تفسیر حنفیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = تفسیر | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[تفسیر]] حنفیه [[تفسیری]] است که براساس مبانی [[فقهی]] و [[کلامی]] [[مذهب حنفیه]] نوشته شده است. | [[تفسیر]] حنفیه [[تفسیری]] است که براساس مبانی [[فقهی]] و [[کلامی]] [[مذهب حنفیه]] نوشته شده است. | ||
| خط ۹: | خط ۷: | ||
شیوه ابداعی وی در [[فقه]]، فقه [[حنفی]] را پدید آورد که اساس آن بر هفت اصل [[استوار]] است: | شیوه ابداعی وی در [[فقه]]، فقه [[حنفی]] را پدید آورد که اساس آن بر هفت اصل [[استوار]] است: | ||
#[[قرآن]]؛ | # [[قرآن]]؛ | ||
#سنت [[رسول‌الله]]؛ | # سنت [[رسول‌الله]]؛ | ||
#اقوال [[صحابه]]؛ | # اقوال [[صحابه]]؛ | ||
#[[قیاس]]؛ | # [[قیاس]]؛ | ||
#[[استحسان]]؛ | # [[استحسان]]؛ | ||
#[[اجماع]]؛ | # [[اجماع]]؛ | ||
#[[عرف]]. | # [[عرف]]. | ||
برای تفسیر حنفیه ویژگی خاصی نمی‌توان ذکر کرد؛ مگر این که آنان نیز کوشیده‌اند [[عقاید]] فقهی و کلامی خویش را بر قرآن [[تحمیل]] کنند<ref>موسوی بجنوردی، محمد کاظم، دائرة المعارف بزرگ | برای تفسیر حنفیه ویژگی خاصی نمی‌توان ذکر کرد؛ مگر این که آنان نیز کوشیده‌اند [[عقاید]] فقهی و کلامی خویش را بر قرآن [[تحمیل]] کنند<ref>موسوی بجنوردی، محمد کاظم، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد۵،صفحه (۳۷۹-۴۰۷)؛ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، صفحه (۱۶۹-۱۷۰)؛ ابو زهره، محمد، تاریخ مذاهب اسلامی، صفحه (۳۲۹-۳۶۴)</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۸۲.</ref> | ||
==[[تفاسیر]] حنفیه== | == [[تفاسیر]] حنفیه == | ||
برخی [[کتاب‌های تفسیری]] که به‌قلم [[عالمان]] و [[مفسران]] [[حنفی]] [[مذهب]] نوشته شده عبارت است از: | برخی [[کتاب‌های تفسیری]] که به‌قلم [[عالمان]] و [[مفسران]] [[حنفی]] [[مذهب]] نوشته شده عبارت است از: | ||
# [[احکام القرآن (کتاب)|احکام القرآن]]، تألیف [[ابوبکر احمد بن علی رازی جصاص]] در پنج جلد، به [[زبان عربی]] و از مهم‌ترین [[آثار تفسیری]] - [[فقهی]] [[حنفیان]] که فقط آیاتی را [[تفسیر]] کرده است که حکمی از [[احکام الهی]] را بیان کرده‌اند؛ | # [[احکام القرآن (کتاب)|احکام القرآن]]، تألیف [[ابوبکر احمد بن علی رازی جصاص]] در پنج جلد، به [[زبان عربی]] و از مهم‌ترین [[آثار تفسیری]] - [[فقهی]] [[حنفیان]] که فقط آیاتی را [[تفسیر]] کرده است که حکمی از [[احکام الهی]] را بیان کرده‌اند؛ | ||
# [[تفسیر القرآن الکریم (کتاب)|تفسیر القرآن الکریم]] ([[تفسیر بحرالعلوم]])، اثر [[ابولیث نصر بن محمد بن احمد بن ابراهیم سمرقندی]] به زبان عربی و در سه جلد. جنبه [[نقلی]] این تفسیر بیشتر از جنبه [[عقلی]] آن است؛ | # [[تفسیر القرآن الکریم (کتاب)|تفسیر القرآن الکریم]] ([[تفسیر بحرالعلوم]])، اثر [[ابولیث نصر بن محمد بن احمد بن ابراهیم سمرقندی]] به زبان عربی و در سه جلد. جنبه [[نقلی]] این تفسیر بیشتر از جنبه [[عقلی]] آن است؛ | ||
# [[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل]]، ([[تفسیر الکشاف (کتاب)]]) تألیف [[محمود بن عمر بن محمد بن احمد خوارزمی زمخشری]] مشهور به [[زمخشری]] در چهار جلد و به زبان عربی که از تفاسیر مشهور و ماندگار ادبی - بلاغی [[قرآن]] است؛ | # [[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل]]، ([[تفسیر الکشاف (کتاب)|تفسیر الکشاف]]) تألیف [[محمود بن عمر بن محمد بن احمد خوارزمی زمخشری]] مشهور به [[زمخشری]] در چهار جلد و به زبان عربی که از تفاسیر مشهور و ماندگار ادبی - بلاغی [[قرآن]] است؛ | ||
# [[مدارک التنزیل و حقایق التأویل]]، ([[تفسیر النسفی (کتاب)]]) تألیف [[عبدالله بن احمد نسفی]]؛ به زبان عربی و در پنج جلد. این تفسیر را باید خلاصه [[تفسیر کشّاف]] دانست؛ | # [[مدارک التنزیل و حقایق التأویل]]، ([[تفسیر النسفی (کتاب)|تفسیر النسفی]]) تألیف [[عبدالله بن احمد نسفی]]؛ به زبان عربی و در پنج جلد. این تفسیر را باید خلاصه [[تفسیر کشّاف]] دانست؛ | ||
# [[تبصیر الرحمان و تیسیر المنان (کتاب)|تبصیر الرحمان و تیسیر المنان]] اثر [[علی بن احمد بن ابراهیم مهایمی]] مشهور به [[مخدوم علی مهایمی]] به زبان عربی و در دو جلد؛ | # [[تبصیر الرحمان و تیسیر المنان (کتاب)|تبصیر الرحمان و تیسیر المنان]] اثر [[علی بن احمد بن ابراهیم مهایمی]] مشهور به [[مخدوم علی مهایمی]] به زبان عربی و در دو جلد؛ | ||
# [[الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة (کتاب)|الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة]] اثر [[نعمة‌الله بن محمود نخجوانی]] به زبان عربی و در دو جلد که به شیوه [[تفسیر اشاری]] گرد آمده است؛ | # [[الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة (کتاب)|الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة]] اثر [[نعمة‌الله بن محمود نخجوانی]] به زبان عربی و در دو جلد که به شیوه [[تفسیر اشاری]] گرد آمده است؛ | ||
# [[حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی (کتاب)|حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی]]، به زبان عربی در چهار جلد، اثر [[محیی‌الدین محمد بن مصطفی]]، معروف به [[شیخ‌زاده]] که حاشیه‌ای است بر [[انوار التنزیل و اسرار | # [[حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی (کتاب)|حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی]]، به زبان عربی در چهار جلد، اثر [[محیی‌الدین محمد بن مصطفی]]، معروف به [[شیخ‌زاده]] که حاشیه‌ای است بر [[انوار التنزیل و اسرار التأویل (کتاب)|انوار التنزیل و اسرار التأویل]] [[بیضاوی]]؛ | ||
# [[ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم (کتاب)|ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم]] معروف به [[تفسیر ابی السعود (کتاب)|تفسیر ابی السعود]]، اثر [[محمد بن محمد بن مصطفی عمادی]] معروف به [[ابو السعود]] به زبان عربی در چهار جلد؛ | # [[ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم (کتاب)|ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم]] معروف به [[تفسیر ابی السعود (کتاب)|تفسیر ابی السعود]]، اثر [[محمد بن محمد بن مصطفی عمادی]] معروف به [[ابو السعود]] به زبان عربی در چهار جلد؛ | ||
# [[روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (کتاب)| روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی]] ([[تفسیر آلوسی]])، تألیف [[شهاب الدین سید محمود آلوسی]] به [[زبان عربی]] و در پانزده جلد؛ | # [[روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (کتاب)| روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی]] ([[تفسیر آلوسی]])، تألیف [[شهاب الدین سید محمود آلوسی]] به [[زبان عربی]] و در پانزده جلد؛ | ||
# [[تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج (کتاب)|تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج]] اثر دکتر [[وهبة مصطفی الزحیلی]] به زبان عربی در شانزده جلد. مؤلف در [[تفسیر آیات]] به [[عقل]] و نقل هر دو استناد می‌کند<ref>ذهبی، محمد | # [[تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج (کتاب)|تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج]] اثر دکتر [[وهبة مصطفی الزحیلی]] به زبان عربی در شانزده جلد. مؤلف در [[تفسیر آیات]] به [[عقل]] و نقل هر دو استناد می‌کند<ref>ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۲،صفحه ۴۲۹و۳۵۱؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۸۳۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۶۹۹.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۴۰: | خط ۳۸: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:تفسیر]] | [[رده:تفسیر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۰۱
مقدمه
تفسیر حنفیه تفسیری است که براساس مبانی فقهی و کلامی مذهب حنفیه نوشته شده است.
حنفیه از نعمان بن ثابت بن نعمان بن زوطی معروف به ابوحنیفه تبعیت می‌کنند که به رأی و اجتهاد قائل و از اهل حدیث بیزار بود، قیاس و استحسان را به عنوان اصلی از اصول دین پذیرفت و آن را پس از قرآن، اجماع و سنت، اصل چهارم قرار داد.
شیوه ابداعی وی در فقه، فقه حنفی را پدید آورد که اساس آن بر هفت اصل استوار است:
برای تفسیر حنفیه ویژگی خاصی نمی‌توان ذکر کرد؛ مگر این که آنان نیز کوشیده‌اند عقاید فقهی و کلامی خویش را بر قرآن تحمیل کنند[۱].[۲]
تفاسیر حنفیه
برخی کتاب‌های تفسیری که به‌قلم عالمان و مفسران حنفی مذهب نوشته شده عبارت است از:
- احکام القرآن، تألیف ابوبکر احمد بن علی رازی جصاص در پنج جلد، به زبان عربی و از مهم‌ترین آثار تفسیری - فقهی حنفیان که فقط آیاتی را تفسیر کرده است که حکمی از احکام الهی را بیان کرده‌اند؛
- تفسیر القرآن الکریم (تفسیر بحرالعلوم)، اثر ابولیث نصر بن محمد بن احمد بن ابراهیم سمرقندی به زبان عربی و در سه جلد. جنبه نقلی این تفسیر بیشتر از جنبه عقلی آن است؛
- الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، (تفسیر الکشاف) تألیف محمود بن عمر بن محمد بن احمد خوارزمی زمخشری مشهور به زمخشری در چهار جلد و به زبان عربی که از تفاسیر مشهور و ماندگار ادبی - بلاغی قرآن است؛
- مدارک التنزیل و حقایق التأویل، (تفسیر النسفی) تألیف عبدالله بن احمد نسفی؛ به زبان عربی و در پنج جلد. این تفسیر را باید خلاصه تفسیر کشّاف دانست؛
- تبصیر الرحمان و تیسیر المنان اثر علی بن احمد بن ابراهیم مهایمی مشهور به مخدوم علی مهایمی به زبان عربی و در دو جلد؛
- الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة اثر نعمة‌الله بن محمود نخجوانی به زبان عربی و در دو جلد که به شیوه تفسیر اشاری گرد آمده است؛
- حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی، به زبان عربی در چهار جلد، اثر محیی‌الدین محمد بن مصطفی، معروف به شیخ‌زاده که حاشیه‌ای است بر انوار التنزیل و اسرار التأویل بیضاوی؛
- ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم معروف به تفسیر ابی السعود، اثر محمد بن محمد بن مصطفی عمادی معروف به ابو السعود به زبان عربی در چهار جلد؛
- روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (تفسیر آلوسی)، تألیف شهاب الدین سید محمود آلوسی به زبان عربی و در پانزده جلد؛
- تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج اثر دکتر وهبة مصطفی الزحیلی به زبان عربی در شانزده جلد. مؤلف در تفسیر آیات به عقل و نقل هر دو استناد می‌کند[۳].[۴]
منابع
پانویس
- ↑ موسوی بجنوردی، محمد کاظم، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد۵،صفحه (۳۷۹-۴۰۷)؛ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، صفحه (۱۶۹-۱۷۰)؛ ابو زهره، محمد، تاریخ مذاهب اسلامی، صفحه (۳۲۹-۳۶۴)
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۸۲.
- ↑ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۲،صفحه ۴۲۹و۳۵۱؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۸۳۰.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۶۹۹.