بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل = ابوموسی اشعری | مداخل مرتبط = [[ابوموسی اشعری در تاریخ اسلامی]] - [[ابوموسی اشعری در تراجم و رجال]] - [[ابوموسی اشعری در نهج البلاغه]] - [[ابوموسی اشعری در حدیث]]| پرسش مرتبط = }} | |||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوموسی اشعری | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه | |||
| نام کامل = عبد الله بن قیس بن سلیم بن حضار بن حرب بن عامر بن عتر بن بکر بن عامر بن عذر بن وائل بن ناجیة بن حماهر بن الأشعر اشعری | |||
| نامهای دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = | |||
| لقب = [[عبد الله بن قیس اشعری]] | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = [[اشعر]] | |||
| از تیره = | |||
| پدر = | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = {{فهرست جعبه| [[ابوبردة بن قیس اشعری]] | [[ابوهم اشعری]] }} | |||
| خویشاوندان = [[ابوعامر اشعری]] (عمو) | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = {{فهرست جعبه افقی| [[یمن]] | [[مدینه]] | [[کوفه]] }} | |||
| تاریخ درگذشت = ۴۴ هجری | |||
| محل درگذشت = [[مدینه]] یا [[کوفه]] | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = {{فهرست جعبه افقی| [[پیامبر خاتم]] | [[امام علی]] }} | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = {{فهرست جعبه افقی| [[جنگ صفین]] | [[جنگ جمل]] }} | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = [[امتناع]] از [[بیعت با امام علی]] | |||
| علت شهرت = [[حکمیت]] در [[جنگ صفین]] و [[فریب خوردن]] از [[عمرو عاص]] | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = {{فهرست جعبه| [[أبو بردة بن قیس]] | [[أبی بن کعب الأنصاری]] | [[أسماء بنت عمیس الخثعمیة]] | [[عمار بن یاسر العنسی]] | [[محمد بن کعب القرظی]] | [[جعفر بن أبی طالب القرشی]] | [[حذیفة بن الیمان العبسی]] | [[أبو سعید الخدری]] | و... }} | |||
| راویان از او = {{فهرست جعبه| [[أبو بردة]] | [[عامر بن قیس بن سلیم بن حضار بن حرب]] | [[أبو سعید الخدری]] | [[زید بن وهب الجهنی]] | [[سعید بن العاص الأموی]] | [[سعید بن المسیب القرشی]] | [[سعید بن علاقة الهاشمی]] | و... }} | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
'''ابوموسی اشعری''' در زمان [[رسول اکرم]] {{صل}} همراه اشعریان به [[مکه]] آمد و [[مسلمان]] شد. او در [[دانش]] فقه و قضا و [[قرائت قرآن]] تبحر داشت. [[ابوموسی]] گرچه از [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} و از کارگزاران [[عمر بن خطاب]] و [[عثمان]] و چند صباحی از [[اصحاب]] و [[کارگزاران امام علی]] {{ع}} بود؛ اما در عین حال عاقبت خوبی نداشت و [[رفتار]] و کردارش او را از اصحاب خوب [[رسول خدا]] {{صل}} جدا کرد. او در [[جنگ جمل]] از دستور [[امام علی]] علی {{ع}} تخلف کرد و در [[جنگ صفین]] و ماجرای [[حکمیت]] نیز با فشار سپاهیان [[امام]] به عنوان نماینده اعزام شد، اما [[عمروعاص]] او را [[فریب]] داد. بعد از [[شهادت امام علی]] {{ع}} با [[معاویه]] [[بیعت]] کرد و سرانجام در [[کوفه]] یا [[مدینه]] [[وفات]] کرد. | |||
== مقدمه == | |||
[[ابو موسی]] [[عبد الله بن قیس بن سلیم بن حضار بن حرب بن عامر بن عتر بن بکر بن عامر بن عذر بن وائل بن ناجیة بن حماهر بن الأشعر]] [[اشعری]] مشهور به [[عبد الله بن قیس اشعری]] وی از [[روات حدیث]] است<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۸؛ ج۴، ص۱۷۶۲؛ أسد الغابه، ابن اثیر، ج۳، ص۲۶۳؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۱۸۱؛ جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۳۹۷؛ الانساب، سمعانی، ص۱۷۶ و ۲۶۶؛ موسوعة طبقات الفقهاء، جعفر سبحانی، ج۱، ص۱۸۱.</ref> و نام مادرش ظبیه دختر وهب از [[قبیله]] عکّ بوده است، او در [[مدینه]] [[مسلمان]] شد و در آنجا نیز از [[دنیا]] رفت. [[عبدالله بن قیس]] به [[کنیه]] و اسم طایفه‌اش یعنی ابوموسی اشعری معروف است<ref>جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۳۹۷؛ الانساب، سمعانی، ص۱۷۶ و ۲۶۶؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۸۰؛ ج۴، ص۱۷۶۴؛ موسوعة طبقات الفقهاء، سبحانی، ج۱، ص۱۸۱.</ref><ref>[[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۰۷؛ [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۲۸-۱۲۹؛ [[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومنیب کلبی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۵۳۳-۵۳۸.</ref> | |||
== ابوموسی و ورود به مدینه == | |||
از [[عبدالله بن بریده]] [[نقل]] شده که [[ابوموسی]] مردی کوتاه قامت، لاغر اندام و کوسه (یعنی مردی که صورتش مو ندارد) بود<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۱۸۱.</ref>. او [[یمنی]] الاصل است که به همراه اشعریان به [[مکه]] آمد و با [[سعید بن عاص بن امیه]] هم‌پیمان گشت، سپس [[مسلمان]] شد و به [[حبشه]] [[هجرت]] کرد و وقتی [[پیامبر]] {{صل}} در [[خیبر]] بود، با [[مهاجران به مدینه]] بازگشت. برخی گفته‌اند: او از [[مهاجرین]] به [[حبشه]] نبود و در میان [[قریش]] هم‌پیمانی نداشت؛ لکن او در [[مکه]] [[ایمان]] آورد و پیش قومش برگشت و ماند تا او و عده‌ای از اشعری‌ها نزد [[رسول خدا]] {{صل}} آمدند و ورودشان به [[مدینه]] با بازگشت [[مهاجران]] [[حبشه]] توأم شد و بدین جهت گفته شده [[ابوموسی]] با [[مهاجران]] [[حبشه]] آمد<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۶۳؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۳، ص۲۶۴؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۱۸۱؛ موسوعة طبقات الفقهاء، جعفر سبحانی، ج۱، ص۱۸۱؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۳۱۳.</ref>. | |||
[[بیهقی]] درباره بازگشت [[جعفر بن ابی‌طالب]] {{ع}} و [[مهاجران]] از [[حبشه]] و ورود اشعری‌ها به [[مدینه]] در هنگام [[فتح خیبر]] از ابوموسی اشعری [[نقل]] می‌کند که گفته است: من و برادرانم در [[یمن]] باخبر شدیم که [[رسول الله]] {{صل}} [[دستور]] [[هجرت]] [[مسلمانان]] به [[مدینه]] را صادر فرموده است. من که کوچک‌تر از دو برادرم، ابورهم و ابوبرده، بودم با پنجاه و سه نفر از [[اهل]] [[طایفه]] سوار کشتی شدیم که به [[مدینه]] برویم؛ باد، کشتی ما را به سوی [[حبشه]] برد و ما در آنجا [[جعفر بن ابی‌طالب]] را نزد [[نجاشی]] [[ملاقات]] کردیم و شنیدیم که [[پیامبر]] {{صل}} [[دستور]] داده است [[مسلمانان]] به [[مدینه]] بازگردند. پس آنها به ما گفتند [[صبر]] کنید تا با هم به سوی [[مدینه]] برگردیم و ما هم با آنها با دو کشتی در روز [[فتح خیبر]] به [[مدینه]] وارد شدیم. [[پیامبر]] {{صل}} وقتی [[غنایم]] [[خیبر]] را تقسیم می‌کردند سهمی را هم برای ما و [[اصحاب]] [[جعفر بن ابی‌طالب]] قرار دادند و به غیر از ما به هیچ کسی که در [[جنگ خیبر]] شرکت نکرده بود سهمی را عطا نکردند؛ لذا بعضی از [[مردم]] ([[اصحاب]]) به ما می‌گفتند: شما به خاطر [[هجرت]] از ما [[سبقت]] گرفتید<ref>دلائل النبوة، بیهقی، ج۴، ص۲۴۵؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۶۳؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۵، ص۳۰۷.</ref><ref>[[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۰۷؛ [[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومنیب کلبی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۵۳۳-۵۳۸.</ref> | |||
== ویژگی‌های [[اخلاقی]] == | |||
[[ابوموسی]] به مسائل ظاهری [[شرع]] پایبند بود و می‌گفت: اگر دو سال [[خراج]] [[عراق]] را در برابر [[نوشیدن]] شرابی بدو دهند، چنین نخواهد کرد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۲.</ref>. او [[مردم]] را به [[گریستن]] سفارش می‌کرد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۲.</ref> و به وعده‌های خود پایبند بود<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۳.</ref>. ابوموسی هنگام [[خواب]] شلوارکی (سراویل، تبان) می‌پوشید تا مبادا عورتش ناخواسته نمایان شود<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۳؛ بغوی، ج۴، ص۴۴؛ ابن عساکر، ج۳۲، ص۹۰.</ref>. | |||
گفته شده در [[سخن گفتن]] دقیق بود و [[خطا]] نمی‌کرد و سخنان صائب وی، [[تشبیه]] به کار قصابی می‌شد که دقیقاً استخوان‌ها را از مفاصل جدا می‌کرد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۳.</ref>. تأکید بر این ویژگی، می‌توانست برای پوشاندن موضع‌گیری نادرست او در آستانه [[جنگ جمل]] و سفارش به [[کناره‌گیری]] مردم و همچنین موضع وی در حادثه [[تحکیم]] باشد. او در [[دشواری‌ها]] [[استوار]] بود. یک بار که طاعونی در [[شهر]] شیوع یافت، از او خواستند از شهر بیرون رود، ولی نپذیرفت<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۳.</ref><ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومنیب کلبی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۵۳۳-۵۳۸.</ref> | |||
== [[علم]] و [[دانش]] == | |||
ابوموسی در دانش [[قضا]] تبحر داشت و سفارش‌های [[قضایی]] وی را [[عمر]] [[تأیید]] می‌کرد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۵.</ref>. عمر به او درباره شیوه [[قضاوت]] نامهای بلند نوشت و پاره‌ای از اصول قضا را برشمرد<ref>بلاذری، انساب، ج۱۰، ص۳۸۹؛ ابن عساکر، ج۳۲، ص۷۱.</ref>. ابوموسی به دلیل آشنایی با مسائل قضا و قضاوت، برای برهه‌ای در [[زمان]] [[عثمان]] [[منصب]] قضاوت [[کوفه]] را عهده‌دار شد. افزون بر قضاوت، از ابوموسی با عنوان یکی از فقهای [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} نام برده شده که در [[مسجد النبی]] {{صل}} به پرسش‌های [[فقهی]] پاسخ می‌گفته‌اند<ref>أبونعیم، ج۴، ص۱۷۵۱.</ref>. [[یعقوبی]]<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۲۲، ۱۶۱ و ۱۷۷.</ref> وی را با عنوان یکی از فقهای دوران [[رسول خدا]] {{صل}}، [[عمر]] و [[عثمان]] معرفی می‌کند. از او در کنار افرادی مانند [[ابن مسعود]] و [[زید بن ثابت]]، به عنوان یکی از [[اصحاب]] [[فتوا]] نام برده شده است<ref> بلاذری، انساب، ج۱۱، ص۲۱۴.</ref>. | |||
[[دانش]] دیگری که [[ابوموسی]] در آن فعال بود، دانش [[قرآن]] و قرائت آن بود. ابوموسی پیش از یکی شدن مصاحف، برای خود مصحفی داشت که معمول [[اهل یمن]] از آن [[پیروی]] می‌کردند و [[مصحف]] وی را معتبر می‌دانستند. هنگامی که مصحف ارسالی عثمان نزد ابوموسی آمد، اجازه نداد اضافات نسخه خودش حذف گردد و تنها درخواست کرد اضافات نسخه عثمان بر مصحف وی افزوده شود<ref>ابن شبه، ج۳، ص۹۹۸؛ و ر. ک: سجستانی، ص۷۰.</ref><ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومنیب کلبی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۵۳۳-۵۳۸.</ref> | |||
== [[ابوموسی]] و فرجام بد او == | |||
ابوموسی اشعری اگرچه از [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} و از [[کارگزاران]] [[عمر بن خطاب]] و [[عثمان]] و چند صباحی از [[اصحاب]] و [[کارگزاران امام علی]] {{ع}} بود؛ اما در عین حال [[عاقبت]] خوبی نداشت و [[رفتار]] و کردارش او را از [[اصحاب]] خوب [[رسول خدا]] {{صل}} جدا کرد و [[عاقبت]] نافرجامی برای او رقم زد. لذا [[پیامبر خدا]] {{صل}} در یک [[خبر غیبی]] و با کنایه [[ابو موسی]] را به نافرجامی عاقبتش [[آگاهی]] داد تا شاید از [[گمراهی]] دست بردارد و به خود آید، اما هیهات که او [[عبرت]] نگرفت و به راهی رفت که مطابق میل و هوای نفسش بود. در این جا چند نمونه از [[بدفرجامی]] و کارهای منافقانه او را [[نقل]] می‌کنیم: | |||
=== [[جعل]] عنوان [[امیرالمؤمنین]] === | |||
[[ابوموسی]] در سال هجدهم [[هجری]] برای اولین بار جهت [[تقرب]] به [[عمر بن خطاب]]، طی نامهای او را به عنوان [[امیرالمؤمنین]] مخاطب ساخت<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۵۰. البته قول دیگری در عنوان امیرالمؤمنین برای عمر نقل شده است.</ref> و این [[بدعت]] را در [[اسلام]] پایه گذاری کرد؛ زیرا به [[اعتقاد]] ما [[شیعیان]] به عنوان یک امر قطعی و مسلم [[اسلامی]] این است، که عنوان [[امیرالمؤمنین]] تنها و تنها برای [[حضرت علی]] {{ع}} است که از طرف [[خدا]] و [[رسول خدا]] به او اختصاص یافته و ذکر این عنوان برای شخص دیگری حتی برای دیگر [[ائمه معصومین]] {{ع}} مجاز نیست<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۲۹-۱۳۰.</ref>. | |||
=== [[نفاق]] و [[توطئه]] در [[قتل پیامبر]] {{صل}} === | |||
از دیگر نمونه‌های [[بدفرجامی]] [[ابوموسی]] اینکه وی اگر چه به ظاهر مردی [[مقدس]] و [[دین]]دار و [[اسلام شناس]] بود، اما در واقع مردی دو چهره و [[منافق]] بود. لذا [[حذیفة بن یمان]] [[صحابی]] بزرگ [[پیامبر]] {{صل}} و [[یار]] با وفای [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} که با [[عنایت]] [[حضرت رسول]] {{صل}} چهره [[منافقین]] را به خوبی می‌شناخت، روزی به آنان که درصدد [[تقدیس]] و [[تکریم]] [[ابوموسی]] بودند، گفت: «شما حرف‌هایی درباره او می‌زنید، اما من [[شهادت]] می‌دهم که او [[دشمن خدا]] و [[رسول]] اوست و در این [[دنیا]] و به روز رستاخیر در حال [[جنگ]] و [[ستیز]] با [[خدا]] و رسولش می‌باشد، در روزی که معذرت خواهی و بهانه تراشی [[ستمگران]] سودی نمی‌بخشد و بر آنان [[لعنت]] و [[بدفرجامی]] است»<ref>{{عربی|«و أما أنا، فأشهد أنه عدو لله و لرسوله......»}}، شرح ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۳۱۴.</ref>. | |||
از جمله کارهای بسیار [[زشت]] و [[ناپسند]] و منافقانه [[ابوموسی]] [[توطئه]] در [[قتل]] [[رسول خدا]] {{صل}} بعد از بازگشت از [[غزوه تبوک]] است. | |||
[[ابن ابی الحدید]] می‌گوید: روزی از [[عمار یاسر]] درباره [[ابوموسی]] سؤال شد، او در پاسخ گفت: از [[حذیفه بن یمان]] درباره او سخنی بزرگ و شگفت‌انگیز شنیدم، از او شنیدم که می‌گفت: «صاحب آن [[شب]] کلاه سیاه»<ref>{{عربی|صاحب البرنس الاسود}}</ref>. [[عمار]] گوید: سپس [[حذیفه]] کمی رو ترش کرد و لب‌های خود را به دندان گزید، آن چنان که از کار او دانستم [[ابوموسی]] در زمره افرادی بوده که در آن [[شب]] روی گردنه (پس از مراجعت از [[غزوه تبوک]]) بوده (و قصد رم دادن شتر [[پیامبر]] {{صل}} و آهنگ [[قتل]] آن حضرت را داشته است)<ref>شرح ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۳۱۵.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۳۰-۱۳۱.</ref> | |||
== ابوموسی و حکومت او == | |||
ابوموسی به عنوان یکی از [[کارگزاران دولت]] رسول خدا {{صل}} معرفی می‌شود. بر اساس گزارشی، حضرت وی و [[معاذ بن جبل]] را به [[یمن]] فرستاد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۱.</ref>. واقدی<ref>واقدی، ج۳، ص۹۵۹.</ref> برخلاف دیگر منابع، نقل کرده که رسول خدا {{صل}} پس از [[فتح مکه]]، این دو را [[مأمور]] [[تعلیم]] [[قرآن]] و [[آموزش]] [[فقه]] به [[مردم]] [[مکه]] کرد. وی از سوی رسول خدا {{صل}} [[کارگزار]] [[زبید]]، رمع، عدن و ساحل یمن بود <ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۶۱؛ ابن حبیب بغدادی، ص۱۲۶؛ بلاذری، فتوح البلدان، ج۱، ص۸۳؛ ابن اثیر، ج۳، ص۳۶۵.</ref>. برخی منابع مانند [[طبری]]<ref>طبری، ج۳، ص۲۲۸.</ref> منطقه [[مأموریت]] وی را مأرب دانسته‌اند. | |||
پس از [[عزل]] [[مغیرة بن شعبه]] از ولایت بصره در سال هفدهم، ابوموسی به جای وی تعیین شد<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۹۳؛ بلاذری، فتوح، ج۲، ص۴۲۲.</ref> و فصل جدیدی در [[زندگی سیاسی]] او آغاز گشت، هنگامی که [[عمر]] می‌خواست ابوموسی را برای این مأموریت بفرستد، وی را از شام فراخواند و حضورش را در بصره [[جهاد در راه خدا]] قلمداد کرد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۱.</ref>. در مدت [[فرمانداری]] او بر [[بصره]]، نواحی بسیاری زیر نظر وی [[فتح]] شد. مهم‌ترین شهرهای فتح شده به دست وی عبارت‌اند از [[اهواز]]<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۹۴.</ref>، زها، سمیساط، حران، نصیبین<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۹۶.</ref>، شوشتر<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۱۰۲.</ref>، [[شوش]]<ref>دینوری، ص۱۳۲.</ref>، [[اصفهان]]<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۲: خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۱۱۷.</ref>، فتح دوباره [[ری]]<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۱۱۳؛ ابن قتیبه، معارف، ص۱۹۴.</ref>، [[قم]] و کاشان<ref>بلاذری، فتوح، ج۲، ص۳۸۵.</ref>. | |||
ابوموسی، مجری سیاست‌های عمر در بصره بود؛ هر چند در خصوص [[موالی]]، برخلاف عمر، به [[سخت‌گیری]] و دور راندن آنان [[معتقد]] نبود و در این زمینه، تحت تأثیر اطرافیان با [[عمر]] [[نامه]] نگاری کرد و [[سیاست]] وی را صواب ندانست<ref>سلیم، ج۲، ص۷۴۳.</ref>. عمر هنگام [[مرگ]]، به منظور گردش [[مناصب]] در دست افراد مختلف، [[وصیت]] کرد هیچ یک از فرماندارانش، پس از وی بیش از یک سال بر سمت خود باقی نمانند<ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۳۹۱.</ref>. اما [[ابوموسی]] چهار سال پس از عمر در سمت خود باقی ماند و در چهار سال نخست [[خلافت عثمان]]، همچنان [[والی بصره]] بود<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۱۳۳.</ref>. در همین دوره، وی [[منصب قضاوت]] [[بصره]] را نیز پس از [[کعب بن سور]] به عهده گرفت<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۱۳۴.</ref>. | |||
[[عثمان]] در پی سیاست به [[مسند]] نشاندن بستگان خویش، در [[سال ۲۷ هجری]] ابوموسی را از [[ولایت]] بصره بر کنار کرد و آن را به پسر خاله خود، [[عبدالله بن عامر بن کریز]] از [[بنی عبدشمس]] سپرد<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۱۱۶.</ref>. پس از این، ابوموسی به [[کوفه]] رفت و آنجا [[مسکن]] گزید. | |||
| | فصل دیگری از زندگانی [[سیاسی]] ابوموسی، با قرار گرفتن در [[منصب ولایت]] کوفه آغاز می‌شود. در سال ۳۴ [[مردم کوفه]] بر [[ضد]] [[سعید بن العاص]] [[فرماندار]] [[اموی]] کوفه شوریدند. [[مالک اشتر]] که جریانات را [[رهبری]] می‌کرد، از ابوموسی خواست [[امامت]] [[نمازگزاران]] را به عهده گیرد و در پی آن، مردم کوفه از [[عثمان]] خواستند وی را [[فرماندار کوفه]] گرداند<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۱۲۴.</ref>. عثمان تحت فشار [[کوفیان]]، [[ولایت]] ابوموسی را بر کوفه تأیید کرد. پیش از این، [[عایشه]] از عثمان خواسته بود ابوموسی اشعری را به ولایت بگمارد. مضمون اصلی درخواست عایشه برای ولایت افرادی مانند [[عمرو عاص]] و ابوموسی اشعری، شکستن انحصار [[امویان]] در [[فرمانروایی]] بر [[سرزمین‌های اسلامی]] بود<ref>مادلونگ، ص۱۴۵.</ref>. ابوموسی با اینکه از سوی ناراضیان [[انتخاب]] شده بود، اما در جریان [[قتل عثمان]] با آنان [[همراهی]] نکرد. وی قتل عثمان را [[گمراهی]] می‌دانست که برای [[امت]] ثمره‌ای جز [[خون]] نخواهد داشت<ref>ابن شبه، ج۴، ص۱۲۴۲.</ref><ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومنیب کلبی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۵۳۳-۵۳۸.</ref> | ||
| | |||
او در دوران [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} نیز از طرف آن حضرت [[زمامدار]] [[کوفه]] بود لکن با آن حضرت به [[شایستگی]] [[رفتار]] نکرد و در واقعۀ [[جنگ جمل]]، [[مردم]] را از کمک به امیرالمؤمنین {{ع}} باز می‌داشت<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۱۸۲؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۵، ص۳۰۷؛ موسوعة طبقات الفقهاء، شیخ جعفر سبحانی، ج۱، ص۱۸۲.</ref><ref>[[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۰۷؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۸۲۶.</ref> | |||
| | |||
| | == تعیین [[تاریخ]] [[اسلامی]] == | ||
| | قبل از ظهور [[اسلام]]، [[عرب]] هر پیشامد بزرگی را که اتفاق می‌افتاد مبدأ [[تاریخ]] کارهای خود قرار می‌داد؛ مثلاً مدتی [[بنای کعبه]] را [[تاریخ]] قرار داده بودند، وقتی که ماجرای [[اصحاب فیل]] پیش آمد، آن را مبدأ [[تاریخ]] خود دانستند و سپس مردن [[ولید بن مغیره]] که یکی از [[دانشمندان]] [[عرب]] بود، مبدأ [[تاریخ]] قرار داده شد. با توجه به این [[هرج و مرج]]، [[تاریخ]] اتفاق افتادن بسیاری از وقایع مشخص نبود و در [[عهد پیامبر]] هم برای هر سالی نامی می‌گذاشتند؛ مانند: سنة الاذن، سنة الامر، سنة التمحیص و... . | ||
| | |||
در سال هفدهم [[هجرت]] که [[ابوموسی]] از طرف [[عمر]] ([[خلیفه دوم]]) [[حاکم]] [[یمن]] بود، به [[خلیفه]] نوشت: بعضی [[دستورها]] که از طرف [[خلیفه]] به ما می‌رسد، مثلاً به [[تاریخ]] [[ماه شعبان]] است و معلوم نیست [[ماه شعبان]] کدام سال است و اگر [[تاریخی]] وضع گردد بسیاری از [[مشکلات]] برطرف خواهد شد. به همین منظور [[عمر]] گروهی را تعیین کرد و آنها در این باره [[مشورت]] کردند. بعضی [[تاریخ]] [[روم]] و عده‌ای [[تاریخ]] [[ایرانیان]] را پیشنهاد کردند اما پذیرفته نشد. | |||
سپس قرار شد یکی از چهار روز مهمی که در [[زندگی پیامبر اسلام]] {{صل}} پیش آمده (ولادت، [[بعثت]]، [[هجرت]] و [[رحلت]]) مبدأ [[تاریخ]] قرار گیرد. چون [[تاریخ]] ولادت کاملاً مشخص نبود و [[بعثت]] هم روزگار [[کفر]] و [[شرک]] را در نظر جلوه‌گر می‌ساخت و [[رحلت]] هم یادآور [[مصیبت]] بود، بنابراین با پیشنهاد [[امام علی]] {{ع}}، [[هجرت پیامبر اکرم]] {{صل}} مبدأ [[تاریخ اسلام]] قرار گرفت<ref>التنبیه والاشراف، مسعودی، ص۲۵۲؛ ریحانة الادب، مدرس تبریزی، ج۱، ص۱۳۲.</ref>. همچنین آنها می‌خواستند اول [[ماه مبارک رمضان]] را آغاز سال قرار دهند ولی اول [[محرم]] تعیین شد<ref>تاریخ خلیفة بن خیاط، ابن خیاط، ص۲۵.</ref><ref>[[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۱۱؛ [[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومنیب کلبی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۵۳۳-۵۳۸.</ref> | |||
== [[ابوموسی]] و [[خلافت علی]] {{ع}} == | |||
هنگامی که [[عثمان]] کشته شد و [[مردم]] با [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[بیعت]] کردند، [[ابوموسی]] [[حاکم کوفه]] بود. وقتی خبر [[بیعت کردن]] [[مردم]] با [[علی]] {{ع}} به [[کوفه]] رسید، [[مردم]] [[فکر]] می‌کردند [[ابوموسی]] برای [[علی]] {{ع}} از [[مردم]] [[بیعت]] می‌گیرد، اما او کاری نکرد، زیرا او هم مانند بسیاری از [[مردم]] [[دنیا]] [[دوست]] از [[خلافت علی]] {{ع}} بیمناک بود. | |||
چند روز گذشت و روزی که [[مسجد کوفه]] پر از جمعیت بود [[مردم]] به وی [[اعتراض]] کردند که چرا در گرفتن [[بیعت]] کوتاهی می‌کند؟ [[ابوموسی]] گفت: «شاید خبر دیگری برسد». [[هاشم بن عتبة بن ابی وقاص]] بلند شد و گفت: «ابوموسی! چه انتظاری داری؟! آیا می‌ترسی [[عثمان]] سر از [[خاک]] بردارد و از تو [[گله]] کند که چرا [[بیعت]] مرا گذاشتی و با [[علی]] [[بیعت]] نمودی!» سپس رو به جمعیت نمود و گفت: «دست راست من، دست [[علی]] و دست چپم دست من است؛» آن‌گاه دست چپ را به دست راست خود زد و گفت: «هان! من با [[علی]] [[بیعت]] کردم». | |||
[[ابوموسی]] که وضع را چنین دید برخاست و از [[مردم]] برای [[علی]] {{ع}} [[بیعت]] گرفت. [[ابن ابی الحدید]] [[نقل]] می‌کند که [[ابوموسی]] همواره به [[مردم کوفه]] می‌گفت: [[علی بن ابی طالب]] [[پیشوایی]] است بر [[حق]] و [[بیعت]] با او هم صحیح است جز آنکه [[جنگیدن]] او با [[اهل]] [[قبله]] جایز نیست. این سخن به [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} رسید و حضرت در پاسخ او [[نامه]] زیر را به [[کوفه]] فرستاد<ref>[[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۱۴.</ref>. | |||
== ماجرای [[حکمیت]] == | |||
یکی از نافرجامی‌های ابوموسی اشعری [[خیانت]] او در امر [[حکمیت]] بود به طوری که مورد [[نفرین]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} قرار گرفت. شرح ماجرا به اختصار از این قرار است: [[توطئه]] [[قرآن به نیزه کردن]] [[معاویه]] و [[عمرو بن عاص]] و پیشنهاد [[حکمیت]] از سوی آنان، باعث [[فریب]] عده‌ای از [[یاران امام]] {{ع}} شد و حضرت مجبور به [[پذیرش]] [[حکمت]] گردید و چون این گروه [[نادان]] در تعیین فردی برای [[حکمیت]] از [[سپاه]] [[حضرت علی]] {{ع}} به [[مخالفت]] برخاسته و در نتیجه [[اختلاف]] میان صفوف [[سپاه]] افتاد. [[امام]] {{ع}} می‌خواست [[مالک اشتر]] یا [[ابن عباس]] را تعیین نماید ولی [[اشعث بن قیس]] و طرفداران او و [[قاریان]] [[قرآن]]، ابوموسی اشعری را تعیین کردند<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۳؛ [[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۱۸.</ref>. | |||
=== [[ابوموسی]] و [[عمرو عاص]] در دومة الجندل === | |||
[[ابوموسی]] از یکی از روستاهای [[شام]] به [[صفین]] احضار شد و آماده رفتن به دومة الجندل گردید. [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} چهارصد نفر را به [[همراهی]] [[شریح]] و [[ابن عباس]]، [[معاویه]] نیز چهارصد نفر را برای حضور در مجلس فرستاد. [[شریح]] و [[ابن‌عباس]] و دیگران سفارش‌های لازم را به [[ابوموسی]] نموده و او را از [[مکر]] و [[حیله]] [[عمرو عاص]] باخبر نمودند. | |||
هنگامی که [[ابوموسی]] عازم دومة الجندل گردید، [[امیرالمؤمنین]] به او این گونه سفارش فرمود: {{متن حدیث|احْكُمْ بِكِتَابِ اللَّهِ وَ لَا تُجَاوِزْهُ}}؛ به [[کتاب خدا]] [[حکم]] کن و از آن [[تجاوز]] منما. همین که [[ابوموسی]] چند قدمی دور شد، حضرت فرمود: «او را فریب‌خورده می‌بینم». [[مردم]] گفتند: شما که می‌دانید [[فریب]] می‌خورد چرا او را می‌فرستید؟ [[امام]] {{ع}} فرمود: «اگر بنا بود [[خدا]] به علمش عمل کند به [[فرستادن پیامبران]] احتیاجی نبود»<ref>مناقب آل ابی‌طالب، ابن‌شهرآشوب، ج۲، ص۹۸.</ref><ref>[[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۱۸.</ref> | |||
}} | |||
< | هنگامی که [[ابوموسی]] و [[عمرو عاص]] در دومة الجندل حاضر شدند و بحث و [[گفتگو]] آغاز شد، [[عمرو عاص]] همواره به [[ابوموسی]] [[احترام]] می‌کرد و او را در صدر مجلس می‌نشاند و در [[نماز]] او را مقدم می‌داشت و با او به [[جماعت]] [[نماز]] می‌خواند. او را با عنوان «یا صاحب [[رسول الله]]» خطاب می‌کرد و به او می‌گفت: شما بیش از من [[خدمت]] [[پیامبر خدا]] را [[درک]] کرده‌ای و بزرگ‌تر از منی، [[شایسته]] نیست من قبل از شما صحبت کنم. آنقدر این گونه احترام‌های دروغین درباره او را روا داشت تا [[ابوموسی]] به [[پاکی]] [[نیت]] [[عمرو عاص]] [[اعتقاد]] پیدا کرد و [[تصور]] کرد [[عمروعاص]] جز [[اصلاح]] امور [[امت]] نظری ندارد. | ||
< | |||
[[ابوموسی]] به [[عبدالله بن عمر]] علاقه داشت، چون او هم داماد [[ابوموسی]] بود و هم مانند [[ابوموسی]] از [[جنگ]] کناره گرفته بود و نه با [[علی]] بود و نه با [[معاویه]] و مکرر می‌گفت: {{عربی|إِنِ استَطَعتُ لَاُحيِيَنَّ اسمَ عُمَرَ بنِ الخَطّابِ}}؛ اگر بتوانم نام [[عمر]] را زنده خواهم کرد. لذا موقعی که [[مذاکره]] شروع شد، [[ابوموسی]] به [[عمروعاص]] گفت: «آیا به کاری که [[صلاح]] [[امت]] در آن باشد و [[نیکان]] [[امت]] بپذیرند [[رضایت]] می‌دهی و آن اینکه [[خلافت]] را به [[عبدالله]] [[فرزند]] [[عمر]] واگذار کنیم؟» | |||
[[عمروعاص]] گفت: «چرا از [[معاویه]] [[غافل]] هستی! خوب است [[حکومت]] را به او واگذار کنیم». [[ابوموسی]] گفت: «نه، ممکن نیست به او واگذار کنم». | |||
[[عمروعاص]] گفت: «پس نتیجه [[عقیده]] خود را بیان کن تا ببینم چه چیزی در نظر داری!» [[ابوموسی]] گفت: «من [[عقیده]] دارم [[علی]] و [[معاویه]] را از این [[مقام]] کنار و کار [[خلافت]] را به [[شورا]] واگذار کنیم تا [[مسلمانان]] هر که را بخواهند [[انتخاب]] کنند». | |||
[[عمرو عاص]] گفت: «به [[خدا]] قسم، [[رأی]] همان [[رأی]] توست و باید همین را عملی نمایی». پس هر دو [[تصمیم]] گرفتند تا [[علی]] و [[معاویه]] را از [[حکومت]] برکنار کنند. اما [[عمروعاص]] برای اینکه بتواند [[ابوموسی]] را بفریبد، قبلاً به وی پیشنهاد کرده بود که بهتر است من و تو در محل خلوتی [[گفت‌وگو]] کنیم و پس از [[تصمیم‌گیری]]، آن را به [[مردم]] اطلاع دهیم، زیرا اگر [[مردم]] در کار ما دخالت کنند هیچ‌گاه به نتیجه نخواهند رسید. | |||
پس از [[تصمیم‌گیری]] آنها نزد [[مردم]] آمدند و [[ابوموسی]] به خاطر تعارف‌های [[عمروعاص]] که حتماً او باید اول سخن بگوید، برخاست و پس از [[حمد]] و ثنای [[پروردگار]] گفت: «من و [[عمروعاص]] بر یک موضوع توافق نموده و امیدواریم که [[خدا]] به این وسیله کار [[امت]] را [[اصلاح]] کند». [[عمروعاص]] هم او را [[تصدیق]] نمود و پیشنهاد کرد [[تصمیم]] خود را عملی کند. | |||
همین که [[ابوموسی]] خواست سخن بگوید، [[ابن‌عباس]] فریاد زد: «ای [[ابوموسی]]! هشیار باش، [[گمان]] می‌کنم [[عمروعاص]] تو را [[فریب]] داده است؛ اگر هر دو نفر شما بر یک امر توافق کرده‌اید بگذار [[عمروعاص]] مطلب را بگوید و سپس تو هم [[امضا]] کن، زیرا او مردی است حیله‌گر و مطمئن نیستم که با تو موافقت نموده باشد و [[یقین]] دارم پس از آنکه کارت را انجام دهی برخلاف تو سخن خواهد گفت». | |||
اما [[ابوموسی]] که کاملاً به [[عمروعاص]] [[اطمینان]] داشت و فریفته سخنان او شده بود، گفت: «نه، حرف تمام است». لذا شروع به سخن نمود و پس از [[حمد]] و ثنای [[پروردگار]]، گفت: «مردم! هرچه در کار این [[امت]] دقیق شده و نظر کردیم بهتر از این به نظر نرسید که [[علی]] و [[معاویه]] را از [[مقام خلافت]] برکنار نموده و [[انتخاب خلیفه]] را به [[شورا]] واگذار کینم؛ اینک من [[علی]] و [[معاویه]] را از [[خلافت]] برکنار می‌کنم؛ اکنون هر که را می‌خواهید به عنوان [[خلیفه]] [[انتخاب]] کنید». | |||
پس [[عمروعاص]] برخاست و پس از [[حمد]] [[پروردگار]]، گفت: «همان طور که شنیدید این شخص، [[امیر]] و [[زمامدار]] خود را برکنار کرد، من هم [[علی]] را برکنار می‌کنم و [[معاویه]] را به [[خلافت]] بر می‌گزینم، زیرا [[خون‌خواه]] [[عثمان]] و سزاوارترین افراد به این [[مقام]] است». | |||
در این هنگام [[ابوموسی]] به [[عمروعاص]] گفت: «خدا تو را [[خوار]] سازد! [[مکر]] نمودی و [[فاسق]] شدی. تو همانند سگی هستی که اگر به او رو کنند حمله می‌کند و اگر پشت کنند نیز حمله می‌کند». [[عمروعاص]] گفت: «تو نیز همانند الاغی هستی که کتاب‌هایی بارش باشد»<ref>[[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۲۴؛ [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۳۴-۱۳۶؛ [[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومنیب کلبی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۵۳۳-۵۳۸؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۸۲۶.</ref>. | |||
== [[ابوموسی]] و [[معاویه]] == | |||
[[معاویه]] برای [[ابوموسی]] نامهای بدین مضمون نوشت: «عمروعاص با شرایطی با من [[بیعت]] کرد؛ به [[خدا]] [[سوگند]]، اگر تو هم با همان شرایط با من [[بیعت]] کنی [[حکومت بصره]] را به یکی از فرزندانت می‌دهم و دیگری را [[حاکم کوفه]] قرار می‌دهم و همه درها به روی تو باز خواهد بود و تمام حاجت‌های تو را برآورده می‌سازم. من با خط خود [[نامه]] را نوشتم پس تو هم با دست خود جواب مرا بنویس». | |||
[[ابوموسی]] می‌گوید: [[نوشتن]] را پس از [[وفات رسول خدا]] آموختم. لذا با خطی به شکل عقرب جواب او را چنین نوشتم: «درباره [[امت]] [[محمد]] برای من مطالبی نوشتی و مرا به آنچه گفته‌ای احتیاجی نیست». اما چون [[معاویه]] [[خلیفه]] شد، نزد او رفتم و همان‌طور که گفته بود هیچ دری به روی من بسته نبود و همه احتیاج‌هایم را برطرف ساخت<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۴، ص۱۱۱-۱۱۳.</ref><ref>[[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۲۵؛ [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۳۶-۱۳۷؛ [[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومنیب کلبی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۵۳۳-۵۳۸.</ref> | |||
[[ | |||
== | == سرانجام [[ابوموسی]] == | ||
[[ | ابوموسی هنگام مرگ [[وصیت]] کرد برای [[تشیع]] جنازه، کسی را خبر نکنند و پشت جنازه وی، صدایی بلند نشود و آتشی روشن نگردد. وی از جامه‌دریدن، چهره خراشیدن و بلند [[گریستن]] [[نهی]] کرد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۶.</ref>. | ||
در | در محل و [[زمان]] مرگ وی [[اختلاف]] است، مرگ وی در سال ۴۲، ۴۴<ref>بلاذری، انساب، ج۱، ص۲۲۹.</ref>، ۵۰، ۵۱<ref>خلیفة بن خیاط، الطبقات، ص۱۲۶.</ref> و ۵۲<ref>طبری، ج۵، ص۲۴۰.</ref> گفته شده است<ref>ابن سعد، ج۴، ص۸۷؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۳۲۷؛ ابن اثیر، ج۶، ص۳۰۰.</ref>. | ||
[[تاریخ]] وفات‌های پنجاه به بعد، احتمالا با مسئله دیگری که مربوط به تعداد اشعریانی است که [[خدمت]] [[رسول خدا]] {{صل}} در سال هفتم آمدند، آمیخته شده است. پذیرش [[وفات]] وی در سال پنجاه و تاریخ‌های پس از آن، موجب خدشه‌دار شدن گزارش‌های مربوط به [[اسلام]] وی در [[مکه]] می‌شود. بنابراین، برای جمع میان گزارش‌ها، سال ۴۲ تا ۴۴ می‌تواند [[زمان]] مناسب [[مرگ]] وی به شمار آید. برخی محل مرگ وی را در مکه و برخی در [[کوفه]] در [[خانه]] خودش که کنار [[مسجد]] بود نوشته‌اند<ref>ابن عبد البر، ج۴، ص۳۲۷.</ref>. اینکه [[زیاد بن ابیه]] [[وصیت]] کرد کنار ابوموسی اشعری [[دفن]] شود، نشان می‌دهد [[قبر]] وی در کوفه بوده است<ref>بلاذری، انساب، ج۵، ص۲۸۹.</ref>. | |||
گفته شده است وی هنگام مرگ ۶۳ سال داشت<ref>ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۰۴.</ref>. باید توجه داشت که عدد کلیشه‌ای ۶۳، برای سن افراد بسیاری به کار می‌رود<ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومنیب کلبی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۵۳۳-۵۳۸؛ [[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۲۵؛ [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref>. | |||
== مشایخ در روایت == | |||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[عامر بن قیس بن سلیم بن حضار بن حرب]] مشهور به [[أبو بردة بن قیس]] | |||
* [[أبی بن کعب بن قیس بن عبید بن زید]] مشهور به [[أبی بن کعب الأنصاری]] | |||
* [[أسماء بنت عمیس بن النعمان بن کعب بن مالک]] مشهور به [[أسماء بنت عمیس الخثعمیة]] | |||
* [[أنس بن مالک بن النضر بن ضمضم بن زید]] مشهور به [[أنس بن مالک الأنصاری]] | |||
* [[ولید بن عقبة بن أبان بن أبی عمرو بن أمیة]] مشهور به [[الولید بن عقبة القرشی]] | |||
* [[جعفر بن أبی طالب بن عبد المطلب بن هاشم]] مشهور به [[جعفر بن أبی طالب القرشی]] | |||
* [[حذیفة بن حسیل بن جابر بن أسید بن عمرو]] مشهور به [[حذیفة بن الیمان العبسی]] | |||
* [[سعد بن مالک بن وهیب بن عبد مناف بن زهرة]] مشهور به [[سعد بن أبی وقاص الزهری]] | |||
* [[سعد بن مالک بن سنان بن عبید بن ثعلبة]] مشهور به [[أبو سعید الخدری]] | |||
* [[عائشة بنت عبد الله بن عثمان بن عامر]] مشهور به [[عائشة بنت أبی بکر الصدیق]] | |||
* [[عبد الرحمن بن صخر]] مشهور به [[أبو هریرة الدوسی]] | |||
* [[عبد الله بن مسعود بن حبیب بن شمخ]] مشهور به [[عبد الله بن مسعود]] | |||
* [[علی بن أبی طالب بن عبد المطلب بن هاشم]] مشهور به [[علی بن ابی طالب]] | |||
* [[عمار بن یاسر بن عامر بن مالک بن کنانة]] مشهور به [[عمار بن یاسر العنسی]] | |||
* [[عمر بن الخطاب بن نفیل بن عبد العزی]] مشهور به [[عمر بن الخطاب العدوی]] | |||
* [[عوف بن مالک بن أبی عوف]] مشهور به [[عوف بن مالک الأشجعی]] | |||
* [[معاذ بن جبل بن عمرو بن أوس بن عائذ]] مشهور به [[معاذ بن جبل الأنصاری]] | |||
* [[معاویة بن صخر بن حرب بن أمیة بن عبد شمس]] مشهور به [[معاویة بن أبی سفیان الأموی]] | |||
* [[علی بن محمد بن الحسین]] مشهور به [[علی بن محمد الفارسی]]<ref>[http://hadith.islam-db.com/narrators/5021/%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%86-%D9%82%D9%8A%D8%B3-%D8%A8%D9%86-%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%85-%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%A8%D9%83%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B0%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A8%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%AC%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B4%D8%B9%D8%B1 موسوعة الحدیث]</ref> | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== | == روایت‌کنندگان از او == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[أبو بردة]] مشهور به [[أبو بردة الظفری]] | |||
*[[عامر بن قیس بن سلیم بن حضار بن حرب]] مشهور به [[أبو بردة بن قیس]] | * [[عامر بن قیس بن سلیم بن حضار بن حرب]] مشهور به [[أبو بردة بن قیس]] | ||
*[[ | * [[عمرو بن عبد الله بن قیس بن سلیم بن حضار]] مشهور به [[أبو بکر بن أبی موسی الأشعری]] | ||
*[[ | * [[أبو بکر بن عمارة بن رویبة]] مشهور به [[أبو بکر بن عمارة بن روبیة]] | ||
*[[ | * [[أبو عائشة]] مشهور به [[أبو عائشة القرشی]] | ||
*[[ | * [[أبو علی]] مشهور به [[أبو علی الکاهلی]] | ||
*[[ | * [[براء بن قیس]] مشهور به [[البراء بن قیس السکونی]] | ||
*[[ | * [[أبو کنانة]] مشهور به [[أبو کنانة القرشی]] | ||
*[[ | * [[عبد الله بن عمرو]] مشهور به [[عبد الله بن عمرو العجلی]] | ||
*[[ | * [[مصدع]] مشهور به [[مصدع الأسلمی]] | ||
*[[ | * [[أسامة بن شریک]] مشهور به [[أسامة بن شریک الذبیانی]] | ||
*[[ | * [[أسید بن المتشمس بن معاویة]] مشهور به [[أسید بن المتشمس التمیمی]] | ||
*[[عبد الله | * [[أم عبد الله بنت أبی دومة]] مشهور به [[أم عبد الله بنت أبی دومة]] | ||
*[[ | * [[أم مزیدة بن جابر]] مشهور به [[أم مزیدة بن جابر العبدی]] | ||
*[[ | * [[أنس بن مالک بن النضر بن ضمضم بن زید]] مشهور به [[أنس بن مالک الأنصاری]] | ||
*[[ | * [[إبراهیم بن عبد الله بن قیس بن سلیم]] مشهور به [[إبراهیم بن أبی موسی الأشعری]] | ||
*[[ | * [[أسود بن یزید بن قیس بن عبد الله بن علقمة]] مشهور به [[الأسود بن یزید النخعی]] | ||
*[[ | * [[بشر بن المعلی بن حنش بن حارثة بن معاویة]] مشهور به [[الجارود بن العلاء العبدی]] | ||
*[[ | * [[حسن بن یسار]] مشهور به [[الحسن البصری]] | ||
* [[ضحاک بن عبد الرحمن بن عرزب]] مشهور به [[الضحاک بن عبد الرحمن الأشعری]] | |||
{{پایان | * [[ضحاک بن قیس بن معاویة بن حصین بن عمیر]] مشهور به [[الأحنف بن قیس التمیمی]] | ||
* [[قاسم بن عاصم]] مشهور به [[القاسم بن عاصم التمیمی]] | |||
* [[قاسم بن مخیمرة]] مشهور به [[القاسم بن مخیمرة الهمدانی]] | |||
* [[مطلب بن عبد الله بن حنطب بن الحارث]] مشهور به [[المطلب بن عبد الله المخزومی]] | |||
* [[منذر بن مالک بن قطعة]] مشهور به [[المنذر بن مالک العوفی]] | |||
* [[برید بن مالک بن ربیعة]] مشهور به [[برید بن أبی مریم السلولی]] | |||
* [[برید بن عبد الله بن أبی بردة]] مشهور به [[برید بن عبد الله الأشعری]] | |||
* [[عامر بن الحصیب بن عبد الله بن الحارث]] مشهور به [[بریدة بن الحصیب الأسلمی]] | |||
* [[بسر بن سعید]] مشهور به [[بسر بن سعید الحضرمی]] | |||
* [[بکر بن عبد الله بن عمرو بن هلال]] مشهور به [[بکر بن عبد الله المزنی]] | |||
* [[ثابت بن قیس بن منقع]] مشهور به [[ثابت بن قیس النخعی]] | |||
* [[حریث بن عمرو بن عثمان]] مشهور به [[حریث بن عمرو المخزومی]] | |||
* [[حصین بن جندب بن عمرو بن الحارث بن وحشی]] مشهور به [[الحصین بن جندب المذحجی]] | |||
* [[حطان بن عبد الله]] مشهور به [[حطان بن عبد الله البصری]] | |||
* [[حمید بن عبد الرحمن]] مشهور به [[حمید بن عبد الرحمن الحمیری]] | |||
* [[حمید بن عبد الرحمن بن عوف]] مشهور به [[حمید بن عبد الرحمن الزهری]] | |||
* [[حمید بن هلال بن هبیرة]] مشهور به [[حمید بن هلال العدوی]] | |||
* [[خالد بن دریک]] مشهور به [[خالد بن دریک الشامی]] | |||
* [[ربعی بن حراش بن جحش بن عمرو بن عبد الله]] مشهور به [[ربعی بن حراش العبسی]] | |||
* [[رفیع بن مهران]] مشهور به [[أبو العالیة الریاحی]] | |||
* [[زهدم بن مضرب]] مشهور به [[زهدم بن مضرب الأزدی]] | |||
* [[زید بن أسلم]] مشهور به [[زید بن أسلم القرشی]] | |||
* [[زید بن وهب]] مشهور به [[زید بن وهب الجهنی]] | |||
* [[زید]] مشهور به [[زید البکری]] | |||
* [[سعد بن مالک بن سنان بن عبید بن ثعلبة]] مشهور به [[أبو سعید الخدری]] | |||
* [[سعید بن عامر بن عبد الله بن قیس بن سلیم]] مشهور به [[سعید بن أبی بردة الأشعری]] | |||
* [[سعید بن أبی هند]] مشهور به [[سعید بن أبی هند الفزاری]] | |||
* [[سعید بن العاص بن سعید بن العاص بن أمیة]] مشهور به [[سعید بن العاص الأموی]] | |||
* [[سعید بن المسیب بن حزن بن أبی وهب بن عمرو]] مشهور به [[سعید بن المسیب القرشی]] | |||
* [[سعید بن جبیر بن هشام]] مشهور به [[سعید بن جبیر الأسدی]] | |||
* [[سعید بن علاقة]] مشهور به [[سعید بن علاقة الهاشمی]] | |||
* [[سعید بن فیروز]] مشهور به [[سعید بن أبی عمران الطائی]] | |||
* [[سفیان بن عیینة بن میمون]] مشهور به [[سفیان بن عیینة الهلالی]] | |||
* [[سلیمان بن بریدة بن الحصیب بن عبد الله]] مشهور به [[سلیمان بن بریدة الأسلمی]] | |||
* [[سلیمان بن مهران]] مشهور به [[سلیمان بن مهران الأعمش]] | |||
* [[سهم بن منجاب بن راشد]] مشهور به [[سهم بن منجاب الضبی]] | |||
* [[سوید بن الحارث]] مشهور به [[سوید بن الحارث المرادی]] | |||
* [[شقیق بن سلمة]] مشهور به [[شقیق بن سلمة الأسدی]] | |||
* [[صدی بن عجلان بن وهب بن عمرو بن عامر]] مشهور به [[صدی بن عجلان الباهلی]] | |||
* [[صفوان بن محرز بن زیاد]] مشهور به [[صفوان بن محرز المازنی]] | |||
* [[طارق بن شهاب بن عبد شمس بن سلمة بن هلال]] مشهور به [[طارق بن شهاب البجلی]] | |||
* [[طاوس بن کیسان]] مشهور به [[طاوس بن کیسان الیمانی]] | |||
* [[طریف بن مجالد]] مشهور به [[طریف بن مجالد السلی]] | |||
* [[ظالم بن عمرو بن سفیان بن جندل بن یعمر]] مشهور به [[أبو الأسود الدؤلی]] | |||
* [[عائذ الله بن عبد الله بن عمرو]] مشهور به [[أبو إدریس الخولانی]] | |||
* [[عامر بن أسامة بن عمیر بن عامر بن الأقیشر]] مشهور به [[أبو الملیح بن أسامة الهذلی]] | |||
* [[عامر بن شراحیل]] مشهور به [[عامر الشعبی]] | |||
* [[عامر بن عبد الله بن قیس بن سلیم بن حضار]] مشهور به [[أبو بردة بن أبی موسی الأشعری]] | |||
* [[عامر بن عبد الله بن مسعود بن حبیب]] مشهور به [[أبو عبیدة بن عبد الله الهذلی]] | |||
* [[عبادة بن نسی]] مشهور به [[عبادة بن نسی الکندی]] | |||
* [[عبد الرحمن بن عبد بن عبد الله]] مشهور به [[عبد الرحمن بن عبد الجدلی]] | |||
* [[عبد الرحمن بن سعد بن مالک بن سنان]] مشهور به [[عبد الرحمن بن أبی سعید الخدری]] | |||
* [[عبد الرحمن بن یسار]] مشهور به [[عبد الرحمن بن أبی لیلی الأنصاری]] | |||
* [[عبد الرحمن بن أبی نعم]] مشهور به [[عبد الرحمن بن أبی نعم البجلی]] | |||
* [[عبد الرحمن بن ثابت بن ثوبان]] مشهور به [[عبد الرحمن بن ثابت العنسی]] | |||
* [[عبد الرحمن بن صخر]] مشهور به [[أبو هریرة الدوسی]] | |||
* [[عبد الرحمن بن عرزب]] مشهور به [[عبد الرحمن بن عرزب الأشعری]] | |||
* [[عبد الرحمن بن غنم]] مشهور به [[عبد الرحمن بن غنم الأشعری]] | |||
* [[عبد الرحمن بن مل بن عمرو بن عدی بن وهب]] مشهور به [[أبو عثمان النهدی]] | |||
* [[عبد الرحمن بن نافع بن عبد الحارث]] مشهور به [[عبد الرحمن بن نافع الخزاعی]] | |||
* [[عبد الرحمن بن یزید بن قیس بن عبد الله]] مشهور به [[عبد الرحمن بن یزید النخعی]] | |||
* [[عبد الله]] مشهور به [[عبد الله الهمدانی]] | |||
* [[عبد الله بن میمون]] مشهور به [[عبد الله بن أبی سلمة الماجشون]] | |||
* [[عبد الله بن بریدة بن الحصیب بن عبد الله]] مشهور به [[عبد الله بن بریدة الأسلمی]] | |||
* [[عبد الله بن حبیب بن ربیعة]] مشهور به [[عبد الله بن حبیب السلمی]] | |||
* [[عبد الله بن حنطب بن الحارث بن عبید]] مشهور به [[عبد الله بن حنطب القرشی]] | |||
* [[عبد الله بن زید بن عمرو بن ناتل بن مالک]] مشهور به [[عبد الله بن زید الجرمی]] | |||
* [[عبد الله بن سخبرة]] مشهور به [[عبد الله بن سخبرة الأزدی]] | |||
* [[عبد الله بن سعید بن أبی هند]] مشهور به [[عبد الله بن سعید الفزاری]] | |||
* [[عبد الله بن عباس بن عبد المطلب بن هاشم]] مشهور به [[عبد الله بن العباس القرشی]] | |||
* [[عبد الله بن عبد الرحمن بن عوف بن عبد عوف]] مشهور به [[أبو سلمة بن عبد الرحمن الزهری]] | |||
* [[عبد الله بن عمر بن الخطاب بن نفیل]] مشهور به [[عبد الله بن عمر العدوی]] | |||
* [[عبد الله بن مسعود بن حبیب بن شمخ]] مشهور به [[عبد الله بن مسعود]] | |||
* [[عبد الملک بن حبیب]] مشهور به [[عبد الملک بن حبیب الأسدی]] | |||
* [[عبد الملک بن عمیر بن سوید بن حارثة]] مشهور به [[عبد الملک بن عمیر اللخمی]] | |||
* [[عبید بن حنین]] مشهور به [[عبید بن حنین الطائی]] | |||
* [[عبید بن عمیر بن قتادة بن سعد بن عامر]] مشهور به [[عبید بن عمیر الجندعی]] | |||
* [[عبیدة بن عمرو]] مشهور به [[عبیدة بن عمرو السلمانی]] | |||
* [[عروة بن عبد الله بن قشیر]] مشهور به [[عروة بن عبد الله الجعفی]] | |||
* [[عطاء بن أسلم]] مشهور به [[عطاء بن أبی رباح القرشی]] | |||
* [[عقبة بن عامر بن عبس بن عمرو بن عدی]] مشهور به [[عقبة بن عامر الجهنی]] | |||
* [[علقمة بن قیس بن عبد الله بن مالک]] مشهور به [[علقمة بن قیس النخعی]] | |||
* [[علی بن زید بن عبد الله بن زهیر]] مشهور به [[علی بن زید القرشی]] | |||
* [[عمار بن یاسر بن عامر بن مالک بن کنانة]] مشهور به [[عمار بن یاسر العنسی]] | |||
* [[عمارة]] مشهور به [[عمارة القرشی]] | |||
* [[عمرو بن میسرة]] مشهور به [[عمرو بن أبی عمرو القرشی]] | |||
* [[عمرو بن جراد]] مشهور به [[عمرو بن جراد التمیمی]] | |||
* [[عمرو بن شعیب بن محمد بن عبد الله بن عمرو]] مشهور به [[عمرو بن شعیب القرشی]] | |||
* [[عمرو بن عبد الله بن عبید]] مشهور به [[أبو إسحاق السبیعی]] | |||
* [[عمرو بن مرة بن عبد الله بن طارق]] مشهور به [[عمرو بن مرة المرادی]] | |||
* [[عمرو بن معاویة بن زید]] مشهور به [[معاویة بن عمرو البصری]] | |||
* [[عوف بن مالک بن نضلة بن خدیج بن حبیب]] مشهور به [[عوف بن مالک الجشمی]] | |||
* [[عیاض بن عمرو]] مشهور به [[عیاض بن عمرو الأشعری]] | |||
* [[غنیم بن قیس]] مشهور به [[غنیم بن قیس الکعبی]] | |||
* [[قتادة بن دعامة بن قتادة بن عزیز بن عمرو]] مشهور به [[قتادة بن دعامة السدوسی]] | |||
* [[قرثع]] مشهور به [[قرثع الضبی]] | |||
* [[قسامة بن زهیر]] مشهور به [[قسامة بن زهیر المازنی]] | |||
* [[قطبة بن مالک]] مشهور به [[قطبة بن مالک الثعلبی]] | |||
* [[کردوس بن العباس]] مشهور به [[کردوس بن العباس التغلبی]] | |||
* [[کریب بن الحارث بن عبد الله بن قیس بن سلی]] مشهور به [[کریب بن الحارث الأشعری]] | |||
* [[کلیب بن شهاب بن المجنون]] مشهور به [[کلیب بن شهاب الجرمی]] | |||
* [[لاحق بن حمید بن سعید بن خالد بن کثیر]] مشهور به [[لاحق بن حمید السدوسی]] | |||
* [[مجاهد بن جبر]] مشهور به [[مجاهد بن جبر القرشی]] | |||
* [[محمد بن أبی أیوب]] مشهور به [[محمد بن أبی أیوب الثقفی]] | |||
* [[محمد بن سیرین]] مشهور به [[محمد بن سیرین الأنصاری]] | |||
* [[محمد بن کعب بن سلیم بن أسد بن عمرو]] مشهور به [[محمد بن کعب القرظی]] | |||
* [[مرة بن شراحیل]] مشهور به [[مرة الطیب]] | |||
* [[مسروق بن أوس بن مسروق]] مشهور به [[مسروق بن أوس التمیمی]] | |||
* [[معاویة بن صالح بن حدیر بن سعید]] مشهور به [[معاویة بن صالح الحضرمی]] | |||
* [[معبد بن سیرین]] مشهور به [[معبد بن سیرین الأنصاری]] | |||
* [[مکحول بن شهراب بن شاذل]] مشهور به [[مکحول بن أبی مسلم الشامی]] | |||
* [[موسی بن عبد الله بن قیس بن سلیم بن حضار]] مشهور به [[موسی بن أبی موسی الأشعری]] | |||
* [[میسرة]] مشهور به [[میسرة الکندی]] | |||
* [[نصر بن علقمة بن محفوظ بن علقمة]] مشهور به [[نصر بن علقمة الحضرمی]] | |||
* [[نفیع بن رافع]] مشهور به [[نفیع بن رافع المدنی]] | |||
* [[نمیر بن أوس]] مشهور به [[نمیر بن أوس الأشعری]] | |||
* [[هانئ بن نیار بن عقبة بن عبید بن عمرو]] مشهور به [[هانئ بن نیار البلوی]] | |||
* [[هزیل بن شرحبیل]] مشهور به [[هزیل بن شرحبیل الأودی]] | |||
* [[هصان بن کاهن]] مشهور به [[هصان بن کاهن العدوی]] | |||
* [[یزید بن أوس]] مشهور به [[یزید بن أوس الکوفی]] | |||
* [[یزید بن سفیان]] مشهور به [[یزید بن سفیان التمیمی]] | |||
* [[یزید]] مشهور به [[یزید مولی عقیل]] | |||
* [[یعقوب بن عبد الله بن سعد بن مالک بن هانئ.]] مشهور به [[یعقوب القمی]] | |||
* [[أبان بن عبد الله]] مشهور به [[أبان بن عبد الله الرقاشی]] | |||
* [[أسلم بن زرعة]] مشهور به [[أسلم بن زرعة الکلابی]] | |||
* [[أنس بن جندل]] مشهور به [[أنس بن جندل البصری]] | |||
* [[جابر]] مشهور به [[جابر الهجری]] | |||
* [[حممة]] مشهور به [[حممة الدوسی]] | |||
* [[طلحة بن الأعلم]] مشهور به [[طلحة بن الأعلم الحنفی]] | |||
* [[عبد الأعلی]] مشهور به [[عبد الأعلی النخعی]] | |||
* [[عبد الأعلی بن عبد الله بن قیس]] مشهور به [[عبد الأعلی بن عبد الله بن قیس]] | |||
* [[عبد الله بن أبی بردة بن أبی موسی]] مشهور به [[عبد الله بن أبی بردة الأشعری]] | |||
* [[عبد الله بن زبید بن الحارث]] مشهور به [[عبد الله بن زبید بن الیامی]] | |||
* [[عقیل]] مشهور به [[عقیل مولی ابن عباس]] | |||
* [[غنیم بن قیس]] مشهور به [[غنیم بن قیس التمیمی]] | |||
* [[محمد بن أبی أیوب]] مشهور به [[محمد بن أبی أیوب المخزومی]] | |||
* [[محمد بن نویرة]] مشهور به [[محمد بن نویرة]] | |||
* [[یزید بن حارث]] مشهور به [[یزید بن الحارث التغلبی]] | |||
* [[یزید بن المهلب بن ظالم بن سارق]] مشهور به [[یزید بن المهلب الأزدی]] | |||
* [[عبد الله بن الحارث]] مشهور به [[عبد الله بن الحارث]] | |||
* [[أبو الحجاج]] مشهور به [[أبو الحجاج]] | |||
* [[عبید بن رکانة]] مشهور به [[عبید بن رکانة]] | |||
* [[عمرو بن سفیان بن أبی البکرات]] مشهور به [[عمرو بن أبی البکرات]] | |||
* [[جعفر بن عبد الله بن قیس بن حضار]] مشهور به [[جعفر بن أبی موسی الأشعری]] | |||
* [[قرظة بن حسان]] مشهور به [[قرظة بن حسان]] | |||
* [[مشمس بن معاویة]] مشهور به [[المشمس بن معاویة]] | |||
* [[بردة بنت موسی بن نجیح]] مشهور به [[بردة بنت موسی الباهلیة]]<ref>[http://hadith.islam-db.com/narrators/5021/%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%86-%D9%82%D9%8A%D8%B3-%D8%A8%D9%86-%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%85-%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%A8%D9%83%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B0%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A8%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%AC%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B4%D8%B9%D8%B1 موسوعة الحدیث]</ref> | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[ابوعامر اشعری]] (عمو) | |||
* [[کارگزاران خلفا بر کوفه]] | |||
* [[کارگزاران امام علی]] | |||
* [[کارگزاران امام علی بر کوفه]] | |||
*[[ | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
*[[ | |||
*[[ | |||
*[[ | |||
{{پایان}} | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#[[پرونده:13681148.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین''']] | # [[پرونده:13681148.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین''']] | ||
# [[پرونده:1379452.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|'''اصحاب امام علی''']] | |||
# [[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[جواد نعمتی|نعمتی، جواد]]، [[ابوموسی اشعری (مقاله)|مقاله «ابوموسی اشعری»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳''']] | |||
# [[پرونده:IM009657.jpg|22px]] [[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|'''مقاله «ابوموسی اشعری»، دانشنامه سیره نبوی ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:کارگزاران حکومت امام علی]] | [[رده:کارگزاران حکومت امام علی]] | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
[[رده:اصحاب امام علی]] | |||
[[رده:مدخل نهج البلاغه]] | [[رده:مدخل نهج البلاغه]] | ||
[[رده:مدخل گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]] | [[رده:مدخل گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]] | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده: | [[رده:اشعر]] | ||