|
|
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | | {{مدخل مرتبط |
| | موضوع مرتبط = امام علی | | | موضوع مرتبط = افضلیت امام علی |
| | عنوان مدخل = | | | عنوان مدخل = افضلیت امام علی |
| | مداخل مرتبط = [[افضلیت امام علی در قرآن]] - [[افضلیت امام علی در حدیث]] - [[افضلیت امام علی در کلام اسلامی]] - [[افضلیت امام علی بر صحابه]] - [[اثبات افضلیت امام علی]] - [[افضلیت امام علی از دیدگاه اهل سنت]] | | | مداخل مرتبط = [[افضلیت امام علی در قرآن]] - [[افضلیت امام علی در حدیث]] - [[افضلیت امام علی در کلام اسلامی]] - [[افضلیت امام علی بر صحابه]] - [[افضلیت امام علی از دیدگاه اهل سنت]] |
| | پرسش مرتبط = امام علی (پرسش) | | | پرسش مرتبط = امام علی (پرسش) |
| }} | | }} |
|
| |
|
| == جایگاه ویژه [[علی]] {{ع}} از جهت [[فضائل]] == | | == جایگاه ویژه امیرالمؤمنین {{ع}} == |
| لازم است یادآور شویم که مکانت و [[منزلت]] خاص [[امیر المؤمنین]] {{ع}} نزد [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و کثرت و فراوانی [[فضایل]] به گونهای است که سخن درباره [[افضلیت]] و [[برتری]] او به معنای مقایسه با دیگر [[یاران]] و [[اصحاب پیامبر]] {{صل}} را مشکل ساخته و او را برای مفاضله و مقایسه با دیگران از دسترس هرگونه [[داوری]] خارج میسازد. | | لازم است یادآور شویم که مکانت و [[منزلت]] خاص [[امیر المؤمنین]] {{ع}} نزد [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و کثرت و فراوانی [[فضایل]] به گونهای است که سخن درباره [[افضلیت]] و [[برتری]] او به معنای مقایسه با دیگر [[یاران]] و [[اصحاب پیامبر]] {{صل}} را مشکل ساخته و او را برای مفاضله و مقایسه با دیگران از دسترس هرگونه [[داوری]] خارج میسازد. |
|
| |
|
خط ۳۰: |
خط ۳۰: |
| علاوه بر آنچه در [[کتب حدیثی]]، تفسیری، [[تاریخی]] و تراجم درباره [[فضائل]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} آمده، کتابهای زیادی مستقلاً در این موضوع تحت عنوان [[فضائل]]، خصائص و [[مناقب]] [[امیر المؤمنین]] [[علی]] {{ع}} تالیف شده است مانند: | | علاوه بر آنچه در [[کتب حدیثی]]، تفسیری، [[تاریخی]] و تراجم درباره [[فضائل]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} آمده، کتابهای زیادی مستقلاً در این موضوع تحت عنوان [[فضائل]]، خصائص و [[مناقب]] [[امیر المؤمنین]] [[علی]] {{ع}} تالیف شده است مانند: |
| # [[فضائل امیرالمؤمنین علی]] {{ع}} نوشته [[احمد حنبل]] (م ۲۴۱). | | # [[فضائل امیرالمؤمنین علی]] {{ع}} نوشته [[احمد حنبل]] (م ۲۴۱). |
| # [[خصائص أمیر المؤمنین]] نوشته [[احمد بن شعیب نسائی]] (م ۳۰۳). | | # [[خصائص امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (کتاب)|خصائص امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب]] نوشته [[احمد بن شعیب نسائی]] (م ۳۰۳). |
| # [[مناقب الإمام أمیر المؤمنین علی بن ابی طالب]] {{ع}} تألیف [[حافظ]] [[محمد بن سلیمان الکوفی القاضی]] از اعلام [[قرن سوم]]. | | # [[مناقب الإمام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (کتاب)|مناقب الإمام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب]] {{ع}} تألیف [[محمد بن سلیمان کوفی]] از اعلام [[قرن سوم]]. |
| # [[مناقب الأسد الغالب ممزق الکتائب ومظهر العجائب لیث بن غالب، أمیر المؤمنین أن الحسن علی بن أبی طالب {{ع}}]] نوشته [[شمسالدین محمد بن الجزری]]<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>. | | # [[مناقب الأسد الغالب ممزق الکتائب و مظهر العجائب لیث بن غالب أمیر المؤمنین أبی حسن علی بن أبی طالب (کتاب)|مناقب الأسد الغالب ممزق الکتائب و مظهر العجائب لیث بن غالب أمیر المؤمنین أبی حسن علی بن أبی طالب]] نوشته [[شمسالدین محمد بن الجزری]]<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>. |
| | |
| == [[قرآن]] و [[افضلیت علی]] {{ع}} ==
| |
| [[فضائل]] [[علی]] {{ع}} در [[قرآن]] مورد اهتمام خاص نویسندگان قرار داشته به طوری که علاوه بر نکات مهمی که در کتب تفسیری ذیل [[آیات]] [[فضائل]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} ذکر کردهاند، تالیفات مستقلی نیز نگاشتهاند مانند:
| |
| # [[ما انزل من القرآن فی علی]]؛ اثر [[حسین بن حکم بن مسلم حبری]].
| |
| # [[ما نزل من القرآن فی امیر المؤمنین]]؛ اثر [[ابوالفرج اصفهانی]].
| |
| # [[ما نزل من القرآن فی علی]] (المنتزع من القرآن العزیز فی مناقب مولانا امیر المؤمنین)؛ اثر [[ابو نعیم اصفهانی]]
| |
| | |
| و کتابهای دیگری نیز [[آیات قرآنی]] در [[فضائل]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} را با [[فضائل اهل بیت]] ذکر کردهاند مانند:
| |
| # [[ابانه ما فی التنزیل من مناقب آل الرسول]]؛ اثر [[احمد بن حسن بن علی]]، [[ابو العباس طوسی]].
| |
| # [[الآیات النازله فی اهل البیت]]؛ اثر [[ابو محمد بن فخام حسن بن محمد مقری شافعی]].
| |
| # [[شواهد التنزیل لقواعد التفضیل]]؛ نوشته [[حافظ]] کبیر [[ابو القاسم عبیدالله بن عبدالله بن احمد]] [[معروف]] به [[حاکم حسکانی]]<ref>برای آگاهی بیشتر ر. ک: سیمای علی در قرآن که ترجمهای است از شواهد التنزیل حاکم حسکانی.</ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>.
| |
| | |
| == کثرت [[فضائل]] [[علی]] {{ع}} در [[قرآن]] ==
| |
| فراوانی و کثرت [[آیات قرآن]] در [[شأن]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} در کلمات [[فریقین]] مورد توجه و اهتمام قرارگرفته است [[شاهد]] بر این مطلب سخنان طبقه اول [[مفسران]] است:
| |
| | |
| [[ابن عبّاس]] از [[مفسران]] مورد استناد [[اهل سنت]] میگوید: {{متن حدیث| مَا نَزَلَ فِي أَحَدٍ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ مَا نَزَلَ فِي عَلِيٍّ}}<ref>- شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج ۱، ص ۵۲.</ref>. از [[کتاب خدا]] آن مقدار که در [[حق]] [[علی]] نازل شده در [[حق]] هیچ کس نازل نشده است.
| |
| | |
| [[مجاهد]] از [[مفسران]] مورد [[اعتماد]] [[اهل سنت]] میگوید: {{متن حدیث|نَزَلَتْ فِي عَلِيٍّ سَبْعُونَ آيَةً لَمْ يَشْرَكْهُ فِيهَا أَحَدٌ}}. درباره [[علی]] هفتاد [[آیه]] نازل شده که کسی در آن با او شریک نبود<ref>- شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج ۱، ص ۵۲.</ref>.
| |
| | |
| [[عباس]] میگوید: [[پیامبر]] {{صل}} دست من و دست [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} را گرفت و ما را به منطقهای به نام "ثبیر" برد، آنگاه چند رکعت [[نماز]] خواند سپس دستانش را به سوی [[آسمان]] بالا برد و گفت: خدایا [[موسی بن عمران]] از تو درخواست کرد و من [[محمد]] [[پیامبر]] تو نیز از تو میخواهم که سینه مرا فراخ کنی و کار مرا آسانسازی و گره از زبان من بگشایی تا سخن مرا [[درک]] کنند، و برای من وزیری از خاندانم قرار بده، [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} برادرم را، به وسیله او پشت مرا محکم کن و او را در کار من شریک گردان.
| |
| | |
| [[ابن عباس]] میگوید: شنیدم منادی ندا داد: ای [[احمد]] آنچه را که خواستی به تو داده شد، پس [[پیامبر]] به [[علی]] گفت: ای [[ابوالحسن]] دست خود را به [[آسمان]] بلند کن و پروردگارت را بخوان و از او بخواه که به تو عطا خواهد کرد. پس [[علی]] دست خود را به [[آسمان]] بلند کرد، در حالی که میگفت: خدایا برای من نزد خودت پیمانی قرار بده و برای من نزد خودت محبتی قرار بده. در این حال بود که [[خداوند]] این [[آیه]] را بر پیامبرش نازل کرد: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا}}<ref>«به زودی (خداوند) بخشنده برای آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند، (در دلها) مهری خواهد نهاد» سوره مریم، آیه ۹۶.</ref>، [[پیامبر]] {{صل}} این [[آیه]] را بر [[اصحاب]] خود [[تلاوت]] کرد و همگی از آن به شدت تعجب کردند، [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|مِمَّا تَتَعَجَّبُونَ إِنَّ الْقُرْآنَ أَرْبَعَةُ أَرْبَاعٍ- فَرُبُعٌ فِينَا أَهْلَ الْبَيْتِ خَاصَّةً وَ رُبُعٌ فِي أَعْدَائِنَا، وَ رُبُعٌ حَلَالٌ وَ حَرَامٌ، وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ- وَ إِنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ فِي عَلِيٍّ كَرَائِمَ الْقُرْآنِ}}<ref>- شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۵۶.</ref> از چه چیزی تعجب میکنید، همانا [[قرآن]] چهار قسمت است: یک چهارم آن درباره ما [[اهل بیت]] و یک چهارم آن درباره [[دشمنان]] ما و یک چهارم آن [[حلال و حرام]] و یک چهارم آن [[واجبات]] و [[احکام]] است و همانا [[خداوند]] درباره [[علی]]، [[آیات]] [[برگزیده]] [[قرآن]] را نازل کرده است.
| |
| | |
| در [[زیارت]] [[امیر المؤمنین]] [[علی]] {{ع}} در روز [[عید غدیر]] که از [[امام جواد]] {{ع}} [[نقل]] شده است به [[آیات]] فراوانی از [[قرآن]] که در [[شأن]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} نازل شده اشاره میفرماید در فقراتی از این [[آیات]] آمده است: {{متن حدیث|وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ الْحَقُّ الَّذِي نَطَقَ بِوَلَايَتِكَ التَّنْزِيلُ وَ أَخَذَ لَكَ الْعَهْدَ عَلَى الْأُمَّةِ بِذَلِكَ الرَّسُولُ َ وَ أَنْتَ وَلِيُّ اللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِهِ وَ الذَّابُّ عَنْ دِينِهِ وَ الَّذِي نَطَقَ الْقُرْآنُ بِتَفْضِيلِهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: {{متن قرآن|وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا * دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَمَغْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا}}<ref>«و خداوند جهادگران را بر جهادگریزان به پاداشی سترگ، برتری بخشیده است * به پایگاههایی و آمرزش و بخشایشی از سوی خویش و خداوند آمرزنده بخشاینده است» سوره نساء، آیه ۹۵-۹۶.</ref> وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: {{متن قرآن|أَجَعَلْتُمْ سِقَايَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَجَاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ * الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ * يُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِيهَا نَعِيمٌ مُقِيمٌ * خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ}}<ref>«آیا آب دادن به حاجیان و آبادسازی مسجد الحرام را همگون کار آن کس قرار دادهاید که به خداوند و روز واپسین ایمان آورده و در راه خداوند جهاد کرده است؟ (هرگز این دو) نزد خداوند برابر نیستند و خداوند گروه ستمگران را رهنمایی نمیکند * آنان که ایمان آوردهاند و هجرت کردهاند و در راه خداوند با مال و جان خود، جهاد ورزیدهاند، نزد خداوند بلند پایگاهترند و آنانند که رستگارند * پروردگارشان آنان را به بخشایش و خشنودی از سوی خویش و بوستانهایی که ایشان را در آنها نعمتی پایدار است نوید میدهد * در حالی که هماره در آن جاودانند؛ بیگمان خداوند است که پاداشی سترگ نزد اوست» سوره توبه، آیه ۱۹-۲۲.</ref>}}<ref>بحار الأنوار، ج ۹۷، ص۳۶۰</ref>
| |
| | |
| در [[خطابه]] [[غدیر]] از [[نبی اکرم]] {{صل}} [[نقل]] شده که فرمود: {{متن حدیث|مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ فَضَائِلَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَدْ أَنْزَلَهَا فِي الْقُرْآنِ أَكْثَرَ مِنْ أَنْ أُحْصِيَهَا فِي مَقَامٍ وَاحِدٍ فَمَنْ أَنْبَأَكُمْ بِهَا وَ عَرَّفَهَا فَصَدِّقُوهُ مَعَاشِرَ النَّاسِ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ عَلِيّاً وَ الْأَئِمَّةَ الَّذِينَ ذَكَرْتُهُمْ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِيماً}}<ref>الاحتجاج، ج ۱، ص ۶۶ و البرهان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۲۳۸ و بحار، ج ۲۷، ص ۲۱۷.</ref>
| |
|
| |
|
| == [[نصوص]] [[افضلیت]] [[امیر المؤمنین]] [[علی]] {{ع}} == | | == [[نصوص]] [[افضلیت]] [[امیر المؤمنین]] [[علی]] {{ع}} == |
| در آغاز بحث از [[نصوص]]، از میان [[آیات]] فراوانی که در [[قرآن کریم]] [[دلیل]] بر [[افضلیت]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} است برای رعایت اختصار به توضیح دو [[آیه مباهله]] و [[آیه]] سقایه الحاج اکتفا میشود:
| | === [[حدیث طیر مشوی]] === |
| | |
| === [[آیه مباهله]] ===
| |
| {{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}<ref>«بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودیهای خویش و خودیهای شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref>
| |
| | |
| در [[شأن نزول]] این [[آیه]] [[شیعه]] و [[سنی]] [[اتفاق نظر]] دارند که نصارای [[نجران]] با [[تمسک]] به این که [[عیسی]] بدون [[پدر]] متولد شده با [[شبهه]] [[الوهیت]] [[حضرت عیسی]] به بحث و [[مجادله]] با [[پیامبر]] {{صل}} پرداختند و در مقابل [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[اقامه برهان]] و [[استدلال]] نمود که {{متن قرآن|إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ}}<ref>«داستان عیسی نزد خداوند چون داستان آدم است که او را از خاک آفرید و سپس فرمود: باش! و بیدرنگ موجود شد» سوره آل عمران، آیه ۵۹.</ref> آنان به جای پذیرش و تمکین در مقابل [[برهان]]، [[لجاجت]] و عناد نشان دادند. این جا بود که [[پیامبران]] {{صل}} به امر [[خداوند]] آنان را [[دعوت]] به [[مباهله]] و [[نفرین]] متقابل نمود و افراد مباهلهکننده از جانب خود را برای مقابله با آنان معرفی و معین کرد. مراد از {{متن قرآن|أَبْنَاءَنَا}} نوههای [[پیامبر]] {{صل}} یعنی [[حسنین]] {{عم}} و {{متن قرآن|نِسَاءَنَا}} یعنی دخترش [[فاطمه]] {{س}} و مراد از کلمه {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} به اتفاق [[مفسران]] [[پیامبران]] {{صل}} و [[امیر المؤمنین]] [[علی]] {{ع}} است<ref>حصاص در کتاب "احکام القرآن"، ج ۲، ص ۲۹۵ میگوید، {{متن حدیث|ان رواه السیر و نقله الاثر لم یختلفوا فی أن النبی {{صل}} أخذ بید الحسن و الحسین و علی و فاطمه و دعا النصاری الذی حاجوه الی المباهله}} این شأن نزول با تفاوتهای مختصری در تفاسیر دیگر مانند ابو الفتوح رازی، و تفسیر کبیر و غرآن نیز آمده است. و فخر رازی ادعا میکند این روایت در میان علمای تفسیر و حدیث. مورد اتفاق است. ر. ک: تفسیر نمونه، ج۲، ص ۵۷۸.</ref>.
| |
| | |
| در این که [[علی]] {{ع}} [[جان]] [[پیامبر]] {{صل}} و نفس او خوانده شده، بدون [[شک]] معنای [[حقیقی]] منظور نیست؛ یعنی "[[علی]]" [[پیامبر]] {{صل}} نیست بلکه منظور این است که [[علی]] {{ع}} در رفعت و علو [[مقام]] همچون [[پیامبر]] {{صل}} است که نفس [[پیامبر]] {{صل}} را خوانده شده است. از سوی دیگر بدون تردید [[پیامبر]] {{صل}} [[افضل]] از همه بود بنابراین هرکه نفس [[پیامبر]] باشد او هم [[افضل]] از همه خواهد بود پس [[علی]] [[افضل]] از همه است <ref>ر. ک: کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قسم الالهیات، ص ۲۱۸ و آیات ولایت در قرآن، ص۲۰۹.</ref>.<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>
| |
| | |
| === [[آیه]] سقایه الحاج ===
| |
| {{متن قرآن|أَجَعَلْتُمْ سِقَايَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَجَاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ}}<ref>«آیا آب دادن به حاجیان و آبادسازی مسجد الحرام را همگون کار آن کس قرار دادهاید که به خداوند و روز واپسین ایمان آورده و در راه خداوند جهاد کرده است؟ (هرگز این دو) نزد خداوند برابر نیستند و خداوند گروه ستمگران را رهنمایی نمیکند» سوره توبه، آیه ۱۹.</ref>
| |
| | |
| دانشمند [[معروف]] [[اهل سنت]] [[حاکم حسکانی]] در [[شأن نزول]] [[آیه کریمه]] [[نقل]] میکند که شیبه و [[عباس]] هرکدام بر دیگری [[افتخار]] میکردند و در این باره مشغول به سخن بودند که [[علی]] {{ع}} از کنار آنها [[گذشت]] و پرسید به چه چیز [[افتخار]] میکنید؟ [[عباس]] گفت: امتیازی به من داده شده که احدی ندارد و آن مسأله [[آب]] دادن به [[حجاج]] [[خانه خدا]] است. شیبه گفت من تعمیرکننده [[مسجد الحرام]] و کلید دار [[خانه]] [[کعبه]] هستم. [[علی]] {{ع}} گفت: با اینکه از شما [[حیا]] میکنم باید بگویم که با این سن کم افتخاری دارم که شما ندارید، آنها پرسیدند: کدام [[افتخار]]؟ فرمود: من با [[شمشیر]] [[جهاد]] کردم تا شما [[ایمان به خدا]] و [[پیامبر]] {{صل}} آوردید. [[عباس]] خشمناک برخاست و دامنکشان به سراغ [[پیامبر]] {{صل}} آمد (و به عنوان [[شکایت]]) گفت: آیا نمیبینی [[علی]] چگونه با من سخن میگوید؟ [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: [[علی]] را صدا کنید، هنگامی که به [[خدمت]] [[پیامبر]] {{صل}} آمد فرمود چرا اینگونه با عمویت سخن گفتی؟ [[علی]] {{ع}} عرض کرد: ای [[رسول خدا]] اگر من او را ناراحت ساختم با [[بیان]] حقیقتی بوده است، در برابر گفتار [[حق]] هرکس میخواهد ناراحت شود و هر کس میخواهد [[خشنود]]. [[جبرئیل]] نازل شد و گفت: ای [[محمد]] پروردگارت به توسلام میفرستد و میگوید این [[آیات]] را بر آنها بخوان: {{متن قرآن|أَجَعَلْتُمْ سِقَايَةَ الْحَاجِّ}}<ref>«آیا آب دادن به حاجیان و آبادسازی مسجد الحرام را همگون کار آن کس قرار دادهاید» سوره توبه، آیه ۱۹.</ref>.<ref>همین روایت، به همین مضمون، یا با تفاوت کمی، در کتابهای فراوانی از اهل سنت نقل شده، مانند "تفسیر طبری" و"ثعلبی"، "اصحاب النزول واحدی"، "تفسیر خازن بغدادی"، "معالم التنزیل" علامه بغوی، "مناقب ابن مغازلی"، "جامع الاصول" ابن اثیر،"تفسیر فخررازی" و کتابهای دیگر ر. ک: تفسیر مجمع البیان ذیل آیات مورد بحث و تفسیر نمونه، ج ۷، ص ۳۲۰ برای توضیح بیشتر در باره این حدیث و مشخصات مدارک آن ر. ک: احقاق الحق جلد ۳ صفحه ۱۲۲ تا صفحه ۱۲۷. </ref>.<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>
| |
| | |
| === [[حدیث]] طیر ===
| |
| از جمله [[نصوص]] فراوانی که به وضوح و صراحت [[افضلیت]] و [[برتری]] [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} را [[بیان]] میکند [[حدیث متواتر]] طیر مشوی است که از اعتبار والایی برخوردار است و بیش از ده [[صحابی]] و نود تابعی آن را [[نقل]] کردهاند و نویسنده کتاب [[عبقات الانوار]] به تفصیل درباره علو [[سند]] این [[حدیث]] سخن گفته است<ref>ر. ک: عبقات الانوار، ج ۱۳.</ref>. | | از جمله [[نصوص]] فراوانی که به وضوح و صراحت [[افضلیت]] و [[برتری]] [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} را [[بیان]] میکند [[حدیث متواتر]] طیر مشوی است که از اعتبار والایی برخوردار است و بیش از ده [[صحابی]] و نود تابعی آن را [[نقل]] کردهاند و نویسنده کتاب [[عبقات الانوار]] به تفصیل درباره علو [[سند]] این [[حدیث]] سخن گفته است<ref>ر. ک: عبقات الانوار، ج ۱۳.</ref>. |
|
| |
|
| برای [[رسول خدا]] {{صل}} مرغ بریانی فراهم شد و از آن میل نکرده و به درگاه [[الهی]] عرضه داشتند تا [[بهترین]] بندگانش را برساند تا با او هم [[خوراک]] شوند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ ائْتِنِي بِأَحَبِّ خَلْقِكَ إِلَيْكَ يَأْكُلُ مَعِي مِنْ هَذَا الطَّيْرِ}}<ref>ر. ک: فضائل امیرالمؤمنین {{ع}} ص۷۳ و المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۳۱ و معجم کبیر طبرانی، ج۷، ص۸۲. ر. ک مسند ابی یعلی، ج ۷، ص ۱۰۶ مجمع الزوائد، ج ۹، ص ۱۲۵ خصائص نسائی، ص ۵۲.</ref>. در این هنگام بود که [[علی]] {{ع}} بر آن [[حضرت]] وارد شد و با هم از آن مرغ بریان تناول نمودند. در برخی از نقلها این [[برتری]] و [[افضل]] بودن با این عبارت [[بیان]] شده است: {{متن حدیث|عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالکٍ أَنَّ النَّبِيٌّ {{صل}} کَانَ عِنْدَهُ طَائِرٌ فَقَالَ: اللَّهُمَّ ائْتِنِي بِأَحَبِّ خَلْقِكَ إِلَيْكَ يَأْكُلُ مَعِي مِنْ هَذَا الطَّيْرِ، فَجَاءَ أَبُوبَکْرٍ فَرَدَّهُ، ثُمَّ جاءَ عُمَرُ فَرَدَّهُ ثُمَّ جَاءَ عَلِيٌّ فَأَذِنَ لَهُ}}<ref>ر. ک مسند ابی یعلی، ج ۷، ص ۱۰۶؛ مجمع الزوائد، ج ۹، ص ۱۲۵؛ خصائص نسائی، ص ۵۲.</ref> این ماجرا با الفاظ گوناگون در منابع معتبر [[فریقین]] [[نقل]] شده است.<ref>- در برخی از نقلها ضمن بیان ماجرای طیر مشوی و اثبات افضلیت امیر المؤمنین، پیامبر اکرم {{صل}} نسبت به از اتفاقات و حوادث بعد از خودشان پیشگوئی فرمودهاند ر. ک: الإحتجاج علی اهل اللجاج، ج۱، ص۱۹۷.</ref> | | برای [[رسول خدا]] {{صل}} مرغ بریانی فراهم شد و از آن میل نکرده و به درگاه [[الهی]] عرضه داشتند تا [[بهترین]] بندگانش را برساند تا با او هم [[خوراک]] شوند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ ائْتِنِي بِأَحَبِّ خَلْقِكَ إِلَيْكَ يَأْكُلُ مَعِي مِنْ هَذَا الطَّيْرِ}}<ref>ر. ک: فضائل امیرالمؤمنین {{ع}} ص۷۳ و المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۳۱ و معجم کبیر طبرانی، ج۷، ص۸۲. ر. ک مسند ابی یعلی، ج ۷، ص ۱۰۶ مجمع الزوائد، ج ۹، ص ۱۲۵ خصائص نسائی، ص ۵۲.</ref>. در این هنگام بود که [[علی]] {{ع}} بر آن [[حضرت]] وارد شد و با هم از آن مرغ بریان تناول نمودند. در برخی از نقلها این [[برتری]] و [[افضل]] بودن با این عبارت [[بیان]] شده است: {{متن حدیث|عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالکٍ أَنَّ النَّبِيٌّ {{صل}} کَانَ عِنْدَهُ طَائِرٌ فَقَالَ: اللَّهُمَّ ائْتِنِي بِأَحَبِّ خَلْقِكَ إِلَيْكَ يَأْكُلُ مَعِي مِنْ هَذَا الطَّيْرِ، فَجَاءَ أَبُوبَکْرٍ فَرَدَّهُ، ثُمَّ جاءَ عُمَرُ فَرَدَّهُ ثُمَّ جَاءَ عَلِيٌّ فَأَذِنَ لَهُ}}<ref>ر. ک مسند ابی یعلی، ج ۷، ص ۱۰۶؛ مجمع الزوائد، ج ۹، ص ۱۲۵؛ خصائص نسائی، ص ۵۲.</ref> این ماجرا با الفاظ گوناگون در منابع معتبر [[فریقین]] [[نقل]] شده است<ref>- در برخی از نقلها ضمن بیان ماجرای طیر مشوی و اثبات افضلیت امیر المؤمنین، پیامبر اکرم {{صل}} نسبت به از اتفاقات و حوادث بعد از خودشان پیشگوئی فرمودهاند ر.ک: الإحتجاج علی اهل اللجاج، ج۱، ص۱۹۷.</ref>. |
|
| |
|
| بعد از توضیح [[نصوص]] حاکی از [[افضلیت]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} نوبت به ذکر نصوصی میرسد که موارد [[افضلیت]] را [[بیان]] کردهاند<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>. | | بعد از توضیح [[نصوص]] حاکی از [[افضلیت]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} نوبت به ذکر نصوصی میرسد که موارد [[افضلیت]] را [[بیان]] کردهاند<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>. |
خط ۱۱۳: |
خط ۷۳: |
| حتی افرادی که با [[علی]] {{ع}} همراه نبوده بلکه با او در نهایت [[دشمنی]] و [[کینهتوزی]] بودند [[نصوص]] [[افضلیت علی]] {{ع}} را قبول داشته و به آن استناد جستهاند<ref>استناد سعد ابی وقاص به [[نصوص]] [[افضلیت]]: روی الحاکم فی المستدرک بسنده عن [[قیس]] بن أبی حازم، {{متن حدیث|قال: کنت بالمدینة، فبینا أنا أطوف فی السوق إذ بلغت أحجار الزیت، فرأیت قوم مجتمعین علی فارس قد رکب دابة، و هو یشتم علی بن أبی طالب، والناس وقوف حوالیه، إذ وقف سعد بن أبی وقاص، فوقف علیهم، فقال: ما هذا؟ فقالوا: رجل یشتم علی بن أبی طالب، فتقدم سعد فأفرجوا له حتی وقف علیه، فقال: یا هذا، علام تشتم علی بن أبی طالب؟ ألم یکن أول من أسلم؟ ألم یکن أول من صلی مع رسول الله {{صل}}؟ الم یکن أعلم الناس؟... إلی أن قال: قال: ألم یکن ختن [[رسول الله]] {{صل}} [[علی]] ابنته؟ ألم یکن [[صاحب]] رأیة [[رسول الله]] {{صل}} فی غزواته؟ ثم استقبل القبلة و رفع یدیه، وقال: اللهم إن هذا بشتم ولی من أولیائک، فلا تفرق هذا المجمع حئی نربهم قدرتک. قال [[قیس]]: والله ما تفرقنا حتی ساخت به دابته، فرمته [[علی]] هامته فی تلک الأحجار، فانفلق دماغه فمات}}. قال الحاکم: هذا [[حدیث صحیح]] [[علی]] شرط الشیخین. المستدرک [[علی]] الصحیحین، ج ۳، ص ۴۹۹. | | حتی افرادی که با [[علی]] {{ع}} همراه نبوده بلکه با او در نهایت [[دشمنی]] و [[کینهتوزی]] بودند [[نصوص]] [[افضلیت علی]] {{ع}} را قبول داشته و به آن استناد جستهاند<ref>استناد سعد ابی وقاص به [[نصوص]] [[افضلیت]]: روی الحاکم فی المستدرک بسنده عن [[قیس]] بن أبی حازم، {{متن حدیث|قال: کنت بالمدینة، فبینا أنا أطوف فی السوق إذ بلغت أحجار الزیت، فرأیت قوم مجتمعین علی فارس قد رکب دابة، و هو یشتم علی بن أبی طالب، والناس وقوف حوالیه، إذ وقف سعد بن أبی وقاص، فوقف علیهم، فقال: ما هذا؟ فقالوا: رجل یشتم علی بن أبی طالب، فتقدم سعد فأفرجوا له حتی وقف علیه، فقال: یا هذا، علام تشتم علی بن أبی طالب؟ ألم یکن أول من أسلم؟ ألم یکن أول من صلی مع رسول الله {{صل}}؟ الم یکن أعلم الناس؟... إلی أن قال: قال: ألم یکن ختن [[رسول الله]] {{صل}} [[علی]] ابنته؟ ألم یکن [[صاحب]] رأیة [[رسول الله]] {{صل}} فی غزواته؟ ثم استقبل القبلة و رفع یدیه، وقال: اللهم إن هذا بشتم ولی من أولیائک، فلا تفرق هذا المجمع حئی نربهم قدرتک. قال [[قیس]]: والله ما تفرقنا حتی ساخت به دابته، فرمته [[علی]] هامته فی تلک الأحجار، فانفلق دماغه فمات}}. قال الحاکم: هذا [[حدیث صحیح]] [[علی]] شرط الشیخین. المستدرک [[علی]] الصحیحین، ج ۳، ص ۴۹۹. |
|
| |
|
| اعتراف [[معاویه]] به [[افضلیت علی]] {{ع}} فقد قال [[ابن حجر]] المکی و غیره واللفظ له: {{متن حدیث|آخرج أحمد أن رجلا سأل معاویة عن مسالة، فقال: اسال عنها علیا فهو أعلم، فقال: یا أمیر المؤمنین جوابک فیها أحب إلی من جواب علی. فقال: بئسما قلت، لقد کرهت رجلا کان رسول الله یغزره بالعلم غزرا. و لقد قال له: أنت منی بمنزلة هارون من موسی الا أنه لا نبی بعدی. وکان عمر اذا أشکل علیه شیء اخذ منه. و قد اخرجه آخرون بنحوه. لکن زاد بعضهم: فم لا أقام الله رجلیک، و محا اسمه من الدیوان. و لقد کان عمر یسأله. یاخذ عنه، و لقد شهدته اذا أشکل علیه شیء قال: هاهنا علی؟}}. نفحات الأزهارفی خلاصیة [[عبقات الأنوار]]، ج ۱، ص ۵۳. </ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>. | | اعتراف [[معاویه]] به [[افضلیت علی]] {{ع}} فقد قال [[ابن حجر]] المکی و غیره واللفظ له: {{متن حدیث|آخرج أحمد أن رجلا سأل معاویة عن مسالة، فقال: اسال عنها علیا فهو أعلم، فقال: یا أمیر المؤمنین جوابک فیها أحب إلی من جواب علی. فقال: بئسما قلت، لقد کرهت رجلا کان رسول الله یغزره بالعلم غزرا. و لقد قال له: أنت منی بمنزلة هارون من موسی الا أنه لا نبی بعدی. وکان عمر اذا أشکل علیه شیء اخذ منه. و قد اخرجه آخرون بنحوه. لکن زاد بعضهم: فم لا أقام الله رجلیک، و محا اسمه من الدیوان. و لقد کان عمر یسأله. یاخذ عنه، و لقد شهدته اذا أشکل علیه شیء قال: هاهنا علی؟}}. نفحات الأزهارفی خلاصیة [[عبقات الأنوار]]، ج ۱، ص ۵۳. </ref>.<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref> |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
خط ۱۲۳: |
خط ۸۳: |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
|
| [[رده:امامت امیرالمومنین]] | | [[رده:افضلیت امام علی]] |