(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ابوخداش در تراجم و رجال]] - [[ابوخداش در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }}
#تغییر_مسیر [[ابوخداش (ابهام‌زدایی)]]
==مقدمه==
به [[اتفاق]] [[محدثان]] و تراجم‌نگاران، نامش [[جبان بن زید]] است<ref>بخاری، ج۳، ص۸۳؛ ابن حبان، ج۴، ص۱۸۰؛ ابن ابی حاتم، ج۳، ص۳۶۹؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۶۳۴؛ ابن جوزی، ص۶۳؛ مزی، ج۲، ص۴۲۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۴۸۱؛ ذهبی، ج۱۴، ص۸۷.</ref>. [[بخاری]] و [[ابن حبان]] ضبط نام او را در برخی منابع<ref>اشیب بغدادی، ص۷۶.</ref> به "[[حیان]]" [[اشتباه]] تصحیف دانسته‌اند. وی به شربی، لخمی، [[حمصی]] و شامی منسوب شده است<ref>اشیب بغدادی، ص۷۶.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۹۶-۹۷.</ref> که خود می‌گوید ابوخداش، همان شرعبی است، افزودن مدخلی دیگر با عنوان ابوخداش شرعبی از سوی او وجهی ندارد.
[[سمعانی]]<ref>سمعانی، ج۳، ص۴۱۴.</ref> شرعبی را به [[شرعب بن قیس]]، تیره‌ای از [[حمیر]] منسوب کرده است، ولی [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۸۱.</ref> شرعب را فرزند [[مالک بن ذُعر بن حجر بن جزیلة بن لخم]] دانسته است. از این‌رو، بر [[ابن منده]] و [[ابونعیم]] ایراد گرفته که شرعبی را غیر از لخمی پنداشته‌اند؛ در حالی که اگر می‌دانستند شرعب، تیره‌ای از لخم است، مغایرتی میان این دو قائل نمی‌شدند و همانند ابن عبدالبر، هر دو را یکی می‌شمردند. ابن حجر<ref>ابن حجر، ج۷، ص۹۷.</ref> [[نقد]] ابن اثیر را وارد نمی‌داند؛ زیرا ابن منده، شرعبی و لخم را مغایر هم نپنداشته است، بلکه وی ابوخداش را غیر از [[ابو خالد سلمی]] می‌داند؛ چرا که اولی از [[تابعین]] شناخته شده و دومی از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} است<ref>ر.ک: مدخل ابوخالد سلمی.</ref>. متأسفانه [[کتاب]] ابن منده موجود نیست تا پاسخ ابن حجر را با آن مطابقت دهیم، ولی سخن او درباره ابونعیم<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۸۷۷.</ref> که برای ابوخداش لخمی، مدخلی غیر از [[شرعی]] قرار داده، صحیح نیست. مؤید نظر ابونعیم اینکه [[ابن حزم]]<ref>ابن حزم، ص۴۷۷-۴۷۸.</ref> بطون لخم و حمیر را نام برده و [[شرعب بن قیس]] را تیره‌ای از حمیر برشمرده است. [[تعجب]] از گفتار [[ذهبی]] است<ref>ذهبی، ج۲، ص۱۶۱.</ref> که ابو خداش شرعبی را [[صحابی]] ندانسته، ولی ابو خداش را که ابوعثمان [[راوی]] اوست، از [[اصحاب]] برشمرده و ابوخداش لخمی را همان نفر دوم دانسته است؛ در حالی که ابوعثمان، همان [[حریز بن عثمان]] است که [[حدیث]] {{متن حدیث|لمُسلِمونَ شُرَكاءٌ في ثَلاثَ}} را از ابوخداش شرعبی شامی [[روایت]] کرده است<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۸۱.</ref>. بنابراین، [[ذهبی]] می‌بایست هر سه را یکی می‌دانست.
[[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۸۷۶ -۲۸۷۷.</ref> و [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۸۰.</ref> برخلاف دیگران، ابوخداش را [[صحابی]] دانسته‌اند و مستند آن روایتی است که در آن، ابو [[خداش]] به "[[رجل]] من أصحاب النبی{{ع}}" توصیف شده است. وی می‌گوید: در یکی از [[غزوات]] با [[پیامبر]] بودم که فرمود: [[مسلمانان]] (با [[مردم]]) در سه چیز با هم شریک‌اند: آب، [[گیاه]] و [[آتش]]. این حدیث را به همین‌گونه، [[ابن منده]]<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۸۰.</ref> و ابونعیم<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۸۷۷.</ref> آورده‌اند. همچنین [[هیثمی]]<ref>هیثمی، ص۱۹۸.</ref> از آنان در این نقل [[پیروی]] کرده است.
به [[یقین]] صحابی بودن ابوخداش [[اشتباه]] است؛ زیرا در این روایت، کلمه "عن" پس از ابوخداش افتاده و در [[حقیقت]] [[راوی]] اصلی که به "[[صحابی رسول خدا]]{{صل}}" توصیف شده، مردی است که نامش نیامده است؛ یعنی روایت چنین بوده است: {{عربی|"حريز بن عثمان عن أبي خداش عن رجل من أصحاب النبي"}}؛ این روایت را به همین‌گونه، [[ابوداود]]<ref>ابوداود، ج۲، ص۱۴۰.</ref>، [[احمد بن حنبل]]<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۳۶۴.</ref>، [[ابن ابی شیبه]]<ref>ابن ابی شبیه، ج۵، ص۳۹۱.</ref>، [[بیهقی]]<ref>بیهقی، ج۶، ص۱۵۰.</ref>، [[ابن عدی]]<ref>ابن عدی، ج۲، ص۴۵۱.</ref>، ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۰.</ref>، مغلطای<ref>مغلطای، ج۱، ص۱۴۹.</ref>، ابن اثیر<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۸۱.</ref>، زیلعی<ref>زیعلی، ج۶، ص۲۱۲.</ref> و [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۹۶.</ref> نقل و ابوخداش را به {{عربی|"روى عن رجل النبي"}} توصیف کرده‌اند<ref>بخاری، ج۳، ص۸۴؛ ابن ابی حاتم، ج۳، ص۲۶۹؛ ذهبی، تجرید، ج۲، ص۱۶۱؛ همو، سیر، ج۱۴، ص۸۶.</ref>. [[ابن عبد البر]]<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۱.</ref>، مغلطای<ref>مغلطای، ج۱، ص۱۴۹.</ref> و ابن حجر<ref>تقریب، ج۱، ص۱۸۱.</ref> و از معاصران البانی<ref>البانی، ج۶، ص۸.</ref> به این اشتباه ابونعیم تصریح کرده و توضیح داده‌اند که حذف حرف "عن"، سبب این اشتباه گردیده و ابوخداش [[حبان بن زید شرعبی]]، از [[تابعین]] معروف و شناخته شده است.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوخداش»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۲۵۹.</ref>
