تضرع: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش غیرنهایی}} {{نبوت}} ==مقدمه== *{{متن قرآن|وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ...» ایجاد کرد)
 
 
(۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{نبوت}}
{{نبوت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[تضرع در قرآن]] - [[تضرع در معارف دعا و زیارات]] - [[تضرع در معارف و سیره علوی]] - [[تضرع در معارف و سیره سجادی]] | پرسش مرتبط  = }}


==مقدمه==
== مقدمه ==
*{{متن قرآن|وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ وَلَا تَكُنْ مِنَ الْغَافِلِينَ}}<ref>«و پروردگارت را در دل خود به لابه و ترس و بی‌بانگ بلند در گفتار، سپیده‌دمان و دیرگاه عصرها  یاد کن و از غافلان مباش!» سوره اعراف، آیه ۲۰۵.</ref>
[[تضرّع]] و [[زاری]] یک [[انسان]] در مقابل انسان دیگر کاری [[شایسته]] و [[زیبا]] نیست، زیرا این کار [[کرامت انسانی]] فرد را خدشه‌دار می‌سازد. اما همین عمل در برابر [[خدای بزرگ]] [[پسندیده]] و مطلوب است. [[خدای متعال]] از ما خواسته است که با حالت مسکنت و [[بیچارگی]] او را بخوانیم: {{متن قرآن|ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً}}<ref>«پروردگارتان را به لابه و نهانی بخوانید» سوره اعراف، آیه ۵۵.</ref>. از این‌روست که [[امام سجاد]] {{ع}} هم به ما می‌آموزد که در مقابل [[خدا]] تضرّع داشته باشیم و خود را در مقابل او حقیر و [[ذلیل]] بدانیم: {{متن حدیث|وَ افْعَلْ بِي فِعْلَ عَزِيزٍ تَضَرَّعَ‏ إِلَيْهِ‏ عَبْدٌ ذَلِيلٌ فَرَحِمَهُ}}<ref>دعای ۳۱.</ref>؛ «ای [[خداوند]]، با من همانند پیروزمندی [[رفتار]] کن که بنده‌ای ذلیل در برابرش زاری می‌کند و آن پیروزمند بر او [[رحمت]] می‌آورد».
==نکات==
تضرع از ضرع به معنای اظهار [[ذلت]] و [[ضعف]] است هنگامی که بر [[انسان]] مصیبتی وارد می‌شود در آغاز به صورت پنهانی [[نجات]] خود را از [[خدا]] می‌خواهد؛ اما با شدت یافتن [[مصیبت]] و [[ظهور]] آثار [[ناامیدی]] و [[انقطاع]] از اسباب بدون [[نگرانی]] از اطلاع دیگران به صورت علنی و [[آشکار]] [[خداوند]] را می‌خواند و این همان تضرع است که در بعضی [[آیات]] مقابل خفیه قرار گر فته است ([[علامه طباطبائی]] درتفسیر [[المیزان]] ج ۷ ص ۱۳۳ این گونه می‌نویسد. به‌طوری که راغب در مفردات [ص ۳۰۴] گفته "تضرع" به معنای اظهار ضراعت و [[درماندگی]] است به همین جهت در مقابل آن، "خفیة" را به کار برده که معنای پوشیدگی است. بنا بر این،[[ تضرع]] در [[دعا]] عبارت است از اظهار و علنی ساختن آن، و خفیه در آن عبارت است از اخفا و [[نهان]] داشتن آن. ودو واژه "تضرع" و "خفیه" مطلب را از جهتی دیگر نیز تعمیم می‌دهد و آن همان کوچکی و بزرگی [[مصیبت]] است. روی این حساب معنای [[آیه]] این است که: [[خدای تعالی]] [[نجات دهنده]] از هر [[مصیبت]] و گرفتاری است، چه زمینی و چه دریایی، چه کوچک و چه بزرگ.)<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۹۷.</ref>.


== پرسش‌های وابسته ==
تضرع در برابر خدا جلب کننده [[رحمت الهی]] است<ref>دعای ۳۱ و نیز: نیایش سیزدهم.</ref> و باعث [[نجات]] انسان می‌شود: «ای خداوند، [[غضب]] تو را جز [[حلم]] تو فرو نمی‌نشاند و [[سخط]] تو را جز [[عفو]] تو باز نمی‌گرداند و در برابر [[عقاب]] تو جز رحمتت پناهگاهی نیست و مرا جز تضرّع به درگاه تو و زاری در برابر تو هیچ چیز از عذابت نمی‌رهاند»<ref>نیایش چهل‌و‌هشتم.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
[[امام سجاد]] {{ع}} همان‌طور که از تضرّع در مقابل خدا بسان یک [[ارزش]] یاد می‌کند از تضرع و زاری در مقابل دیگران به خدا [[پناه]] می‌برد: «ای خداوند، چنان کن که به هنگام [[ضرورت]] به نیروی تو بتازم و به هنگام نیاز از تو [[یاری]] خواهم و به هنگام مسکنت به درگاه تو تضرّع کنم. و مرا میازمای که به هنگام [[اضطرار]] از جز تویی یاری جویم و به هنگام [[بینوایی]] به پیشگاه جز تویی [[خاضع]] شوم و به هنگام [[ترس]] در برابر جز تویی تضرع کنم، تا آنگاه مستحق [[خذلان]] و منع و [[اعراض]] تو گردم»<ref>نیایش بیستم.</ref>.<ref>صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ قرآن مجید، ترجمه محمدمهدی فولادوند.</ref>.<ref>[[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «تضرع»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۵۶.</ref>


==منابع==
== منابع ==
* [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱''']]
{{منابع}}
# [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «تضرع»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس2}}


[[رده:تضرع]]
[[رده:آداب باطنی دعا]]
[[رده:مدخل]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۴۱

مقدمه

تضرّع و زاری یک انسان در مقابل انسان دیگر کاری شایسته و زیبا نیست، زیرا این کار کرامت انسانی فرد را خدشه‌دار می‌سازد. اما همین عمل در برابر خدای بزرگ پسندیده و مطلوب است. خدای متعال از ما خواسته است که با حالت مسکنت و بیچارگی او را بخوانیم: ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً[۱]. از این‌روست که امام سجاد (ع) هم به ما می‌آموزد که در مقابل خدا تضرّع داشته باشیم و خود را در مقابل او حقیر و ذلیل بدانیم: «وَ افْعَلْ بِي فِعْلَ عَزِيزٍ تَضَرَّعَ‏ إِلَيْهِ‏ عَبْدٌ ذَلِيلٌ فَرَحِمَهُ»[۲]؛ «ای خداوند، با من همانند پیروزمندی رفتار کن که بنده‌ای ذلیل در برابرش زاری می‌کند و آن پیروزمند بر او رحمت می‌آورد».

تضرع در برابر خدا جلب کننده رحمت الهی است[۳] و باعث نجات انسان می‌شود: «ای خداوند، غضب تو را جز حلم تو فرو نمی‌نشاند و سخط تو را جز عفو تو باز نمی‌گرداند و در برابر عقاب تو جز رحمتت پناهگاهی نیست و مرا جز تضرّع به درگاه تو و زاری در برابر تو هیچ چیز از عذابت نمی‌رهاند»[۴].

امام سجاد (ع) همان‌طور که از تضرّع در مقابل خدا بسان یک ارزش یاد می‌کند از تضرع و زاری در مقابل دیگران به خدا پناه می‌برد: «ای خداوند، چنان کن که به هنگام ضرورت به نیروی تو بتازم و به هنگام نیاز از تو یاری خواهم و به هنگام مسکنت به درگاه تو تضرّع کنم. و مرا میازمای که به هنگام اضطرار از جز تویی یاری جویم و به هنگام بینوایی به پیشگاه جز تویی خاضع شوم و به هنگام ترس در برابر جز تویی تضرع کنم، تا آنگاه مستحق خذلان و منع و اعراض تو گردم»[۵].[۶].[۷]

منابع

پانویس

  1. «پروردگارتان را به لابه و نهانی بخوانید» سوره اعراف، آیه ۵۵.
  2. دعای ۳۱.
  3. دعای ۳۱ و نیز: نیایش سیزدهم.
  4. نیایش چهل‌و‌هشتم.
  5. نیایش بیستم.
  6. صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ قرآن مجید، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
  7. خالقیان، فضل‌الله، مقاله «تضرع»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۲۵۶.