آزادی انجمن‌ها و مجامع: تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع مرتبط = آزادی

| مداخل مرتبط = [[آزادی انجمن‌ها و مجامع در قرآن]] - [[آزادی انجمن‌ها و مجامع در حدیث]] - [[آزادی انجمن‌ها و مجامع در کلام اسلامی]] - [[آزادی انجمن‌ها و مجامع در فقه سیاسی]]

آزادی “اجتماعات” به صورت موقت و پراکنده و به نحو غیر سازمانی بوده، اما افراد “جامعه” آزادند که مجامع و انجمن‌های سازمان داده شده و رسمی را تشکیل دهند و در قالب انجمن، کانون، [[حزب]] و... برای رسیدن به [[اهداف]] [[اجتماعی]] خود، جلسات یا نشست‌هایی را برپا کنند.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[آزادی در فقه و حدود آن (کتاب)|آزادی در فقه و حدود آن]]، ص ۳۱.</ref>

[[جامعه]] از گروه‌های مختلف قبیله‌ای، منطقه‌ای، زبانی و صنفی و... تشکیل می‌یابد. افراد جامعه می‌توانند به منظور دست‌یابی به اهداف خود در قالب‌های مختلف به تشکیل گروه‌ها، انجمن‌ها و اجتماعات و راهپیمایی‌ها [[اقدام]] کنند. به طور کلی اهداف این گونه انجمن‌ها و اجتماعات را می‌توان به اهداف [[سیاسی]] و غیر سیاسی، اعم از [[فرهنگی]]، [[اقتصادی]] و [[اجتماعی]]، تقسیم کرد. تبیین موضع [[فقه]] در قبال اهداف سیاسی که بیشتر “حزب” عهده‌دار آن است در فصل بعدی خواهد آمد. در این فصل به تبیین موضع فقه در قبال گروه‌ها و اجتماعات صنفی و خیریه‌ای می‌پردازیم. در آغاز ذکر این نکته لازم است که [[اسلام]] به نیازهای مادی و اقتصادی [[انسان]] توجه و اهمیت ویژه‌ای دارد و برخلاف بعضی [[ادیان]]، تأمین [[حقوق]] و نیازهای مادی و [[دنیوی]] انسان را جزء برنامه‌های خود قرار داده و ضمن [[نهی]] [[مؤمنان]] از [[دنیاگریزی]] ([[ریاضت]])، آنان را به استفاده از نعمت‌های دنیوی [[الهی]] [[تشویق]] می‌کند<ref>ر. ک: {{متن قرآن|فَدَلَّاهُمَا بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَنَادَاهُمَا رَبُّهُمَا أَلَمْ أَنْهَكُمَا عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَأَقُلْ لَكُمَا إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمَا عَدُوٌّ مُبِينٌ}} «پس آنان را با فریب فرو لغزاند؛ و چون از آن درخت چشیدند شرمگاه‌هایشان بر آنان نمودار گشت و به چسباندن از برگ‌های بهشت بر آنها آغازیدند و پروردگارشان به آن دو ندا داد: آیا شما را از این درخت باز نداشته و به شما نگفته بودم که به راستی شیطان، شما را دشمنی آشکار است؟» سوره اعراف، آیه ۲۲.</ref>؛ برای مثال برخی [[روایات]] [[فقر]] و نداری را از موجبات [[کفر]] -البته در بعضی مواقع آن هم برای بعضی [[انسان‌ها]]- برشمرده شده است<ref>ر. ک: محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۷، ماده فقر.</ref>.

نمونه بارز آن، [[مشارکت]] [[پیامبر اسلام]] [[پیش از بعثت]] در [[پیمان]] [[جوانان]] [[مکه]] به نام “حلف الفضول” بود که اعضای آن پیمان دفاع از حقوق [[مظلومان]] بسته بودند. [[حضرت]] بعد از [[بعثت]] ضمن [[به نیکی یاد کردن]] از آن، می‌فرمود: من در پیمان و سوگندی - در [[خانه]] [[عبدالله]] بن جذعان - مشارکت کردم که [[دوست]] ندارم در عوض آن نعمت‌های کثیر بدهند، و اگر در [[اسلام]] نیز بر چنین پیمانی [[دعوت]] شوم، بدان پاسخ مثبت خواهم داد<ref>{{عربی|لقد شهدت في دار عبدالله بن جذعان حلفاً ما أحب لي به حمر النعم و لوادعي به في الإسلام لأجبت}} (وهبة زحیلی، نظام الاسلام، ص۳۶۸).</ref>.

از آنجا که مورد بحث، گروه‌هایی هستند که در [[مقام]] [[دفاع]] از [[حقوق]] فرد یا افرادی می‌باشند، این دفاع به دو شکل می‌تواند انجام گیرد: یا پیش از [[تعدی]] [[متجاوزان]] به حقوق افراد، اعضای گروه با راهکارهای مختلف، اعم از [[تشویق]] یا [[تهدید]]، آنان را به صرف نظر از پایمال کردن حقوق دیگران وادار کنند که در این صورت، مصداق بارز “امر به معروف” خواهد بود؛ یا اینکه اعضای گروه بعد از تعدی، در صدد [[احیا]] و جبران حقوق و [[ستم‌ها]] باشند، که در این صورت، مصداق “نهی از منکر” خواهد بود. در دو صورت فوق، ادله امر به معروف و نهی از منکر، مبنای [[مشروعیت]] و پشتوانه نظری چنین حرکت‌های گروهی خواهد بود.

[[رده:آزادی]]