جابر بن یزید جعفی در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

«ابو عبدالله»<ref>کنیه معروف وی «ابو عبد الله» است ولی برخی ابو محمد و برخی ابو یزید نیز گفته‌اند (ر. ک: رجال النجاشی، ص۱۲۸؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۴۱).</ref> [[جابر بن یزید جعفی کوفی]]<ref>شیخ طوسی به استناد ذکر ابن حنبل، و همچنین ابن عماد و زرکلی وفات او را ۱۲۸ ذکر کرده‌اند، ولی برخی ۱۲۷ و برخی ۱۳۲ گفته‌اند (رجال الطوسی، ص۱۱۱؛ ابن عماد حنبلی، شذرات الذهب، ج۱، ص۱۷۵؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۴۲؛ زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۱۰۵).</ref>

از [[اخبار]] استفاده می‌شود که وی [[اهل کوفه]] بوده، ولی برای [[طلب علم]] به [[مدینه]] [[هجرت]] و از محضر پرفیض [[امام باقر]] و [[امام صادق]] {{عم}} فراوان استفاده کرده است.  

کشّی با سند متصل از وی نقل کرده که گفت: درحالی‌ که [[جوان]] بودم بر [[امام باقر]] {{ع}} وارد شدم. فرمود: کیستی‌؟ عرض کردم: از اهل کوفه. فرمود: چه‌چیز تو را به اینجا آورد؟ گفتم: [[طلب]] [[دانش]] شما. فرمود: پس اگر کسی از تو سؤال کرد "[[اهل]] کجایی‌؟" بگو اهل مدینه‌ام<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۴۳۸، ح۳۳۹.</ref>.

همچنین از وی نقل کرده است که گفت: [[امام باقر]] {{ع}} هفتاد هزار [[حدیث]] برای من [[روایت]] فرمود که آنها را برای احدی نقل نکرده و نخواهم کرد<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۴۴۱ و ۴۴۲، ح۳۴۳.</ref> و نیز روایت کرده‌اند که امام صادق {{ع}} [[ملکوت آسمان‌ها و زمین]] را به وی نشان داد<ref>ر. ک: طوسی، معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۶.</ref>.  

استفاده وی از آن دو [[امام]] به حدی بوده است که او را یکی از چهار نفری که [[علم ائمه]] {{عم}} به آنان منتهی می‌شود، و فقط‍ از طریق آنان می‌توان به [[علم ائمه]] {{عم}} [[دست]] یافت به شمار آورده‌اند<ref>ر. ک: قمی، سفینة البحار، ج۱، ص۵۴۰؛ مامقانی، تنقیح المقال، ج۱، ص۲۰۳.</ref>. [[شیخ طوسی]] نیز او را در شمار اصحاب امام باقر و [[امام صادق]] {{عم}} ذکر کرده است<ref>ر. ک: رجال الطوسی، ص۱۱۱ (اصحاب الباقر {{ع}} باب الجیم، رقم ۶)، ص۱۶۳ (اصحاب الصادق،{{ع}} باب الجیم، رقم ۳۰).</ref>.

وی از [[تابعین]] به شمار می‌آید؛ زیرا برخی از [[صحابه]] مانند [[ابو الطفیل]] را دیده و از او [[روایت]] کرده است<ref>ر. ک: ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۴۱؛ ابن عماد حنبلی، شذرات الذهب، ج۱، ص۱۷۵؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ج۱، ص۳۷۹.</ref>. [[شیخ طوسی]] و [[زرکلی]] نیز با عنوان [[تابعی]] از وی یاد کرده‌اند<ref>ر. ک: رجال الطوسی، ص۶۳؛ زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۱۰۵.</ref>.

نمونه‌ای از [[روایات تفسیری]] وی را در تفسیر [[فرات]] الکوفی، ص۷۳، ۷۴، ۹۲، ۲۰۶، ۲۹۱، ۳۶۴ و ۵۸۴؛ [[تفسیر العیاشی]]، ج۱، ص۸۶، ج۲، ص۴۸ و نمونه‌ای از آرای [[تفسیری]] وی را در [[مجمع البیان طبرسی]]، ج۱، ص۱۵۰، [[تفسیر]] {{متن قرآن|وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا}} [«و با [[مردم]] سخن خوب بگویید» [[سوره بقره]]، [[آیه]] ۸۳] بنگرید.</ref>.

از برخی [[روایات]] استفاده می‌شود کتاب تفسیر وی مطالبی بلند و غیر قابل [[تحمل]] و خلاف [[تقیه]] دربر داشته است. از [[مفضل بن عمر]] نقل شده که دربارۀ تفسیر جابر از [[امام صادق]] {{ع}} سؤال کردم. [[حضرت]] فرمود: آن را برای افراد [[فرومایه]] نقل نکن زیرا اگر نقل کنی آن را پخش می‌کنند.<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۴۳۷، ح۳۳۸.</ref> برای [[آگاهی]] از [[مذهب]]، [[وثاقت]]، رتبۀ [[علمی]]، استاد وی در تفسیر و مصادر برخی [[روایات تفسیری]] نقل شده از وی، به [[مکاتب تفسیری]] [[رجوع]] شود<ref>ر. ک: بابایی، مکاتب تفسیری، ج۱، ص۲۳۳-۲۳۶.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۲۰۴-۲۰۵.</ref>

[[نجاشی]] از این [[تفسیر]] با عنوان «التفسیر» یاد و با سند متصل آن را از جابر نقل کرده است<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۹.</ref>. [[شیخ طوسی]] نیز با سند از آن خبر داده است<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۹.</ref>. [[آقا بزرگ تهرانی]] آن را ذکر<ref>ر. ک: آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ج۴، ص۲۶۸، رقم ۱۲۴۵.</ref> و [[اسماعیل پاشا]] نیز در ایضاح با عنوان «تفسیر الجعفی» از آن یاد کرده<ref>بغدادی، ایضاح المکنون فی الذیل علی کشف الظنون، ج۳، ص۳۰۴.</ref> و در [[هدیة العارفین (کتاب)|هدیة العارفین]] آن را با عنوان [[تفسیر القرآن]] از تألیفات [[جابر بن یزید جعفی]] متوفای ۱۲۷ ه‍‌. ق به شمار آورده است<ref>بغدادی، هدیة العارفین (اسماء المؤلفین و آثار المصنفین من کشف الظنون)، ج۵، ص۲۴۹.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۳۷۴.</ref>

[[رده:اعلام]]