته‌اند: [[لعنت خدا]] و [[ملائکه]] و [[انبیا]] بر او باد<ref>محمد بن مشهدی، ص۲۷۷؛ شهید اول، ص۸۳.</ref>. نام او به [[اختلاف]]، [[یسار]] و مسلم، و نام پدرش را سبع، ازهر یا ازیهر آورده‌اند<ref>ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱؛ ابن حجر، ج۶، ص۵۳۳.</ref>. [[شهرت]] او به [[کنیه]] است. برخی، ابوالعادیه نیز گفته‌اند<ref>منقری، ص۳۴۱؛ | وی [[قاتل]] [[عمار]] است<ref>ذهبی، ج۲، ص۵۴۴.</ref> و برخی بعد از ذکر نام او گفته‌اند: [[لعنت خدا]] و [[ملائکه]] و [[انبیا]] بر او باد<ref>محمد بن مشهدی، ص۲۷۷؛ شهید اول، ص۸۳.</ref>. نام او به [[اختلاف]]، [[یسار]] و مسلم، و نام پدرش را سبع، ازهر یا ازیهر آورده‌اند<ref>ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱؛ ابن حجر، ج۶، ص۵۳۳.</ref>. [[شهرت]] او به [[کنیه]] است. برخی، ابوالعادیه نیز گفته‌اند<ref>منقری، ص۳۴۱؛ محمد بن مشهدی، ص۲۷۷؛ ابن حجر، ج۳، ص۱۹۹.</ref> که تصحیف أبوالغادیه است. وی [[قحطانی]] و از تیره جهنی، [[مزنی]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۴۸۰؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۶۱؛ عمر کحاله، ص۲۱۶.</ref> یا فزاری<ref>محمد بن مشهدی، ص۲۷۷؛ شهید اول، ص۸۳.</ref> بود. به همین دلیل، برخی برای او دو یا سه مدخل جداگانه آورده‌اند<ref>مقایسه کنید با: ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۸۸؛ ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۲؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱-۲۳۲؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۵۸-۲۶۱.</ref>. که می‌توان گفت آنان یک نفر هستند. | ||
ابوالغادیه چوپان بوده و [[رسول خدا]]{{صل}} را دیده است<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۲.</ref>. وی حکایت [[مسلمان]] شدنش را چنین گفته است که به همراه مادرش نزد رسول خدا{{صل}} آمد و مسلمان شد و آن [[حضرت]] در پاسخ درخواست مادرش، آنان را [[نصیحت]] کرد<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۲.</ref>. وی مردی سالخورده و سیاه چهره بود و اندامی درشت داشت<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۸.</ref>. در [[بیعت عقبه]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۵۹.</ref> و در [[حدیبیه]] حاضر بود <ref>ابن حبیب، ص۲۹۵؛ ذهبی، ج۲، ص۵۴۴.</ref>. سپس در [[شام]] و بعدها در واسط ساکن شد<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵.</ref>. | ابوالغادیه چوپان بوده و [[رسول خدا]] {{صل}} را دیده است<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۲.</ref>. وی حکایت [[مسلمان]] شدنش را چنین گفته است که به همراه مادرش نزد رسول خدا {{صل}} آمد و مسلمان شد و آن [[حضرت]] در پاسخ درخواست مادرش، آنان را [[نصیحت]] کرد<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۲.</ref>. وی مردی سالخورده و سیاه چهره بود و اندامی درشت داشت<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۸.</ref>. در [[بیعت عقبه]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۵۹.</ref> و در [[حدیبیه]] حاضر بود <ref>ابن حبیب، ص۲۹۵؛ ذهبی، ج۲، ص۵۴۴.</ref>. سپس در [[شام]] و بعدها در واسط ساکن شد<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵.</ref>. | ||
از او پس از [[رحلت رسول خدا]]{{صل}} تا [[زمان]] خلفای نخستین، گزارشی در منابع دیده نشده است. فقط گفته‌اند ابوالغادیه، علاقه شدیدی به [[عثمان]] داشت<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱.</ref>. به همین دلیل، وقتی عمار، عثمان را [[سرزنش]] می‌کرد، [[کینه]] عمار را به [[دل]] گرفت و گفت: اگر یارانی داشتم، او را آن [[قدر]] می‌زدم تا بمیرد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷.</ref>. این گذشت تا آنکه در [[صفین]]، عمار را در جلو پیادگان دید و به او [[حمله]] کرد و با ضربتی که بر سر او زد، به شهادتش رساند<ref>ابن اثیر، ج۷، ص۲۵۹.</ref>. سپس ابن جون سر او را از [[بدن]] جدا کرد<ref>منقری، ص۳۴۱.</ref>. [[مردم]] [[شام]] می‌گویند: [[حُوَیّ بن ماتع بن زرعه]]، [[عمار]] را به [[قتل]] رساند و ابوالغادیه سر وی را جدا کرد<ref>ابن حبیب، ص۲۹۶.</ref>. بنابراین، چند نفر مدعی کشتن عمار بودند<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷؛ ابن حبیب، ص۲۹۶؛ ابن کلبی، ج۱، ص۱۴۱.</ref>. به او گفته شد [[دشمن]] تو در [[روز قیامت]] نیرومند است، اما او خندید<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۸؛ طبری، ص۱۶.</ref>. [[ابوبردة بن ابی موسی اشعری]] می‌گوید دست ابوالغادیه را به سبب قتل عمار بوسیدم و به او گفتم: هرگز [[آتش]] آن را لمس نخواهد کرد!<ref>ثقفی، ج۲، ص۵۶۶.</ref> | از او پس از [[رحلت رسول خدا]] {{صل}} تا [[زمان]] خلفای نخستین، گزارشی در منابع دیده نشده است. فقط گفته‌اند ابوالغادیه، علاقه شدیدی به [[عثمان]] داشت<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱.</ref>. به همین دلیل، وقتی عمار، عثمان را [[سرزنش]] می‌کرد، [[کینه]] عمار را به [[دل]] گرفت و گفت: اگر یارانی داشتم، او را آن [[قدر]] می‌زدم تا بمیرد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷.</ref>. این گذشت تا آنکه در [[صفین]]، عمار را در جلو پیادگان دید و به او [[حمله]] کرد و با ضربتی که بر سر او زد، به شهادتش رساند<ref>ابن اثیر، ج۷، ص۲۵۹.</ref>. سپس ابن جون سر او را از [[بدن]] جدا کرد<ref>منقری، ص۳۴۱.</ref>. [[مردم]] [[شام]] می‌گویند: [[حُوَیّ بن ماتع بن زرعه]]، [[عمار]] را به [[قتل]] رساند و ابوالغادیه سر وی را جدا کرد<ref>ابن حبیب، ص۲۹۶.</ref>. بنابراین، چند نفر مدعی کشتن عمار بودند<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷؛ ابن حبیب، ص۲۹۶؛ ابن کلبی، ج۱، ص۱۴۱.</ref>. به او گفته شد [[دشمن]] تو در [[روز قیامت]] نیرومند است، اما او خندید<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۸؛ طبری، ص۱۶.</ref>. [[ابوبردة بن ابی موسی اشعری]] می‌گوید دست ابوالغادیه را به سبب قتل عمار بوسیدم و به او گفتم: هرگز [[آتش]] آن را لمس نخواهد کرد!<ref>ثقفی، ج۲، ص۵۶۶.</ref> | ||
[[شهادت]] عمار به دست ابوالغادیه، مردم را به [[تعجب]] واداشت؛ زیرا آنان این [[حدیث]] [[رسول خدا]]{{صل}} را از خود ابوالغادیه شنیده بودند که فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ دِمَاءَكُمْ وَ أَمْوَالَكُمْ وَ أَعْرَاضَكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ...}}<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۱ و ۲۳۲؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۵۹، ۵۷۹.</ref>؛ و این حدیث که: {{متن حدیث|أَلاَ لاَ تَرْجِعُوا بَعْدِي كُفَّاراً يَضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْضٍ }}<ref>ابن قتیبه، ص۲۵۷؛ بغوی، ج۵، ص۳۱۹.</ref>؛ رسول خدا{{صل}} درباره عمار فرمود: {{متن حدیث| تَقْتُلُ عَمَّاراً اَلْفِئَةُ اَلْبَاغِيَةُ}}<ref>ابن سعد، ج۴، ص۱۹۲-۱۹۳؛ دینوری، ص۱۴۷؛ طبرانی، ج۵، ص۲۲۱ و ج۲۳، ص۳۶۳.</ref>؛ این [[روایت]] را [[راویان]] مختلفی در [[شأن]] و [[منزلت]] عمار نقل کرده‌اند. [[سخن]] رسول خدا{{صل}} درباره عمار، جایگاه بس والای وی و بر [[حق]] بودن او و [[باطل]] بودن کسانی که در مقابل او قرار گرفته‌اند، را می‌رساند. و عمل أبوالغادیه در کشتن عمار، خود دلیل روشنی بر [[انحراف]] [[معاویه]] و [[سپاه شام]] است. | [[شهادت]] عمار به دست ابوالغادیه، مردم را به [[تعجب]] واداشت؛ زیرا آنان این [[حدیث]] [[رسول خدا]] {{صل}} را از خود ابوالغادیه شنیده بودند که فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ دِمَاءَكُمْ وَ أَمْوَالَكُمْ وَ أَعْرَاضَكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ...}}<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۱ و ۲۳۲؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۵۹، ۵۷۹.</ref>؛ و این حدیث که: {{متن حدیث|أَلاَ لاَ تَرْجِعُوا بَعْدِي كُفَّاراً يَضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْضٍ }}<ref>ابن قتیبه، ص۲۵۷؛ بغوی، ج۵، ص۳۱۹.</ref>؛ رسول خدا {{صل}} درباره عمار فرمود: {{متن حدیث| تَقْتُلُ عَمَّاراً اَلْفِئَةُ اَلْبَاغِيَةُ}}<ref>ابن سعد، ج۴، ص۱۹۲-۱۹۳؛ دینوری، ص۱۴۷؛ طبرانی، ج۵، ص۲۲۱ و ج۲۳، ص۳۶۳.</ref>؛ این [[روایت]] را [[راویان]] مختلفی در [[شأن]] و [[منزلت]] عمار نقل کرده‌اند. [[سخن]] رسول خدا {{صل}} درباره عمار، جایگاه بس والای وی و بر [[حق]] بودن او و [[باطل]] بودن کسانی که در مقابل او قرار گرفته‌اند، را می‌رساند. و عمل أبوالغادیه در کشتن عمار، خود دلیل روشنی بر [[انحراف]] [[معاویه]] و [[سپاه شام]] است. | ||
[[سبط بن جوزی]]<ref>سبط بن جوزی، ص۹۱.</ref> به نقل از واقدی می‌گوید: ابوالغادیه و یک نفر دیگر نزد معاویه بر سر قتل عمار دعوا داشتند. [[عمرو عاص]] گفت: آن دو برای [[آتش جهنم]] [[نزاع]] دارند. معاویه گفت: ای عمرو! چه می‌گویی؟ آن دو در راه ما [[جان]] فشانی کرده‌اند! [[عمرو]] (به [[طعنه]]) گفت: [[سوگند]] به [[خدا]]! این چنین است و تو می‌دانی، و ای کاش من بیست سال پیش از این مرده بودم! | [[سبط بن جوزی]]<ref>سبط بن جوزی، ص۹۱.</ref> به نقل از واقدی می‌گوید: ابوالغادیه و یک نفر دیگر نزد معاویه بر سر قتل عمار دعوا داشتند. [[عمرو عاص]] گفت: آن دو برای [[آتش جهنم]] [[نزاع]] دارند. معاویه گفت: ای عمرو! چه می‌گویی؟ آن دو در راه ما [[جان]] فشانی کرده‌اند! [[عمرو]] (به [[طعنه]]) گفت: [[سوگند]] به [[خدا]]! این چنین است و تو می‌دانی، و ای کاش من بیست سال پیش از این مرده بودم! | ||
[[محبوبیت]] ابوالغادیه نزد [[معاویه]] به سبب [[قتل]] [[عمار]] بود و هرگاه او بر معاویه و دیگران وارد می‌شد، با [[تفاخر]] می‌گفت: بگویید: [[قاتل]] عمار بر در ایستاده است<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵.</ref>. هنگامی که از چگونگی قتل عمار از او سؤال می‌شد، وی بدون واهمه آن را شرح می‌داد<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵.</ref>. برخی [[راویان]] گفته‌اند: فردی گمراه‌تر از ابوالغادیه دیده نشده است؛ زیرا درباره قتل عمار از [[رسول خدا]]{{صل}} سخنی شنیده بود<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷.</ref>. پس از کشتن عمار، برای او ظرف شیشه‌ای پر از آب آوردند، ولی ابوالغادیه از [[نوشیدن]] آن [[امتناع]] کرد و با ظرف سفالی آب نوشید. [[نگهبان]] معاویه وقتی [[احتیاط]] او را دید، به زبان [[قوم]] خود گفت: از [[نوشیدن آب]] در شیشه [[پرهیز]] کردی، اما از کشتن عمار دوری نکردی<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷؛ سبط بن جوزی، ص۹۱.</ref>. | [[محبوبیت]] ابوالغادیه نزد [[معاویه]] به سبب [[قتل]] [[عمار]] بود و هرگاه او بر معاویه و دیگران وارد می‌شد، با [[تفاخر]] می‌گفت: بگویید: [[قاتل]] عمار بر در ایستاده است<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵.</ref>. هنگامی که از چگونگی قتل عمار از او سؤال می‌شد، وی بدون واهمه آن را شرح می‌داد<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵.</ref>. برخی [[راویان]] گفته‌اند: فردی گمراه‌تر از ابوالغادیه دیده نشده است؛ زیرا درباره قتل عمار از [[رسول خدا]] {{صل}} سخنی شنیده بود<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷.</ref>. پس از کشتن عمار، برای او ظرف شیشه‌ای پر از آب آوردند، ولی ابوالغادیه از [[نوشیدن]] آن [[امتناع]] کرد و با ظرف سفالی آب نوشید. [[نگهبان]] معاویه وقتی [[احتیاط]] او را دید، به زبان [[قوم]] خود گفت: از [[نوشیدن آب]] در شیشه [[پرهیز]] کردی، اما از کشتن عمار دوری نکردی<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷؛ سبط بن جوزی، ص۹۱.</ref>. | ||
روزی بر [[حجاج]] وارد شد. حجاج از او پرسید: آیا تو عمار را کشتی؟ گفت: بله. حجاج گفت: هرکه [[دوست]] دارد در [[روز قیامت]]، | روزی بر [[حجاج]] وارد شد. حجاج از او پرسید: آیا تو عمار را کشتی؟ گفت: بله. حجاج گفت: هرکه [[دوست]] دارد در [[روز قیامت]]، دست گشاده داشته باشد، به ابوالغادیه بنگرد. روزی دیگر، ابوالغادیه درخواستی از حجاج کرد، ولی او نپذیرفت. ابو الغادیه گفت: به دیگران از [[دنیا]] می‌بخشی، ولی به ما نمی‌بخشی و [[گمان]] می‌کنی من در [[قیامت]] گشاده دست هستم. حجاج به کنایه، از بی‌قرارگی شکل ظاهری ابوالغادیه چنین گفت: کسی که دندانش مانند [[کوه]] [[أحد]]، رانش مثل کوه وزقان<ref>بزرگ‌ترین کوه سیاه رنگ میان عرج و رویشه [اسم دو مکان].</ref> و نشیمنگاهش مانند فاصله [[مدینه]] تا [[ربذه]] باشد، در قیامت گشاده دست است<ref>چون شکل و اندام جسمانی ابو الغادیه نامناسب بوده، حجاج او را این چنین تشبیه کرده است.</ref> و سپس به ابوالغادیه گفت: سوگند به خدا اگر همه [[مردم]] در کشتن عمار شرکت داشتند، به [[جهنم]] می‌رفتند<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱؛ سیدعلی خان، ص۲۸۲.</ref>. | ||
ابوالغادیه، حدود بیست [[روایت]] از [[رسول خدا]]{{صل}} نقل کرده است<ref>ابن عساکر، ج۴۳، ص۳۵۶، برای اطلاع از روایات او بنگرید: احمد بن حنبل، ج۴، ص۷۶ و ج۵، ص۶۸؛ ابن | ابوالغادیه، حدود بیست [[روایت]] از [[رسول خدا]] {{صل}} نقل کرده است<ref>ابن عساکر، ج۴۳، ص۳۵۶، برای اطلاع از روایات او بنگرید: احمد بن حنبل، ج۴، ص۷۶ و ج۵، ص۶۸؛ ابن ابی‌حاتم، ج۹، ص۳۰۶.</ref>. فرزند ابوالغادیه به نام [[سعد]]- نام او را رسول خدا {{صل}} گذاشت. از [[راویان]] است<ref>ابن عساکر، ج۲۰، ص۴۰۵.</ref>. او تا [[زمان]] [[حجاج]]<ref>حکومت، ص۷۵-۹۵.</ref> زنده بود<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۶۰.</ref> و در دوره [[حکومت]] او درگذشت؛ زیرا حجاج می‌گفت: هرکس در [[تشییع جنازه]] او شرکت نکند، [[منافق]] است<ref>بلاذری، ج۳، ص۹۱.</ref><ref>[[حسین مرادی‌نسب|مرادی‌نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوالغادیه جهنی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۶۱-۴۶۲.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | |||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[سعد بن ابوالغادیه جهنی]] (فرزند) | |||
* [[جهینه]] (قبیله) | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۸: | خط ۸۰: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:اصحاب پیامبر]] | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
[[رده:جهینه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. ابوالغادیه جهنی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوالغادیه جهنی در تراجم و رجال - ابوالغادیه جهنی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| ابوالغادیه جهنی | |
|---|---|
 تصویر نمادین دمشق | |
| نام کامل | ابوالغادیه جهنی |
| جنسیت | مرد |
| از قبیله | جهینه |
| پسر | سعد بن ابوالغادیه جهنی |
| محل زندگی | |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
| حضور در جنگ | جنگ صفین |
| فعالیت‌های او | قاتل عمار بن یاسر |
مقدمه
وی قاتل عمار است[۱] و برخی بعد از ذکر نام او گفته‌اند: لعنت خدا و ملائکه و انبیا بر او باد[۲]. نام او به اختلاف، یسار و مسلم، و نام پدرش را سبع، ازهر یا ازیهر آورده‌اند[۳]. شهرت او به کنیه است. برخی، ابوالعادیه نیز گفته‌اند[۴] که تصحیف أبوالغادیه است. وی قحطانی و از تیره جهنی، مزنی[۵] یا فزاری[۶] بود. به همین دلیل، برخی برای او دو یا سه مدخل جداگانه آورده‌اند[۷]. که می‌توان گفت آنان یک نفر هستند.
ابوالغادیه چوپان بوده و رسول خدا (ص) را دیده است[۸]. وی حکایت مسلمان شدنش را چنین گفته است که به همراه مادرش نزد رسول خدا (ص) آمد و مسلمان شد و آن حضرت در پاسخ درخواست مادرش، آنان را نصیحت کرد[۹]. وی مردی سالخورده و سیاه چهره بود و اندامی درشت داشت[۱۰]. در بیعت عقبه[۱۱] و در حدیبیه حاضر بود [۱۲]. سپس در شام و بعدها در واسط ساکن شد[۱۳].
از او پس از رحلت رسول خدا (ص) تا زمان خلفای نخستین، گزارشی در منابع دیده نشده است. فقط گفته‌اند ابوالغادیه، علاقه شدیدی به عثمان داشت[۱۴]. به همین دلیل، وقتی عمار، عثمان را سرزنش می‌کرد، کینه عمار را به دل گرفت و گفت: اگر یارانی داشتم، او را آن قدر می‌زدم تا بمیرد[۱۵]. این گذشت تا آنکه در صفین، عمار را در جلو پیادگان دید و به او حمله کرد و با ضربتی که بر سر او زد، به شهادتش رساند[۱۶]. سپس ابن جون سر او را از بدن جدا کرد[۱۷]. مردم شام می‌گویند: حُوَیّ بن ماتع بن زرعه، عمار را به قتل رساند و ابوالغادیه سر وی را جدا کرد[۱۸]. بنابراین، چند نفر مدعی کشتن عمار بودند[۱۹]. به او گفته شد دشمن تو در روز قیامت نیرومند است، اما او خندید[۲۰]. ابوبردة بن ابی موسی اشعری می‌گوید دست ابوالغادیه را به سبب قتل عمار بوسیدم و به او گفتم: هرگز آتش آن را لمس نخواهد کرد![۲۱]
شهادت عمار به دست ابوالغادیه، مردم را به تعجب واداشت؛ زیرا آنان این حدیث رسول خدا (ص) را از خود ابوالغادیه شنیده بودند که فرمود: «إِنَّ دِمَاءَكُمْ وَ أَمْوَالَكُمْ وَ أَعْرَاضَكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ...»[۲۲]؛ و این حدیث که: «أَلاَ لاَ تَرْجِعُوا بَعْدِي كُفَّاراً يَضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْضٍ »[۲۳]؛ رسول خدا (ص) درباره عمار فرمود: « تَقْتُلُ عَمَّاراً اَلْفِئَةُ اَلْبَاغِيَةُ»[۲۴]؛ این روایت را راویان مختلفی در شأن و منزلت عمار نقل کرده‌اند. سخن رسول خدا (ص) درباره عمار، جایگاه بس والای وی و بر حق بودن او و باطل بودن کسانی که در مقابل او قرار گرفته‌اند، را می‌رساند. و عمل أبوالغادیه در کشتن عمار، خود دلیل روشنی بر انحراف معاویه و سپاه شام است.
سبط بن جوزی[۲۵] به نقل از واقدی می‌گوید: ابوالغادیه و یک نفر دیگر نزد معاویه بر سر قتل عمار دعوا داشتند. عمرو عاص گفت: آن دو برای آتش جهنم نزاع دارند. معاویه گفت: ای عمرو! چه می‌گویی؟ آن دو در راه ما جان فشانی کرده‌اند! عمرو (به طعنه) گفت: سوگند به خدا! این چنین است و تو می‌دانی، و ای کاش من بیست سال پیش از این مرده بودم!
محبوبیت ابوالغادیه نزد معاویه به سبب قتل عمار بود و هرگاه او بر معاویه و دیگران وارد می‌شد، با تفاخر می‌گفت: بگویید: قاتل عمار بر در ایستاده است[۲۶]. هنگامی که از چگونگی قتل عمار از او سؤال می‌شد، وی بدون واهمه آن را شرح می‌داد[۲۷]. برخی راویان گفته‌اند: فردی گمراه‌تر از ابوالغادیه دیده نشده است؛ زیرا درباره قتل عمار از رسول خدا (ص) سخنی شنیده بود[۲۸]. پس از کشتن عمار، برای او ظرف شیشه‌ای پر از آب آوردند، ولی ابوالغادیه از نوشیدن آن امتناع کرد و با ظرف سفالی آب نوشید. نگهبان معاویه وقتی احتیاط او را دید، به زبان قوم خود گفت: از نوشیدن آب در شیشه پرهیز کردی، اما از کشتن عمار دوری نکردی[۲۹].
روزی بر حجاج وارد شد. حجاج از او پرسید: آیا تو عمار را کشتی؟ گفت: بله. حجاج گفت: هرکه دوست دارد در روز قیامت، دست گشاده داشته باشد، به ابوالغادیه بنگرد. روزی دیگر، ابوالغادیه درخواستی از حجاج کرد، ولی او نپذیرفت. ابو الغادیه گفت: به دیگران از دنیا می‌بخشی، ولی به ما نمی‌بخشی و گمان می‌کنی من در قیامت گشاده دست هستم. حجاج به کنایه، از بی‌قرارگی شکل ظاهری ابوالغادیه چنین گفت: کسی که دندانش مانند کوه أحد، رانش مثل کوه وزقان[۳۰] و نشیمنگاهش مانند فاصله مدینه تا ربذه باشد، در قیامت گشاده دست است[۳۱] و سپس به ابوالغادیه گفت: سوگند به خدا اگر همه مردم در کشتن عمار شرکت داشتند، به جهنم می‌رفتند[۳۲].
ابوالغادیه، حدود بیست روایت از رسول خدا (ص) نقل کرده است[۳۳]. فرزند ابوالغادیه به نام سعد- نام او را رسول خدا (ص) گذاشت. از راویان است[۳۴]. او تا زمان حجاج[۳۵] زنده بود[۳۶] و در دوره حکومت او درگذشت؛ زیرا حجاج می‌گفت: هرکس در تشییع جنازه او شرکت نکند، منافق است[۳۷][۳۸]
جستارهای وابسته
- سعد بن ابوالغادیه جهنی (فرزند)
- جهینه (قبیله)
منابع
پانویس
- ↑ ذهبی، ج۲، ص۵۴۴.
- ↑ محمد بن مشهدی، ص۲۷۷؛ شهید اول، ص۸۳.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱؛ ابن حجر، ج۶، ص۵۳۳.
- ↑ منقری، ص۳۴۱؛ محمد بن مشهدی، ص۲۷۷؛ ابن حجر، ج۳، ص۱۹۹.
- ↑ ابن اثیر، ج۵، ص۴۸۰؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۶۱؛ عمر کحاله، ص۲۱۶.
- ↑ محمد بن مشهدی، ص۲۷۷؛ شهید اول، ص۸۳.
- ↑ مقایسه کنید با: ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۸۸؛ ابونعیم، ج۶، ص۲۹۸۲؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱-۲۳۲؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۵۸-۲۶۱.
- ↑ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۲.
- ↑ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۲.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۱۹۸.
- ↑ ابن حجر، ج۷، ص۲۵۹.
- ↑ ابن حبیب، ص۲۹۵؛ ذهبی، ج۲، ص۵۴۴.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷.
- ↑ ابن اثیر، ج۷، ص۲۵۹.
- ↑ منقری، ص۳۴۱.
- ↑ ابن حبیب، ص۲۹۶.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷؛ ابن حبیب، ص۲۹۶؛ ابن کلبی، ج۱، ص۱۴۱.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۱۹۸؛ طبری، ص۱۶.
- ↑ ثقفی، ج۲، ص۵۶۶.
- ↑ ابن اثیر، ج۶، ص۱ و ۲۳۲؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۵۹، ۵۷۹.
- ↑ ابن قتیبه، ص۲۵۷؛ بغوی، ج۵، ص۳۱۹.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۱۹۲-۱۹۳؛ دینوری، ص۱۴۷؛ طبرانی، ج۵، ص۲۲۱ و ج۲۳، ص۳۶۳.
- ↑ سبط بن جوزی، ص۹۱.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۲۵.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۱۹۷؛ سبط بن جوزی، ص۹۱.
- ↑ بزرگ‌ترین کوه سیاه رنگ میان عرج و رویشه [اسم دو مکان].
- ↑ چون شکل و اندام جسمانی ابو الغادیه نامناسب بوده، حجاج او را این چنین تشبیه کرده است.
- ↑ ابن اثیر، ج۶، ص۲۳۱؛ سیدعلی خان، ص۲۸۲.
- ↑ ابن عساکر، ج۴۳، ص۳۵۶، برای اطلاع از روایات او بنگرید: احمد بن حنبل، ج۴، ص۷۶ و ج۵، ص۶۸؛ ابن ابی‌حاتم، ج۹، ص۳۰۶.
- ↑ ابن عساکر، ج۲۰، ص۴۰۵.
- ↑ حکومت، ص۷۵-۹۵.
- ↑ ابن حجر، ج۷، ص۲۶۰.
- ↑ بلاذری، ج۳، ص۹۱.
- ↑ مرادی‌نسب، حسین، مقاله «ابوالغادیه جهنی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۶۱-۴۶۲.