|
|
| (۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش غیرنهایی}} | | {{مدخل مرتبط |
| {{نبوت}}
| | | موضوع مرتبط = رزق |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | عنوان مدخل = رزق |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| | | مداخل مرتبط = [[رزق در قرآن]] - [[رزق در فقه اسلامی]] - [[رزق در فقه سیاسی]] - [[رزق در معارف دعا و زیارات]] - [[رزق در معارف و سیره سجادی]] - [[رزق در کلام اسلامی]] |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | پرسش مرتبط = |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[رزق در قرآن]] | [[رزق در حدیث]] | [[رزق در کلام اسلامی]]</div>
| | }} |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[رزق (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| ==مقدمه==
| |
| منظور از «رزق» [[پیامبر]] به چیزی اطلاق می‌شود، که «[[خداوند]] امکان و فرصتی فراهم ساخته که بتواند از آن نفعی ببرد، چه در [[دنیا]] و چه در [[آخرت]]. مادی و [[معنوی]]». لذا برخی در معنای رزق گفته‌اند: «آنچه از تلاش و کار، حاصل شده یا [[ذخیره]] می‌گردد، اگر برای [[بنده]] سود و [[منفعت]] داشته باشد و به‌واسطه [[مصرف]] آن در جهت [[مصالح]] و نیازهایش به فایده‌ای برسد، «رزق» نامیده می‌شود. ([[ابن خلدون]]، عبدالرحمان بن [[محمد]]، [[مقدمة]] [[ابن خلدون]]، بیروت، دار [[احیاء]] التراث العربی، بی‌تا، ص ۳۸۱.). و برخی رزق را، به معنای «[[نبوت]] و [[علم]]» گرفته: «زیرا در [[قرآن مجید]]، گذشته از معنای مشهور، به «[[نبوت]] و [[علم]]» نیز، «رزق» اطلاق شده؛ مانند: {{متن قرآن|يَا قَوْمِ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَرَزَقَنِي مِنْهُ رِزْقًا حَسَنًا}}<ref>«گفت: ای قوم من! به من بگویید که اگر برهانی از پروردگار خود داشته باشم و او نیز از نزد خویش به من روزی نیکویی ارزانی داشته باشد (شما چه خواهید کرد؟) و من در آنچه شما را از آن باز می‌دارم نمی‌خواهم با شما مخالفت کنم، تا آنجا که می‌توانم جز اصلاح نظری ندار» سوره هود، آیه ۸۸.</ref> ای [[قوم]] من! خبر دهید مرا اگر حجتی از پروردگارم با من است و او رزقی [[نیکو]] [[علم]] و [[نبوت]] را بر من عطا کرده است» (قرشی، قاموس [[قرآن]]، ج ۳ ص ۸۲.) و این معنا البته نه معنای لغوی، که [[فراگیری]] واژه رزق به همه داده‌های [[خداوند]] و از آن جمله [[نبوت]] است، و تنها شامل خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها و ملزومات [[معیشت]] نیست.
| |
| #{{متن قرآن|وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى * وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا نَحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى}}<ref>«و به آنچه با آن دسته‌هایی از آنان را بهره‌مند گردانده‌ایم چشم مدوز، آراستگی زندگی این جهان را (به آنان داده‌ایم) تا آنان را در آن بیازماییم و روزی پروردگارت بهتر و پایاتر است * و خانواده‌ات را به نماز فرمان ده و بر آن شکیب کن، ما از تو روزی نمی‌خواهیم که خود، تو را روزی می‌دهیم و سرانجام (نیک) برای پرهیزگاری است» سوره طه، آیه ۱۳۱-۱۳۲.</ref>
| |
| #{{متن قرآن|قُلْ أَرَأَيْتُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ لَكُمْ مِنْ رِزْقٍ فَجَعَلْتُمْ مِنْهُ حَرَامًا وَحَلَالًا قُلْ آللَّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ}}<ref>«بگو: مرا خبر دهید: آنچه را که خداوند از روزی برایتان فرو فرستاده است حلال و (برخی را) حرام گردانیده‌اید، آیا خداوند به شما اجازه داده است یا بر خداوند دروغ می‌بندید؟» سوره یونس، آیه ۵۹.</ref>
| |
| #{{متن قرآن|يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَيْنِ وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا * وَمَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ وَتَعْمَلْ صَالِحًا نُؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَيْنِ وَأَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًا كَرِيمًا}}<ref>«ای زنان پیامبر! هر یک از شما دست به زشتکاری آشکاری زند عذاب او دو چندان می‌گردد و این (کار) بر خداوند آسان است * و هر یک از شما که در برابر خداوند و فرستاده او فرمانبرداری کند و کاری شایسته انجام دهد پاداش او را دوبار می‌دهیم و برای او روزی ارجمندی آماده می‌داریم» سوره احزاب، آیه ۳۰-۳۱.</ref>
| |
| #{{متن قرآن|قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«بگو: بی‌گمان پروردگارم برای هر کس که بخواهد روزی را فراخ یا تنگ می‌گرداند اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره سبأ، آیه ۳۶.</ref>؛ {{متن قرآن|قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ}}<ref>«بگو: پروردگار من برای هر کس از بندگانش که بخواهد روزی را فراخ یا تنگ می‌گرداند و هر چیزی را هزینه کنید او جایگزین آن را می‌دهد؛ و او بهترین روزی‌دهندگان است» سوره سبأ، آیه ۳۹.</ref>
| |
| ==نکات==
| |
| در [[آیات]] فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
| |
| # [[پیامبر]] برخوردار از رزقی ویژه از جانب [[خدا]] و رزق ویژه [[خداوند]] به [[پیامبر]] پرتوی از [[ربوبیت]] او به آن [[حضرت]]: {{متن قرآن|وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى}}<ref>«و به آنچه با آن دسته‌هایی از آنان را بهره‌مند گردانده‌ایم چشم مدوز، آراستگی زندگی این جهان را (به آنان داده‌ایم) تا آنان را در آن بیازماییم و روزی پروردگارت بهتر و پایاتر است» سوره طه، آیه ۱۳۱.</ref>.
| |
| # [[برتری]] و دوام بیشتر روزی [[آخرتی]] [[پیامبر]] نسبت به امکانات دنیائی [[کافران]]: {{متن قرآن|وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى}}<ref>«و به آنچه با آن دسته‌هایی از آنان را بهره‌مند گردانده‌ایم چشم مدوز، آراستگی زندگی این جهان را (به آنان داده‌ایم) تا آنان را در آن بیازماییم و روزی پروردگارت بهتر و پایاتر است» سوره طه، آیه ۱۳۱.</ref>.
| |
| # [[خداوند]] روزی دهنده [[پیامبر]]: {{متن قرآن|نَحْنُ نَرْزُقُكُ}}<ref>«بگو: بیایید تا آنچه را خداوند بر شما حرام کرده است برایتان بخوانم: اینکه چیزی را شریک او نگیرید و به پدر و مادر نیکی کنید و فرزندانتان را از ناداری نکشید؛ ما به شما و آنان روزی می‌رسانیم؛ و زشتکاری‌های آشکار و پنهان نزدیک نشوید و آن کس را که خداوند (کشت» سوره انعام، آیه ۱۵۱.</ref>
| |
| # [[مشرکان]] مورد [[سرزنش]] [[الهی]] توسط [[پیامبر]] به علت [[حلال و حرام]] کردن رزق خود بدون اجازه: {{متن قرآن|قُلْ أَرَأَيْتُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ لَكُمْ مِنْ رِزْقٍ فَجَعَلْتُمْ مِنْهُ حَرَامًا وَحَلَالًا قُلْ آللَّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ}}<ref>«بگو: مرا خبر دهید: آنچه را که خداوند از روزی برایتان فرو فرستاده است حلال و (برخی را) حرام گردانیده‌اید، آیا خداوند به شما اجازه داده است یا بر خداوند دروغ می‌بندید؟» سوره یونس، آیه ۵۹.</ref>
| |
| #مهیا بودن رزق کریمانه برای [[زنان]] [[صالح]] [[پیامبر]] و فراهم شدن رزق کریمانه برای [[همسران]] [[مطیع]] و [[صالح]] [[پیامبر]]، در [[آخرت]]: {{متن قرآن|يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ}}<ref>«ای زنان پیامبر! هر یک از شما دست به زشتکاری آشکاری زند عذاب او دو چندان می‌گردد و این (کار) بر خداوند آسان است» سوره احزاب، آیه ۳۰.</ref>....{{متن قرآن|وَمَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ وَتَعْمَلْ صَالِحًا نُؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَيْنِ وَأَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًا كَرِيمًا}}<ref>«و هر یک از شما که در برابر خداوند و فرستاده او فرمانبرداری کند و کاری شایسته انجام دهد پاداش او را دوبار می‌دهیم و برای او روزی ارجمندی آماده می‌داریم» سوره احزاب، آیه ۳۱.</ref>
| |
| # [[پیامبر]] [[مأمور]] [[ابلاغ]] [[پیام]] [[خداوند]] به [[مردم]]، در باره منشأ قبض و بسط رزق [[بندگان]]: {{متن قرآن|قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ}}<ref>«بگو: بی‌گمان پروردگارم برای هر کس که بخواهد روزی را فراخ یا تنگ می‌گرداند اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره سبأ، آیه ۳۶.</ref>.... {{متن قرآن|قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ}}<ref>«بگو: پروردگار من برای هر کس از بندگانش که بخواهد روزی را فراخ یا تنگ می‌گرداند و هر چیزی را هزینه کنید او جایگزین آن را می‌دهد؛ و او بهترین روزی‌دهندگان است» سوره سبأ، آیه ۳۹.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۶۲۵.</ref>.
| |
|
| |
|
| == پرسش‌های وابسته == | | == مقدمه == |
| | واژه "رِزْق" اسم مصدر و به گفته برخی مفهومی شناخته شده و بی‌نیاز از تعریف است. <ref>المحیط فی اللغه، ج ۵، ص ۳۰۳؛ لسان العرب، ج ۱۰، ص ۱۱۵، "رزق".</ref> و به معنای مصدری نیز به کار می‌رود. مصدر این ماده به [[فتح]] راء است. <ref> لسان العرب، ج ۱۰، ص ۱۱۵، "رزق".</ref> |
| | |
| | معنای مصدری [[رزق]] [[عطا]] ([[بخشش]]) بوده <ref> لسان العرب، ج ۱۰، ص ۱۱۶. </ref> و قیود "مطابقت با احتیاج مرزوق"، "کثرت" و "جریان" در آن ملحوظ‌اند و با این قیود از مفاهیم دیگری همچون [[احسان]]، انعام، اعطاء، [[حظّ]]، نصیب و [[انفاق]] متمایز می‌گردد. <ref>التحقیق، ج ۴، ص ۱۰۲ـ۱۰۳، "رزق".</ref> برخی در تبیین تطوّر لغوی رزق گفته‌اند که ابتدا در آن مفهوم عطا لحاظ شده و به [[غذا]] اختصاص داشته، از این رو در مواردی به کار می‌رفته که دهنده رزق معلوم باشد. سپس این معنا گسترش یافته و در هر غذایی به کار رفته که به [[انسان]] می‌رسد، گرچه دهنده آن معلوم نباشد. پس از آن نیز توسعه سومی در معنا پدید آمده و به هر نفعی که به کسی برسد، هر چند غذا نباشد اطلاق شده است،<ref>المیزان، ج ۳، ص ۱۳۷. </ref> بنابراین می‌توان گفت رزق به معنای چیزی است که از آن بهره برده می‌شود <ref> الصحاح، ج ۴، ص ۱۴۸۱، "رزق".</ref> و مصادیق آن به طور کلی به دو گونه ظاهری مانند رزق ابدان و [[باطنی]] مانند [[علوم]] و [[معارف]] برای [[قلوب]] و [[نفوس]] قسمت می‌شوند<ref> لسان العرب، ج ۱۰، ص ۱۱۵، "رزق".</ref>.<ref>[[سید رضا اسحاق‌نیا تربتی|اسحاق‌نیا تربتی]] و [[سید مجتبی موسوی|موسوی]]؛ [[رزق (مقاله)|مقاله «رزق»]]؛ [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref> |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
| | {{مدخل وابسته}} |
| | * [[ارتزاق]] |
| | {{پایان مدخل وابسته}} |
|
| |
|
| ==منابع== | | == منابع == |
| # [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']] | | {{منابع}} |
| | # [[پرونده:000064.jpg|22px]] [[سید رضا اسحاق‌نیا تربتی|اسحاق‌نیا تربتی]] و [[سید مجتبی موسوی|موسوی]]؛ [[رزق (مقاله)|مقاله «رزق»]]؛ [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳''']] |
| | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
| ==پانویس== | | == پانویس == |
| {{یادآوری پانویس}} | | {{پانویس}} |
| {{پانویس2}}
| |
|
| |
|
| [[رده:رزق]] | | [[رده:اصطلاحات اسلامی]] |
| [[رده:مدخل]] | | [[رده:اصطلاحات قرآنی]] |
این مدخل زیرشاخهٔ بحث رزق است. رزق از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: رزق در قرآن - رزق در فقه اسلامی - رزق در فقه سیاسی - رزق در معارف دعا و زیارات - رزق در معارف و سیره سجادی - رزق در کلام اسلامی - پرسش مرتبط ندارد