جهاد تبیین در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جهاد با زبان و قلم عبارت است از [[اقامه حجت]] و [[برهان]] در برابر [[دشمنان اسلام]] و فراخواندن آنان به [[دین]]؛<ref>سبل السلام، ج ۴، ص۴۱؛ فیض القدیر، ج ۲، ص۴۹۰.</ref> مانند [[دعوت]] [[کافران]] به اسلام پیش از آغاز [[جهاد]]. <ref>سبل السلام، ج ۴، ص۴۱.</ref> برخی مراد [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ}}<ref>«ای پیامبر! با کافران و منافقان جهاد کن و بر آنان سخت بگیر و جایگاهشان دوزخ است و (این) پایانه، بد است» سوره توبه، آیه ۷۳.</ref> را که به جهاد با [[منافقان]] [[فرمان]] داده: {{متن قرآن|جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ}} جهاد با زبان دانسته‌اند. <ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۶، ص۱۳۵.</ref> جهاد با زبان و قلم مفهومی عام‌تر از دعوت [[دشمنان]] به دین دارد و شامل هرگونه [[تبلیغ]] و نشر [[معارف دین]] می‌شود<ref>[[سید عباس رضوی|رضوی، سید عباس]]، [[جهاد - رضوی (مقاله)|مقاله «جهاد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ج۱۰؛ [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[جهاد (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[دانشنامه امام علی ج۶ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۶]]، ص۴۱۶.</ref>.

==جهاد تبیین جدایی حق از باطل==

از نظر [[قرآن]]، انسان‌هایی که بر [[فطرت]] [[پاک]] و [[هدایت الهی]] هستند، به سوی حق جلب و جذب می‌‌شوند و بر آن هستند تا از کسانی [[پیروی]] و [[اطاعت]] کنند که حق را می‌‌شناسند و بدان گرایش دارند {{متن قرآن|قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}}<ref>«بگو آیا از شریکانتان  کسی هست که به سوی «حق» رهنمون باشد؟ بگو خداوند به «حق» رهنماست؛ آیا آنکه به حقّ رهنمون می‌گردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمی‌یابد  مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری می‌کنید؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[جهاد تبیین جدایی حق از باطل (مقاله)|مقاله «جهاد تبیین جدایی حق از باطل»]].</ref>

الفاظ و [[کلمات الهی]] و [[وحیانی]] قرآن، دارای بطون هفت یا هفتادگانه ای است که بیانگر کثرت معانی و [[مفاهیم آن]] است. البته ممکن است این معنای و مفاهیم به طور مستقیم از موضوع له لفظ دانسته نشود، و گرنه اگر چنین بود که لغویون به عنوان کارشناسان [[خبره]] این فن می‌‌توانست به آنها دست یابند، چنان که از مفاهیم اصطلاحی ساده نیست که اصولیون یا اخلاقیون یا هر اندیشمندی به [[سادگی]] به آن دست یابد؛ از همین روست که [[خدا]] در قرآن، به صراحت می‌‌فرماید که نه تنها [[نزول قرآن]] و الفاظ و حتی جمع و قرائت آن وحیانی است، بلکه فراتر از آن «بیان» آن نیز وحیانی است؛ چنان که در [[آیات]] {{متن قرآن|إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ}}<ref>«گردآوری و خواندن آن با ماست» سوره قیامه، آیه ۱۷.</ref>، {{متن قرآن|فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ}}<ref>«پس چون بخوانیمش، از خواندن آن پیروی کن» سوره قیامه، آیه ۱۸.</ref>، {{متن قرآن|ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ}}<ref>«سپس شرح آن (نیز) با ماست» سوره قیامه، آیه ۱۹.</ref> بیان کرده و در [[آیه]] اخیر فرموده است: {{متن قرآن|ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ}}<ref>«سپس شرح آن (نیز) با ماست» سوره قیامه، آیه ۱۹.</ref>.

==جایگاه جهاد تبیین در جنگ شناختی==

امروزه جنگ شناختی به سبب فن‌آوری‌های [[روز]] همچون گوشی‌های تلفن همراه، اینترنت، شبکه‌های [[اجتماعی]] در فضای مجازی و از آن مهم‌تر [[شناخت علمی]] – [[تجربی]] نسبت به ساحات [[روان‌شناسی]] و [[جامعه‌شناسی]] با بهره‌گیری از [[علوم]] شناختی مرتبط با ساحت [[ذهن]] و [[قلب]] و قوه‌ [[اندیشه]] و انگیزه، یکی از بزرگ‌ترین [[تهدیدها]] نسبت به [[جامعه بشری]] تبدیل شده است؛ زیرا [[اهل باطل]] با بهره‌گیری از همه ابزارها در قالب «[[هدف]] وسیله را توجیه می‌کند» بر آن هستند تا به [[استثمار]] [[بشر]] بپردازند و آنان را [[بردگان]] [[مطیع]] [[شیاطین]] جنی و انسی کنند. از همین رو، جنگ شناختی برای [[دفاع از حق]] و [[حقیقت]] و صیانت از آرمان‌های [[اخلاق متعالی]] و [[فطرت الهی]] [[انسان]]، لازم و ضروری است. جنگ شناختی(Cognitive warfare) یا همان جنگ موریانه‌ای، به معنای هدف قرار دادن [[قوه]] [[شناخت]] عموم [[مردم]] و [[نخبگان جامعه]] هدف، با [[تغییر]] [[هنجارها]]، [[ارزش‌ها]]، [[باورها]]، نگرش‌ها و رفتار‌ها از طریق [[مدیریت]] [[ادراک]] و برداشت است. در حقیقت در جنگ شناختی، همه [[هویت]] شخص یا [[جامعه]] هدف، همانند [[تهاجم]] موریانه از درون مورد تهاجم قرار می‌گیرد.

در حقیقت جهاد تبیین فرصتی به مردم است تا در شرایط معقول و مقبول به دور از [[فتنه‌انگیزی]] [[دشمنان]] و فضا‌سازی و افکار‌سازی [[دروغین]] با [[تبلیغات]] [[فریب]] و [[نیرنگ]]، در امور بیندیشند و به دور از هیاهو در مسائل [[تفکر]] کنند. قرآن می‌فرماید: {{متن قرآن|وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«(آنان را) با برهان‌ها (ی روشن) و نوشته‌ها (فرستادیم) و بر تو قرآن  را فرو فرستادیم تا برای مردم آنچه را که به سوی آنان فرو فرستاده‌اند روشن گردانی و باشد که بیندیشند» سوره نحل، آیه ۴۴.</ref> از نظر قرآن، اگر جهاد تبیین [[پیامبر]]{{صل}} مبتنی بر [[وحی قرآنی]] نباشد، مردم در [[شناخت]] حقیقت به ویژه در هنگام فتنه و در موارد [[متشابه]] گرفتار می‌شوند و به [[هلاکت]] می‌افتند.

گزارش‌های [[قرآنی]]، مجموعه متنوع از شیطنت‌های شیاطین جنی و انسی را بیان می‌‌کند که همگی با بهره‌گیری از [[سطحی نگری]] توده‌های [[مردم]] بلکه حتی [[خواص]] [[بی‌بصیرت]]، در پی اهداف [[پلید]] شیطانی بود.

==[[جایگاه مردم]] و افکار عمومی در [[اقتدار]]==

از نظر [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، بدترین و سخت‌ترین و خطرناک‌ترین [[جنگ‌ها]] همان جنگ‌هایی است که به جای حذف افراد، بر حذف اشخاص و شخصیت‌ها تکیه می‌‌کند و اشخاص و شخصیت‌های [[جبهه]] مقابل مسخ می‌‌شوند تا جایی که اشخاص در [[نظام فکری]] طرف مقابل که فرادولت‌ها است، ادغام می‌‌شود. این گونه است که ذهن و قلب مسخ شده، همان کاری را انجام می‌‌دهد که مسخ کننده خواهان آن بوده است.

==فرق میان مغز و قلب مادی با قلب و نفس غیر مادی==

از نظر [[قرآن]]، خدا از خود انسان به خودش نه تنها نزدیک‌تر است، بلکه بقای انسان به خدا است: نحن [[اقرب]] الیه من حبل الورید؛ ما به او از شاهرگ به نزدیک‌تر هستیم.<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ}}«و همانا ما انسان را آفریده‌ایم و آنچه درونش به او وسوسه می‌کند می‌دانیم و ما از رگ گردن به او نزدیک‌تریم» سوره ق، آیه ۱۶.</ref> این شاهرگ همان شاهرگ قلب است.<ref>ترجمه المیزان، ج ۱۸، ص۵۲۰ و ۵۲۱</ref> پس این خدا است که هم بقای انسان را [[حفظ]] می‌‌کند و هم نسبت به تمام فعل و انفعالات وجودی او از ادراکات و مشاهدات و [[افکار]] و نیات [[باطنی]] و سر و خفی و اخفی [[آگاه]] است.<ref>{{متن قرآن|وَإِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَأَخْفَى}}«و اگر بلند سخن گویی (یا آهسته) بی‌گمان او نهفته و نهفته‌تر را می‌داند» سوره طه، آیه ۷. {{متن قرآن|يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}} «آنچه را در آسمان‌ها و زمین است می‌داند و آنچه را پنهان یا آشکار می‌کنید می‌داند و خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره تغابن، آیه ۴.</ref>

با توجه به آن چه گفته شد معلوم می‌‌شود که اگر جنگ شناختی میان [[حق و باطل]] مطرح باشد، این جنگ میان دو نوع [[جهان]] متفاوت و متضاد یعنی [[دنیا]] و [[آخرت]] است؛ یعنی جنگ میان کسانی که همه هستی را در [[مادیات]] و دنیا خلاصه کرده‌اند و کسانی که افزون بر دنیا به آخرت [[ایمان]] دارند و برای آن تلاش می‌‌کنند.

اما باور و [[اعتقاد به آخرت]] به معنای پذیرش [[ربوبیت]] و پروردگاری خدا است که برنامه ای برای انسان دارد که از آن به [[هدایت فطری]] و [[تکوینی]] یاد می‌‌شود. بنابراین به جای [[فجور]] ودریدگی می‌‌بایست ملاحظاتی را داشته باشد تا [[اهداف]] [[حکیمانه]] [[الهی]] تحقق یابد. از همین روست خدا در قرآن، [[باور به معاد]] را مانع جدی بر سر فجور و دریدگی دانسته و حتی [[شک]] و [[شبهه]] [[علمی]] را عامل [[شهوت]] علمی [[انسان]] دانسته است.<ref>{{متن قرآن|لا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ وَلا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ أَيَحْسَبُ الإِنسَانُ أَلَّن نَجْمَعَ عِظَامَهُ بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُ بَلْ يُرِيدُ الإِنسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ }}«نه، سوگند به روز رستخیز،نه، و سوگند به روان سرزنشگر، آیا آدمی می‌پندارد هرگز استخوان‌های (پوسیده) او را فراهم نمی‌آوریم؟ چرا، (فراهم می‌آوریم) در حالی که تواناییم که (نقش‌های) سرانگشتان او را (نیز) سامان بخشیم. بلکه آدمی بر آن است که در آینده خویش، (نیز) گناه ورزد» سوره قیامه، آیه ۱۵.</ref>

از نظر [[قرآن]] [[جبهه باطل]]، از نظر تعدد روشی و [[تفرقه]] [[رنج]] می‌‌برد و با هم درگیری شدیدی دارند، هر چند که به ظاهر با هم [[متحد]] هستند<ref>{{متن قرآن|أَلَمْ تَر إِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلا نُطِيعُ فِيكُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِن قُوتِلْتُمْ لَنَنصُرَنَّكُمْ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ لَئِنْ أُخْرِجُوا لا يَخْرُجُونَ مَعَهُمْ وَلَئِن قُوتِلُوا لا يَنصُرُونَهُمْ وَلَئِن نَّصَرُوهُمْ لَيُوَلُّنَّ الأَدْبَارَ ثُمَّ لا يُنصَرُونَ لَأَنتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً فِي صُدُورِهِم مِّنَ اللَّهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لّا يَفْقَهُونَ لا يُقَاتِلُونَكُمْ جَمِيعًا إِلاَّ فِي قُرًى مُّحَصَّنَةٍ أَوْ مِن وَرَاء جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِيعًا وَقُلُوبُهُمْ شَتَّى ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لّا يَعْقِلُونَ }}« آیا به کسانی ننگریسته‌ای که دورویی می‌کنند، به برادران کافر خود از اهل کتاب می‌گویند: اگر شما را بیرون راندند ما نیز با شما بیرون خواهیم آمد و هیچ‌گاه به زیان شما از هیچ کس فرمان نمی‌بریم و اگر با شما جنگ شود به شما یاری خواهیم رساند و خداوند گواه است که آنان دروغ می‌گویند. اگر بیرون رانده شوند همراه آنان بیرون نخواهند رفت و اگر با آنان جنگ شود یاریشان نخواهند کرد و اگر هم بخواهند یاریشان کنند بی‌گمان واپس می‌گریزند سپس (از هیچ کس) یاری نمی‌یابند. بی‌گمان شما در دل‌های آنان هراس‌انگیزترید تا خداوند، این بدان روست که آنان گروهی هستند که درنمی‌یابند. همگی با شما جنگ نمی‌کنند جز در آبادی‌هایی که بارو دارد یا از پس دیوارها (ی دژ)، جنگشان میان خودشان سخت است؛ تو آنان را همراه هم می‌یابی اما دل‌هاشان از هم جداست و این بدان روست که گروهی نابخردند.» سوره حشر، آیه 11-14.</ref>؛ زیرا [[نور]] [[حق]] در [[باطن]] و حقیقت یکی است؛ ولی [[ظلمات]] متعدد و متنوع است. همچنین آنان وقتی از [[معنویت]] و [[اخلاق]] [[سخن]] می‌‌گویند، چیزی جز ظلمات و شهوات مد نظر ندارند؛ زیرا حقیقت جز در [[صراط مستقیم]] [[اسلام]] و [[شرایع]] آن یافت نمی‌شود؛ و اگر کسی دنبال [[معنویت]] در جایی دیگر از جمله ریاضت‌های غیر [[اسلامی]] است، به چیزی جز [[باطل]] نیاویخته است. از این روست که معنویت آنان درنهایت سر از [[شهوات]] در می‌‌آورد؛ زیرا در این [[معنویت‌گرایی]] که با حذف [[خدا]] و تنها در [[سایه]] [[رضایت]] [[باطنی]] به دست می‌‌آید، چیزی جز [[شهوت]] نمی‌تواند رضایت و [[خشنودی]] باطنی شخص را تحقق بخشد؛ پس وقتی خدا و [[آخرت]] از اهداف [[انسانی]] حذف شود، چیزی جز [[لذات]] و شهوات باقی نمی‌ماند. بنابراین، معنویت‌گرایی غیر [[دینی]] نمی‌تواند [[انسان]] را از [[خواسته‌های نفسانی]] و [[شهوانی]] رها سازد و به [[آزادی]] و [[آرامش]] و [[اطمینان]] [[حقیقی]] برساند.

به هر حال، [[جنگ]] میان [[حق و باطل]] هماره در میدان‌های گوناگون از جمله [[مادیت]] و معنویت و [[دنیا]] و آخرت و مانند آنها در جریان است و اگر در نسخه‌هایی باطل بر آن است تا با معنویت مادی دینی را جایگزین [[دین حق]] کند، نمی‌تواند معنویتی را موجب شود که در [[آخرت‌گرایی]] برای انسان [[مؤمن]] به آخرت به دست می‌‌آید.

تبیین گری به معنای جداسازی [[حق و باطل]] و ایجاد فاصل میان آنها است؛ زیرا اصولا بیان چیزی جز جدا‌سازی نیست که بتوان در شرایط آن چیزها را از هم بازشناخت و این گونه امکان آمیختگی حق و باطل را به حد صفر کاهش داد.

نشانه‌شناسی در جهاد تبیین

بنابراین، می‌‌توان گفت که شعائر الهی از جمله اموری است که می‌‌تواند در ساحت [[جهاد تبیین]] بسیار سازنده و مفید باشد و کسانی که در امری دچار [[فتنه]] [[شک و تردید]] است، به [[سادگی]] و آسانی آنان را نیز به شعوری برساند که بتوانند راه را از [[چاه]] بازشناسند و در مسیر درست حرکت و گام بردارند.

از آن جایی که جنگ شناختی به ساحت [[شناخت]] [[انسان]] اهتمام دارد و بر آن است تا شناختی وارونه ارایه دهد که شخص [[ناتوان]] از [[درک]] و [[فهم]] و شعور[[حق]] و [[حقیقت]] باشد و باطل را حق بشمارد و جای [[شهید]] و جلاد را عوض کند، لازم است تا با بهره‌گیری از شعائر الهی [[مسیر حق]] را نشانه و علامت‌گذاری کرده تا امکان [[گمراهی]] به کم‌ترین سطح برسد.

شکی نیست که «[[اذن]]» به معنای اعلام رسمی و آشکار همانند [[اذان]] نسبت به نعمت‌های الهی از جمله ایام الله و قرار‌گیری آن به عنوان شعائر الهی می‌‌تواند بستری را فراهم آورد که حقیقت در درون [[آدمی]] [[رشد]] کند و انسان را به گونه ای بسازد که در دام فتنه‌ها نیافتد و از [[عذاب الهی]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] برهد.

== جستارهای وابسته ==

# [[پرونده:11790.jpg|22px]] [[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[جنگ مغز و قلب از نظر قرآن (مقاله)|'''جنگ مغز و قلب از نظر قرآن''']]

# [[پرونده:11790.jpg|22px]] [[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[جهاد تبیین با اهتمام به شعائر الهی (مقاله)|'''جهاد تبیین با اهتمام به شعائر الهی''']]

{{پایان منابع}}