|
|
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب امام صادق| عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[بکر بن محمد ازدی در تراجم و رجال]] | پرسش مرتبط = }} |
| == آشنایی اجمالی == | | == آشنایی اجمالی == |
| [[بکر بن محمد الأزدی]]<ref>ر.ک: أ. منابع [[شیعی]]: [[رجال البرقی]]، ص۴۰؛ [[رجال الکشی]] ([[اختیار]] معرفة الرجال)، ص۵۹۲، ش۱۱۰۷؛ [[رجال]] النجاشی، ص۱۰۸، ش۲۷۳؛ [[الفهرست]] ([[طوسی]])، ص۹۵، ش۱۲۶؛ رجال الطوسی، ص۳۳۳، ش۴۹۵۵، ص۳۵۳، ش۵۲۳۲، ص۴۱۷، ش۶۰۳۲؛ معالم العلماء، ص۶۴، ش۱۴۳؛ [[خلاصة الأقوال]] ([[رجال العلامة الحلی]])، ص۲۶، ش۲؛ [[نقد الرجال]]، ج۱، ص۲۹۶، ش۷۹۳؛ جامع الرواة، ج۱، ص۱۲۸؛ إکلیل المنهج، ص۱۴۹، ش۱۸۱؛ [[تعلیقه علی منهج المقال]]، ص۹۹؛ [[منتهی المقال]]، ج۲، ص۱۶۶، ش۴۸۰؛ طرائف المقال، ج۱، ص۳۴۴، ش۲۵۶۲؛ شعب المقال، ص۱۶۷، ش۲۷؛ أعیان الشیعه، ج۳، ص۵۹۸؛ معجم [[رجال الحدیث]]، ج۴، ص۲۵۷، ش۱۸۶۹ و ص۲۵۸، ش۱۸۷۳؛ مستدرکات [[علم رجال الحدیث]]، ج۲، ص۵۹، ش۲۲۳۸؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۳۷۴، ش۱۱۸۸. | | [[ابومحمد بکر بن محمد بن عبدالرحمان بن نعیم ازدی غامدی کوفی]] از افراد برجسته [[خاندان]] [[آل نعیم]]، از خاندان‌های مهم و عالم پرور [[شیعه در کوفه]]، بود.<ref>رجال النجاشی، ج۱، ص۲۶۹.</ref> وی از [[اصحاب]] [[امام صادق]]، [[امام کاظم]] و [[امام رضا]]{{ع}} به حساب می‌‌آمد<ref>رجال الطوسی، ص۱۵۷، ۳۴۴ و ۳۷۰.</ref> و از [[امام باقر]]، [[امام صادق]] و امام کاظم<ref>لسان المیزان، ج۲، ص۵۷.</ref> و افرادی چون [[ابابصیر]]، [[ابان بن عثمان]] و [[اسحاق بن جعفر]] [[روایت]] کرده است.<ref>معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۳۵۷.</ref> افرادی چون [[عبدالله بن صلت قمی]]، [[عباس بن معروف]]، [[احمد بن اسحاق]]، [[ابراهیم بن هاشم]]، [[ابن ابی عمیر]]، [[حسن بن علی بن یقطین]] و [[عثمان بن عیسی]] از وی روایت کرده‌اند.<ref>جامع الرواة، ج۱، ص۱۲۸.</ref> |
| ب. منابع [[سنّی]]: لسان [[المیزان]]، ج۲، ص۵۸.</ref>، در سند شش [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به گزارش از [[الکافی]]، [[تفسیر العیاشی]]، [[تفسیر القمی]] و [[طب الأئمة]]{{عم}} ذکر گردیده است؛ برای نمونه:
| |
|
| |
|
| {{متن حدیث|حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ بُكَيْرِ [بَكْرِ] بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَزْدِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْمَالُ وَ اَلْبَنُونَ حَرْثُ اَلدُّنْيَا وَ اَلْعَمَلُ اَلصَّالِحُ حَرْثُ اَلْآخِرَةِ وَ قَدْ يَجْمَعُهُمَا اَللَّهُ لِأَقْوَامٍ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۱، ص۴۹۷ به گزارش از تفسیر القمی، ج۲، ص۲۷۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 614.</ref>
| | او فردی مورد [[اعتماد]] و عمرش طولانی بود و کتابی دارد که عده‌ای از [[اصحاب]]، آن را نقل کرده‌اند.<ref>جامع الرواة، ج۱، ص۱۲۸.</ref> به [[عقیده]] برخی [[رجال شناسان]]، دو نفر به نام [[بکر بن محمد ازدی]] داریم، <ref>جامع الرواة، ج۱، ص۱۲۸.</ref> ولی گویا [[کشّی]] قائل به تعدد نیست.<ref>اختیار معرفة الرجال، ص۵۹۲.</ref> کتاب الحدیث<ref>الذریعه، ج۶، ص۳۱۶.</ref> و اصل را از آثار وی شمرده‌اند.<ref>الفهرست (طوسی)، ص۳۹.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۲۰۵.</ref> |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]==
| |
| [[أبو محمد بکر بن محمد بن عبدالرحمن بن نعیم الأزدی الغامدی]] [[انسانی]] جلیل القدر و از بزرگان [[طایفه]] [[آل نعیم]] به شمار می‌آید که از خاندان‌های بزرگ و معروف [[شهر کوفه]] بودند<ref>ر.ک: الفوائد الرجالیه (بحر العلوم)، ج۱، ص۲۸۳.</ref>.
| |
| | |
| عمویش «شدید» و «عبدالسلام» و پسرعمویش [[موسی بن عبدالسلام]] و عمه‌اش «غنیمه»<ref>علامه حلی، عنوان غیثمه را درست می‌داند و در ضبط آن نوشته است: {{عربی|و عمته غیثمة: بفتح الغین المعجمة، و اسکان الیاء المنقطة تحتها نقطتین، و فتح الثاء المنقطة فوقها ثلاث نقط}}. (إیضاح الإشتباه، ص۱۱۷، ش۱۰۴).</ref> از [[راویان امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{عم}} بودند<ref>رجال النجاشی، ص۱۰۸، ش۲۷۳.</ref>.
| |
| | |
| [[بکر بن محمد الازدی]] یک اثر [[حدیثی]] دارد که [[نجاشی]] با تعبیر {{عربی|"له كتاب"}} و [[شیخ طوسی]] با تعبیر {{عربی|"له أصل:"}} از آن یاد کرده‌اند و [[راویان]] معروفی مانند [[احمد بن اسحاق اشعری قمی]] آن را نقل کردند<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۱۰۸، ش۲۷۳؛ الفهرست (طوسی)، ص۹۵، ش۱۲۶.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 615.</ref>
| |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] [[راوی]] روشن نیست؛ ولی عمری دراز داشته و به اصطلاح از معمّران بوده است<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۱۰۸، ش۲۷۳. {{عربی|و عمّر عمرا طویلا}}.</ref>. بر این اساس، [[شیخ طوسی]] نام وی را در دو باب ذکر کرده است؛ هم در باب {{عربی|"من یرو عنهم{{عم}}"}} و در [[اصحاب امام صادق]]، [[امام کاظم]] و [[امام رضا]]{{عم}}؛ هم در باب {{عربی|"من لم يرو عن واحد من الأئمه{{عم}}"}}<ref>رجال الطوسی، ص۱۵۷، ش۳۷: بکر ابن محمد أبو محمد الأزدی الکوفی عربی، ص۳۳۳، ش۴۹۵۵: {{عربی| بکر بن محمد الأزدی، له کتاب}}، ص۳۵۳، ش۵۲۳۲: {{عربی| بکر بن محمد الأزدی، له کتاب روی عن أبی عبدالله{{ع}}}} و ص۴۱۷، ش۶۰۳۲: {{عربی|بکر بن محمد الأزدی، روی عنه العباس بن معروف}}.</ref>.
| |
| | |
| [[برقی]] از او در اصحاب امام صادق و امام کاظم{{عم}} یاد کرده<ref>ر.ک: رجال البرقی، ص۴۰ و ۴۸</ref> و [[ابن حجر عسقلانی]] به گزارش از شیخ طوسی ایشان را از [[راویان]] [[امام باقر]]، [[امام صادق]] و امام کاظم{{عم}} به شمار آورده است<ref>{{عربی|بکر بن محمد بن عبدالرحمن الأزدی العامری الکوفی أبو محمد؛ ذکره ابن النجاشی فی رجال الشیعة و قال: من بیت جلیل کان ثقة عمر طویلا؛ وقال الطوسی: روی عن الباقر و ولده الصادق و ولده الکاظم؛ روی عن عبدالله بن مسکان و أحمد بن إسحاق و غیرهما}}. (لسان المیزان، ج۲، ص۵۸).</ref>؛ ولی در [[اسناد روایات]]، بیشترین روایاتش از امام صادق{{ع}} است که گاه باواسطه و گاه بی‌واسطه<ref>{{متن حدیث|و حدثنی أبی، عن سعد بن عبدالله، عن أحمد بن محمد بن عیسی، عن أبیه، عن سیف بن عمیرة، عن بکر بن محمد، عن أبی عبدالله{{ع}} قال: وکل الله بقبر الحسین فی سبعین ألف [ملک] ملکا شعثا غبرا یبکونه إلی یوم القیامة یصلون عنده الصلاة الواحدة من صلاتهم [من صلاة أحدهم] تعدل ألف صلاة من صلاة الآدمیین یکون ثواب صلاتهم و أجر ذلک لمن زار قبره}}. (کامل الزیارات، ص۸۶، (ح۱۴)، ص۱۲۱، (ح۲).</ref> است و در یک سند از [[أبو الحسن الأول]]{{ع}} [[روایت]] کرده<ref>{{عربی|أحمد بن إسحاق، قال: حدثنی بکر بن محمد الأزدی، عن أبی الحسن الأول{{ع}}}}. قرب الإسناد، ص۳۱۴، ح۱۲۱۹).</ref> که [[امام کاظم]]{{ع}} مراد است و در یک سند نیز از أبو الحسن{{ع}} روایت کرده<ref>{{متن حدیث| الحسین بن محمد عن أحمد بن إسحاق الأشعری عن بکر بن محمد الأزدی قال: سألت أبا الحسن{{ع}} عن المتعة أهی من الأربع؟ فقال: لا}}. (الکافی، ج۵، ص۴۵۱، ح۲).</ref> که می‌تواند امام کاظم یا [[امام رضا]]{{عم}} باشد، گرچه انصرافش به امام کاظم{{ع}} بیشتر است؛ همچنین در یک سند هم از [[امام باقر]]{{ع}} روایت کرده است<ref>{{متن حدیث|و منها ما روی بکر بن محمد، عن محمد بن علی بن الحسین{{ع}} قال: خرج أبی فی نفر من أهل بیته و أصحابه إلی بعض حیطانه وأمر بإصلاح سفرة فلما وضعت لیأکلوا أقبل ظبی من الصحراء یتبغم فدنا من أبی فقالوا: یا ابن رسول الله ما یقول هذا الظبی؟ قال: یشکو أنه لم یأکل منذ ثلاث شیئا فلا تمسوه حتی أدعوه لیأکل معنا قالوا: نعم فدعاه فجاء یأکل معهم فوضع رجل منهم یده علی ظهره فنفر فقال أبی: ألم تضمنوا لی آنکم لا تمسوه؟ فحلف الرجل أنه لم یرد به سوءا فکلمه أبی و قال للظبی: ارجع فلا بأس علیک فرجع یأکل حتی شبع ثم تبغم و انطلق فقالوا: یا ابن رسول الله! ما قال الظبی؟ قال: دعا لکم بالخیر و انصرف}}. (الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۲۶۰ - ۲۶۱، ح۵).</ref>.
| |
| | |
| بر این اساس، بعضی از [[محققان]] نوشته‌اند: {{عربی|"إن إدراك بكر بن محمد الأزدي الأئمة أبا جعفر، وأبا عبدالله، وأبا الحسن الكاظم، والرضا{{عم}}، وطول عمره حتى قال النجاشي وتبعه غيره: وعمر عمراً طویلاً، وإدراكه مثل أحمد بن إسحاق الأشعري الذي أدرك أيام الإمام الحجة - أرواحنا له الفداء - أوجب علو الإسناد به"}}<ref>ر.ک: تهذیب المقال، ج۴، ص۱۱۴.</ref>.
| |
| | |
| [[آیت‌الله بروجردی]]، بکر بن محمد الأزدی را از [[راویان]] طبقه پنجم برشمرده است<ref>الموسوعة الرجالیه (طبقات رجال التهذیب)، ص۱۶۲؛ (طبقات رجال الکافی)، ص۸۱.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 615-617.</ref>
| |
| | |
| ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
| |
| [[عبدالسلام]]، [[أبو بصیر]]، [[خضر]]، [[عثیمه]]، [[اسحاق بن جعفر]]، [[أبان بن عثمان]] و [[سدیر]] از کسانی هستند که بکر بن محمد الأزدی از آنها [[روایت]] نقل کرده<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۷، ص۱۰۸؛ المحاسن، ج۲، ص۴۸۸، (ح ۵۶۱) و ص۴۹۰، (ح۵۶۹)؛ تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۳۹، (ح ۳)، الکافی، ج۱، ص۴۴۸، (ح ۲۹)؛ تهذیب الأحکام، ج۲، ص۳۲۶، ح۱۳۳۸؛ رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال)، ص۵۹۲، ش۱۱۰۸.</ref> و استاد [[حدیثی]] وی به شمار می‌آیند و از میان راویانی که از بکر بن محمد [[حدیث]] نقل کرده‌اند و [[شاگرد]] حدیثی وی محسوب می‌گردند، می‌‌توان [[ابراهیم بن هاشم]]، [[محمد بن عیسی]]، [[احمد بن اسحاق بن سعد]]، [[ابن أبی عمیر]]، [[سیف بن عمیرة]]، [[ابراهیم بن هاشم]]، [[عباس بن معروف]]، [[عبدالله بن الصلت القمی]] و [[احمد بن احمد]]<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۵، ص۷۹؛ قرب الإسناد، ص۱۴، (ح۴۳) و ص۳۲، (ح۱۰۴)؛ بصائر الدرجات، ج۱، ص۲۶۱، (ح۵)؛ کامل الزیارات، ص۱۲۱، (ح ۲)؛ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۴۲؛ الأمالی (صدوق)، ص۴۱۹، (ح ۷)، الفهرست (طوسی)، ص۹۵، ش۱۲۶؛ رجال النجاشی، ص۱۰۸، ش۲۷۳.</ref> را برشمرد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 617-618.</ref>
| |
| | |
| ==جایگاه حدیثی [[راوی]]==
| |
| [[محمد بن عیسی العبیدی]] از بکر بن محمد الأزدی با تعبیر {{عربی|"خيرٌ فاضلٌ"}} یاد کرده است<ref>رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال)، ص۵۹۲، ش۱۱۰۷.</ref>.
| |
| | |
| [[نجاشی]] درباره‌اش نوشته است: {{عربی|"وجه في هذه الطائفة من بيت جليل بالكوفة من آل نعيم الغامديين"}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۰۸، ش۲۷۳؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۶، ش۲.</ref>.
| |
| | |
| [[علامه حلی]] نام راوی را دو بار ذکر کرده؛ یک بار با عنوان [[أبو محمد بکر بن محمد بن عبدالرحمن بن نعیم الأزدی الغامدی]]، و درباره‌اش نوشته است: {{عربی|"وجه في هذه الطائفة، من بيت جليل في الكوفة، وكان ثقة"}}<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۵ - ۲۶، ش۱.</ref> و بار دوم با عنوان {{عربی|"بكر بن محمد الأزدي، ابن أخي سدير الصيرفي"}} از او یاد کرده و درباره‌اش نوشته است: {{عربی|"ابن أخي سدير الصيرفي، قال الكشي: قال حمدويه: ذكر محمد بن عيسى العبيدي بكر بن محمد الأزدي، فقال: خير فاضل، وعندي في محمد بن عيسى توقف"}}<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۶، ش۲.</ref>.
| |
| | |
| [[ابن داود]] نیز مانند [[علامه]] از [[راوی]] با دو عنوان یاد کرده و {{عربی|"بكر بن محمد الأزدي ابن اخي سدير الصیرفی"}} را [[ممدوح]] و [[بکر بن محمد بن عبدالرحمن الأزدی]] را [[ثقه]] دانسته است<ref>الرجال (ابن داود)، ص۵۸، ش۲۶۳ و ش۲۶۵.</ref>.
| |
| | |
| بر این اساس، از دیدگاه علامه و ابن داود، «بکر بن محمد بن عبدالرحمن» ثقه، و «بکر بن محمد الأزدی» ممدوح یا کسی است که وثاقتش ثابت نشده است، درحالی که بی‌تردید این دو عنوان از یک شخص حکایت می‌کنند و منشأ [[اشتباه]] علامه و ابن داود، عبارت کشی است که بکر بن محمد الأزدی را برادرزاده سدیر صیرفی معرفی کرده و به گزارش از [[محمد بن عیسی العبیدی]] چنین نوشته است: {{عربی|"خير فاضل"}}<ref>رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال)، ج۲، ص۸۵۶، ش۱۱۰۷.</ref>.
| |
| | |
| [[آیت الله خویی]]: {{عربی|والذي أوقعهما في ذلك عبارة الكشي المتقدمة، إلا أنه لا ينبغي الشك في عدم تعدد الرجل، و أن بكر بن محمد الأزدي رجل واحد و هو ابن محمد بن عبدالرحمن، والذي يدلنا على ذلك أن بكر بن محمد أزدي بلا إشكال، و سدير الصيرفي لم يذكر فيه - ولا في ابنه حنان ولا في أبيه حكيم ولا في جده صهيب - أن يكون من الأزد، بل ذكر الشيخ في رجاله عند ذكره في أصحاب السجاد{{ع}}: أن سديرا كان مولى، و من كان من الأزد لا يحتاج أن يكون مولى، لأن الأزديين كانوا بيتاً كبيراً جليلاً بالكوفة أضف إلى ذلك أن الظاهر من عبارة الكشي أن قوله: و بكر بن محمد كان ابن أخي سدير الصيرفي هو اجتهاد منه و قد ذكر سند اجتهاده: بأن علي بن محمد القتيبي، قال: حدثنا أبو محمد الفضل بن شاذان، قال: حدثنا ابن أبي عمير، عن بكر بن محمد، قال: حدثني عمي سدير، فاستشهد الكشي بقوله: أن بكر بن محمد كان ابن أخي سدير الصيرفي، بما ذكره من الرواية، ولكنه أخطأ في اجتهاده.
| |
| | |
| أما أولاً فلعدم ذكر الأزدي في الرواية، فلو صحت الرواية، لم يثبت أنب سديرا هو عم بكر بن محمد الأزدي و أما ثانياً فلأنه لم يذكر فيها أن سديرا كان هو الصيرفي، فلعله - إن لم يكن سديرا تحريف شديد - كان لبكر بن محمد عم آخر يسمي سديرا، فمن أين ثبت أن سديرا الصيرفي كان عما لبكر بن محمد الأزدي؟! و أما ثالثاً فلأن اعتماد الكشي على علي بن محمد لا يكشف عن وثاقته، على ما ذكرناه في المدخل. إذن لم يثبت أن بكر بن محمد الأزدي روى عن عم له يسمى سديرا و يستنتج من جميع ما ذكرناه: أن بكر بن محمد الأزدي رجل واحد و هو ثقة، بشهادة النجاشي، و محمد بن عيسي العبيدي
| |
| }}<ref>معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۶۰.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 618-621.</ref>
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| # [[پرونده: IM009728.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۴''']] | | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
| خط ۵۰: |
خط ۱۴: |
|
| |
|
| [[رده:اعلام]] | | [[رده:اعلام]] |
| | [[رده:طبقه پنجم راویان]] |
| | [[رده:اصحاب امام صادق]] |
| | [[رده:اصحاب امام رضا]] |
| | [[رده:اصحاب امام کاظم]] |
| | [[رده:آل نعیم]] |
| | [[رده:ازدی]] |
| | [[رده:کوفیان]] |
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام صادق است. بکر بن محمد ازدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بکر بن محمد ازدی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱