ابوحمزه ثمالی در تراجم و رجال: تفاوت میان نسخه‌ها

به تصریح [[شیخ صدوق]]، [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]]، ابوحمزه ثمالی در سال ۱۵۰ هجری قمری [[وفات]] یافته؛ ولی به [[تاریخ]] ولادت وی اشاره‌ای نکرده‌اند<ref>رجال النجاشی، ص۱۱۵، ص۲۹۶: {{عربی|مات سنة خمسین و مائة؛ رجال الطوسی، ص۱۱۰، (ش (۱۰۸۳) و ص۱۷۴، (ش ۲۰۴۷): {{عربی|مات سنة خمسین و مائة}}؛ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۴۴: {{عربی|و توفی سنة خمسین و مائة،...، قد لقی أربعة من الأئمة: علی بن الحسین، و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر{{عم}}}}.</ref>؛ بعضی از نویسندگان به استناد [[روایت]] [[کشف الغمه]]<ref> کشف الغمه، ج۲، ص۲۴۵: {{متن حدیث|وَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ{{ع}} يَقُولُ لَا وَ اللَّهِ لَا يَرَى أَبُو جَعْفَرٍ بَيْتَ اللَّهِ أَبَداً فَقَدِمْتُ الْكُوفَةَ فَأَخْبَرْتُ أَصْحَابَنَا [بِذَلِكَ] فَلَمْ يَلْبَثْ أَنْ خَرَجَ فَلَمَّا بَلَغَ الْكُوفَةَ قَالَ لِي أَصْحَابُنَا فِي ذَلِكَ فَقُلْتُ لَا وَ اللَّهِ لَا يَرَى بَيْتَ اللَّهِ أَبَداً فَلَمَّا صَارَ فِي الْبُسْتَانِ اجْتَمَعُوا إِلَيَّ أَيْضاً وَ قَالُوا بَقِيَ بَعْدَ هَذَا شَيْءٌ فَقُلْتُ لَا وَ اللَّهِ لَا يَرَى بَيْتَ اللَّهِ أَبَداً فَلَمَّا نَزَلَ بِئْرَ مَيْمُونٍ أَتَيْتُ أَبَا الْحَسَنِ{{ع}} فَوَجَدْتُهُ قَدْ سَجَدَ وَ أَطَالَ السُّجُودَ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَيَّ فَقَالَ اخْرُجْ فَانْظُرْ مَا يَقُولُ النَّاسُ فَخَرَجْتُ فَسَمِعْتُ الْوَاعِيَةَ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ فَرَجَعْتُ فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ اللَّهُ أَكْبَرُ مَا كَانَ لِيَرَى بَيْتَ اللَّهِ أَبَداً}}.</ref> نوشته‌اند که [[وفات]] [[ابوحمزه]] پس از وفات [[ابو جعفر منصور دوانیقی]] بوده است که در سال ۱۵۸ هجری قمری رخ داد و منافات دارد با [[تاریخ]] ۱۵۰ هجری قمری که این سه [[بزرگوار]] تصریح کرده‌اند<ref> أعیان الشیعه، ج۴، ص۹ - ۱۰: {{عربی|و یظهر مما رواه فی کشف الغمة عن کتاب الدلائل عن أبی حمزة أنه عاش بعد المنصور، والمنصور توفی سنة ۱۵۸ فیکون قد بقی إلی ما بعد هذا التاریخ أو توفی فیه، و ذلک أیضاً یعارض القول بأنه توفی سنة ۱۵۰، و یترجح أنه بقی إلی ما بعد ۱۵۰...}}.</ref>؛ لیکن آنچه در کشف الغمه از ابوحمزه از [[امام کاظم]]{{ع}} نقل شده، در نام [[راوی]] تصحیف رخ داده و راوی خبر، [[ابوحمزه ثمالی]] نیست، بلکه [[علی بن أبی حمزه]] است؛ زیرا این [[روایت]] در [[قرب الإسناد]] از علی بن أبی حمزه از [[امام کاظم]]{{ع}} نقل گردیده است<ref>قرب الإسناد، ص۳۳۷، ح۱۲۴۰: {{متن حدیث|مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ الْبَغْدَادِيُّ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى{{ع}} يَقُولُ: لَا وَ اللَّهِ لَا يَرَى أَبُو جَعْفَرٍ بَيْتَ اللَّهِ أَبَداً فَقَدِمْتُ الْكُوفَةَ...}}.</ref>.

چنان که گذشت، گزارشی از سال ولادت ابوحمزه نرسیده است؛ لیکن از بعضی قرائن می‌‌توان [[حدس]] زد که ولادتش در [[سال ۵۰ هجری]] [[قمری]] یا کمی پس از آن بوده است؛ برخی قرائن:

۳. [[محمد بن حسین بن ابی خطاب]] که از [[عامر بن عبدالله]] و [[حجر بن زائده]] [[روایت]] کرده<ref>{{عربی|محمد بن الحسین بن أبیالخطاب قال: کنت أنا و عامر بن عبدالله بن جذاعة الأزدی و حجر بن زائدة}}. (رجال الکشّی (إختیار معرفة الرجال)، ص۲۰۱، ح۳۵۴).</ref>، مُرسل است؛ زیرا محمد بن الحسین بن أبی الخطّاب از [[اصحاب امام جواد]]، [[امام هادی]] و [[امام عسکری]]{{عم}} است<ref>ر.ک: رجال الطوسی، ص۳۷۹، (ش ۵۶۱۵)، ص۳۹۱، (ش ۵۷۷۱) و ص۴۰۲، (ش۵۸۹۲).</ref> و در سال ۲۶۲ هجری قمری [[وفات]] یافته است<ref>رجال النجاشی، ص۳۳۴، ش۸۹۷.</ref> و با دو واسطه از [[عامر بن عبدالله]] که از [[اصحاب امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} است<ref>رجال الطوسی، ص۲۵۵، ش۳۶۰۶؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلّی)، ص۱۲۴، ش۱: {{عربی|عامر بن عبدالله بن جذاعة من حواری أبی جعفر محمد بن علی{{ع}} و حواری جعفر بن محمد{{ع}}}}.</ref> روایت می‌کند<ref> من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۶۲: {{عربی|و ما کان فیه عن عامر بن جذاعة فقد رؤیته عن محمد بن الحسن عن محمد بن الحسن الصفار، عن محمد بن الحسین بن أبیالخطاب، عن الحکم بن مسکین، عن عامر بن جذاعة الأزدی، و هو عامر بن عبدالله بن جذاعة}}.</ref>.