جز
جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن '
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن ') |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
صدقه از چهار رکن ایجاب و قبول، صدقه دهنده، صدقه گیرنده و [[مال]] صدقه داده شده تشکیل شده است. | صدقه از چهار رکن ایجاب و قبول، صدقه دهنده، صدقه گیرنده و [[مال]] صدقه داده شده تشکیل شده است. | ||
===ایجاب و قبول=== | ===ایجاب و قبول=== | ||
به قول مشهور، صدقه از [[عقود]] است؛ بلکه بر [[عقد]] بودن آن ادعای [[اجماع]] شده است. بر این اساس، قوام آن، همچون سایر عقود به ایجاب و قبول است؛ | به قول مشهور، صدقه از [[عقود]] است؛ بلکه بر [[عقد]] بودن آن ادعای [[اجماع]] شده است. بر این اساس، قوام آن، همچون سایر عقود به ایجاب و قبول است؛ لکن برخی عقد بودن صدقه را نپذیرفته و گفته‌اند: صدقه، دادن مال رایگان به [[قصد قربت]] است و نیازی به ایجاب و قبول نیست <ref>مجمع الفائدة: ۱۰/ ۵۶۶؛ العروة الوثقی تکملة: ۲/ ۲۷۴</ref> | ||
برخی گفته‌اند: صدقه، احسان مال با قصد قربت است. این احسان اگر به قصد تملیک باشد، نیازمند ایجاب و قبول است؛ اما اگر به گونه ابراء یا بذل باشد، نیازی به قبول ندارد <ref>منهاج الصالحین (سید محسن حکیم) ۲/ ۲۷۰؛ منهاج الصالحین (خوئی) ۲/ ۲۵۶؛ منهاج الصالحین (سیستانی) ۲/ ۴۲۵؛ کلمة التقوی ۶/ ۱۷۰؛ مهذب الاحکام ۲۲/ ۱۲۱.</ref> | برخی گفته‌اند: صدقه، احسان مال با قصد قربت است. این احسان اگر به قصد تملیک باشد، نیازمند ایجاب و قبول است؛ اما اگر به گونه ابراء یا بذل باشد، نیازی به قبول ندارد <ref>منهاج الصالحین (سید محسن حکیم) ۲/ ۲۷۰؛ منهاج الصالحین (خوئی) ۲/ ۲۵۶؛ منهاج الصالحین (سیستانی) ۲/ ۴۲۵؛ کلمة التقوی ۶/ ۱۷۰؛ مهذب الاحکام ۲۲/ ۱۲۱.</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
===صدقه گیرنده (مُتَصَدَّقٌ علیه)=== | ===صدقه گیرنده (مُتَصَدَّقٌ علیه)=== | ||
[[فقر]] و [[ایمان]] ([[شیعه دوازده امامی]] بودن)، حتی [[اسلام]] در صدقه گیرنده شرط نیست؛ از این رو، صدقه دادن به [[غنی]]، مخالف و [[کافر ذمی]] جایز است؛ | [[فقر]] و [[ایمان]] ([[شیعه دوازده امامی]] بودن)، حتی [[اسلام]] در صدقه گیرنده شرط نیست؛ از این رو، صدقه دادن به [[غنی]]، مخالف و [[کافر ذمی]] جایز است؛ لکن به [[کافر حربی]] و نیز [[ناصبی]] [[حرام]] است <ref>وسیلة النجاة/ ۵۵۴؛ مهذب الاحکام ۲۲/ ۱۲۳ ـ ۱۲۵.</ref> | ||
در صدقه دادن، [[افضل]] رعایت تقدم افراد به ترتیب ذیل است: [[عالمان]]، [[صالحان]]، [[سادات]]، [[همسایگان]]، [[دوستان]]، [[شیعیان]]، مخالفان و [[ذمیان]] <ref>کشف الغطاء ۴/ ۲۱۷</ref> | در صدقه دادن، [[افضل]] رعایت تقدم افراد به ترتیب ذیل است: [[عالمان]]، [[صالحان]]، [[سادات]]، [[همسایگان]]، [[دوستان]]، [[شیعیان]]، مخالفان و [[ذمیان]] <ref>کشف الغطاء ۴/ ۲۱۷</ref> | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
==[[لزوم]] صدقه== | ==[[لزوم]] صدقه== | ||
تحقق صدقه با شرایط، لزوم آن را درپی دارد؛ بدین معنا که مالک نمی‌تواند آن را پس بگیرد. بر این قول ادعای اجماع شده است؛ | تحقق صدقه با شرایط، لزوم آن را درپی دارد؛ بدین معنا که مالک نمی‌تواند آن را پس بگیرد. بر این قول ادعای اجماع شده است؛ لکن از برخی قدما قول به جواز [[رجوع]] و پس [[گرفتن صدقه]] نقل شده است <ref>جواهر الکلام ۲۸/ ۱۳۰.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، صفحه ۶۹.</ref> | ||
==جنس [[صدقه]]== | ==جنس [[صدقه]]== | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
مستحب است صدقه در جانب زیادی به اندازه‌ای باشد که صدقه دهنده [[زیان]] نبیند. معیار آن در قرآن کریم ضمن دو [[آیه]] این گونه بیان شده است: {{متن قرآن|وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا}}<ref>«و (هنگام بخشش) نه دست خود را فرو بند و نه یکسره بگشای که نکوهیده دریغ خورده فرو مانی» سوره اسراء، آیه ۲۹.</ref>، {{متن قرآن|وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا}}<ref>«و آنان که چون بخشش کنند نه گزافکاری می‌کنند و نه تنگ می‌گیرند و (بخشش آنها) میانگینی میان این دو، است» سوره فرقان، آیه ۶۷.</ref> | مستحب است صدقه در جانب زیادی به اندازه‌ای باشد که صدقه دهنده [[زیان]] نبیند. معیار آن در قرآن کریم ضمن دو [[آیه]] این گونه بیان شده است: {{متن قرآن|وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا}}<ref>«و (هنگام بخشش) نه دست خود را فرو بند و نه یکسره بگشای که نکوهیده دریغ خورده فرو مانی» سوره اسراء، آیه ۲۹.</ref>، {{متن قرآن|وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا}}<ref>«و آنان که چون بخشش کنند نه گزافکاری می‌کنند و نه تنگ می‌گیرند و (بخشش آنها) میانگینی میان این دو، است» سوره فرقان، آیه ۶۷.</ref> | ||
صدقه در جانب کمی، حدّی ندارد و حتی دادن یک خرما یا بخشی از آن، صدقه محسوب می‌گردد؛ | صدقه در جانب کمی، حدّی ندارد و حتی دادن یک خرما یا بخشی از آن، صدقه محسوب می‌گردد؛ لکن سزاوار است، [[شأن]] و حال صدقه گیرنده از جهت نیاز و [[منزلت]] و جایگاه اجتماعی‌اش لحاظ شود <ref>کشف الغطاء ۴/ ۲۱۷</ref>.<ref>سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، صفحه ۶۹.</ref> | ||
==زمان صدقه== | ==زمان صدقه== | ||