مقام اصطفاء الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۵۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۸ ژانویهٔ ۲۰۲۴
 
(۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۶: خط ۶:
}}
}}


از جمله [[مقامات]] [[امامان معصوم]] {{عم}} [[مقام]] [[اصطفاء الهی]] که در [[زیارت جامعه کبیره]] با عبارت {{عربی|"الْمُصْطَفَوْنَ‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} به معنای "برگزیدگان خداوند" است<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص۱۶۴.</ref> آمده است. در همین راستا این عبارت نیز در زیارت جامعه کبیره آمده است: {{عربی|" اصْطَفَاكُمْ بِعِلْمِهِ ‏‏‏‏‏‏‏‏"}} "با علم خود، شما را برگزید"<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص۱۸۰.</ref>.
از جمله [[مقامات]] [[امامان معصوم]] {{عم}} مقام [[اصطفاء الهی]] است که در [[زیارت جامعه کبیره]] با عبارت {{متن حدیث|الْمُصْطَفَوْنَ‏‏‏‏‏‏‏‏‏}} به معنای "برگزیدگان خداوند" آمده است. در همین راستا این عبارت نیز در زیارت جامعه کبیره آمده است: {{متن حدیث|اصْطَفَاكُمْ بِعِلْمِهِ‏‏‏‏‏‏}}، "با علم خود، شما را برگزید".


== واژه‌شناسی لغوی ==
== معناشناسی ==
* واژه [[اصطفاء]] از باب افتعال و از ریشه "ص‌ ـ‌ ف‌ ـ و" است. لغویان [[صفو]] را به معنای ضد کدر<ref>التحقیق، ج۶، ص۲۵۷ـ۲۵۸؛ ترتیب‌العین، ص۴۵۲، «صفو»؛ فرهنگ‌جامع، ج‌۳، ص‌۱۶۸۷.</ref>، [[خلوص]] شیء از آمیختگی با غیر خود یا از [[آلودگی]] و کدورت<ref>نثر طوبی، ج‌۲، ص‌۴۹؛ مفردات، ص‌۴۸۷؛ التحقیق، ج‌۶، ص‌۲۵۷، «صفو».</ref> و نیز بهترین هر چیز دانسته‌اند<ref>ترتیب‌العین، ص‌۴۵۲، «صفو».</ref>. با توجه به دلالت باب افتعال بر [[گزینش]] و [[اختیار]]<ref>التحقیق، ج‌۶، ص‌۲۵۸، «صفو».</ref>، اصطفاء به معنای [[برگزیدن]] شخص یا چیزی برای [[خالص]] کردن آن از آلودگی و کدورت است<ref>التحقیق، ج‌۶، ص‌۲۵۹، «صفو».</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/3/52.htm [[محمد مهدی خراسانی| خراسانی، محمد مهدی]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص۴۷۷ - ۴۸۵.]</ref>.
"[[اصطفا]]" از ریشه "صفو" است که دلالت بر خلوص از هرگونه ناخالصی می‌کند. "صفا" را که در مقابل "کدورت" می‌گیرند، از همین ریشه است؛ یعنی [[خداوند]]، با [[علم]] بی‌پایان خود می‌دید که [[لباس]] [[امامت]] جز بر قامت زیبای شما برازنده نیست؛ لذا شما را مفتخر به پوشیدن این لباس نمود، در وصایای [[پیامبر]]{{صل}} به [[امیرمؤمنان]]{{ع}} چنین نقل شده است: "خداوند عزّ وجل به [[دنیا]] نظر کرد و مرا برگزید، بار دوم نظر کرد و تو را برگزید، بار سوم نظر کرد، امامانی را که از [[فرزندان]] تو هستند برگزید، بار چهارم نظر کرد، حضرت [[فاطمه]]{{س}} را از میان [[زن‌ها]] برگزید<ref>{{متن حدیث|يَا عَلِيُّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَشْرَفَ عَلَى الدُّنْيَا فَاخْتَارَنِي مِنْهَا عَلَى رِجَالِ الْعَالَمِينَ ثُمَّ اطَّلَع‏ الثَّانِيَةَ فَاخْتَارَكَ عَلَى رِجَالِ الْعَالَمِينَ بَعْدِي ثُمَّ اطَّلَعَ الثَّالِثَةَ فَاخْتَارَ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ عَلَى رِجَالِ الْعَالَمِينَ بَعْدَكَ ثُمَّ اطَّلَعَ الرَّابِعَةَ فَاخْتَارَ فَاطِمَةَ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ‏‏‏‏‏‏‏}}؛ الخصال، ج۱، ۲۰۶.</ref>.
*"[[اصطفا]]" از ریشه "صفو" است که دلالت بر خلوص از هرگونه ناخالصی می‌کند. "[[صفا]]" را که در مقابل "کدورت" می‌گیرند، از همین ریشه است؛ یعنی [[خداوند]]، با [[علم]] بی‌پایان خود می‌دید که [[لباس]] [[امامت]] جز بر قامت زیبای شما برازنده نیست؛ لذا شما را مفتخر به [[پوشیدن]] این لباس نمود، در وصایای [[پیامبر]]{{صل}} به [[امیرمؤمنان]]{{ع}} چنین نقل شده است: "خداوند عزّ وجل به [[دنیا]] نظر کرد و مرا برگزید، بار دوم نظر کرد و تو را برگزید، بار سوم نظر کرد، امامانی را که از [[فرزندان]] تو هستند برگزید، بار چهارم نظر کرد، حضرت [[فاطمه]]{{س}} را از میان [[زن‌ها]] برگزید<ref>{{عربی|" يَا عَلِيُّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَشْرَفَ عَلَى الدُّنْيَا فَاخْتَارَنِي مِنْهَا عَلَى رِجَالِ الْعَالَمِينَ ثُمَّ اطَّلَع‏ الثَّانِيَةَ فَاخْتَارَكَ عَلَى رِجَالِ الْعَالَمِينَ بَعْدِي ثُمَّ اطَّلَعَ الثَّالِثَةَ فَاخْتَارَ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ عَلَى رِجَالِ الْعَالَمِينَ بَعْدَكَ ثُمَّ اطَّلَعَ الرَّابِعَةَ فَاخْتَارَ فَاطِمَةَ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ ‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ الخصال: ج۱، ۲۰۶.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص۱۸۰.</ref>.
* این صفوت، همان‌گونه که در گذشته گفتیم کاملاً حساب شده است، [[خواست خداوند]] است و البتّه در تداوم این مسیر، [[رفتار شایسته]] و بنده‌منشانه آنان نیز تأثیرگذار است<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص۱۸۰.</ref>.
* مرادف [[فارسی]] {{عربی|"الْمُصْطَفَوْنَ‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} "[[برگزیدگان]]" از ریشه "[[صفو]]" به معنای "پیراسته بودن از هر ناخالصی" است. واژه "[[صفا]]" -که ضدّ کدورت است- واژه "[[تصفیه]]" که به معنای "[[خالص]] کردن از ناخالصی‌ها" است، از همین ریشه است. واژه "صفوه" که به فتح و کسر و ضمّ صاد نیز می‌توان خواند، از همین ریشه می‌باشد<ref>معجم مقاییس اللغه، ص۵۴۵.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۶۴.</ref>.


== [[اصطفاء در قرآن]] ==
این صفوت، همان‌گونه که در گذشته گفتیم کاملاً حساب شده است، [[خواست خداوند]] است و البتّه در تداوم این مسیر، رفتار شایسته و بنده‌منشانه آنان نیز تأثیرگذار است.
{{همچنین ببینید|اصطفاء در قرآن}}
 
مرادف فارسی {{متن حدیث|الْمُصْطَفَوْنَ‏‏‏‏‏‏‏‏‏}} "[[برگزیدگان]]" از ریشه "[[صفو]]" به معنای "پیراسته بودن از هر ناخالصی" است. واژه "صفا" -که ضدّ کدورت است- واژه "تصفیه" که به معنای "[[خالص]] کردن از ناخالصی‌ها" است، از همین ریشه است. واژه "صفوه" که به فتح و کسر و ضمّ صاد نیز می‌توان خواند، از همین ریشه می‌باشد<ref>معجم مقاییس اللغه، ص۵۴۵.</ref>.<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم، ج۲]]، ص۱۶۴.</ref>
 
== اصطفاء در [[قرآن]] ==
{{اصلی|اصطفاء در قرآن}}
اصطفاء در قرآن به معنای صاف کردن شخص یا چیزی از آلودگی است؛ خواه به نحو دفع "ایجاد شیء خالص" یا رفع "خالص ساختن شیء"<ref>مفردات، ص‌۴۸۸، «صفو».</ref>. اصطفاء گاهی با حرفِ عَلی متعدی می‌شود که در این صورت متضمن معنای تفضیل<ref>التبیان، ج‌۲، ص‌۴۴۰؛ مجمع‌البیان، ج‌۲، ص‌۲۷۸؛ روح‌المعانی، مج‌۳، ج‌۳، ص‌۲۱۱.</ref> و در جایی است که در مقام سنجش بین دو یا چند چیز‌ باشد.
 
در [[قرآن کریم]] مشتقات واژه "صفو" ۱۸ بار به‌کار رفته که ۶ مورد آن به موضوع اصطفاء مربوط است و آن موارد عبارت است از: اصطفای [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} در [[دنیا]] از جانب [[خداوند]]<ref>سوره بقره، آیه ۱۳۰.</ref>، اصطفای [[حضرت مریم]] {{س}} و [[پاک]] ساختن وی از سوی [[خداوند]]<ref>سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref>، اصطفای برخی از [[فرشتگان]] و [[انسان‌ها]] به عنوان [[رسولان الهی]]<ref>سوره حج، آیه ۷۵.</ref>، فرستادن [[درود]] بر [[بندگان]] مصطفای [[الهی]]<ref>سوره نمل، آیه ۵۹.</ref>، دادن [[میراث]] کتاب به بندگان مصطفا از سوی خداوند<ref>سوره فاطر، آیه ۵۹.</ref> و مصطفا بودن [[ابراهیم]]، اسحق و [[یعقوب]] {{عم}} در نزد خداوند<ref>سوره ص، آیه ۴۷.</ref>.
 
[[آیات]] دیگری نیز بدون واژه اصطفاء با این موضوع پیوند دارد؛ مانند: [[آیه]] ۳ [[سوره زمر]] که در آن آمده: [[دین]] [[خالص]] برای خداوند است و آیه ۴۶ [[سوره ص]] که در آن [[خداوند]] می‌فرماید: [[ابراهیم]]، اسحق و [[یعقوب]] را با یاد [[آخرت]] [[خالص]] گردانیدیم و نیز آیاتی که به‌گونه‌ای از [[بندگان]] مخلَص (به [[فتح]]) خداوند یاد کرده است {{متن قرآن|إِلاَّ عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ}}<ref> بجز از میان آنان بندگان نابت را؛ سوره حجر، آیه ۴۰.</ref>.<ref>[[محمد مهدی خراسانی| خراسانی، محمد مهدی]]، [[اصطفاء (مقاله)|مقاله «اصطفاء»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)| دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳]]، ص ۴۷۷ - ۴۸۵.</ref>


== [[اصطفاء]] در [[زیارت جامعه کبیره]] ==
== [[اصطفاء]] در [[زیارت جامعه کبیره]] ==
*"[[سلام]] بر شما [[امامان]]{{عم}} که برگزیدگان [[حضرت حق]] هستید"؛ یعنی در بین گروه‌های [[اولیا]] -که [[عطر]] [[فضیلت]] و انسانیّت را می‌پراکنند- شما معطّرترین هستید و در [[حقیقت]] خلاصه [[فضایل]] آنان می‌باشید: "آنچه [[خوبان]] همه دارند، شما گل‌های معطّر تنها دارید"<ref>سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۶۴.</ref>.
"[[سلام]] بر شما [[امامان]]{{عم}} که برگزیدگان [[حضرت حق]] هستید"؛ یعنی در بین گروه‌های [[اولیا]] ـ که عطر [[فضیلت]] و انسانیّت را می‌پراکنند ـ شما معطّرترین هستید و در [[حقیقت]] خلاصه [[فضایل]] آنان می‌باشید: "آنچه خوبان همه دارند، شما گل‌های معطّر تنها دارید"<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم، ج۲]]، ص۱۶۴.</ref>.


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}  
{{منابع}}  
# [[پرونده:10115976.jpg|22px]] [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|'''در آستان امامان معصوم ج۲''']]
# [[پرونده:10115976.jpg|22px]] [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|'''در آستان امامان معصوم ج۲''']]
# [[پرونده:000054.jpg|22px]] [[محمد مهدی خراسانی|خراسانی، محمد مهدی]]، [[اصطفاء (مقاله)|'''اصطفاء''']]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۳]]
# [[پرونده:000056.jpg|22px]] [[محمد مهدی خراسانی| خراسانی، محمد مهدی]]، [[اصطفاء (مقاله)|مقاله «اصطفاء»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۳۰: خط ۳۶:


[[رده:مدخل‌های درجه دو دانشنامه]]
[[رده:مدخل‌های درجه دو دانشنامه]]
[[رده:مقام معصوم]]
[[رده:اصطفاء]]
۱۱۷٬۳۶۸

ویرایش