←اثبات عصمت امام
(←منابع) |
|||
(۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۳: | خط ۳: | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = عصمت (پرسش) | ||
}} | }} | ||
خط ۹: | خط ۹: | ||
== نقض غرض در اصطلاح [[کلامی]] == | == نقض غرض در اصطلاح [[کلامی]] == | ||
نقض غرض؛ یعنی انجام کار یا ترک عملی که شخص را از رسیدن به [[هدف]] او باز دارد؛ مثل اینکه شخصی میخواهد کسی را برای صرف غذا به [[خانه]] خود [[دعوت]] کند، شخص میزبان میداند فقط در صورتی که [[آداب]] خاصی را رعایت کند آن | نقض غرض؛ یعنی انجام کار یا ترک عملی که شخص را از رسیدن به [[هدف]] او باز دارد؛ مثل اینکه شخصی میخواهد کسی را برای صرف غذا به [[خانه]] خود [[دعوت]] کند، شخص میزبان میداند فقط در صورتی که [[آداب]] خاصی را رعایت کند آن مهمان، به دعوتش پاسخ مثبت خواهد داد. حال اگر میزبان، این نوع از [[ادب]] را در دعوت خود رعایت نکند، نقض غرض کرده است. یعنی میزبان با ترک کردن آن آداب خاص، کاری میکند که مهمان، از پذیرش دعوت او خودداری کند<ref>علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، با تصحیح، مقدمه، تحقیق و تعلیقات، حسن زاده آملی، حسن، ص۳۲۵، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۱۳ق.</ref>. | ||
== قبح نقض غرض == | == قبح نقض غرض == | ||
نقض غرض، کار محالی نیست؛ زیرا انجام آن؛ همانطور که در مثال بالا نیز آمد، ممکن است. این کار نه محال [[عقلی]] است و نه محال وقوعی. اما این کار برای شخص [[حکیم]] کاری [[قبیح]] است<ref>علامه حلى، فاضل مقداد، حسینى، ابوالفتح بن مخدوم، الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر و مفتاح، ص۳۳، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامى، چاپ اول، ۱۳۶۵ش.</ref>. از اینرو؛ نقض غرض از جانب [[خداوند]] که حکیم علی الاطلاق است، صادر نمیشود؛ زیرا موجب خدشهدار شدن صفت حکیم بودنش میشود. | نقض غرض، کار محالی نیست؛ زیرا انجام آن؛ همانطور که در مثال بالا نیز آمد، ممکن است. این کار نه محال [[عقلی]] است و نه محال وقوعی. اما این کار برای شخص [[حکیم]] کاری [[قبیح]] است<ref>علامه حلى، فاضل مقداد، حسینى، ابوالفتح بن مخدوم، الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر و مفتاح، ص۳۳، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامى، چاپ اول، ۱۳۶۵ش.</ref>. از اینرو؛ نقض غرض از جانب [[خداوند]] که حکیم علی الاطلاق است، صادر نمیشود؛ زیرا موجب خدشهدار شدن صفت حکیم بودنش میشود. | ||
بنابراین، میتوان گفت: به هیچ وجه، خداوند کاری که موجب نقض غرضش شود، انجام نمیدهد. پس صدور | بنابراین، میتوان گفت: به هیچ وجه، خداوند کاری که موجب نقض غرضش شود، انجام نمیدهد. پس صدور چنین افعالی از خداوند محال خواهد بود. | ||
== کارکردهای نقض غرض در [[علم کلام]]== | == کارکردهای نقض غرض در [[علم کلام]]== | ||
[[متکلمان]] از این دلیل در علم کلام جهت [[اثبات]] | [[متکلمان]] از این دلیل در علم کلام جهت [[اثبات]] امور متعددی استفاده کردهاند که [[اثبات ضرورت امامت]] و [[اثبات عصمت امام]] از آن جمله است. | ||
=== اثبات عصمت امام === | === اثبات عصمت امام === | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول ={{وسطچین}}'''[[برهان نقض غرض چگونه بر عصمت اهل بیت و امامان دوازدهگانه دلالت میکند؟ (پرسش)| برهان نقض غرض چگونه بر عصمت اهل بیت و امامان دوازدهگانه دلالت میکند؟]]'''{{پایان}} | |||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[عصمت (پرسش)|(پرسمان عصمت)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پسزمینه=#F8FBF9| گیومه نقلقول =| تراز منبع = وسط}} | |||
{{اصلی|اثبات عصمت امام}} | {{اصلی|اثبات عصمت امام}} | ||
برهان نقض غرض برای اثبات عصمت امام بر دو مقدمه [[استوار]] است: | برهان نقض غرض برای اثبات عصمت امام بر دو مقدمه [[استوار]] است: | ||
# غرض از [[جعل امامت]]، [[هدایت]] و [[ارشاد]] [[انسانها]] به [[راه مستقیم]] انسانیّت است<ref>هدایت و ارشاد دو گونه است: گاهی نشان دادن راه و گاهی بهمعنای ایصال به مطلوب است. هدایت امام از نوع دوم است.</ref>. | # غرض از [[جعل امامت]]، [[هدایت]] و [[ارشاد]] [[انسانها]] به [[راه مستقیم]] انسانیّت است<ref>هدایت و ارشاد دو گونه است: گاهی نشان دادن راه و گاهی بهمعنای ایصال به مطلوب است. هدایت امام از نوع دوم است.</ref>. | ||
# اگر امامان، [[معصوم]] نباشند و دچار [[گناه]] شوند، از دو گونه بیرون نیست: یا [[مردم]] گناه بودن آن عمل را میدانند یا نمیدانند. اگر بدانند، از [[امام]] سلب اعتماد شده و | # اگر امامان، [[معصوم]] نباشند و دچار [[گناه]] شوند، از دو گونه بیرون نیست: یا [[مردم]] گناه بودن آن عمل را میدانند یا نمیدانند. اگر بدانند، از [[امام]] سلب اعتماد شده و غرض از امامت تحقق نخواهد یافت و اگر ندانند، چهبسا آنها این عمل امام را [[الگو]] قرار داده و به [[گمراهی]] افتند و در این صورت غرض از جعل امامت نیز تحقق نخواهد یافت و نقض غرض با [[حکمت خداوند]] [[سازگاری]] ندارد<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص۴۲-۴۴.</ref>. | ||
به عبارت دیگر: غرض و [[هدف]] از [[نصب امام]] [[پیروی]] و انقیاد [[امت]] از [[اوامر و نواهی]] اوست و [[امام]] به معنی مقتدا و الگوی [[مردم]] است. حال بر فرض عدم [[عصمت]] و انجام [[معصیت]] و صدور [[خطا]] و اشتباه از او این [[هدف]] نقض | به عبارت دیگر: غرض و [[هدف]] از [[نصب امام]]، [[پیروی]] و انقیاد [[امت]] از [[اوامر و نواهی]] اوست و [[امام]] به معنی مقتدا و الگوی [[مردم]] است. حال بر فرض عدم [[عصمت]] و انجام [[معصیت]] و صدور [[خطا]] و اشتباه از او این [[هدف]] نقض میشود، زیرا [[پیروی]] از غیر [[معصوم]] و عاصی و خطاکار لازم نیست. [[خواجه طوسی]] میگوید: {{عربی|"و یفوت الغرض من نصبه"}}<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۱]] ص ۱۰۱-۱۰۴.</ref>. | ||
=== اشکال و پاسخ === | === اشکال و پاسخ === | ||
'''اشکال:''' [[وجوب]] [[اطاعت از امام]] فقط در مواردی است که [[امام]] [[خطا]] نکرده باشد، لذا تخلف از او در سایر موارد محذوری ندارد<ref>ر.ک: قوشجی، شرح تجرید الاعتقاد، ص ۳۶۷.</ref>. | '''اشکال:''' [[وجوب]] [[اطاعت از امام]] فقط در مواردی است که [[امام]] [[خطا]] نکرده باشد، لذا تخلف از او در سایر موارد محذوری ندارد<ref>ر.ک: قوشجی، شرح تجرید الاعتقاد، ص ۳۶۷.</ref>. | ||
'''پاسخ:''' تشخیص درست از نادرست و [[خطا]] از صواب در کارهای | '''پاسخ:''' تشخیص درست از نادرست و [[خطا]] از صواب در کارهای مدّعی [[امامت]] و [[هدایت]] بر عهده کیست؟ اگر [[امت]] این تشخیص را به صورت کامل داشتند نیازی به [[امام]] و [[هادی]] [[الهی]] نبود. حاصل [[کلام]] اینکه [[امام]] برای انجام وظیفه مهم هدایت و [[راهنمایی]] امت به معارف و اجرای درست [[احکام]]، ابزاری لازم دارد که یکی از آنها [[عصمت]] است<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۱]]، ص ۱۰۱-۱۰۴.</ref>. | ||
== پرسش مستقیم == | == پرسش مستقیم == |