روح القدس در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - 'پنهان' به 'پنهان')
 
(۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{خرد}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[روح القدس در قرآن]] - [[روح القدس در حدیث]] - [[روح القدس در کلام اسلامی]] - [[روح القدس در معارف مهدویت]]| پرسش مرتبط  = علم معصوم (پرسش)}}
{{علم معصوم}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[روح القدس در قرآن]] | [[روح القدس در حدیث]] [[روح القدس در فلسفه اسلامی]] | [[روح القدس در عرفان اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم معصوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


'''[[روح القدس]]''' به معنای: نیرویی [[الهی]] است که جایگاهی بلندتر از [[ملائکه]] دارد و [[تسدید]] کننده [[انبیا]] و [[اولیای الهی]] است.
'''روح القدس''' به‌معنای موجودی [[پاک]] عنوانی است که دو مصداق برای آن بیان شده است؛ یکی: [[فرشتۀ وحی]] و دیگری: نیروی مرموز غیبی خاصّی که با [[برگزیدگان الهی]] بوده است. برخی از [[روایات]] بیانگر آن است که روح القدس حقیقتی همراه [[اهل بیت]] {{عم}} بوده است که با آن [[حقایق]] بسیاری را [[درک]] می‌کرده‌اند. این [[روح]] یکی از [[منابع علم]] [[امامان]] {{عم}} است که آنان را [[همراهی]] کرده، حقایق و معارفی را به ایشان القاء می‌کند.


==مفهوم‌شناسی روح القدس==
== معنا‌شناسی ==
روح القدس عنوانی است که چهار مرتبه در [[قرآن مجید]] آمده است، گاهی دربارۀ [[حضرت عیسی]]{{ع}} و گاهی دربارۀ [[پیامبر خاتم]]{{صل}}. در مورد حضرت عیسی می‌‌فرماید: {{متن قرآن|وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ}}<ref>«و به عیسی پسر مریم برهان‌ها (ی روشن) دادیم و او را با روح القدس نیرومند کردیم» سوره بقره، آیه ۸۷.</ref> و در مورد [[سخن گفتن]] ایشان در گهواره می‌‌فرماید: {{متن قرآن|إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا}}<ref>«به یاد آور هنگامی که تو را با روح القدس پشتیبانی کردم که در گهواره و در میانسالی با مردم سخن می‌گفتی» سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref>دربارۀ پیامبر اسلام{{صل}} نیز آمده است: {{متن قرآن|قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ}}<ref>«بگو: آن را روح القدس از نزد پروردگارت، راستین فرو فرستاده است» سوره نحل، آیه ۱۰۲.</ref>.<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، وبگاه پاسخ دهنده؛ هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟</ref>
روح القدس عنوانی است که چهار مرتبه در [[قرآن مجید]] آمده است، گاهی دربارۀ [[حضرت عیسی]] {{ع}} و گاهی دربارۀ [[پیامبر خاتم]] {{صل}}. در مورد حضرت عیسی می‌‌فرماید: {{متن قرآن|وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ}}<ref>«و به عیسی پسر مریم برهان‌ها (ی روشن) دادیم و او را با روح القدس نیرومند کردیم» سوره بقره، آیه ۸۷.</ref> و در مورد [[سخن گفتن]] ایشان در گهواره می‌‌فرماید: {{متن قرآن|إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا}}<ref>«به یاد آور هنگامی که تو را با روح القدس پشتیبانی کردم که در گهواره و در میانسالی با مردم سخن می‌گفتی» سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref>. دربارۀ پیامبر اسلام {{صل}} نیز آمده است: {{متن قرآن|قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ}}<ref>«بگو: آن را روح القدس از نزد پروردگارت، راستین فرو فرستاده است» سوره نحل، آیه ۱۰۲.</ref>


برای روح القدس در بیان [[قرآن]] و [[حدیث]] حداقل دو مصداق روشن ذکر شده است؛ یکی: [[فرشتۀ وحی]] ([[جبرییل]]) و دیگری: [[نیروی مرموز غیبی]] خاصّی که با [[برگزیدگان الهی]] بوده است.<ref>ر.ک. ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر، وبگاه پاسخ دهنده؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> آیۀ مربوط به [[پیامبر خاتم]]{{صل}} با معنای اول تناسب دارد و [[آیات]] مربوط به حضرت عیسی{{ع}} با معنای دوم و همان بود که [[مسیح]] را [[تأیید]] می‌کرد تا در گهواره سخن بگوید و یا [[مردگان]] را زنده نماید. این [[روح]] [[مقدّس]] و [[پاک]] منبع [[الهام]] بخش بزرگی برای انبیا بوده است.<ref>ر.ک. ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر، وبگاه پاسخ دهنده </ref>
برای روح القدس در بیان [[قرآن]] و [[حدیث]] حداقل دو مصداق روشن ذکر شده است؛ یکی: [[فرشتۀ وحی]] ([[جبرئیل]]) و دیگری: نیروی مرموز غیبی خاصّی که با [[برگزیدگان الهی]] بوده است. آیۀ مربوط به [[پیامبر خاتم]] {{صل}} با معنای اول تناسب دارد و [[آیات]] مربوط به حضرت عیسی {{ع}} با معنای دوم و همان بود که [[مسیح]] را [[تأیید]] می‌کرد تا در گهواره سخن بگوید و یا [[مردگان]] را زنده نماید. این [[روح]] [[مقدّس]] و [[پاک]]، منبع [[الهام]] بخش بزرگی برای انبیا بوده است<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [https://makarem.ir/compilation/reader.aspx?lid=0&mid=3776&catid=0&pid=6178 وبگاه رسمی]؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، ص ۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]].</ref>.


===روح القدس در بیان [[روایات]]===
== روح القدس منبعی برای [[علم امامان]] ==
[[روایات]] گوناگونی بیانگر آن است که روح القدس حقیقتی همراه [[اهل بیت]]{{ع}} بوده است که با آن حقایق بسیاری را [[درک]] می‌کرده‌اند<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، وبگاه پاسخ دهنده</ref> [[محمد بن حسن الصفار]] در کتاب بصائرالدرجات در ضمن شش باب و بیش از ۵۰ [[حدیث]] به این موضوع پرداخته است.<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟</ref> در [[کتاب شریف کافی]]، باب دیگری وجود دارد با عنوان {{عربی|ذِکرُ الْأَرْوَاحِ الَّتِی فِی الْأَئِمَّةِ}}،<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۷۲</ref> روایات آن بیان می‌کنند در [[پیامبران]] و اوصیای آنان [[روحی]] به نام روح القدس قرار داده شده است که گرفتار [[خواب]] و [[غفلت]] و [[سرگرمی]] نمی‌شود و آنان از این طریق، [[علوم الهی]] را دریافت می‌کنند.<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟</ref> برخی از این روایات عبارتند:
یکی از [[منابع علم امامان]] {{ع}}، تأییدات و القای روح القدس است، [[روح القدس]] نیروی غیبی است که با همۀ [[پیامبران]] و [[معصومان]] همراه بوده و در موراد مختلفی [[امدادهای الهی]] را به آنها منتقل ساخته است. روح القدس، [[امامان]] را [[همراهی]] کرده، حقایق و معارفی را به ایشان القاء می‌کند و لازمه‌اش پرده برداشتن از حقایق [[غیبی]] برای آنهاست. امامان {{ع}} به سبب داشتن ملکۀ [[عصمت]] در بالاترین مرتبه، از این نیروی غیبی برخوردار بودند؛ به طوری که از آن در [[هدایت مردم]] کمک می‌گرفتند<ref>ر.ک: [[سید روح الله خمینی|خمینی، سید روح الله]]، شرح چهل حدیث، ص ۵۴۵؛ [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ [[محسن غرویان|غرویان، محسن]]، [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[محمد رضا غلامی|غلامی، محمد رضا]]، [[بحثی مبسوط در آموزش عقاید (کتاب)|بحثی مبسوط در آموزش عقاید]]، ص ۴۳؛ [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص ۹۶ ـ ۱۰۱؛ [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[علم غیب از نگاه عقل و وحی (کتاب)|علم غیب از نگاه عقل و وحی]]، ص ۳۲۸؛ [[سید جواد حسینی|حسینی، سید جواد]]، [[خبرهای غیبی در نهج البلاغه (مقاله)|خبرهای غیبی در نهج البلاغه]]، ماهنامه مبلغان، ش ۹۵، ص ۳۷ ـ ۳۸؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۷۱؛ [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ص ۲۱۰؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۹۲؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، ص ۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ [[اکبر اقوام کرباسی|اقوام کرباسی، اکبر]]، [[مؤمن الطاق (کتاب)|مؤمن الطاق]]، ص ۲۰۴؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]؛ [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]].</ref>.
#یکی از [[اصحاب]] [[امام صادق]]{{ع}} از ایشان سؤال کرد:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص ۴۵۱</ref> "آیا شده است که از چیزی سؤال کنند، و علم آن نزد شما نباشد؟" [[حضرت]] فرمودند: «گاه چنین بوده است!» [[راوی]] عرض کرد: "در این هنگام چه می‌کنید؟" [[امام]] فرمودند «[[روح القدس]] به ما تلقین می‌کند».<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، وبگاه پاسخ دهنده؛ تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ص ۲۱۰؛ سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ شیخ زاده، قاسم، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۶۴ ـ ۶۵؛ نصیری، محمد حسین، گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟</ref>
#در [[روایت]] دیگری [[امام باقر]]{{ع}} دربارۀ آیۀ {{متن قرآن|كَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا مَا كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَكِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشَاءُ}}<ref>«و بدین‌گونه ما روحی از امر خویش  را به تو وحی کردیم؛ تو نمی‌دانستی کتاب و ایمان چیست ولی ما آن را نوری قرار دادیم که بدان از بندگان خویش هر که را بخواهیم راهنمایی می‌کنیم سوره شوری، آیه ۵۲.</ref> می‌‌فرماید: «از آن [[زمان]] که [[خداوند]] آن [[روح]] را بر پیامبرش نازل کرد به [[آسمان]] بازنگشت، و او در ما است». این تعبیر نشان می‌دهد این روح که یکی از منابع اصلی [[علم]] و [[دانش]] [[پیامبر]] و [[ائمه معصومین]]{{ع}} بوده غیر از [[جبرییل]] بوده، و حقیقتی است در درون وجود آنها که از پیامبر به امام و از هر امام به امام بعد منتقل شده است.<ref>ر.ک. ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر، وبگاه پاسخ دهنده</ref>
# [[مفضل بن عمر]] می‌‌گوید: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۵۷</ref> «روح القدس نمی‌خوابد و [[غفلت]] نمی‌کند و [[لهو]] و [[سهو]] و [[خطا]] ندارد و روح القدس ثابت است و امام به واسطه آن [[شرق]] و [[غرب]] و خشکی و دریای [[زمین]] را می‌بیند». عرض کردم: "فدایت شوم امام می‌تواند آنچه را که در [[بغداد]] است با دست بگیرد؟" [[حضرت]] فرمودند: «بله تا آنچه را که زیر [[عرش]] است می‌تواند».<ref>ر.ک. بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص ۱۷۱</ref>
# امام صادق{{ع}} در [[تفسیر]] آیۀ {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ}}<ref>«و (سوم) پیشتازان پیشتاز آنانند که نزدیکان (به خداوند) اند» سوره واقعه، آیه ۱۰ ـ ۱۱</ref> فرمودند:<ref>بصائر الدرجات، جزء ۹، ص ۵۸۱ ـ ۵۸۶؛ کافی، ج ۱، ص ۲۷۱</ref> «آنها [[پیش‌گامان]] [[رسولان الهی]] و [[بندگان]] خاص خدایند که [[خداوند]] در آنها پنج [[روح]] قرار داده و یکی از آنها [[روح القدس]] است که به وسیلۀ آن مطالب را [[درک]] می‌کنند».<ref>ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص ۱۷۱</ref>
#همچنین [[ابابصیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} دربارۀ آیۀ {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا}}<ref>«و بدین‌گونه ما روحی از امر خویش  را به تو وحی کردیم» سوره شوری، آیه ۵۲.</ref> سؤال کرد، [[امام]] فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۷۳</ref> «روح آفریده‌ای است که به [[خدا]] قسم از [[جبرئیل]] و [[میکائیل]] بزرگ‌تر است. او همراه [[رسول خدا]]{{صل}} بوده و به او از [[عوالم]] مختلف خبر می‌داده و او را [[تأیید]] و [[تصدیق]] می‌کرده است. اکنون همان روح با [[ائمۀ اطهار]] است و به آنها خبر می‌دهد و آنها را تأیید و تصدیق می‌کند».<ref>ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ حسینی، سید مجتبی، مقامات اولیاء، ص ۳۶؛ رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص ۱۷۱</ref>
# [[امام باقر]]{{ع}} در روایتی فرمودند:<ref>بصائر الدرجات، ج ۱، ص ۴۵۴، ح ۱۲: جابر از امام باقر{{ع}} از مبدأ علم پیامبر{{صل}} پرسید و امام فرمود: «ای جابر در انبیا و اوصیا پنج روح است: روح القدس، روح ایمان، روح حیات، روح قوت و روح شهوت. ای جابر به وسیلۀ روح القدس است که زیر عرش تا درون فرش را می‌دانند، سپس فرمود: ای جابر به این چهار روح اخیر آفت می‌رسد، ولی روح القدس سرگرمی و بازی ندارد».</ref> {{متن حدیث|إِنَ‏ اللَّهَ‏ خَلَقَ‏ الْأَنْبِیَاءَ وَ الْأَئِمَّةَ عَلَی‏ خَمْسَةِ أَرْوَاحٍ‏ رُوحِ الْقُوَّةِ وَ رُوحِ الْإِیمَانِ وَ رُوحِ الْحَیَاةِ وَ رُوحِ الشَّهْوَةِ وَ رُوحِ الْقُدُسِ فَرُوحُ الْقُدُسِ مِنَ اللَّهِ وَ سَائِرُ هَذِهِ الْأَرْوَاحِ یُصِیبُهَا الْحَدَثَانِ فَرُوحُ الْقُدُسِ لَا یَلْهُو وَ لَا یَتَغَیَّرُ وَ لَا یَلْعَبُ وَ بِرُوحِ الْقُدُسِ عَلِمُوا یَا جَابِرُ مَا دُونَ الْعَرْشِ إِلَی مَا تَحْتَ الثَّرَی}}<ref>ر.ک. تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ص ۲۱۰؛ رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ وکیلی، محمد حسن، علم غیب امام (تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)، وبگاه عرفان و حکمت در پرتو قرآن؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ اقوام کرباسی، اکبر، مؤمن الطاق، ص ۲۰۴؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، صفحه؟؟؟؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص ۱۷۱</ref>
# [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص ۴۴۷</ref> {{متن حدیث|فِی الْأَنْبِیَاءِ وَ الْأَوْصِیَاءِ خَمْسَةُ أَرْوَاحٍ رُوحُ الْبَدَنِ وَ رُوحُ الْقُدُسِ وَ رُوحُ الْقُوَّةِ وَ رُوحُ الشَّهْوَةِ وَ رُوحُ الْإِیمَانِ‏ وَ فِی الْمُؤْمِنِینَ أَرْبَعَةُ أَرْوَاحٍ أَفْقَدُهَا رُوحُ الْقُدُسِ وَ رُوحُ الْبَدَنِ وَ رُوحُ الشَّهْوَةِ وَ رُوحُ الْإِیمَانِ وَ فِی الْکُفَّارِ ثَلَاثَةُ أَرْوَاحٍ رُوحُ الْبَدَنِ وَ رُوحُ الْقُوَّةِ وَ رُوحُ الشَّهْوَةِ ثُمَّ قَالَ رُوحُ‏ الْإِیمَانِ‏ یُلَازِمُ‏ الْجَسَدَ مَا لَمْ‏ یَعْمَلْ‏ بِکَبِیرَةٍ فَإِذَا عَمِلَ بِکَبِیرَةٍ فَارَقَهُ الرُّوحُ وَ رُوحُ الْقُدُسِ مَنْ سَکَنَ فِیهِ فَإِنَّهُ لَا یَعْمَلُ بِکَبِیرَةٍ أَبَداً}}<ref>ر.ک. تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ص ۲۱۰؛ شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص ۱۹</ref>
# [[ابوحمزه]] [[نقل]] می‌کند<ref>اصول کافی، ج ١، ص ٢٧٣، ح ۵</ref> از امام صادق{{ع}} درباره علمشان پرسیدم که آیا آن را همچون [[علوم]] دیگر افراد از دهان [[مردم]] فرا می‌گیرند یا در کتابی است که در نزد آنان است و آن را می‌خوانند و علومی را می‌آموزند؟ [[امام]] فرمودند: «مسأله از آنچه می‌پنداری بالاتر و مهمتر است! آیا [[آیه قرآن]] را نشنیده‌ای که می‌فرماید: «ای [[پیامبر]] ما بودیم که "[[روح]]" را که از امر ماست به سویت فرستادیم و تو پیش از آن نسبت به کتاب و [[ایمان]] چیزی نمی‌دانستی؟»<ref>سورۀ شوری، آیۀ ۵۲</ref> (...) پس آن هنگام که [[خداوند]] روح را به سوی پیامبر فرستاد، از طریق آن [[آگاهی]] و [[فهم]] کسب نمود، و این روح امری است که [[خداوند]] به هرکس که مشیت‌اش تعلق گیرد اعطا می‌نماید و هرگاه به بنده‌ای اعطا نفرماید، او را [[فهم]] و [[آگاهی]] [[تعلیم]] دهد».<ref>ر.ک. غرویان، محسن، میرباقری، سید محمد حسین، غلامی، محمدرضا، بحثی مبسوط در آموزش عقاید، ص ۴۳؛ شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص ۱۹؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۹۲؛ رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ میرترابی حسینی، زهرة السادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۷۴</ref>


==ویژگی [[روح القدس]] در [[روایات]]==
روح القدس عنوانی است که بر کل مسئله [[علم]] و سرچشمه [[علم امام]] [[سایه]] می‌افکند و به تعبیری روح القدس لازمه و شرط شئِ برای تحقق و تبلور [[آگاهی]] و ایجاد مجاری علم، برای [[امام]] می‌باشد. روح القدس نیروی غیبی و مرموز [[الهی]] است که نشان‌گر مرتبه‌ای بلند و والا از [[مقام علمی]] و [[معنوی]] و [[دلیل]] بر [[قرب]] فراوان به [[پروردگار]] متعال است ثمره تسدید، [[توفیق]] و تأییدی که [[روح القدس]] به همراه خود دارد، نلغزیدن، به [[خطا]] نرفتن و مؤدب شدن به [[آداب]] [[الهی]] است که همه اینها ریشه در [[معرفت]]، [[علم]] و [[رؤیت]] حقایق و جایگاه آن یعنی [[روح]] دارد. براساس آنچه در منابع [[دینی]] آمده، [[بندگان]] برگزیدۀ [[خداوند]] که دارای ضمیری صاف و پیراسته از آلایش‌های مادّی‌اند، گاهی به [[لطف الهی]] و از طریق "القاء روح" بر یک رشته حقایق و امور پنهان از حسّ، [[آگاه]] می‌گردند<ref>ر.ک: [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|منابع علم امام در قرآن و روایات]]، ص ۱۹؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۷۴.</ref>.
ویژگی‌های روح القدس و برخی از نکاتی که می‌‌توان از این روایات برداشت کرد عبارت‌اند از:
# [[اهل بیت]]{{ع}} به سبب [[زندگی]] عادی نمی‌خواهند همواره از روح القدس و بُعد عالی روحشان استفاده کنند بلکه هنگامی که لازم باشد به آن اشراف پیدا کنند، آن را به کار گرفته و از آن استفاده می‌کنند و این [[حقیقت]] مشترک است بین ایشان و [[رسول خدا]]{{صل}} است.<ref>ر.ک. تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ص ۲۱۰</ref>
#در تفاوت [[روح]] الایمان و روح القدس که در روایات بدان اشاره شده بود گفته شده است: روح [[ایمان]] تا هنگامی که [[گناه کبیره]] انجام ندهد با [[بدن]] ملازم است و زمانی که [[گناه]] کبیره‌ای انجام داد، از بدن مفارقت "[[غیبت]]" می‌کند، اما کسی که روح القدس در او قرار گیرد هرگز گناه کبیره انجام نمی‌دهد.<ref>ر.ک. تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ص ۲۱۰</ref>
#برخی از روایات دلالت دارد [[امام]] وقتی به [[امامت]] می‌رسد حامل روح القدس می‌شود ولی از برخی دیگر استفاده می‌شود پیش از امامت هم دارای چنین "[[روحی]]" است مانند [[روایت]]<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص ۴۵۳</ref> فرستاده شدن [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به [[یمن]].<ref>ر.ک. بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref>
#این روح همواره همراه امام هست و از او [[غایب]] نمی‌شود، زیرا تعبیر به عدم [[غفلت]] و عدم [[سهو]] و [[نسیان]] که در روایات ذکر شده بود را [[امام]] به واسطۀ آن پیدا می‌کند.<ref>ر.ک. بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref>
#در برخی از [[روایات]] آمده بود [[روح القدس]] بزرگتر از [[جبرئیل]] و [[میکائیل]] بوده و از جنس [[فرشتگان]] نیست زیرا با توجه به [[سوره قدر]] که [[روح]] به [[ملائکه]] عطف شده ثابت می‌گردد، روح القدس از ملائکه نیست زیرا عطف مقتضی مغایرات است.<ref>ر.ک. شیخ زاده، قاسم، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۶۴ ـ ۶۵</ref>
# [[امامان]]{{ع}} بسیاری از [[علوم]] شگفت‌انگیز خود را از طریق روح القدس به‌دست می‌آورده‌اند.<ref>ر.ک. شیخ زاده، قاسم، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۶۴ ـ ۶۵</ref>


==[[تسدید روح القدس]]==
== آثار علمی روح القدس ==
 
با [[پذیرفتن]] این مطلب که نتیجۀ [[روح قدسی]]، [[علم]] و [[معرفت]] است و روایاتی نیز بر آن دلالت دارد، باید گفت دو اثر بر روحِ قدسی و [[پاک]] مترتب است:
==روح القدس منبعی برای [[علم امامان]]==
یکی از [[منابع علم امامان]]{{ع}}، [[تأییدات]] و القای روح القدس است،<ref>ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ غرویان، محسن، میرباقری، سید محمد حسین، غلامی، محمدرضا، بحثی مبسوط در آموزش عقاید، ص ۴۳؛ بنی سعید لنگرودی، سید محمد جواد، شرب مدام در تبیین علم امام، ص ۹۶ ـ ۱۰۱؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۳۲۸؛ حسینی، سیدجواد، خبرهای غیبی در نهج البلاغه، ماهنامه مبلغان، ش ۹۵، ص ۳۷ ـ ۳۸</ref> [[روح القدس]] [[نیروی غیبی]] است که با همۀ [[پیامبران]] و [[معصومان]] همراه بوده و در موراد مختلفی [[امدادهای الهی]] را به آنها منتقل ساخته است.<ref>ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص ۱۷۱</ref> روح القدس، [[امامان]] را [[همراهی]] کرده، حقایق و معارفی را به ایشان [[القاء]] می‌کند<ref>ر.ک. تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ص ۲۱۰؛ سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۹۲؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ اقوام کرباسی، اکبر، مؤمن الطاق، ص ۲۰۴؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، صفحه؟؟؟</ref> و لازمه‌اش پرده برداشتن از حقایق [[غیبی]] برای آنهاست.<ref>ر.ک. [[سید روح الله خمینی|خمینی، سید روح الله]]، شرح چهل حدیث، ص ۵۴۵؛ تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ص ۲۱۰؛ وکیلی، محمد حسن، علم غیب امام (تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)، وبگاه عرفان و حکمت در پرتو قرآن؛ ایمانی، احد، وبگاه بهترین سخن ها؛ آشتیانی، سید جعفر، روح در قرآن و عهدین، ص ۸۸ و ۹۰</ref> امامان{{ع}} به سبب داشتن ملکۀ [[عصمت]] در بالاترین مرتبه، از این نیروی غیبی برخوردار بودند؛ به طوری که از آن در [[هدایت مردم]] کمک می‌گرفتند<ref>ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴</ref>.
 
روح القدس عنوانی است که بر کل مسئله [[علم]] و سرچشمهٔ [[علم امام]] [[سایه]] می‌افکند و به تعبیری روح القدس لازمه و شرط شئِ برای تحقق و تبلور [[آگاهی]] و ایجاد مجاری علم، برای [[امام]] می‌باشد. روح القدس نیروی غیبی و مرموز [[الهی]] است که نشان‌گر مرتبه‌ای بلند و والا از [[مقام علمی]] و [[معنوی]] و [[دلیل]] بر [[قرب]] فراوان به [[پروردگار]] [[متعال]] می‌باشد<ref>ر.ک. شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص ۱۹</ref> ثمره [[تسدید]]، [[توفیق]] و تأییدی که [[روح القدس]] به همراه خود دارد، نلغزیدن، به [[خطا]] نرفتن و مؤدب شدن به [[آداب]] [[الهی]] است که همه اینها ریشه در [[معرفت]]، [[علم]] و [[رؤیت]] حقایق و [[جایگاه]] آن یعنی [[روح]] دارد.<ref>ر.ک. شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص ۱۹</ref> براساس آنچه در منابع [[دینی]] آمده، [[بندگان]] برگزیدۀ [[خداوند]] که دارای ضمیری صاف و پیراسته از آلایش‌های مادّی‌اند، گاهی به [[لطف الهی]] و از طریق "[[القاء روح]]" بر یک رشته حقایق و امور پنهان از حسّ، [[آگاه]] می‌گردند<ref>ر.ک. میرترابی حسینی، زهرة السادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۷۴</ref>.
 
===آثار علمی روح القدس===
با [[پذیرفتن]] این مطلب که نتیجۀ [[روح قدسی]]، [[علم]] و [[معرفت]] است و روایاتی نیز بر آن دلالت دارد، باید گفت دو اثر بر این روح قدسی و [[پاک]] مترتب است:
# علم و [[معرفتی]] که روح القدس بدون واسطه، آنها را کسب و مزین به [[آگاهی]] از آن می‌شود؛ به تعبیر دیگر، به همراه بهره‌مندی از روح القدس این آگاهی‌ها هم برای دریافت کننده روح وجود یافته است.
# علم و [[معرفتی]] که روح القدس بدون واسطه، آنها را کسب و مزین به [[آگاهی]] از آن می‌شود؛ به تعبیر دیگر، به همراه بهره‌مندی از روح القدس این آگاهی‌ها هم برای دریافت کننده روح وجود یافته است.
# علم و معرفتی که ممکن است واسطه‌هایی [[الهی]] در رسیدن و بهره‌مندی روح القدس به آنها نقش داشته باشند؛ مانند [[وحی]] و [[جبرییل]] یا آگاهی و [[دانش]] کامل از [[حلال و حرام]] و نقش [[پیامبر]]{{صل}} در آن<ref>ر.ک. قیوم زاده، چیستی روح القدس و آثار آن، فصلنامه اندیشه نوین دینی، ش۳۰</ref>.<ref>ر.ک. شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن، فصلنامۀ امامت پژوهی، ش ۶، ص ۱۶۸</ref>
# علم و معرفتی که ممکن است واسطه‌هایی [[الهی]] در رسیدن و بهره‌مندی روح القدس به آنها نقش داشته باشند؛ مانند [[وحی]] و [[جبرییل]] یا آگاهی و [[دانش]] کامل از [[حلال و حرام]] و نقش [[پیامبر]] {{صل}} در آن<ref>قیوم زاده، چیستی روح القدس و آثار آن، فصلنامه اندیشه نوین دینی، ش۳۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن]]، فصلنامۀ امامت پژوهی، ش ۶، ص ۱۶۸.</ref>


==منابع==
== پرسش‌های وابسته ==
* [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)]] (فصل اول)
{{پرسش وابسته}}
* [[رابطه روح یا روح القدس با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
* [[رابطه روح یا روح القدس با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]]
{{پایان پرسش وابسته}}


==پرسش‌های وابسته==
== جستارهای وابسته ==
*  [[رابطه روح یا روح القدس با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
{{مدخل وابسته}}
*  [[رابطه روح یا روح القدس با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]]
==جستارهای وابسته==
* [[علم معصوم]]
* [[علم معصوم]]
* [[علم غیب معصوم]]
* [[علم غیب معصوم]]
* [[روح‌القدس در قرآن]]؛
* [[روح القدس در قرآن]]؛
* [[روح‌القدس در حدیث]]؛
* [[روح القدس در حدیث]]؛
* [[روح‌القدس در کلام اسلامی]]؛
* [[روح القدس در کلام اسلامی]]؛
* [[روح‌القدس در حکمت اسلامی]]؛
{{پایان مدخل‌ وابسته}}
* [[روح‌القدس در عرفان اسلامی]].


==[[:رده:آثار روح و روح‌القدس|منبع‌شناسی جامع روح و روح‌القدس]]==
== منابع ==
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های روح و روح‌القدس|کتاب‌شناسی روح و روح‌القدس]]؛
{{منابع}}
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های روح و روح‌القدس|مقاله‌شناسی روح و روح‌القدس]]؛
# [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|'''قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه''']]
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های روح و روح‌القدس|پایان‌نامه‌شناسی روح و روح‌القدس]].
# [[پرونده:2827942009809428.jpg|22px]] [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|'''امامت''']]
# [[پرونده:1103985.jpg|22px]] [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|'''آفاق علم امام در الکافی''']]
# [[پرونده:95220153.jpg|22px]] [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|'''منابع علم امامان شیعه''']]
# [[پرونده:11499.jpg|22px]] [[محسن غرویان|غرویان، محسن]]، [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[محمد رضا غلامی|غلامی، محمد رضا]]، [[بحثی مبسوط در آموزش عقاید (کتاب)|'''بحثی مبسوط در آموزش عقاید''']]
# [[پرونده:علم غیب از نگاه عقل و وحی.png|22px]] [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[علم غیب از نگاه عقل و وحی (کتاب)|'''علم غیب از نگاه عقل و وحی''']]
# [[پرونده:94713801.jpg|22px]] [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|'''شرب مدام در تبیین علم امام''']]
# [[پرونده:Mobaleghan.jpg|22px]] [[سید جواد حسینی|حسینی، سید جواد]]، [[خبرهای غیبی در نهج البلاغه (مقاله)|'''خبرهای غیبی در نهج البلاغه''']]
# [[پرونده:lahuti1.jpg|22px]] [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|'''جلوه‌های لاهوتی''']]
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|'''علم ائمه از نظر عقل و نقل''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|'''علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن''']]
# [[پرونده:899550304.jpg|22px]] [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|'''منابع علم امام در قرآن و روایات''']]
# [[پرونده:emamatp.jpg|22px]] [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|'''منابع علم امام در قرآن''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|'''علم لدنی در قرآن و حدیث''']]
# [[پرونده:1100522.jpg|22px]] [[اکبر اقوام کرباسی|اقوام کرباسی، اکبر]]، [[مؤمن الطاق (کتاب)|'''مؤمن الطاق''']]
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|'''بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس2}}
{{پانویس}}


{{علم معصوم افقی}}
[[رده:روح القدس]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:روح‌القدس]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]
۱۱۷٬۳۴۶

ویرایش