قطقطانه: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = قطقطانه در تاریخ اسلامی | پرسش مرتبط = امام حسین (پرسش) }} '''قطقطانه''' نام محلّی نزدیک کوفه که از راه بیابان به طفّ می‌رسد. == مقدمه == یکی از منزلگاه‌های میان راه قادسیّه به طرف شام...» ایجاد کرد) |
(←پانویس) |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = | | موضوع مرتبط = شهر | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = | ||
| مداخل مرتبط = [[قطقطانه در تاریخ اسلامی]] | | مداخل مرتبط = [[قطقطانه در تاریخ اسلامی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
قطقطانه نام محلّی نزدیک [[کوفه]] که از راه بیابان به طفّ می‌رسد. محلی که در بین [[کوفه]] و [[قصر بنی مقاتل]] در [[تاریخ]] از آن نام برده می‌شود، قطقطانه است که از چشمه‌های سرزمین طفّ بود. [[طف]] از نواحی کوفه در راه [[بادیه]] است که محل [[شهادت امام حسین]]{{ع}} بوده است. قطقطانه زمینی از بادیه و نزدیک [[زمین]] مزروعی بود و چند چشمه آب جاری مانند: چشمه قطقطانه، چشمه صیدا، چشمه رهیمه، چشمه عین [[جمل]] و... داشته است. اینها چشمه‌هایی (قنات‌هایی) بود که توسط شاپور حفر شده بود و سربازانی که در پادگان‌های پشت [[خندق]] شاپور بودند از آنها استفاده می‌کردند. [[عبیدالله بن زیاد]] ، پس از اطلاع از [[حرکت امام حسین]]{{ع}} به سوی کوفه، [[حصین بن نمیر]]، [[رئیس]] [[شرطه]] خود را به مقابله آن حضرت فرستاد و [[حصین]] در [[قادسیه]] فرود آمد و سواران خود را بین قادسیه تا خفان و میان قادسیه تا قطقطانه مستقر کرد<ref>معجم البلدان، ج۵، ص۸۸.</ref>.<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]]، ص ۱۳۲؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۳۸۶.</ref> | |||
== کارگزاران قطقطانه == | |||
{{اصلی|حکومت قطقطانه}} | |||
عمرو بن عمیس ذهلی پسر [[برادر]] [[عبدالله بن مسعود]]، از [[اصحاب امیرالمؤمنین]] {{ع}} بود. زمانی که [[ضحاک بن قیس]] برای [[قتل]] و عمرو بن عمیس ذهلی پسر [[برادر]] [[عبدالله بن مسعود]]، از [[اصحاب امیرالمؤمنین]] {{ع}} بود. زمانی که [[ضحاک بن قیس]] برای [[قتل]] و [[غارت]] [[اموال]] [[مسلمانان]] و [[شیعیان]] [[علی]] {{ع}} به [[بلاد اسلامی]] از سوی [[معاویه]] مأموریت یافت، در بین راه، عمرو بن عمیس ذهلی که با گروهی از سپاهیان [[حضرت علی]] {{ع}} عازم [[مکه]] بود و [[همسر]] و خانواده‌اش پیشاپیش او می‌رفتند، در محلی به نام قطقطانه با [[ضحاک بن قیس]] رو به رو شد. [[ضحاک بن قیس]]، با شیوه ناجوانمردانه عمرو بن عمیس ذهلی را با تعدادی از یارانش به [[شهادت]] رساند<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۲ (کتاب)| اصحاب امام علی ج۲]]، ص۱۰۸۲-۱۰۸۳.</ref>. | |||
در اینکه وی کارگزار حضرت بوده تردیدی نیست منتها درباره [[مسئولیت]] وی دو نظر است: | |||
# او [[مسئول]] کاروانی از جانب علی بود که تصمیم به انجام [[حج]] داشتند. همراه وی خانواده‌اش نیز بودند<ref>تاریخ طبری، ج۴، ص۱۰۴.</ref>. | |||
# [[ابن حزم]] وی را پسر برادر عبدالله بن مسعود و والی و کارگزار علی{{ع}} بر قطقطانه می‌داند که [[ضحاک بن قیس فهری]] کارگزار معاویه، او را به شهادت رساند<ref>ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۱۹۷؛ ابنکلبی، جمهرة النسب، ج۱، ص۵۰۰، تحقیق عبدالستار احمد فرّاج.</ref>. | |||
به نظر می‌رسد این سخن دقیق نباشد؛ زیرا قطقطانه منطقه‌ای نبوده که کارگزار مستقلی داشته باشد<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص ۲۱۰ - ۲۱۱.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']] | |||
# [[پرونده:IM010499.jpg|22px]] [[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|'''کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی''']] | |||
#[[پرونده:1379452.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۲ (کتاب)|'''اصحاب امام علی، ج۲''']] | |||
# [[پرونده:1100829.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۱ (کتاب)|'''سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۱۷: | خط ۳۰: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:شهرهای عراق]] | ||
[[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]] | [[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۳۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث شهر است. قطقطانه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قطقطانه در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
قطقطانه نام محلّی نزدیک کوفه که از راه بیابان به طفّ می‌رسد. محلی که در بین کوفه و قصر بنی مقاتل در تاریخ از آن نام برده می‌شود، قطقطانه است که از چشمه‌های سرزمین طفّ بود. طف از نواحی کوفه در راه بادیه است که محل شهادت امام حسین(ع) بوده است. قطقطانه زمینی از بادیه و نزدیک زمین مزروعی بود و چند چشمه آب جاری مانند: چشمه قطقطانه، چشمه صیدا، چشمه رهیمه، چشمه عین جمل و... داشته است. اینها چشمه‌هایی (قنات‌هایی) بود که توسط شاپور حفر شده بود و سربازانی که در پادگان‌های پشت خندق شاپور بودند از آنها استفاده می‌کردند. عبیدالله بن زیاد ، پس از اطلاع از حرکت امام حسین(ع) به سوی کوفه، حصین بن نمیر، رئیس شرطه خود را به مقابله آن حضرت فرستاد و حصین در قادسیه فرود آمد و سواران خود را بین قادسیه تا خفان و میان قادسیه تا قطقطانه مستقر کرد[۱].[۲]
کارگزاران قطقطانه
عمرو بن عمیس ذهلی پسر برادر عبدالله بن مسعود، از اصحاب امیرالمؤمنین (ع) بود. زمانی که ضحاک بن قیس برای قتل و عمرو بن عمیس ذهلی پسر برادر عبدالله بن مسعود، از اصحاب امیرالمؤمنین (ع) بود. زمانی که ضحاک بن قیس برای قتل و غارت اموال مسلمانان و شیعیان علی (ع) به بلاد اسلامی از سوی معاویه مأموریت یافت، در بین راه، عمرو بن عمیس ذهلی که با گروهی از سپاهیان حضرت علی (ع) عازم مکه بود و همسر و خانواده‌اش پیشاپیش او می‌رفتند، در محلی به نام قطقطانه با ضحاک بن قیس رو به رو شد. ضحاک بن قیس، با شیوه ناجوانمردانه عمرو بن عمیس ذهلی را با تعدادی از یارانش به شهادت رساند[۳].
در اینکه وی کارگزار حضرت بوده تردیدی نیست منتها درباره مسئولیت وی دو نظر است:
- او مسئول کاروانی از جانب علی بود که تصمیم به انجام حج داشتند. همراه وی خانواده‌اش نیز بودند[۴].
- ابن حزم وی را پسر برادر عبدالله بن مسعود و والی و کارگزار علی(ع) بر قطقطانه می‌داند که ضحاک بن قیس فهری کارگزار معاویه، او را به شهادت رساند[۵].
به نظر می‌رسد این سخن دقیق نباشد؛ زیرا قطقطانه منطقه‌ای نبوده که کارگزار مستقلی داشته باشد[۶].
منابع
پانویس
- ↑ معجم البلدان، ج۵، ص۸۸.
- ↑ رجبی دوانی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی، ص ۱۳۲؛ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۳۸۶.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی ج۲، ص۱۰۸۲-۱۰۸۳.
- ↑ تاریخ طبری، ج۴، ص۱۰۴.
- ↑ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۱۹۷؛ ابنکلبی، جمهرة النسب، ج۱، ص۵۰۰، تحقیق عبدالستار احمد فرّاج.
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین، ج۱، ص ۲۱۰ - ۲۱۱.