جز
جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن '
جز (جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن ') |
|||
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط =}} | {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط =}} | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[جعفر بن محمد الحسنی]]<ref>ر.ک: أ. منابع | [[جعفر بن محمد الحسنی]]<ref>ر.ک: أ. منابع شیعی: رجال النجاشی، ص۱۲۲، ش۳۱۴؛ الرجال (ابن داود)، ص۸۷، ش۳۲۱؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۳۳، ش۱۷؛ منهج المقال، ج۳، ص۲۲۴، ش۱۰۸۸؛ نقد الرجال، ج۱، ص۳۵۵، ش۱۰۰۴؛ مجمع الرجال، ج۲، ص۳۷؛ ج۷، ص۶۵ و ۱۵۲؛ جامع الرواه، ج۱، ص۱۵۷، ش۱۲۶۸؛ الرجال (حر عاملی)، ص۷۸، ش۲۸۶؛ الوجیزة فی الرجال، ص۴۶، ش۳۷۷؛ منتهی المقال، ج۲، ص۲۶۵، ش۵۸۰؛ شعب المقال، ص۶۰، ش۱۴۲؛ بهجة الآمال، ج۲، ص۵۵۷؛ تنقیح المقال، ج۱۵، ص۳۲۳، ش۳۹۹۸؛ أعیان الشیعه، ج۴، ص۱۵۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۷۵، ش۲۲۶۲؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۹۱، ش۲۷۳۹؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۶۶۶، ش۱۵۱۰؛ الذریعه، ج۳، ص۲۶۷، ش۹۹۹؛ ج۱۵، ص۳۱، ش۱۸۰؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج۴، ص۱۲۱، ش۱۳۴۱. | ||
ب. منابع | ب. منابع سنی: تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۱۳، ش۳۶۶۹؛ تاریخ الإسلام، ج۲۳، ص۲۳۱؛ لسان المیزان، ج۲، ص۱۲۷، ش۵۵۰؛ إیضاح المکنون، ج۲، ص۲۷۹؛ هدیة العارفین، ج۱، ص۲۵۲؛ الأعلام، ج۲، ص۱۲۸؛ معجم المؤلفین، ج۳، ص۱۴۵.</ref>؛ در سند چهار [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به گزارش از کتاب [[تأویل الآیات الظاهرة]] واقع گردیده است؛ نمونه: | ||
{{متن حدیث|حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِيُّ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْعَطَّارُ حَدَّثَنَا عَبَّادٌ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَيْلٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُوقَةَ قَالَ: وَ حَدَّثَنَا أَبُو سَهْلٍ سَعِيدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ الْكِرْمَانِيُّ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عُثْمَانَ الْحَافِظُ، حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بْنُ كَثِيرٍ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الْأَحْمَسِيُّ حَدَّثَنَا ابْنُ فُضَيْلٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُوقَةَ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَلْقَمَةَ وَ الْأَسْوَدِ، عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: قَالَ: لِي رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}:- لَمَّا أُسْرِيَ بِي إِلَى السَّمَاءِ إِذَا مَلَكٌ قَدْ أَتَانِي فَقَالَ لِي: يَا مُحَمَّدُ سَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ- مِنْ رُسُلِنَا عَلَى مَا بُعِثُوا- قُلْتُ: مَعَاشِرَ الرُّسُلِ وَ النَّبِيِّينَ عَلَى مَا بَعَثَكُمُ اللَّهُ قَالُوا: عَلَى وَلَايَتِكَ يَا مُحَمَّدُ وَ وَلَايَةِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ{{ع}}}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۶۹ به گزارش از کتاب شواهد التنزیل، ج۲، ص۲۲۴-۲۲۵، ح۸۵۷.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 480-481.</ref> | {{متن حدیث|حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِيُّ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْعَطَّارُ حَدَّثَنَا عَبَّادٌ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَيْلٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُوقَةَ قَالَ: وَ حَدَّثَنَا أَبُو سَهْلٍ سَعِيدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ الْكِرْمَانِيُّ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عُثْمَانَ الْحَافِظُ، حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بْنُ كَثِيرٍ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الْأَحْمَسِيُّ حَدَّثَنَا ابْنُ فُضَيْلٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُوقَةَ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَلْقَمَةَ وَ الْأَسْوَدِ، عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: قَالَ: لِي رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}:- لَمَّا أُسْرِيَ بِي إِلَى السَّمَاءِ إِذَا مَلَكٌ قَدْ أَتَانِي فَقَالَ لِي: يَا مُحَمَّدُ سَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ- مِنْ رُسُلِنَا عَلَى مَا بُعِثُوا- قُلْتُ: مَعَاشِرَ الرُّسُلِ وَ النَّبِيِّينَ عَلَى مَا بَعَثَكُمُ اللَّهُ قَالُوا: عَلَى وَلَايَتِكَ يَا مُحَمَّدُ وَ وَلَايَةِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ{{ع}}}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۶۹ به گزارش از کتاب شواهد التنزیل، ج۲، ص۲۲۴-۲۲۵، ح۸۵۷.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 480-481.</ref> | ||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
[[جعفر بن محمد الحسنی العلوی]] از [[راویان]] صاحب اثر است و «کتاب التاریخ العلوی» و «کتاب الصخرة و البئر» <ref>در یکی از زیارات حضرت علی{{ع}} که علامه مجلسی از آن به زیارة ملیحة تعبیر کرده، آمده است: {{عربی|السلام علی منیع القلیب فی الفلا! السلام علی قالع الصخرة و قد عجز عنها الرجال الأشداء}}. (بحار الأنوار، ج۹۷، ص۳۰۱، ح۲۲).</ref>یادگار اوست<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۱۲۲، ش۳۱۴؛ الذریعه، ج۳، ص۲۶۸، ش۹۹۹؛ ج۱۵، ص۳۱، ش۱۸۰.</ref> و در [[کتب حدیثی]]، [[روایات]] فراوانی از وی نقل شده است؛ مانند [[حدیث سد الأبواب]] <ref>تاریخ [[بغداد]]، ج۷، ص۲۱۳، ش۳۶۶۹: {{عربی|أخبرنا أحمد بن محمد بن غالب الفقیه قال: قرأنا علی أبی حفص بن بشران، حدثکم أبو عبدالله جعفر بن محمد بن جعفر بن الحسن بن جعفر بن الحسن بن الحسن بن علی بن أبی طالب، حدثنا محمد بن مهدی المیمونی، حدثنا عبدالعزیز بن الخطاب، حدثنی شعبة بن الحجاج أبو بسطام. قال: سمعت سید الهاشمیین زید بن علی بن الحسین بالمدینة فی الروضة قال: حدثنی أخی محمد بن علی أنه سمع جابر ابن عبدالله یقول: سمعت رسول الله{{صل}} یقول: سدوا الأبواب کلها، إلا باب علی و أوما بیده إلی باب علی}}؛ نیز ر.ک: [[تاریخ مدینة دمشق]]، ج۱۹، ص۴۵۱، ش۲۳۴۴. | [[جعفر بن محمد الحسنی العلوی]] از [[راویان]] صاحب اثر است و «کتاب التاریخ العلوی» و «کتاب الصخرة و البئر» <ref>در یکی از زیارات حضرت علی{{ع}} که علامه مجلسی از آن به زیارة ملیحة تعبیر کرده، آمده است: {{عربی|السلام علی منیع القلیب فی الفلا! السلام علی قالع الصخرة و قد عجز عنها الرجال الأشداء}}. (بحار الأنوار، ج۹۷، ص۳۰۱، ح۲۲).</ref>یادگار اوست<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۱۲۲، ش۳۱۴؛ الذریعه، ج۳، ص۲۶۸، ش۹۹۹؛ ج۱۵، ص۳۱، ش۱۸۰.</ref> و در [[کتب حدیثی]]، [[روایات]] فراوانی از وی نقل شده است؛ مانند [[حدیث سد الأبواب]] <ref>تاریخ [[بغداد]]، ج۷، ص۲۱۳، ش۳۶۶۹: {{عربی|أخبرنا أحمد بن محمد بن غالب الفقیه قال: قرأنا علی أبی حفص بن بشران، حدثکم أبو عبدالله جعفر بن محمد بن جعفر بن الحسن بن جعفر بن الحسن بن الحسن بن علی بن أبی طالب، حدثنا محمد بن مهدی المیمونی، حدثنا عبدالعزیز بن الخطاب، حدثنی شعبة بن الحجاج أبو بسطام. قال: سمعت سید الهاشمیین زید بن علی بن الحسین بالمدینة فی الروضة قال: حدثنی أخی محمد بن علی أنه سمع جابر ابن عبدالله یقول: سمعت رسول الله{{صل}} یقول: سدوا الأبواب کلها، إلا باب علی و أوما بیده إلی باب علی}}؛ نیز ر.ک: [[تاریخ مدینة دمشق]]، ج۱۹، ص۴۵۱، ش۲۳۴۴. | ||
[[ابن جوزی]] پس از [[نقل حدیث]] سد الأبواب که از [[راویان]] آن، [[راوی]] مورد بحث است، نوشته است: {{عربی|و أما حدیث جابر فتفرد به أبو عبدالله العلوی بهذا الإسناد و لا یصح إسناده و فیه مجاهیل. فهذه الأحادیث کلها من وضع الرافضة قابلوا به [بها] الحدیث المتفق علی صحته فی سدوا الأبواب إلا باب أبی بکر}} (الموضوعات، ج۱، ص۳۶۶). | [[ابن جوزی]] پس از [[نقل حدیث]] سد الأبواب که از [[راویان]] آن، [[راوی]] مورد بحث است، نوشته است: {{عربی|و أما حدیث جابر فتفرد به أبو عبدالله العلوی بهذا الإسناد و لا یصح إسناده و فیه مجاهیل. فهذه الأحادیث کلها من وضع الرافضة قابلوا به [بها] الحدیث المتفق علی صحته فی سدوا الأبواب إلا باب أبی بکر}} (الموضوعات، ج۱، ص۳۶۶). | ||
شگفتا که [[ابن الجوزی]] [[حدیث مشهور]] بلکه [[متواتر]] [[سد]] الأبواب (ر.ک: | شگفتا که [[ابن الجوزی]] [[حدیث مشهور]] بلکه [[متواتر]] [[سد]] الأبواب (ر.ک: الغدیر، ج۳، ص۲۰۲ تحت عنوان [[تواتر حدیث]] سد الأبواب و طرقه؛ [[حدیث]] سد الأبواب تألیف سیدعلی [[حسینی]] میلانی) را از [[احادیث]] ساختگی [[شیعیان]] قلمداد کرده و از متفردات [[أبو عبدالله]] العلوی راوی مورد بحث دانسته است! أعاذنا [[الله]] من [[شرور]] أنفسنا! | ||
این [[رفتار]] شنیع ابن الجوزی، [[ابن حجر عسقلانی]] را که از بزرگان [[اهل سنت]] است، به واکنش وادار کرده و در رد ابن الجوزی نوشته است: {{عربی|قول ابن الجوزی: إنه باطل و إنه موضوع، دعوی لم یستدل علیها إلا بمخالفة الحدیث الذی فی الصحیحین، و هذا إقدام علی رد الأحادیث الصحیحة بمجرد التوهم}} (القول المسدد فی | این [[رفتار]] شنیع ابن الجوزی، [[ابن حجر عسقلانی]] را که از بزرگان [[اهل سنت]] است، به واکنش وادار کرده و در رد ابن الجوزی نوشته است: {{عربی|قول ابن الجوزی: إنه باطل و إنه موضوع، دعوی لم یستدل علیها إلا بمخالفة الحدیث الذی فی الصحیحین، و هذا إقدام علی رد الأحادیث الصحیحة بمجرد التوهم}} (القول المسدد فی مسند أحمد، ص۲۶)؛ {{عربی|و أخطأ فی ذلک خطأ شنیعا فإنه سلک فی ذلک رد الأحادیث الصحیحة بتوهمه المعارضة}}. (فتح الباری، ج۷، ص۱۳).</ref>، [[حدیث مناشدة]]<ref>الأمالی (طوسی)، ص۵۵۶، ح۱۱۷۰: {{عربی|... حدثنا أبو عبدالله جعفر بن محمد بن جعفر العلوی الحسنی... عن عبیدالله بن أبی رافع، عن أبیه أبی رافع، قال: لما اجتمع أصحاب الشوری و هم ستة نفر و هم: علی بن أبی طالب{{ع}}، و عثمان، و الزبیر، و طلحة، و سعد بن مالک، و عبدالرحمن بن عوف، أقبل علیهم علی بن أبی طالب{{ع}}، فقال: أنشدکم الله! أیها النفر! هل فیکم من أحد قال له رسول الله{{صل}}: منزلتک منی یا علی منزلة هارون من موسی، أ تعلمون قال ذلک لأحد غیری؟ قالوا: اللهم لا. قال: أیها النفر! هل فیکم من أحد له سهمان: سهم فی الخاص، و سهم فی العام غیری قالوا: اللهم لا}}. (نک: تفسیر سهم فی الخاص و سهم فی العام در بحار الأنوار، ج۱، ص۳۶۹ و الصحیح من سیرة النبی{{صل}}، ج۱۵، ص۳۰۹).</ref> و [[صحیفه سجادیة]] <ref>الصحیفه السجادیه (ابطحی)، ص۶۰۹: {{عربی|حدثنا الشریف أبو عبدالله جعفر بن محمد بن جعفر بن الحسن بن جعفر بن الحسن ابن الحسن بن أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب...}}.</ref>. افزون بر این، در [[اسناد]] و طرق بعضی کتابها در [[رجال نجاشی]] و [[الفهرست شیخ طوسی]] واقع شده است؛ از جمله: | ||
#کتاب [[الأصبغ بن نباتة المجاشعی]]<ref>رجال النجاشی، ص۸، ش۵.</ref>. | #کتاب [[الأصبغ بن نباتة المجاشعی]]<ref>رجال النجاشی، ص۸، ش۵.</ref>. | ||
#[[نسخة الرضا]]{{ع}}: {{عربی|محمد بن علی بن الحسین بن زید بن علی بن الحسین بن علی بن أبی طالب{{ع}}}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۶۶، ش۹۹۲.</ref>. | #[[نسخة الرضا]]{{ع}}: {{عربی|محمد بن علی بن الحسین بن زید بن علی بن الحسین بن علی بن أبی طالب{{ع}}}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۶۶، ش۹۹۲.</ref>. | ||
خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
[[علامه حلی]] و [[ابن داوود]] نام راوی را در قسم یکم [[رجال]] ذکر، و عبارت نجاشی را {{عربی|"كان وجهاً في الطالبیین مقدما، وكان ثقة من أصحابنا"}} نقل کردهاند<ref>ر.ک: خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۳۳، ش۱۷؛ الرجال (ابن داود)، ص۸۷، ش۳۲۱.</ref>. | [[علامه حلی]] و [[ابن داوود]] نام راوی را در قسم یکم [[رجال]] ذکر، و عبارت نجاشی را {{عربی|"كان وجهاً في الطالبیین مقدما، وكان ثقة من أصحابنا"}} نقل کردهاند<ref>ر.ک: خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۳۳، ش۱۷؛ الرجال (ابن داود)، ص۸۷، ش۳۲۱.</ref>. | ||
'''نکته:''' [[شیخ طوسی]] در [[الفهرست]] و [[رجال طوسی|رجال]] خود از راوی یاد نکرده، با اینکه وی صاحب اثر بوده و با موضوع [[الفهرست شیخ طوسی]] که یاد کرد [[راویان]] صاحب کتاب است، تناسب دارد؛ | '''نکته:''' [[شیخ طوسی]] در [[الفهرست]] و [[رجال طوسی|رجال]] خود از راوی یاد نکرده، با اینکه وی صاحب اثر بوده و با موضوع [[الفهرست شیخ طوسی]] که یاد کرد [[راویان]] صاحب کتاب است، تناسب دارد؛ لکن از شخصی با عنوان [[ابوعبدالله الحسنی]] یاد کرده و نوشته است: {{عربی|"له کتب، منها: کتاب أخبار المحدثین، کتاب أخبار معاویة، کتاب الفضائل، کتاب الکشف؛ ذکره محمد بن إسحاق الندیم"}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۵۳۶، ش۸۷۴؛ الفهرست (ابن ندیم)، ص۲۴۳: {{عربی|الحسنی؛ أبوعبدالله، و له من الکتب، کتاب أخبار المحدثین، کتاب أخبار معاویة، کتاب الفضائل، کتاب الکشف}}.</ref>. | ||
به احتمال، مقصود [[شیخ طوسی]] از ابو عبدالله الحسنی [[راوی]] مورد بحث است، به چند قرینه: | به احتمال، مقصود [[شیخ طوسی]] از ابو عبدالله الحسنی [[راوی]] مورد بحث است، به چند قرینه: | ||
خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
#آثار [[علمی]] ابوعبدالله الحسنی که در فهرست [[ابن ندیم]] و شیخ طوسی از آنها نام برده شد (کتاب الکشف؛ کتاب الفضائل و کتاب المحدثین) از جمله آثار علمی [[عیسی بن مهران]] المستعطف نیز هست که از [[استادان]] [[أبو عبدالله جعفر بن محمد بن جعفر بن الحسن العلوی]] بوده است<ref>رجال النجاشی، ص۲۹۷، ش۸۰۷: {{عربی|عیسی بن مهران المستعطف یکنی أبا موسی له عدة کتب، منها: کتاب مقتل عثمان، و کتاب الفرق بین الآل و الأمة، و کتاب المحدثین، و کتاب السنن المشترکة، و کتاب الوفاة، و کتاب الکشف و کتاب الفضائل}}.</ref>، پس محتمل است که وی آنها را از استادش نقل کرده باشد. | #آثار [[علمی]] ابوعبدالله الحسنی که در فهرست [[ابن ندیم]] و شیخ طوسی از آنها نام برده شد (کتاب الکشف؛ کتاب الفضائل و کتاب المحدثین) از جمله آثار علمی [[عیسی بن مهران]] المستعطف نیز هست که از [[استادان]] [[أبو عبدالله جعفر بن محمد بن جعفر بن الحسن العلوی]] بوده است<ref>رجال النجاشی، ص۲۹۷، ش۸۰۷: {{عربی|عیسی بن مهران المستعطف یکنی أبا موسی له عدة کتب، منها: کتاب مقتل عثمان، و کتاب الفرق بین الآل و الأمة، و کتاب المحدثین، و کتاب السنن المشترکة، و کتاب الوفاة، و کتاب الکشف و کتاب الفضائل}}.</ref>، پس محتمل است که وی آنها را از استادش نقل کرده باشد. | ||
#عنوان شدن [[ابوعبدالله الحسنی]] در [[الفهرست شیخ طوسی]] و عدم یاد کرد آن در [[رجال نجاشی]] و یاد کرد [[جعفر بن محمد بن جعفر بن الحسن]] در [[رجال نجاشی]] و عدم ذکر آن در [[الفهرست شیخ طوسی]].<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 493-494.</ref> | #عنوان شدن [[ابوعبدالله الحسنی]] در [[الفهرست شیخ طوسی]] و عدم یاد کرد آن در [[رجال نجاشی]] و یاد کرد [[جعفر بن محمد بن جعفر بن الحسن]] در [[رجال نجاشی]] و عدم ذکر آن در [[الفهرست شیخ طوسی]].<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 493-494.</ref> | ||
==جستارهای وابسته == | |||
*[[محمد بن جعفر بن حسن]] (پدر) | |||
*[[محمد بن جعفر بن محمد الحسنی]] (فرزند) | |||
== منابع == | == منابع == | ||
خط ۸۵: | خط ۸۹: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:رجال تفسیری]] | |||
[[رده:اعلام]] | |||
[[رده:طبقه هشتم راویان]] |