|
|
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{پرسش غیرنهایی}}
| | #تغییر_مسیر [[گستره عصمت معصومان مشتمل بر چه اموری است؟ (پرسش)]] |
| {{جعبه اطلاعات پرسش
| |
| | موضوع اصلی = [[امامت (پرسش)|بانک جمع پرسش و پاسخ امامت]]
| |
| | موضوع فرعی = آیا عصمت معصوم جبری است؟
| |
| | تصویر = 110050.jpg
| |
| | اندازه تصویر = 200px
| |
| | مدخل بالاتر = [[امامت در قرآن]] / [[عصمت امام]]
| |
| | مدخل اصلی = [[؟]]
| |
| | مدخل وابسته =
| |
| | پاسخدهنده =
| |
| | پاسخدهندگان = ۳
| |
| | |
| }}
| |
| '''آیا عصمت معصوم جبری است؟''' یکی از پرسشهای مرتبط به بحث '''[[امامت (پرسش)|امامت]]''' است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[امامت]]''' مراجعه شود.
| |
| | |
| ==عبارتهای دیگری از این پرسش==
| |
| * یکی از [[شبهات]] این است که [[عصمت]]، با توجّه به اینکه [[موهبت]] و [[لطف الهی]] در حق [[معصومان]] است، [[جبر]] به همراه دارد.
| |
| == پاسخ نخست ==
| |
| [[پرونده:136873.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[مهدی مقامی]]]]
| |
| ::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[مهدی مقامی]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]»'' در اینباره گفته است:
| |
| | |
| «با یک مقدمه، به این [[شبهه]] پاسخ میدهیم:
| |
| | |
| [[عصمت]] با یکی از راههای زیر به دست میآید:
| |
| #[[آفرینش]] آدمی به گونهای باشد که بر اثر فقدان عامل [[معصیت]]، اصلاً میل و رغبتی به [[گناه]] نداشته باشد. به دیگر سخن، چون از [[گناه]] [[احساس]] لذّت نمیکند، زمینه و استعداد [[گناه]] در او پدید نیاید، مانند [[فرشتگان]].
| |
| #بر اثر ممانعت و بازداشتن دیگری، [[قدرت]] [[گناه]] از آدمی گرفته میشود و دیگر توان انجام آن را ندارد مانند سمّی که از دسترس اطفال دور نگه داشته میشود.
| |
| #[[بینش]] و [[آگاهی]] شخص به گونهای است که به ضررهای [[گناه]] آشنایی کامل دارد و یا اینکه بهدست آمدن [[لذت]] طبیعی از [[گناه]] ممکن است، به مقابله با آن برمیخیزد و از آن برهیز میکند، مانند مریضی که بر اثر [[نهی]] طبیب، از غذای زیانبار دوری میورزد؛ هر چند ممکن است از خوردن آن لذّت ببرد<ref>ر.ک: ادب فنای مقربان، ج۳، ص۳۵۱.</ref>. واژه "[[معصوم]]" که اسم مفعول یا صفت مشبهه است، بر هر یک از سه راه یاد شده اطلاق میگردد؛ زیرا هر سه گونه، از [[گناه]] و [[نافرمانی]] محفوظ ماندهاند.
| |
| | |
| بر پایه مقدمه یاد شده، آنچه شامل [[اهل بیت]]{{عم}} میشود، قسم سوم است؛ چرا که امکان [[ارتکاب گناه]] و زمینه آن در [[ائمه اطهار]]{{عم}} هست؛ از این رو، [[شیطان]] میخواهد به سراغ آنها نیز برود و برای [[وسوسه]] کردن آنها تلاش میکند: {{متن قرآن|وَإِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و اگر دمدمهای از شیطان تو را برانگیزد به خداوند پناه جو که او شنوایی داناست» سوره اعراف، آیه ۲۰۰.</ref>؛ ولی آنها با [[توفیق]] ویژه [[الهی]] و [[انتخاب]] و [[اختیار]] خود بر خواسته [[شیطان]] [[غلبه]] میکنند و به [[وسوسه]] او بیاعتنایند: "[[امام]]، نگهداری شده، [[تأیید]] شده، [[توفیق]] داده شده، [[استوار]] گشته (از جانب [[خدای سبحان]]) است و از [[خطا]]، [[لغزش]] و [[گناه]] در [[امان]] نگه داشته شده است"<ref>{{متن حدیث|فَهُوَ مَعْصُومٌ مُؤَيَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَايَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ}}؛ الإحتجاج علی أهل اللجاج، ج۲، ص۴۳۶. {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَكِلْنَا إِلَى أَنْفُسِنَا وَ لَوْ وَكَلَنَا إِلَى أَنْفُسِنَا لَكُنَّا كَبَعْضِ النَّاسِ...}}؛ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۱۰.</ref>.
| |
| | |
| از اینرو، [[امامان معصوم]]{{عم}} در [[اطاعت]] کردن و ترک [[معصیت]] مجبور نیستند؛ زیرا، با [[جبر]]، [[وسوسه]] [[شیطان]] بیمعنا بود. از سویی دیگر، [[اهل بیت]]{{عم}} به [[روحالقدس]] و [[برهان]] [[الهی]] [[تأیید]] شدهاند. [[خداوند]] با اشاره به حالت بشری و طبع اوّلی و [[انسانی]] [[حضرت رسول]]{{صل}} میفرماید: {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ}}<ref>«و نزدیک بود که تو را از آنچه ما به تو وحی کردیم (به ترفند) باز دارند تا جز آن را بر ما بربندی» سوره اسراء، آیه ۷۳.</ref>. آنگاه به تثبیت و [[توفیق الهی]] اشاره کرده، میفرماید: اگر ما گامهایت را [[استوار]] نمیکردیم، نزدیک بود که به آنها اندکی [[تمایل]] پیدا کنی (لیکن تثبیت و [[توفیق]] ما [[مانع]] از این انعطاف شد): {{متن قرآن|وَلَوْلَا أَنْ ثَبَّتْنَاكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئًا قَلِيلًا}}<ref>«و اگر ما تو را پابرجا نمیداشتیم نزدیک بود اندکی به آنان گرایش یابی» سوره اسراء، آیه ۷۴.</ref><ref>ر.ک: ادب فنای مقربان، ج۳، ص۳۵۲.</ref>.
| |
| | |
| درباره [[حضرت یوسف]]{{ع}} نیز آمده است: آن [[زن]] آهنگ [[یوسف]] کرد. [[یوسف]] نیز، اگر [[برهان]] پروردگارش را نمیدید، آهنگ وی میکرد. این ارائه [[برهان]] برای آن بود که [[زشتی]] و ناپسندی را از [[یوسف]] دور کنیم تا به سراغ وی نرود: {{متن قرآن|وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَنْ رَأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ}}<ref>«و بیگمان آن زن آهنگ وی کرد و وی نیز اگر برهان پروردگار خویش را نمیدید آهنگ او میکرد بدین گونه (بر آن بودیم) تا از او زشتی و پلیدکاری را بگردانیم» سوره یوسف، آیه ۲۴.</ref>؛ پس {{متن قرآن|هَمَّ بِهَا}} به جنبه شخصی و طبع بشری [[حضرت]] و {{متن قرآن|لَوْلَا أَنْ رَأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ}} به جنبه شخصیتی و [[معنوی]] ایشان اشاره دارد.
| |
| | |
| پاسخ دیگر: [[موهبت]] [[عصمت]] به [[امام]] بالقوه است نه بالفعل. توضیح آنکه، [[موهبت]] [[عصمت]] میتواند بالفعل و یا بالقوه باشد. بالفعل، آن است که ویژگی [[عصمت]] از [[آغاز آفرینش]]، به صورت کامل و یکمرتبه به [[معصوم]] [[افاضه]] شود و بالقوه آن است که مقدمه [[عصمت]] ([[علم لدنی]]) به [[معصوم]] [[افاضه]] شود، ولی به فعلیت در آوردن آن، به مجاهدتهای او [[نیازمند]] باشد. با توجّه به [[آیات]] و [[روایات]] و [[استدلالهای عقلی]]، احتمال دوم پذیرفته است؛ یعنی [[خدا]]، مقدمه [[عصمت]] را در [[معصومان]] [[آفریده]] است، ولی به فعلیت در آوردن این ویژگی به تلاشهای شخص [[نیازمند]] است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص:۵۹-۶۲.</ref>.
| |
| | |
| == پاسخها و دیدگاههای متفرقه ==
| |
| {{پاسخ پرسش
| |
| | عنوان پاسخدهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین محمدی؛
| |
| | تصویر = 137988.jpg
| |
| | پاسخدهنده = رضا محمدی
| |
| | پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[رضا محمدی]]''' در کتاب ''«[[امامشناسی ۵ (کتاب)|امامشناسی]]»'' در اینباره گفته است:
| |
| | |
| «عصمت عملی جبری نیست؛ چون در این صورت [[معصوم]] از زمره انسانهای عادّی خارج بوده و عدم [[ارتکاب گناه]] هیچگونه افتخاری برایش محسوب نمیشود و او [[حجّت]] و مقتدای [[مردم]] نخواهد بود؛ امّا در مورد [[عصمت علمی]] هیچ اشکالی وجود ندارد که امکان هر نوع [[اشتباه]] در [[بینش]] و [[اعتقاد]] و دریافت و اجرای [[پیام الهی]] منفی باشد و این امر با [[اراده]] و [[عنایت]] خاصّ [[الهی]] تحقّق مییابد؛ یعنی [[معصوم]] با [[اراده]] خاصّ [[الهی]] و توسّط مأموران آسمانی در این زمینه محافظت میشود<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امامشناسی ۵ (کتاب)|امامشناسی]]، ص:۵۶.</ref>.
| |
| }}
| |
| {{پاسخ پرسش
| |
| | عنوان پاسخدهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛
| |
| | تصویر = Pic259.jpg
| |
| | پاسخدهنده = عبدالمجید زهادت
| |
| | پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالمجید زهادت]]''' در کتاب ''«[[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]»'' در اینباره گفته است:
| |
| | |
| «[[وسعت عصمت]] [[معصومین]] شامل امور فردی، [[امور اجتماعی]]، [[امور دینی]] و امور غیر [[دینی]] میشود، به نحوی که میتوان گفت [[امامت]] [[امامان معصوم]] زیر سایۀ عصمت آنان توسط [[خداوند]] [[جعل]] شده است. در فرمایشی از [[امام رضا]]{{ع}} درباره چنین تلازمی ([[امامت]] و عصمت) آمده است: {{متن حدیث|فَهُوَ مَعْصُومٌ مُؤَیَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَایَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ یَخُصُّهُ اللَّهُ بِذَلِکَ لِیَکُونَ حُجَّتَهُ عَلَی عِبَادِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ}}<ref>سوره حدید، آیه ۲۱. </ref>{{متن حدیث|فَهَلْ یَقْدِرُونَ عَلَی مِثْلِ هَذَا فَیَخْتَارُونَهُ أَوْ یَکُونُ مُخْتَارُهُمْ بِهَذِهِ الصِّفَةِ فَیُقَدِّمُونَهُ}}<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج ۱، ص ۲۱۶ باب ۲۰ ما جاء عن الرضا{{ع}} فی وصف الإمامة و الإمام و ذکر فضل الإمام و رتبته. </ref>.<ref>ر.ک: [[زهادت، عبدالمجید|عبدالمجید زهادت]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ص ۱۲۵-۱۲۹</ref>.
| |
| }}
| |
| | |
| == پرسشهای وابسته ==
| |
| {{پرسشهای وابسته}}
| |
| | |
| {{پایان پرسشهای وابسته}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:پرسش]]
| |
| [[رده:پرسمان امامت]]
| |
| [[رده:(ات): پرسشهایی با ۳ پاسخ]]
| |
| [[رده:(ات): پرسشهای امامت با ۳ پاسخ]]
| |