|
|
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{امامت}}
| | '''اسماعیل بن ابراهیم''' ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[اسماعیل بن ابراهیم در حدیث]] - [[اسماعیل بن ابراهیم در تاریخ اسلامی]] - [[اسماعیل بن ابراهیم در معارف و سیره رضوی]]| پرسش مرتبط = }}
| |
|
| |
|
| ==مقدمه==
| | # [[اسماعیل بن ابراهیم (پیامبر)]] |
| به عنوان [[راوی امام رضا]]{{ع}}. اسماعیل بن ابراهیم فرزند [[موسی بن جعفر]]{{ع}} و برادرزاده [[امام رضا]]{{ع}} است<ref>جمهرة أنساب العرب، ص۶۳.</ref>. در منابع کهن، [[حدیثی]] از [[معمر بن خلاد]] [[روایت]] شده است که می‌گوید: شنیدم اسماعیل بن ابراهیم در [[محضر امام]] [[رضا]]{{ع}} از لکنت زبانی که پسرش دچار آن بود سخن به میان می‌آورده و اجازه می‌خواهد فردای آن [[روز]] پسرش را نزد [[امام]] بفرستد تا [[حضرت]] دستی بر سر او بکشد و برای بهبودش [[دعا]] کند. [[اسماعیل]] در ادامه می‌گوید: پسرم [[غلام]] شماست. امام رضا{{ع}} در جواب فرمود: او غلام [[ابوجعفر]] است، او را فردا نرد او بفرست<ref>الکافی، ج۱، ص۳۲۱؛ کتاب الوافی، ج۲، ص۳۷۹؛ بحار الأنوار ج۵۰ ص۳۶؛ مدینة المعاجز، ج۷، ص۲۹۵؛ مرآة العقول، ج۳، ص۳۷۷.</ref>.
| | # [[اسماعیل بن ابراهیم خزاز]] |
| این [[حدیث]] را که از [[نصوص امامت]] [[حضرت جواد]]{{ع}} و در باب اشاره امام رضا{{ع}} به [[امامت]] فرزندش [[ابو جعفر محمد بن علی]]{{ع}} بعد از ایشان است، نخستین بار [[کلینی]] ذکر کرده است<ref>الکافی، ج۱، ص۳۲۱.</ref> و پس از آن به [[کتب حدیثی]] و [[روایی]] دیگر نیز راه یافته است<ref>کتاب الوافی، ج۲، ص۳۷۹؛ بحار الأنوار، ج۵، ص۳۶.</ref>.
| | # [[اسماعیل بن ابراهیم بن موسی]] |
| | | # [[اسماعیل بن ابراهیم قطیعی]] |
| درباره شرح حال و زندگی‌نامه [[اسماعیل بن ابراهیم بن موسی بن جعفر]]{{ع}} اطلاعات دقیقی در دست نیست و با وجود نسبت [[خویشاوندی]] میان اسماعیل و امام رضا{{ع}} در هیچ یک از متون رجالی قدیم از وی با عنوان [[راوی حدیث]] حضرت یاد نشده است. تنها روایت مزبور که [[راوی]] آن نیز خود اسماعیل نیست، بلکه معمر بن خلاد است، به [[مصاحبت]] و محاوره او با امام رضا{{ع}} اشاره دارد. چنین روایتی اگر چه در کتب حدیثی معتبر مانند [[الکافی]] موجود است<ref>الکافی، ج۱، ص۳۲۱.</ref>، هیچ دلالتی بر راوی بودن اسماعیل بن ابراهیم ندارد. بنابر این، چنین داده [[تاریخی]] نمی‌تواند مستند کسانی قرار گیرد که او را در زمره [[راویان امام رضا]]{{ع}} جای داده‌اند.
| | # [[اسماعیل بن ابراهیم نجار]] |
| در میان متون رجالی و روایی [[فرزندی]] با نام [[محمد]]<ref>قاموس الرجال، ج۹، ص۱۰۹.</ref>، مکنی به [[ابوعلی]]<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص۴۵۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۶، ص۱۱۵.</ref>، برای اسماعیل بن ابراهیم یاد شده است که او روایت‌هایی را از [[حضرت رضا]]{{ع}} نقل کرده است<ref>الأمالی، طوسی، ص۵۷۱؛ بحار الأنوار، ج۵، ص۳۰۵، ۳۲۸؛ مسند الإمام علی{{ع}}، ج۱۰، ص۳۱۰؛ دلائل الإمامة، ص۶۹. </ref>، اما در [[سلسله]] [[راویان]] آن [[احادیث]] هم نامی از پدرش [[اسماعیل]] نیاورده است.
| | # [[اسماعیل بن ابراهیم فارسی]] |
| یکی از احادیثی را که [[محمد بن اسماعیل بن ابراهیم]] نقل کرده و [[کلینی]] آن را در [[الکافی]] ذکر کرده است، [[میرزا حسین نوری طبرسی]] در کتاب خویش آورده و ذیل آن مدعی شده است که ظاهراً لفظ [[ابراهیم]] در [[سند روایت]] توسط کاتب (نسخه‌بردار) [[حدیث]] اضافه شده است. وی بر ادعای خویش به این دلیل [[تمسک]] جسته است که در میان [[فرزندان]] [[ابراهیم بن موسی]]{{ع}} اصلاً کسی با نام اسماعیل وجود ندارد! به علاوه، در بعضی نسخه‌های الکافی نیز اسم ابراهیم ساقط است و در برخی [[نسخ]] دیگر نیز جای این نام خالی و سفید است<ref>خاتمة المستدرک، ج۹، ص۲۱.</ref>. دیگران چون اردبیلی در جامع الرواة و [[سید]] [[علی اصغر]] [[بروجردی]] در طرائف المقال نیز با مطرح نمودن ادعای او، خالی بودن جای اسم ابراهیم را در سند روایت با علت احراز از وقوع [[اشتباه]] محتمل دانسته‌اند، اما نظری [[قطعی]] در این باب ارائه نکرده‌اند<ref>جامع الرواة، ج۲، ص۶۸؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۵۲.</ref>. این نظریه از سویی وجود شخصیتی با نام اسماعیل بن ابراهیم را که [[معمر بن خلاد]] از او سخن گفته به چالش می‌کشد و از سویی دیگر [[راوی]] آن حدیث، محمد را فرزند [[اسماعیل بن موسی بن جعفر]]{{ع}} می‌داند.
| | {{ابهام‌زدایی}} |
| | |
| اسماعیل بن ابراهیم در منابع رجالی و [[حدیثی]] مشترک میان افراد بسیاری است و قرینه متقنی مبنی بر اینکه اسماعیل بن ابراهیم در حدیث معمر بن خلاد همان [[ابن موسی]]{{ع}} و [[برادر]] زاده [[امام رضا]]{{ع}} باشد، وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد تنها کسی که هم‌عصر امام رضا{{ع}} و به این نام موسوم است، اسماعیل بن ابراهیم بن [[موسی بن جعفر]]{{ع}} می‌باشد.<ref>[[فاطمه روحانی|روحانی، فاطمه]]، [[اسماعیل بن ابراهیم - روحانی (مقاله)|مقاله «اسماعیل بن ابراهیم»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۲۱۹.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: 1100515.jpg|22px]] [[فاطمه روحانی|روحانی، فاطمه]]، [[اسماعیل بن ابراهیم (مقاله)|مقاله «اسماعیل بن ابراهیم»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام رضا ج۲''']] | |
| {{پایان منابع}} | |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:اسماعیل بن ابراهیم]]
| |
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:راویان امام رضا]]
| |
| [[رده:اعلام]]
| |
