سوره زخرف: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۳

مقدمه

این سوره همانگونه که آغاز و انجام آن و نیز مطالبی که بین این آغاز و انجام فاصله شده شهادت می‌دهد، در مقام انذار و هشدار دادن بشر است، مگر شش آیه آنکه از جمله إِلَّا الْمُتَّقِينَ^[۱] یا عِبَادِ لَا خَوْفٌ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ^[۲] آغاز می‌شود، که این شش آیه استطرادی (و از باب حرف حرف می‌آورد) در وسط آیات سوره قرار گرفته.

در این سوره این معنا را خاطر نشان می‌سازد که سنت الهی بر این جریان یافته که انبیاء و رسولانی برگزیند، و کتاب و ذکری بر آنان نازل کند، و هیچگاه اسراف و افراط مردم در قول و فعلشان او را از این کار باز نمی‌دارد، بلکه همواره رسولان و انبیایی فرستاده، و استهزاء کنندگان و تکذیب‌کنندگان ایشان را هلاک نموده، و سپس به سوی آتشی جاودانه سوق داده است.

و در این بیان نخست مسأله ارسال رسل را به طور اجمال ذکر می‌کند، و سپس از بین آنان ابراهیم و سپس موسی و آن گاه عیسی (ع) را نام می‌برد، و مطالبی از اسراف کفار نقل نموده، از آن جمله یکی از مهمترین گفتار آنان را که می‌گفتند خدای سبحان فرزند گرفته، و ملائکه دختران او هستند ذکر می‌کند. و این بدان جهت است که نسبت به خصوص این عقیده و رد آن عنایت داشته، و به همین جهت آن را مکرر نقل می‌کند و جواب می‌گوید، و گویندگان آن را به عذاب تهدید می‌کند.

آیات وَلَوْلا أَن يَكُونَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً لَجَعَلْنَا لِمَن يَكْفُرُ بِالرَّحْمَنِ لِبُيُوتِهِمْ سُقُفًا مِّن فِضَّةٍ وَمَعَارِجَ عَلَيْهَا يَظْهَرُونَ وَلِبُيُوتِهِمْ أَبْوَابًا وَسُرُرًا عَلَيْهَا يَتَّكِؤُونَ وَزُخْرُفًا وَإِن كُلُّ ذَلِكَ لَمَّا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالآخِرَةُ عِندَ رَبِّكَ لِلْمُتَّقِينَ ^[۳] این سوره در بیان بی‌ارزشی جلوه‌های مادی و فریبنده دنیا است. خداوند با بیان این معنا ارزش را به آخرت و چیزی می‌دهد که باقی است.

بنابراین، از جمله مسائل این سوره، تصحیح اعتقادات خرافی، جدال توحیدی، آیات قیامت و فرستادن انبیا به ویژه ابراهیم، موسی و عیسی (ع) است.

ویژگی‌های سوره زخرف

به شمارش بیشتر مکتب‌های تفسیری ۸۹ آیه، به عدد شامی ۸۸ آیه، ۸۳۳ یا ۸۳۸ کلمه و ۳۴۰۰ یا ۳۶۰۹ حرف دارد.
در ترتیب نزول، شصت و سومین و در قرآن چهل و سومین سوره است.
پس از سوره شوری و پیش از سوره دخان نازل شد و به همان شکل اولیه ترتیب نزول، در مصحف شریف جای گرفت.
پیش از هجرت در مکه نازل شد و مکی است؛ به جز آیه وَاسْأَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رُسُلِنَا أَجَعَلْنَا مِنْ دُونِ الرَّحْمَنِ آلِهَةً يُعْبَدُونَ^[۴] که محل گفت‌و‌گو است. با این حال، برخی آن را مدنی می‌دانند.
از سور مثانی و بیش از یک حزب قرآن کریم است.
بیست و چهارمین سوره از سُوَر مقطعات است که با حروف مقطعه «حم» آغاز می‌شود. بنابراین از سور حوامیم به شمار می‌آید.
در ردیف چهارم از سورِ دارای سوگند قرار دارد که پس از حروف مقطعه آغاز و با سوگند وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ^[۵] ادامه می‌یابد.
گفته‌اند دو آیه منسوخ دارد.

مطالب مهم و عمده سوره زخرف

نزول قرآن به صورت کتاب روشنگر و لزوم تدبّر در آن.
نبوّت و اهداف آن و سرنوشت متمردان از دستورهای پیامبران الهی.
توحید و ادلّه آن.
معاد و ترسیم صحنه‌ای تکان‌دهنده از رستاخیز؛
بخش‌هایی از تاریخ پیامبران گذشته؛ مانند: عیسی و موسی (ع)^[۶].^[۷]

منابع

فرهنگ‌نامه علوم قرآنی

پانویس

↑ «مگر پرهیزگاران» سوره زخرف، آیه ۶۷.
↑ «ای بندگان من! امروز نه بیمی شما راست» سوره زخرف، آیه ۶۸.
↑ «و اگر نه این بود که مردم (در تمایل به کفر) امّتی واحد می‌شدند بی‌گمان برای خانه‌های کسانی که به (خداوند) بخشنده کفر می‌ورزند بام‌هایی سیمین و نردبان‌هایی که از آنها فرا روند قرار می‌دادیم. و برای خانه‌هایشان درهایی می‌ساختیم و تخت‌هایی می‌نهادیم که بر آن پشت دهند. و زیورهایی و همه اینها چیزی جز برخورداری زندگانی این جهان نیست و جهان واپسین نزد پروردگارت از آن پرهیزگاران است» سوره زخرف، آیه ۳۳-۳۵.
↑ «و از پیامبران ما که پیش از تو فرستاده‌ایم بپرس، آیا به جای (خداوند) بخشنده خدایانی را قرار داده‌ایم که پرستیده شوند؟» سوره زخرف، آیه ۴۵.
↑ «سوگند به این کتاب روشن» سوره زخرف، آیه ۲.
↑ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۶۴و۴۳؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، صفحه ۲۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۴۹؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۲۱؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۸۳.
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۲۹۰۹.

[1] «مگر پرهیزگاران» سوره زخرف، آیه ۶۷.

[2] «ای بندگان من! امروز نه بیمی شما راست» سوره زخرف، آیه ۶۸.

[3] «و اگر نه این بود که مردم (در تمایل به کفر) امّتی واحد می‌شدند بی‌گمان برای خانه‌های کسانی که به (خداوند) بخشنده کفر می‌ورزند بام‌هایی سیمین و نردبان‌هایی که از آنها فرا روند قرار می‌دادیم. و برای خانه‌هایشان درهایی می‌ساختیم و تخت‌هایی می‌نهادیم که بر آن پشت دهند. و زیورهایی و همه اینها چیزی جز برخورداری زندگانی این جهان نیست و جهان واپسین نزد پروردگارت از آن پرهیزگاران است» سوره زخرف، آیه ۳۳-۳۵.

[4] «و از پیامبران ما که پیش از تو فرستاده‌ایم بپرس، آیا به جای (خداوند) بخشنده خدایانی را قرار داده‌ایم که پرستیده شوند؟» سوره زخرف، آیه ۴۵.

[5] «سوگند به این کتاب روشن» سوره زخرف، آیه ۲.

[6] سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۶۴و۴۳؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، صفحه ۲۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۴۹؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۲۱؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۸۳.

[7] فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۲۹۰۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = سوره | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[سوره زخرف در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط  = }}
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[سوره زخرف در علوم قرآنی]]</div>
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
 این [[سوره]] همانگونه که آغاز و انجام آن و نیز مطالبی که بین این آغاز و انجام فاصله شده [[شهادت]] می‌دهد، در [[مقام]] [[انذار]] و هشدار دادن [[بشر]] است، مگر شش [[آیه]] آنکه از جمله {{متن قرآن|إِلَّا الْمُتَّقِينَ}}<ref>«مگر پرهیزگاران» سوره زخرف، آیه ۶۷.</ref> یا {{متن قرآن|عِبَادِ لَا خَوْفٌ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ}}<ref>«ای بندگان من! امروز نه بیمی شما راست» سوره زخرف، آیه ۶۸.</ref> آغاز می‌شود، که این شش آیه استطرادی (و از باب حرف حرف می‌آورد) در وسط [[آیات]] سوره قرار گرفته.
 در این سوره این معنا را خاطر نشان می‌سازد که [[سنت الهی]] بر این جریان یافته که [[انبیاء]] و رسولانی برگزیند، و کتاب و ذکری بر آنان نازل کند، و هیچگاه [[اسراف]] و [[افراط]] [[مردم]] در قول و فعلشان او را از این کار باز نمی‌دارد، بلکه همواره [[رسولان]] و انبیایی فرستاده، و [[استهزاء]] کنندگان و [[تکذیب‌کنندگان]] ایشان را هلاک نموده، و سپس به سوی آتشی [[جاودانه]] سوق داده است.
-و در این بیان نخست مسأله [[ارسال رسل]] را به طور [[اجمال]] ذکر می‌کند، و سپس از بین آنان ابراهیم و سپس موسی و آن گاه [[عیسی]]{{ع}} را نام می‌برد، و مطالبی از اسراف [[کفار]] نقل نموده، از آن جمله یکی از مهمترین گفتار آنان را که می‌گفتند [[خدای سبحان]] فرزند گرفته، و [[ملائکه]] [[دختران]] او هستند ذکر می‌کند. و این بدان جهت است که نسبت به خصوص این [[عقیده]] و رد آن [[عنایت]] داشته، و به همین جهت آن را مکرر نقل می‌کند و جواب می‌گوید، و گویندگان آن را به [[عذاب]] [[تهدید]] می‌کند.
+و در این بیان نخست مسأله [[ارسال رسل]] را به طور [[اجمال]] ذکر می‌کند، و سپس از بین آنان ابراهیم و سپس موسی و آن گاه [[عیسی]] {{ع}} را نام می‌برد، و مطالبی از اسراف [[کفار]] نقل نموده، از آن جمله یکی از مهمترین گفتار آنان را که می‌گفتند [[خدای سبحان]] فرزند گرفته، و [[ملائکه]] [[دختران]] او هستند ذکر می‌کند. و این بدان جهت است که نسبت به خصوص این [[عقیده]] و رد آن [[عنایت]] داشته، و به همین جهت آن را مکرر نقل می‌کند و جواب می‌گوید، و گویندگان آن را به [[عذاب]] [[تهدید]] می‌کند.
 آیات {{متن قرآن| وَلَوْلا أَن يَكُونَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً لَجَعَلْنَا لِمَن يَكْفُرُ بِالرَّحْمَنِ لِبُيُوتِهِمْ سُقُفًا مِّن فِضَّةٍ وَمَعَارِجَ عَلَيْهَا يَظْهَرُونَ وَلِبُيُوتِهِمْ أَبْوَابًا وَسُرُرًا عَلَيْهَا يَتَّكِؤُونَ وَزُخْرُفًا وَإِن كُلُّ ذَلِكَ لَمَّا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالآخِرَةُ عِندَ رَبِّكَ لِلْمُتَّقِينَ }}<ref>«و اگر نه این بود که مردم (در تمایل به کفر) امّتی واحد می‌شدند بی‌گمان برای خانه‌های کسانی که به (خداوند) بخشنده کفر می‌ورزند بام‌هایی سیمین و نردبان‌هایی که از آنها فرا روند قرار می‌دادیم. و برای خانه‌هایشان درهایی می‌ساختیم و تخت‌هایی می‌نهادیم که بر آن پشت دهند. و زیورهایی و همه اینها چیزی جز برخورداری زندگانی این جهان نیست و جهان واپسین نزد پروردگارت از آن پرهیزگاران است» سوره زخرف، آیه ۳۳-۳۵.</ref> این [[سوره]] در بیان بی‌ارزشی جلوه‌های مادی و [[فریبنده]] [[دنیا]] است. [[خداوند]] با بیان این معنا [[ارزش]] را به [[آخرت]] و چیزی می‌دهد که باقی است.
-بنابراین، از جمله مسائل این سوره، تصحیح [[اعتقادات]] [[خرافی]]، [[جدال]] [[توحیدی]]، [[آیات]] [[قیامت]] و فرستادن [[انبیا]] به ویژه [[ابراهیم]]، [[موسی]] و [[عیسی]]{{ع}} است.
+بنابراین، از جمله مسائل این سوره، تصحیح [[اعتقادات]] [[خرافی]]، [[جدال]] [[توحیدی]]، [[آیات]] [[قیامت]] و فرستادن [[انبیا]] به ویژه [[ابراهیم]]، [[موسی]] و [[عیسی]] {{ع}} است.
-==ویژگی‌های [[سوره زخرف]]==
+== ویژگی‌های سوره زخرف ==
-#به شمارش بیشتر مکتب‌های [[تفسیری]] ۸۹ [[آیه]]، به عدد شامی ۸۸ آیه، ۸۳۳ یا ۸۳۸ کلمه و ۳۴۰۰ یا ۳۶۰۹ حرف دارد.
+# به شمارش بیشتر مکتب‌های [[تفسیری]] ۸۹ [[آیه]]، به عدد شامی ۸۸ آیه، ۸۳۳ یا ۸۳۸ کلمه و ۳۴۰۰ یا ۳۶۰۹ حرف دارد.
-#در [[ترتیب نزول]]، شصت و سومین و در [[قرآن]] چهل و سومین سوره است.
+# در ترتیب نزول، شصت و سومین و در [[قرآن]] چهل و سومین سوره است.
-#پس از [[سوره شوری]] و پیش از [[سوره دخان]] نازل شد و به همان شکل اولیه ترتیب نزول، در [[مصحف شریف]] جای گرفت.
+# پس از [[سوره شوری]] و پیش از [[سوره دخان]] نازل شد و به همان شکل اولیه ترتیب نزول، در [[مصحف شریف]] جای گرفت.
-#پیش از [[هجرت]] در [[مکه]] نازل شد و مکی است؛ به جز آیه {{متن قرآن|وَاسْأَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رُسُلِنَا أَجَعَلْنَا مِنْ دُونِ الرَّحْمَنِ آلِهَةً يُعْبَدُونَ}}<ref>«و از پیامبران ما که پیش از تو فرستاده‌ایم بپرس، آیا به جای (خداوند) بخشنده خدایانی را قرار داده‌ایم که پرستیده شوند؟» سوره زخرف، آیه ۴۵.</ref> که محل گفت‌و‌گو است. با این حال، برخی آن را [[مدنی]] می‌دانند.
+# پیش از [[هجرت]] در [[مکه]] نازل شد و مکی است؛ به جز آیه {{متن قرآن|وَاسْأَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رُسُلِنَا أَجَعَلْنَا مِنْ دُونِ الرَّحْمَنِ آلِهَةً يُعْبَدُونَ}}<ref>«و از پیامبران ما که پیش از تو فرستاده‌ایم بپرس، آیا به جای (خداوند) بخشنده خدایانی را قرار داده‌ایم که پرستیده شوند؟» سوره زخرف، آیه ۴۵.</ref> که محل گفت‌و‌گو است. با این حال، برخی آن را [[مدنی]] می‌دانند.
-#از سور [[مثانی]] و بیش از یک [[حزب]] [[قرآن کریم]] است.
+# از سور مثانی و بیش از یک [[حزب]] [[قرآن کریم]] است.
-#بیست و چهارمین سوره از سُوَر مقطعات است که با [[حروف مقطعه]] «حم» آغاز می‌شود. بنابراین از سور [[حوامیم]] به شمار می‌آید.
+# بیست و چهارمین سوره از سُوَر مقطعات است که با [[حروف مقطعه]] «حم» آغاز می‌شود. بنابراین از سور [[حوامیم]] به شمار می‌آید.
-#در ردیف چهارم از سورِ دارای [[سوگند]] قرار دارد که پس از حروف مقطعه آغاز و با سوگند {{متن قرآن|وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ}}<ref>«سوگند به این کتاب روشن» سوره زخرف، آیه ۲.</ref> ادامه می‌یابد.
+# در ردیف چهارم از سورِ دارای [[سوگند]] قرار دارد که پس از حروف مقطعه آغاز و با سوگند {{متن قرآن|وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ}}<ref>«سوگند به این کتاب روشن» سوره زخرف، آیه ۲.</ref> ادامه می‌یابد.
-#گفته‌اند دو آیه [[منسوخ]] دارد.
+# گفته‌اند دو آیه [[منسوخ]] دارد.
-==مطالب مهم و عمده سوره زخرف==
+== مطالب مهم و عمده سوره زخرف ==
 # [[نزول قرآن]] به صورت کتاب روشنگر و [[لزوم]] [[تدبّر]] در آن.
 # [[نبوّت]] و اهداف آن و [[سرنوشت]] متمردان از دستورهای [[پیامبران الهی]].
 # [[توحید]] و ادلّه آن.
 # [[معاد]] و ترسیم صحنه‌ای تکان‌دهنده از [[رستاخیز]]؛
-#بخش‌هایی از [[تاریخ پیامبران]] گذشته؛ مانند: [[عیسی]] و [[موسی]]{{ع}}<ref>سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۶۴و۴۳؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، صفحه ۲۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۴۹؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۲۱؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۸۳.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۲۹۰۹.</ref>
+# بخش‌هایی از [[تاریخ پیامبران]] گذشته؛ مانند: [[عیسی]] و [[موسی]] {{ع}}<ref>سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۶۴و۴۳؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، صفحه ۲۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۴۹؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۲۱؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۸۳.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۲۹۰۹.</ref>
 == منابع ==
@@ خط ۳۹: / خط ۳۷: @@
 {{پانویس}}
-[[رده:سوره زخرف]]
+[[رده:سوره‌های قرآن]]