محمد بن جعفر دیباج: تفاوت میان نسخه‌ها

۴٬۶۹۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۸ فوریهٔ ۲۰۲۴
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = امام صادق| عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[محمد بن جعفر دیباج در تاریخ اسلامی]] - [[محمد بن جعفر دیباج در سیره رضوی]] | پرسش مرتبط  =}}
| موضوع مرتبط =  
 
| عنوان مدخل  =  
'''محمد بن جعفر دیباج'''، فرزند [[امام صادق]]{{ع}} [[عابد]] و [[پارسا]] بود. بعد از [[شهادت]] پدرش، ادعای [[امامت]] نموده و علیه [[خلفای عباسی]] [[قیام]] کرد منتها [[شکست]] خورد.
| مداخل مرتبط =  
| پرسش مرتبط  =
}}


== آشنایی اجمالی ==
== آشنایی اجمالی ==
محمد بن جعفر صادق، فرزند [[امام صادق]] {{ع}} [[عابد]] و [[پارسا]] که همه [[عمر]] را یک [[روز]] در میان [[روزه]] می‌گرفت. او بعد از [[شهادت]] پدرش، [[ادعای امامت]] نمود و [[مردم]] را به [[امامت]] خویش فراخواند. [[کنیه]] او [[ابو جعفر]] بود و بسیار مورد [[اطمینان]] و مورد [[احترام]] مردم بود. زمانی که امام جعفر صادق {{ع}} به شهادت رسیدند، گروهی از مردم، به [[اتفاق]] [[فرزندان]] [[محمد]]، به سرکردگی [[حسین بن حسن افطس]]، به او [[اصرار]] کردند که از [[مقام]] و موقعیت خویش استفاده کرده و [[قیام]] نماید و ادعای امامت کند. اصرارها چنان زیاد بود که [[محمد بن جعفر]]، قیام کرد و ادعای امامت نمود و دیگران نیز او را [[حمایت]] کردند و بسیاری از [[مردم]] [[حجاز]] با او به [[امارت]] [[بیعت]] کردند.
[[ابوجعفر محمد بن جعفر بن محمد دیباج علوی هاشمی]] را به خاطر صورت زیبایش به [[دیباج]] ملقب کردند<ref>عمدة الطالب، ص۲۷۵.</ref>. پدرش [[امام صادق]]{{ع}} و مادرش [[ام ولد]] بود<ref>مقاتل الطالبیین، ص۳۵۸.</ref>. وی نزد پدر و دیگران [[علم حدیث]] را فرا گرفت<ref>رجال النجاشی، ج۲، ص۲۷۱.</ref>.
 
[[علمای شیعه]] او را فردی [[شجاع]]، [[عابد]]، [[فاضل]] و [[محدث]] به شمار آورده‌اند که همه [[عمر]] را یک [[روز]] در میان [[روزه]] می‌گرفت و بسیار مورد [[اطمینان]] و مورد [[احترام]] مردم بود. کسانی چون [[موسی بن سلمه]]، [[محمد بن ابی‌عمر]] و [[اسحاق بن موسی]] از او [[روایت]] کرده‌اند<ref>قاموس الرجال، ج۸، ص۱۰۶.</ref>. وی دارای مطلبی بود که از پدرش روایت کرده است<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۴، ص۱۴۹.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱، ص۶۹۴؛ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]] ص ۹۱؛ [[سید غلام رضا تهامی|تهامی، سید غلام رضا]]، [[فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ (کتاب)|فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱]] ص۱۹۲.</ref>
 
== محمد بن جعفر دیباج از نگاه دیگران ==
[[ابوالفرج]] می‌گوید: او مردی [[فاضل]] و در میان [[اهل]] و [[خاندان]] خود مقدم بود و می‌گوید: [[مأمون]] در [[خراسان]] به خاندان [[ابوطالب]] دستور داد با کسی از [[آل ابوطالب]] غیر از محمد بن جعفر سوار شوند و حرکت کنند. آنها نپذیرفتند و گفتند: حرکت نکنیم و جز با محمد بن جعفر سوار نمی‌شویم، پس مأمون با خواسته آنها موافقت کرد.


امام رضا{{ع}} به طور صریح به او فرمود: «ای عمو، پدر و برادر خود ([[امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{عم}}) را با این [[اقدام]] [[تکذیب]] مکن». اما او گوش مکرد و در [[جنگ]] با [[عیسی]] جلودی مغلوب شد؛ به گونه‌ای که مجبور شد همچون عباسیان [[لباس سیاه]] بپوشد و درخواست [[امان]] کرده، گفته‌های پیشین خود را تکذیب کند و [[حکومت]] را مخصوص عباسیان اعلام دارد<ref>اربلی، کشف الغمه، ج۳، ص۹۳.</ref>. جلودی او را به [[مرو]] نزد [[مأمون]] فرستاد و مأمون او را [[تکریم]] بسیار کرد<ref>خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۶، ص۶۹.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]] ص ۹۱؛ [[سید غلام رضا تهامی|تهامی، سید غلام رضا]]، [[فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ (کتاب)|فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱]] ص۱۹۲.</ref>
محمد بن جعفر [[حدیث]] نقل کرده است و از پدرش [[روایات]] زیادی نقل کرده و [[محدثان]] از او [[روایت]] کرده‌اند مانند [[محمد بن ابی عمرو عبدی]] و [[محمد بن سلمه]] و [[اسحاق بن موسی انصاری]] و غیر از این افراد از بزرگان [[اهل حدیث]].


محمد بن جعفر دیباج در [[شعبان]] [[سال ۲۰۳ هجری]] قمری، در گرگان درگذشت. گویند که مأمون بر جنازه او [[نماز]] خواند. او را به خاطر [[زیبایی]] و [[جمال]] به دیباجه (دیبا: [[ابریشم]] رنگین) ملقب کرده‌اند<ref>تاریخ بغداد، ج۲، ص۱۱۳-۱۱۵.</ref>.<ref>[[حسین محمدی|محمدی، حسین]]، [[رضانامه (کتاب)|رضانامه]] ص۶۳۷.</ref>
[[محمد بن منصور]] گوید: در حضور [[ابوطاهر احمد بن عیسی بن عبدالله]] سخن از محمد بن جعفر به میان آمد، شنیدم از ابوطاهر که به خوبی از او یاد کرد و او را [[ستایش]] کرد و گفت: محمد بن جعفر مردی [[عابد]] و فاضل بود و روزی را [[روزه]] می‌کرد و روزی را [[افطار]] می‌نمود.


واکنش [[امام رضا]]{{ع}} به قیام‌های یاد شده نشان می‌دهد که ایشان با [[شناخت]] کافی از قوا و تحرکات [[دشمن]] و شرایط [[فرهنگی]] و مذهبی عموم [[مسلمانان]]، این [[قیام‌ها]] را عقیم می‌دانسته و [[معتقد]] بود خیزش‌های آنان تنها سبب ریخته شدن [[خون]] [[علویان]] و محرومیت‌های بیشتر [[شیعیان]] از جهت [[سیاسی]]، [[اجتماعی]]، [[اقتصادی]] و حتی فرهنگی خواهد بود<ref>برای نمونه، ر.ک: صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۲۴.</ref>.<ref> پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]] ص ۹۱.</ref>
[[یحیی بن حسن]] گوید از مؤمل شنیدم که می‌گفت: محمد بن جعفر را در [[مکه]] دیدم که با دویست مرد بیرون آمد که آنها [[جامه]] پشمینه بر تن داشتند و نشانه‌های [[صلاح]] و خیر بر آنان نمایان بود. [[خدیجه]] دختر [[عبدالله بن حسین بن علی بن الحسین]] که [[همسر]] محمد بن جعفر است درباره او نقل می‌کرد: هنگامی که محمد بن جعفر از نزد خاندان خود با جامه‌ای بیرون می‌رفت هرگز باز نمی‌گشت مگر آنکه آن جامه را بخشیده بود<ref>مقاتل الطالبیین، ص۵۳۷.</ref>.<ref>[[علی نظری منفرد|نظری منفرد، علی]]، [[نهضت‌های پس از عاشورا (کتاب)|نهضت‌های پس از عاشورا]]، ص۵۳۹ ـ ۵۴۰.</ref>
 
== قیام محمد بن جعفر دیباج ==
{{اصلی|قیام محمد بن جعفر دیباج}}
[[محمد دیباج]] در دوران [[خلافت مأمون]] در [[حجاز]] [[ادعای امامت]] نمود و [[مردم]] را به [[امامت]] خویش فراخواند. گروهی از مردم، بعد از [[شهادت]] [[امام صادق]]{{ع}} به [[اتفاق]] [[فرزندان]] [[محمد]]، به سرکردگی [[حسین بن حسن افطس]]، به او [[اصرار]] کردند که از [[مقام]] و موقعیت خویش استفاده کرده و [[قیام]] نماید و ادعای امامت کند. اصرارها چنان زیاد بود که [[محمد بن جعفر]]، قیام کرد و ادعای امامت نمود و دیگران نیز او را [[حمایت]] کردند و بسیاری از [[مردم]] [[حجاز]] با او به [[امارت]] [[بیعت]] کردند و به او [[لقب]] [[امیرمؤمنان]] دادند. او اولین فرد از بنی الحسین{{ع}} بود که سال ۲۰۰ه‍ برای امر [[خلافت]] با او بیعت صورت پذیرفت.
 
امام رضا{{ع}} به طور صریح به او فرمود: «ای عمو، پدر و برادر خود ([[امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{عم}}) را با این [[اقدام]] [[تکذیب]] مکن». اما او گوش مکرد و در [[جنگ]] با [[عیسی]] جلودی مغلوب شد؛ به گونه‌ای که مجبور شد همچون عباسیان [[لباس سیاه]] بپوشد و درخواست [[امان]] کرده، گفته‌های پیشین خود را تکذیب کند و [[حکومت]] را مخصوص عباسیان اعلام دارد<ref>اربلی، کشف الغمه، ج۳، ص۹۳.</ref>. جلودی او را به [[مرو]] نزد [[مأمون]] فرستاد و مأمون او را [[تکریم]] بسیار کرد<ref>خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۶، ص۶۹.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]] ص ۹۱؛ [[سید غلام رضا تهامی|تهامی، سید غلام رضا]]، [[فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ (کتاب)|فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱]] ص۱۹۲؛ جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۶۹۴.</ref>
 
== وفات ==
محمد بن جعفر دیباج در [[شعبان]] سال ۲۰۳ هجری قمری، در گرگان درگذشت. گویند که مأمون بر جنازه او [[نماز]] خواند. او را به خاطر [[زیبایی]] و [[جمال]] به دیباجه (دیبا: [[ابریشم]] رنگین) ملقب کرده‌اند<ref>تاریخ بغداد، ج۲، ص۱۱۳-۱۱۵؛ الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۵۶.</ref>.<ref>[[حسین محمدی|محمدی، حسین]]، [[رضانامه (کتاب)|رضانامه]] ص۶۳۷؛ جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۶۹۴.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
* [[امام جعفر صادق]] {{ع}}
{{مدخل وابسته}}
* [[امام جعفر صادق]] {{ع}} (پدر)
* [[اسحاق بن جعفر]] (برادر)
* [[موسی بن جعفر کاظم]] (برادر)
*[[یحیی بن محمد بن جعفر]] (فرزند)
* [[قیام محمد بن جعفر دیباج]]
* [[قیام محمد بن جعفر دیباج]]
{{پایان مدخل وابسته}}
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
خط ۲۳: خط ۴۰:
# [[پرونده:13681348.jpg|22px]] [[حسین محمدی|محمدی، حسین]]، [[رضانامه (کتاب)|'''رضانامه''']]
# [[پرونده:13681348.jpg|22px]] [[حسین محمدی|محمدی، حسین]]، [[رضانامه (کتاب)|'''رضانامه''']]
# [[پرونده:1100748.jpg|22px]] [[سید غلام رضا تهامی|تهامی، سید غلام رضا]]، [[فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱''']]
# [[پرونده:1100748.jpg|22px]] [[سید غلام رضا تهامی|تهامی، سید غلام رضا]]، [[فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱''']]
# [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی''']]، ج۱
# [[پرونده:1100834.jpg|22px]] [[علی نظری منفرد|نظری منفرد، علی]]، [[نهضت‌های پس از عاشورا (کتاب)|'''نهضت‌های پس از عاشورا''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۲۹: خط ۴۸:


[[رده:فرزندان امام صادق]]
[[رده:فرزندان امام صادق]]
[[رده:اعلام]]
۲۴٬۵۴۹

ویرایش