آداب ازدواج: تفاوت میان نسخه‌ها

“Wer heiratet, handelt gut, und wer es nicht tut, handelt besser”

“ Nicht heirassen, is gut, aber gut heirassen ist besser”

پیامبر اکرم {{صل}} با ازدواج‌های اجباری و تحمیلی [[مخالفت]] می‌ورزید و به [[پیروان]] خود می‌آموخت که چنین ازدواج‌هایی پذیرفته نیست. از [[ابن عباس]] نقل شده است که دختر [[جوانی]] نزد پیامبر آمد و گفت: “پدر من به قصدی مادی مرا به ازدواج پسر برادرش درآورده است درحالی‌که من بدان مایل نیستم”. پیامبر فرمود: “نظر پدرت را بپذیر و اجازه بده این ازدواج سر بگیرد”. دختر گفت: “من هیچ تمایلی بدو ندارم و نمی‌توانم عمل پدرم را بپذیرم”. رسول خدا {{صل}} فرمود:”پس برو و با هرکه می‌خواهی ازدواج کن”. دختر گفت: {{متن حدیث|إِنِّي قَدْ أَجَزْتُ مَا صَنَعَ أَبِي وَلَكِنِّي أَرَدتُ أَنْ تَعْلَمَ النِّسَاءُ أَنْ لَيْسَ إِلَى الْآبَاءِ مِنَ اْلَأْمِر شَيْءٌ}}<ref>اسحاق بن [[ابراهیم]] بن [[مخلد]] الحنطلی راهویة، [[مسند]] [[ابن راهویه]]، تحقیق عبدالغفور عبدالحق [[حسین]] برد البلوسی، الطبعة الاولی، مکتبة الایمان، [[المدینة]] المنورة، ۱۴۱۲ ق. ج۳، ص۷۴۷؛ [[أبوعبد الله احمد بن محمد بن حنبل الشیبانی]]، المسند، دار [[احیاء]] التراث العربی، بیروت، ج۶، ص۱۳۶؛ [[أبو عبد الله]] [[محمد بن یزید]] القزوینی المعروف بابن ماجة، [[سنن]] ابن ماجة، تحقیق [[محمد]] فؤاد عبدالباقی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۳۹۵ ق. ج۱، ص۶۰۳؛ أبو [[عبدالرحمن]] [[احمد]] بن [[شعیب]] النسائی، سنن النسائی، شرح جلال‌الدین السیوطی و حاشیة السندی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ج۶، ص۸۷؛ [[أبو الحسن]] [[علی]] بن [[عمر]] الدار قطنی، سنن الدار قطنی، الطبعة الرابعة، عالم الکتب، بیروت، ۱۴۰۶ ق. ج۳، ص۲۳۲؛ السنن الکبری، ج۷، ص۱۱۸؛ المبسوط السرخسی، ج۵، ص۱۲؛ موفق الدین [[أبو محمد]] [[عبد الله بن احمد]] [[قدامة]]، المغنی، دارالکتاب العربی، بیروت، ج۷، ص۳۶۵. این سخن با مختصر [[اختلاف]] به صورت‌های دیگر نیز نقل شده است از جمله: {{متن حدیث|أَجَزْتُ مَا صَنَعَ أَبِي، وَإِنَّمَا أَرَدْتُ أَنْ أُعَلِّمَ النِّسَاءَ أَنَّه لَيْسَ إلَى الْآبَاءِ مِنْ الْأَمْرِ شَيْءٌ}}

همچنین در خبری آمده است که زنی نزد پیامبر آمد و گفت: “پسر عمویم از من [[خواستگاری]] کرده و پدرم با این [[ازدواج]] [[مخالفت]] نموده و مرا به ازدواج کسی که به وی علاقه ندارم درآورده است”. [[پیامبر]] [[پدر]] آن [[زن]] را فراخواند و دراین‌باره از او [[پرسش]] کرد. آن مرد گفت: “من او را به ازدواج آن مرد درآورده‌ام و در [[نیکی]] به دخترم کوتاهی روا ندارم”.

[[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[سنت]] ازدواج تحمیلی را که سنتی [[جاهلی]] بود زیر پا گذاشت و نشان داد که نخستین شرط ازدواج [[آزادی]] و [[اختیار]] طرفین است. ابن ابی [[یعفور]] گوید به [[امام صادق]] {{ع}} عرض کردم: “من خواهان آنم که با زنی ازدواج کنم و پدر و مادرم خواهان آنند که من با شخصی دیگر ازدواج کنم”. [[حضرت]] فرمود: {{متن حدیث|تَزَوَّجِ‏ الَّتِي‏ هَوِيتَ‏ وَ دَعِ‏ الَّتِي يَهْوَى أَبَوَاكَ}}<ref>«با آنکه خود بدو [[تمایل]] داری ازدواج کن و آن را که پدر و مادرت می‌خواهند رها کن.» الکافی، ج۵، ص۴۰۱؛ المقنع، ص۳۲۵ [{{متن حدیث|وَ إِذَا أَحْبَبْتَ تَزْوِيجَ امْرَأَةٍ وَ أَبَوَاكَ أَرَادَا غَيْرَهَا فَتَزَوَّجِ الَّتِي هَوَيْتَ‏ وَ دَعِ‏ الَّتِي‏ هَوَاهَا أَبَوَاكَ‏}}] تهذیب الاحکام، ج۷، ص۳۹۲؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۲۲۰؛ یوسف بن احمد البحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، حققه و علق محمد تقی الایروانی، الطبعة الاولی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۳۶۳ ش. ج۲۳، ص۲۳۴.</ref><ref>[[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۴ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۴ ص ۳۸.</ref>

“جناب [[محیی الدین]] سرّ محبوب بودن زن را در این می‌داند که چون [[ذات اقدس خداوند]] منزه از آن است که بدون تجلی و [[مظهر]] [[مشاهده]] شود، و هر مظهری که بیش‌تر جامع [[اسماء]] و [[اوصاف الهی]] باشد، بهتر [[خدا]] را نشان می‌دهد، و زن در مظهریت خدا کامل‌تر از مرد است، زیرا مرد فقط مظهر قبول و [[انفعال]] است چون مخلوق [[حق]] است و زن گذشته از آنکه مظهر قبول و انفعال [[الهی]] است مظهر فعل و تأثیر الهی نیز هست چون در مرد [[تصرف]] می‌کند و آن را مجذوب خویش قرار داده و [[محب]] خود می‌سازد، و این تصرف و تأثیر نموداری از فاعلیت خداست، از این [[جهت]] زن کامل‌تر از مرد است. اگر مرد بخواهد خدا را در مظهریت خود مشاهده کند، [[شهود]] او تام نیست، ولی اگر بخواهد خدا را در مظهریت زن بنگرد، شهود او به کمال و تمام می‌رسد. لذا زن محبوب پیامبر اکرم {{صل}} قرار گرفت و در آن [[حدیث]] معروف فرمود: از دنیای شما زن و بوی خوش محبوب من قرار داده شد و نور چشم من در نماز است<ref>داوود بن محمود القیصری، شرح فصوص الحکم، به سعی و اهتمام اسد الله محلاتی، چاپ سنگی، مطبعة دارالفنون، تهران، ۱۲۹۹ ق. فص محمدی، ص۴۷۷-۴۷۸.</ref>.

مردی از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} پرسید با چه کسانی ازدواج کنیم؟ حضرت فرمود: {{متن حدیث|الْأَكْفَاءَ‏}} (با کسانی که متناسب و همتای شما باشند). پرسید: “متناسب و همتا چه کسانی‌اند؟ ” فرمود: {{متن حدیث|الْمُؤْمِنُونَ‏ بَعْضُهُمْ‏ أَكْفَاءُ بَعْضٍ‏}}<ref>«[[مؤمنان]] متناسب و همتای یکدیگرند.» الکافی، ج۵، ص۳۳۷؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۳۹۳؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۴۹.</ref>.

مردی به [[حسن]] {{ع}} عرض کرد: “دختری دارم، به نظر شما او را به [[ازدواج]] چه کسی درآورم؟ ” [[حضرت]] فرمود: {{متن حدیث|زَوِّجْهَا مِنْ‏ رَجُلٍ‏ تَقِيٍّ‏ فَإِنَّهُ إِنْ أَحَبَّهَا أَكْرَمَهَا وَ إِنْ أَبْغَضَهَا لَمْ يَظْلِمْهَا}}<ref>«او را به ازدواج کسی در آور که پرواپیشه باشد. پس اگر او را [[دوست]] بدارد کرامتش نماید، و اگر دشمنش دارد به او [[ستم]] نورزد.» مکارم الاخلاق، ص۲۰۴؛ شهاب الدین محمد بن احمد الابشیهی، المستطرف فی کل فن مستظرف، دار الندوة الجدیدة، بیروت، ج۲، ص۲۱۸ [{{متن حدیث|ممن یتقی الله عز و جل فإن}} آمده است]؛ السید السابق، فقه السنة، الطبعة الرابعة، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۳ ق. ج۲، ص۲۰ [{{متن حدیث|ممن یتقی الله فإن}} آمده است]؛ میزان الحکمة، ج۵، ص۸۹.</ref>.

پرسیدند: “سبزه روییده در مزبله چیست؟ ” فرمود: {{متن حدیث|الْمَرْأَةُ الْحَسْنَاءُ فِي‏ مَنْبِتِ‏ سُوءٍ لمَنْبِتِ‏ السَّوْءِ مَنْبِتِ السَّوْءِ}}<ref>دعائم الاسلام، ج۲، ص۱۹۷؛ الجعفریات، ص۹۲؛ ترتیب نوادر الراوندی، ۱۱۷. و از امیر مؤمنان علی {{ع}}: الکافی، ج۵، ص۳۵۴؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۵۶.</ref>. [[زن]] [[زیبا]] که بد [[تربیت یافته]] باشد<ref>عوامل مؤثر در تربیت آدمی بسیار است، ولی می‌توان آنها را در شش عامل دسته‌بندی نمود: وراثت، محیط (محیط خانه و خانواده، محیط رفاقت و معاشرت، محیط جامعه، محیط جغرافیایی و طبیعی، محیط مدرسه و آموزش و...)، سختی‌ها و شداید، کار، عوامل ماورای طبیعت (مانند نقش فرشتگان و شیاطین)، و اراده انسان. این عوامل به نحو اقتضا، و نه به نحو علت تامه در تربیت نقش دارند و در این میان اراده انسان از همه قوی‌تر و مؤثرتر است. ر. ک: مصطفی دلشاد تهرانی، سیری در تربیت اسلامی، چاپ دوازدهم، انتشارات دریا، ۱۳۸۵ ش. ص۱۰۸-۱۵۰.</ref>.

[[پیامبر اکرم]] {{صل}} در موارد متعدد معیارهای غلط [[عصر جاهلی]] را در ازدواج زیر پا گذاشت و ازدواج‌هایی را مبتنی بر ویژگی‌های اخلاق‌مندی، [[دینداری]]، امانت‌ورزی، [[شعور]] [[اجتماعی]]، [[مسئولیت‌پذیری]]، علاقه‌مندی، تدبیرگری، [[مدیریت]] [[اقتصادی]] و [[فرهنگی]] و [[همسرداری]] سامان داد. ازدواج جُوَیْبِر و ذَلْفا از آن جمله بود. جویبر مردی از [[اهل]] یمامه بود. در همان‌جا آوازه [[اسلام]] را شنید و عازم [[مدینه]] شد و [[خدمت]] [[پیامبر]] رسید و اسلام آورد و از زمره [[مسلمانان]] [[خالص]] گردید. او مردی کوتاه‌قامت، زشت‌رو و [[تنگدست]] بود، اما به رغم این [[ظواهر]]، [[باطنی]] [[زیبا]] و [[روحی]] بلند داشت. از آنجا که نه [[مالی]]، نه [[خویشی]] و نه جایی داشت، به [[دستور پیامبر]] به‌طور موقت در [[مسجد]] رحل اقامت افکند و پس از مدت کوتاهی افراد دیگری چون او نیز در آنجا گرد آمدند تا اینکه [[خداوند]] به پیامبر [[وحی]] کرد که آنان را در جای دیگری سکنا دهد که مسجد جای سکنا نیست و همه درهای رو به مسجد جز باب [[علی]] و [[خانه]] [[فاطمه]] را مسدود سازد. پیامبر نیز چنین کرد و مکانی خارج از [[مسجد]] را به این گروه اختصاص داد و سایبانی در آنجا ساخت و آنان را به آن مکان منتقل کرد. آن مکان را “صُفّه” می‌نامیدند و ساکنان آنجا را که مردمی [[تنگدست]] و بی‌خانه و [[غریب]] بودند “اصحاب صُفّه” می‌گفتند. [[رسول خدا]] و یارانش به [[زندگی]] آنان رسیدگی می‌کردند. روزی [[پیامبر]] به سراغ [[اصحاب صُفّه]] رفته بود که چشمش به جُوَیبر افتاد و از سر [[رحمت]] و علاقه به او گفت: “چه خوب است که [[ازدواج]] کنی تا هم [[پاکدامنی]] خود را [[حفظ]] کنی و هم آن [[زن]] در کار [[دنیا]] و [[آخرت]] کمک تو باشد”. جویبر گفت: “ای رسول خدا، چگونه؟ درحالی‌که من نه [[حسب و نسب]] دارم و نه [[مال]] و [[جمال]]. چه کسی به من زن می‌دهد و کدام زن رغبت می‌کند که [[همسر]] من بشود؟ پیامبر فرمود:

آن‌گاه [[پیامبر]] اضافه کرد: “ای جویبر، من در میان [[مسلمانان]]، تنها کسی را از تو [[برتر]] می‌دانم که [[تقوا]] و اطاعتش از خدا بیش‌تر باشد، پس بی‌درنگ نزد [[زیاد بن لبید]] از محترمان و بزرگان [[قبیله]] [[بنی بیاضه]] (یکی از [[قبایل]] [[انصار]]) برو و به او بگو که مرا [[رسول خدا]] به سوی تو فرستاده است تا از دخترت ذَلْفا برای خود [[خواستگاری]] کنم”. پس جویبر به [[فرمان]] رسول خدا نزد زیاد بن لَبید رفت درحالی‌که گروهی از بستگان و افراد قبیله وی در منزلش بودند. اجازه خواست و داخل شد و [[سلام]] کرد. سپس گفت: “ای زیاد، من از طرف پیامبر برای تو پیامی دارم؛ محرمانه بگویم یا فاش بیان کنم؟ ” زیاد گفت: “پیام پیامبر برای من مایه [[افتخار]] و [[شرافت]] است، البته فاش بیان کن”. جویبر گفت: “پیامبر مرا فرستاده است تا دخترت ذلفا را برای خود خواستگاری کنم”. زیاد پرسید: “آیا رسول خدا خود تو را بدین منظور فرستاده است؟ ” جویبر گفت: “آری، من کسی نیستم که از قول رسول خدا [[دروغ]] بگویم”. زیاد گفت: “رسم ما نیست که دخترانمان را جز به هم‌شأن‌های خود از انصار دهیم. تو برو تا من خود رسول خدا را [[ملاقات]] کنم و دلیل عدم موافقت خویش را به او بگویم”. جویبر به [[راه]] افتاد درحالی‌که با خود می‌گفت: “به خدا [[سوگند]] [[قرآن]] چنین رسمی نازل نکرده است و آنچه [[نبوت]] [[محمد]] {{صل}} برای آن است جز این است”. ذلفا این سخن را شنید، پس نزد [[پدر]] شتافت و گفت: “منظور جویبر از سخنی که بر زبان می‌آورد چیست؟ ” زیاد گفت: “او می‌گوید رسول خدا وی را برای خواستگاری از تو فرستاده است”. ذلفا گفت: “به خدا سوگند او در محضر پیامبر به آن [[حضرت]] دروغ نمی‌بندد. زود کسی را بفرست تا جویبر را بازگرداند”. زیاد چنین کرد و با [[احترام]] از جویبر خواست تا در [[خانه]] بماند تا او بازگردد؛ و با [[شتاب]] نزد [[رسول خدا]] رفت و عرض کرد: “جویبر از سوی شما پیامی آورده است که من دختر خود را به [[ازدواج]] او درآورم و من به او پاسخ مثبت ندادم و برای کسب [[تکلیف]] [[خدمت]] شما آمدم. [[واقعیت]] این است که ما [[دختران]] خود را جز به هم‌شأن‌های خود از [[انصار]] نمی‌دهیم”. [[پیامبر]] فرمود: {{متن حدیث|يَا زِيَادُ، جُوَيْبِرٌ مُؤْمِنٌ وَ الْمُؤْمِنُ‏ كُفْوٌ لِلْمُؤْمِنَةِ وَ الْمُسْلِمُ كُفْوٌ لِلْمُسْلِمَةِ فَزَوِّجْهُ يَا زِيَادُ وَ لَا تَرْغَبْ عَنْهُ}}<ref>«ای زیاد، جویبر [[مؤمن]] است، و مرد مؤمن [[شایسته]] و همتای [[زن]] مؤمن است، و [[مرد]] [[مسلمان]] شایسته و همتای زن مسلمان است. پس با این ازدواج موافقت کن و [[مخالفت]] نکن.» الکافی، ج۵، ص۳۴۰-۳۴۳؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۴۴.</ref>.

نمونه دیگر از ازدواج‌های موفقی که رسول خدا {{صل}} بر اساس معیارهای یادشده ترتیب داد، ازدواج [[مقداد بن اسود]] از [[موالی]] کنده با دختر عموی خود ضُباعه دختر [[زبیر بن عبد المطلب]] بود<ref>نک: أبوجعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی (الصدوق)، عیون اخبار الرضا، صححه و قدم له و علق علیه حسین الاعلمی، الطبعة الاولی، مؤسسة الاعلمی، بیروت، ۱۴۰۴ ق. ج۲، ص۲۶۰؛ المهذب، ج۲، ص۱۸۰؛ مکارم الاخلاق، ص۲۰۷؛ السرائر، ج۱، ص۵۳۴، ج۲، ص۵۵۷؛ حسین‌علی منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، الطبعة الاولی، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة، قم، ۱۴۰۸ ق. ج۲، ص۷۱۶.</ref>. از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ الْمِقْدَادَ بْنَ الْأَسْوَدِ ضُبَاعَةَ بِنْتَ الزُّبَيْرِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ ثُمَّ قَالَ {{صل}}: إِنَّمَا زَوَّجْتُهَا الْمِقْدَادَ لِيُتَوَاضَعَ‏ فِي‏ النِّكَاحِ‏ وَ لْتَتَأَسَّوْا بِرَسُولِ اللَّهِ {{صل}} وَ لْتَعْلَمُوا أَنَ‏ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ‏ وَ كَانَ الزُّبَيْرُ أَخَا عَبْدِ اللَّهِ أَبِي النَّبِيِّ {{صل}} لِأَبِيهِ وَ أُمِّهِ}}<ref>«[[رسول خدا]] {{صل}} [[مقداد بن اسود]] و ضباعه دختر [[زبیر بن عبدالمطلب]] را به [[ازدواج]] هم درآورد، سپس فرمود: “بی‌گمان من ضُباعة را به ازدواج [[مقداد]] درآوردم تا سطح ازدواج‌ها پایین بیاید و به رسول خدا {{صل}} [[تأسی]] کنند و بدانند گرامی‌ترینشان نزد [[خدا]] باتقواترینشان است”. و [[زبیر]] [[برادر]] عبدالله [[پدر]] [[پیامبر]] از یک پدر و [[مادر]] بود.» دعائم الاسلام، ج۲، ص۱۹۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۸۴. همچنین از امام صادق {{ع}} روایت شده است که فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ {{صل}} زَوَّجَ- مِقْدَادَ بْنَ الْأَسْوَدِ ضُبَاعَةَ ابْنَةَ الزُّبَيْرِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ إِنَّمَا زَوَّجَهُ‏ لِتَتَّضِعَ‏ الْمَنَاكِحُ‏ وَ لِيَتَأَسَّوْا بِرَسُولِ اللَّهِ {{صل}} وَ لِيَعْلَمُوا أَنَّ أَكْرَمَهُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاهُمْ}}. الکافی، ج۵، ص۳۴۴؛ تهذیب الاحکام، ج۷، ص۳۹۵؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۴۵.</ref>.

[[اوصیای پیامبر]] پا در جای پای او گذاشتند و همین [[راه و رسم]] را داشتند. [[امام سجاد]] {{ع}} کنیزی داشت، او را [[آزاد]] کرد و سپس با وی ازدواج کرد. [[عبدالملک مروان]] سخت مراقب [[امام]] بود تا [[عاشورایی]] دیگر توسط آن [[حضرت]] برپا نشود و نیز به دنبال دستاویزهایی می‌گشت تا [[امام]] را کوچک کند. وقتی [[جاسوسان]] [[عبدالملک]] این خبر را به او رساندند، کار امام را مورد [[عیب‌جویی]] قرار داد و در نامه‌ای به امام نوشت: “به من گزارش رسیده است که تو با [[کنیز]] آزادکرده خود [[ازدواج]] کرده‌ای، درحالی‌که در [[قریش]] [[زنان]] [[شایسته]] تو وجود دارند که ازدواج با آنان موجب [[عظمت]] و [[افتخار]] توست و از آنان [[فرزندان]] شایسته و نجیبی نصیبت می‌شود؛ و تو با این ازدواج نه ملاحظه خود را کرده‌ای و نه برای فرزندانت [[راه]] بزرگی باقی گذاشته‌ای، و السلام”.

[[کلام خداوند]] دراین‌باره در نهایت [[لطافت]] است: {{متن قرآن|وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً}}<ref>«و کابین زنان را با خشنودی به آنان بپردازید» سوره نساء، آیه ۴.</ref>. واژه صَدُقات جمع صَدُقه از ماده [[صدق]] است که بیانگر نشانه قوت علاقه و [[راستین]] بودن علاقه مرد به [[زن]] است<ref>جارالله محمود بن عمر الزمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، نشر ادب الحوزة، ج۱، ص۴۷۰؛ حسن المصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، الطبعة الاولی، مؤسسة الطباعة و النشر وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی، ۱۴۱۷ ق. ج۶، ص۲۱۴.</ref>؛ و فرمود {{متن قرآن|صَدُقَاتِهِنَّ}} که ضمیر “هُنَّ” دلالت می‌کند که مهریه به خود زن تعلق دارد، نه به [[پدر]] و [[مادر]]، و نه اینکه مزد بزرگ کردن دختر و یا شیر دادن و نان دادن و امثال اینها باشد؛ و واژه {{متن قرآن|نِحْلَةً}} کاملاً تصریح می‌کند که مهریه هیچ عنوانی جز عنوان تقدیمی و پیشکشی و [[هدیه]] ندارد<ref>مرتضی مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، چاپ اول، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۳ ش. ص۲۰۳-۲۰۴.</ref>؛ و این واژه از “نَحْل” ([[زنبور عسل]]) گرفته شده است و بیانگر آن است که [[عطیه]] مرد مثل عطیه زنبور عسل عوض [[مالی]] ندارد<ref>المفردات، ص۴۸۵.</ref>.