المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز (کتاب) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۰۱
، ۲ آوریل ۲۰۲۴بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات مجموعه کتاب | |||
{{جعبه اطلاعات کتاب | | عنوان پیشین = | ||
| عنوان | | عنوان = المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز | ||
| عنوان اصلی | | عنوان پسین = | ||
| تصویر | | عنوان اصلی = | ||
| اندازه تصویر | | تصویر = 14000535.jpg | ||
| از مجموعه | | اندازه تصویر = 200px | ||
| زبان | | از مجموعه = | ||
|زبان اصلی | | زبان = عربی | ||
| نویسنده | | زبان اصلی = | ||
| نویسندگان | | نویسنده = [[ابن عطیه اندلسی]] | ||
| تحقیق یا تدوین | | نویسندگان = | ||
| زیر نظر | | تحقیق یا تدوین = | ||
| به کوشش | | زیر نظر = | ||
| مترجم | | به کوشش = | ||
| مترجمان | | مترجم = | ||
| ویراستار | | مترجمان = | ||
| ویراستاران | | ویراستار = | ||
| موضوع | | ویراستاران = | ||
| مذهب | | موضوع = | ||
| ناشر | | مذهب = | ||
| به همت | | ناشر = دار الکتب العلمیة | ||
| وابسته به | | به همت = | ||
| محل نشر | | وابسته به = | ||
| سال نشر | | محل نشر = بیروت، لبنان | ||
| تعداد جلد | | سال نشر = ۱۴۲۲ ق | ||
| | | تعداد جلد = ۶ | ||
| فهرست جلدها = | |||
| شابک = | |||
| شابک | | شماره ملی = | ||
| شماره ملی | |||
}} | }} | ||
'''المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز''' کتابی است به زبان عربی | '''المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز''' کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات [[آیات قرآن]] میباشد. این کتاب اثر [[ابومحمد عبدالحق بن غالب بن عبدالرحمن بن غالب محاربى]] مشهور به [[ابن عطیه اندلسی]] است و [[انتشارات دار الکتب العلمیه]] انتشار آن را به عهده داشته است.<ref name=p1>[http://lib.eshia.ir/41716/1/2 کتابخانه مدرسه فقاهت]</ref> | ||
== | == دربارهٔ کتاب == | ||
«المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز»، نام [[تفسیری]] کهن و گرانسنگ است که مؤلف آن یکی از مشاهیر بزرگ [[قرن ششم هجری]] به نام [[قاضی]] [[ابومحمد بن عبدالحق بن عطیه اندلسی]] و [[مالکی]] [[مذهب]] است که در خانوادهای از [[اهل]] [[علم]] و تحقیق در سال ۴۸۱ ق در غرناطه [[اندلس]] [[چشم]] به [[جهان]] گشود و پس از تحصیلات مقدماتی نزد اساتید بزرگ زمانش به تحصیل [[فقه]] و [[حدیث]] و تفسیر پرداخت و در علم نحو و [[بلاغت]] و [[تاریخ]] از سرشناسان این [[فنون]] به حساب آمد. او در [[طلب]] [[دانش]] با [[نشاط]] و [[جدیت]] تمام فنِّ [[علم تفسیر]] را بیش از دیگر فنون دنبال نمود بهگونهای که او را به عنوان «المفسرین» یاد نمودهاند. ابن فُرحون در کتاب «الدیباج المذهب»<ref>الدیباج المذهب، ص۱۷۴.</ref> درباره او مینویسد: {{عربی|"کان القاضی ابومحمد عبدالحق، فقیهاً عالماً بالتفسیر و الاحکام و الحدیث و الفقه و اللغه و الأدب"}} و [[ذهبی]] در کتاب [[سیر]] أعلام النبلاء<ref>سیر أعلام النبلاء، ج۱۹، ص۵۸۷.</ref> مینویسد: {{عربی|"الامام العلامه المفسرین ابومحمد عبدالحق کان اماماً فی الفقه و فی التفسیر و فی العربیه، قویّ المشارکه، ذکیّاً فظناً مُدرکاً، من اوعیه العلم"}}. آری، بزرگترین دلیل بر [[عظمت]] علمیاش، آثار [[علمی]] بر جای مانده او در [[شعر]] و [[ادب]]، بهویژه همین تفسیر گرانقدر اوست. ابن عطیه [[شاگردان]] نامداری را [[تربیت]] نموده که [[حافظ ابوبکر محمد بن اشبیلی]] و [[حافظ ابوالقاسم عبدالرحمن بن محمد]] معروف به [[ابن حبیش]] از آن جملهاند. | «المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز»، نام [[تفسیری]] کهن و گرانسنگ است که مؤلف آن یکی از مشاهیر بزرگ [[قرن ششم هجری]] به نام [[قاضی]] [[ابومحمد بن عبدالحق بن عطیه اندلسی]] و [[مالکی]] [[مذهب]] است که در خانوادهای از [[اهل]] [[علم]] و تحقیق در سال ۴۸۱ ق در غرناطه [[اندلس]] [[چشم]] به [[جهان]] گشود و پس از تحصیلات مقدماتی نزد اساتید بزرگ زمانش به تحصیل [[فقه]] و [[حدیث]] و تفسیر پرداخت و در علم نحو و [[بلاغت]] و [[تاریخ]] از سرشناسان این [[فنون]] به حساب آمد. او در [[طلب]] [[دانش]] با [[نشاط]] و [[جدیت]] تمام فنِّ [[علم تفسیر]] را بیش از دیگر فنون دنبال نمود بهگونهای که او را به عنوان «المفسرین» یاد نمودهاند. ابن فُرحون در کتاب «الدیباج المذهب»<ref>الدیباج المذهب، ص۱۷۴.</ref> درباره او مینویسد: {{عربی|"کان القاضی ابومحمد عبدالحق، فقیهاً عالماً بالتفسیر و الاحکام و الحدیث و الفقه و اللغه و الأدب"}} و [[ذهبی]] در کتاب [[سیر]] أعلام النبلاء<ref>سیر أعلام النبلاء، ج۱۹، ص۵۸۷.</ref> مینویسد: {{عربی|"الامام العلامه المفسرین ابومحمد عبدالحق کان اماماً فی الفقه و فی التفسیر و فی العربیه، قویّ المشارکه، ذکیّاً فظناً مُدرکاً، من اوعیه العلم"}}. آری، بزرگترین دلیل بر [[عظمت]] علمیاش، آثار [[علمی]] بر جای مانده او در [[شعر]] و [[ادب]]، بهویژه همین تفسیر گرانقدر اوست. ابن عطیه [[شاگردان]] نامداری را [[تربیت]] نموده که [[حافظ ابوبکر محمد بن اشبیلی]] و [[حافظ ابوالقاسم عبدالرحمن بن محمد]] معروف به [[ابن حبیش]] از آن جملهاند. | ||
خط ۴۲: | خط ۳۹: | ||
منابع ابن عطیه در تألیف این [[تفسیر]]، فراوان و گوناگون است. او به «[[تفسیر طبری]]» توجه فراوان داشته ولی [[روایات]] آن را با حذف [[سند]] ذکر نموده و در مواردی هم در [[مقام]] [[نقد]] آنها برآمده است. همچنین به تفسیر «[[شفاء الصدور (کتاب)|شفاء الصدور]]» از [[ابوبکر محمد بن حسن بن زیاد موصلی]] و «[[تفسیر مهدوی (کتاب)|تفسیر مهدوی]]» از [[ابوالعباس احمد بن عمار مهدوی]] و «[[تفسیر مکی (کتاب)|تفسیر مکی]]» از [[ابومحمد مکی بن ابی طالب قیسی]] و همچنین کتاب «[[الحجه فی علل القرءات السبع (کتاب)|الحجه فی علل القرءات السبع]]» از [[ابوعلی حسن بن احمد فارسی]] توجه و مراجعه فراوان همراه با نقد و بررسی داشته و در [[حدیث]] نیز «[[صحاح سته]]» را مورد استفاده فراوان قرار داده است. | منابع ابن عطیه در تألیف این [[تفسیر]]، فراوان و گوناگون است. او به «[[تفسیر طبری]]» توجه فراوان داشته ولی [[روایات]] آن را با حذف [[سند]] ذکر نموده و در مواردی هم در [[مقام]] [[نقد]] آنها برآمده است. همچنین به تفسیر «[[شفاء الصدور (کتاب)|شفاء الصدور]]» از [[ابوبکر محمد بن حسن بن زیاد موصلی]] و «[[تفسیر مهدوی (کتاب)|تفسیر مهدوی]]» از [[ابوالعباس احمد بن عمار مهدوی]] و «[[تفسیر مکی (کتاب)|تفسیر مکی]]» از [[ابومحمد مکی بن ابی طالب قیسی]] و همچنین کتاب «[[الحجه فی علل القرءات السبع (کتاب)|الحجه فی علل القرءات السبع]]» از [[ابوعلی حسن بن احمد فارسی]] توجه و مراجعه فراوان همراه با نقد و بررسی داشته و در [[حدیث]] نیز «[[صحاح سته]]» را مورد استفاده فراوان قرار داده است. | ||
ابن عطیه در لغت و نحو نیز بیش از همه به [[معانی القرآن فراء | ابن عطیه در لغت و نحو نیز بیش از همه به [[معانی القرآن فراء]] و [[مجاز القرآن ابی عبیده معمر بن مثنی]] و العین [[خلیل بن احمد]] و الکتاب سیبویه و المقتضب مبرد مراجعه داشته است. با توجه به اینکه او [[مالکی]] [[مذهب]] است در [[علم فقه]] بیشتر به آثار [[فقهی]] مذهب مالکی مانند «المدوّنه» از [[سحنون بن سعید]] و در مسائل اختلافی به کتاب «[[الاشراف علی مذهب أهل العلم فی الاجتماع و الاختلاف (کتاب)|الاشراف علی مذهب أهل العلم فی الاجتماع و الاختلاف]]» از [[ابوبکر بن ابراهیم بن منذر نیشابوری]] استفاده نموده است. و مبنای مباحث [[کلامی]] او در تفسیر نیز بیشتر متأثر از آراء [[ابوالحسن اشعری]] و کتابهای [[ابوبکر باقلانی]] از جمله «التمهید» و غیر آن مثل «[[الارشاد]]» ابوالمعانی [[امام الحرمین جوینی]] است. | ||
عمده ویژگی تفسیر ابن عطیه به «[[جامعیت]]» آن است. تفسیر او به عبارتی هم [[نقلی]] است و هم [[عقلی]]. و به سبب همین جامع بودن است که تفسیر او از جمله منابع [[مفسران]] بعد از خودش تاکنون بوده و میباشد. [[ابن جُزی کلبی غرناطی]] صاحب [[تفسیر]] «[[التسهیل لعلوم التنزیل (کتاب)|التسهیل لعلوم التنزیل]]» درباره این اثر مینویسد: کتاب ابن عطیه در تفسیر [[بهترین]] و معتدلترین تألیف است؛ زیرا او نسبت به تألیف پیشینیان [[خود آگاهی]] داشته و آنها را خلاصه و پیرایش کرده است»، [[ابن خلدون]] در مقدمهاش<ref>تاریخ ابنخلدون، ج۱، ص۵۵۵.</ref> مینویسد: «ابن عطیه از متأخرین در [[مغرب]] است که همه [[تفاسیر]] گذشته را تلخیص نموده و آنچه را نزدیک به [[صحت]] و [[درستی]] بوده، [[گزینش]] کرده است». | عمده ویژگی تفسیر ابن عطیه به «[[جامعیت]]» آن است. تفسیر او به عبارتی هم [[نقلی]] است و هم [[عقلی]]. و به سبب همین جامع بودن است که تفسیر او از جمله منابع [[مفسران]] بعد از خودش تاکنون بوده و میباشد. [[ابن جُزی کلبی غرناطی]] صاحب [[تفسیر]] «[[التسهیل لعلوم التنزیل (کتاب)|التسهیل لعلوم التنزیل]]» درباره این اثر مینویسد: کتاب ابن عطیه در تفسیر [[بهترین]] و معتدلترین تألیف است؛ زیرا او نسبت به تألیف پیشینیان [[خود آگاهی]] داشته و آنها را خلاصه و پیرایش کرده است»، [[ابن خلدون]] در مقدمهاش<ref>تاریخ ابنخلدون، ج۱، ص۵۵۵.</ref> مینویسد: «ابن عطیه از متأخرین در [[مغرب]] است که همه [[تفاسیر]] گذشته را تلخیص نموده و آنچه را نزدیک به [[صحت]] و [[درستی]] بوده، [[گزینش]] کرده است». | ||
ابن عطیه در آغاز تفسیرش، مقدمه عالمانهای در ده باب، ارائه نموده که گویای [[آگاهی]] او در فنِّ [[تفسیر قرآن]] است. این ابواب عبارتند از: | ابن عطیه در آغاز تفسیرش، مقدمه عالمانهای در ده باب، ارائه نموده که گویای [[آگاهی]] او در فنِّ [[تفسیر قرآن]] است. این ابواب عبارتند از: | ||
#باب [[فضل]] القرآن | # باب [[فضل]] القرآن | ||
#باب فی فضل تفسیر القرآن | # باب فی فضل تفسیر القرآن | ||
#باب مراتب المفسرین | # باب مراتب المفسرین | ||
#باب [[نزول]] القرآن [[علی]] سبعه احرف | # باب [[نزول]] القرآن [[علی]] سبعه احرف | ||
#باب جمع القرآن و شکله، نقطه و تحزیبه و تعشیره | # باب جمع القرآن و شکله، نقطه و تحزیبه و تعشیره | ||
#باب الفاظ التی فی کتاب [[الله]] و اللغات العجم بها تعلق | # باب الفاظ التی فی کتاب [[الله]] و اللغات العجم بها تعلق | ||
#باب فی الألفاظ التی یقتضی الایجاز استعمالها فی تفسیر الکتاب | # باب فی الألفاظ التی یقتضی الایجاز استعمالها فی تفسیر الکتاب | ||
#باب فی تفسیر [[اسماء]] القرآن و ذکر السوره و الآیه | # باب فی تفسیر [[اسماء]] القرآن و ذکر السوره و الآیه | ||
#باب القول فی الاستعاذه | # باب القول فی الاستعاذه | ||
#نبذة مما قال العلماء فی [[اعجاز]] القرآن. | # نبذة مما قال العلماء فی [[اعجاز]] القرآن. | ||
ابن عطیه علاوه بر روایاتی که از طریق [[صحابه]] و [[تابعین]] نقل میکند به ذکر [[روایات اهل بیت]]{{عم}} نیز میپردازد و نوعاً روایات اهل بیت را مقدم بر دیگران یاد میکند و نخستین [[روایت]] را درباره {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref> از [[امام صادق]]{{ع}} نقل میکند با این عبارت: {{متن حدیث|رُوی عن جعفر بن محمد الصادق رضی الله عنه، أنه قال: البسمله تیجان السور}}. و روایت دوم را نیز از [[امام سجاد]]{{ع}} در این باره یادآور میشود. [[شیوه]] او در تفسیر، ابتدا ذکر [[روایات]] و سپس بررسی لغوی و نحوی و آنگاه نقل آراء مفسران پیش از خود با طول و تفصیل است و میتوان گفت که این تفسیر در نقل آراء متعدد مفسران و ادیبان و [[فقیهان]]، در نوع خود منحصر به فرد است. | ابن عطیه علاوه بر روایاتی که از طریق [[صحابه]] و [[تابعین]] نقل میکند به ذکر [[روایات اهل بیت]] {{عم}} نیز میپردازد و نوعاً روایات اهل بیت را مقدم بر دیگران یاد میکند و نخستین [[روایت]] را درباره {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref> از [[امام صادق]] {{ع}} نقل میکند با این عبارت: {{متن حدیث|رُوی عن جعفر بن محمد الصادق رضی الله عنه، أنه قال: البسمله تیجان السور}}. و روایت دوم را نیز از [[امام سجاد]] {{ع}} در این باره یادآور میشود. [[شیوه]] او در تفسیر، ابتدا ذکر [[روایات]] و سپس بررسی لغوی و نحوی و آنگاه نقل آراء مفسران پیش از خود با طول و تفصیل است و میتوان گفت که این تفسیر در نقل آراء متعدد مفسران و ادیبان و [[فقیهان]]، در نوع خود منحصر به فرد است. | ||
بزرگترین امتیاز این اثر به «نکتهپردازیهای ادیبانه» و «نقل آراء گوناگون [[تفسیری]]، ادبی و [[فقهی]]» است. ابن [[عطیه]] هر چند متمایل به آراء علمای [[سلف]] و اقوال مختلف آنان است اما [[کوشش]] او بر آن است که در [[مقام]] اظهار نظر از حدّ [[اعتدال]] خارج نشود و متعصبانه به [[داوری]] ننشیند. به همین جهت، بهگونه محافظهکارانه، در بیشتر مسائل اختلافی راه [[سکوت]] را بر میگزیند و نتیجه تحقیق را بر عهده خواننده وامیگذارد<ref>المحرر الوجیز، ابن عطیه اندلسی، تحقیق مجد مکی، بیروت، دار ابن حزم، بیتا.</ref> | بزرگترین امتیاز این اثر به «نکتهپردازیهای ادیبانه» و «نقل آراء گوناگون [[تفسیری]]، ادبی و [[فقهی]]» است. ابن [[عطیه]] هر چند متمایل به آراء علمای [[سلف]] و اقوال مختلف آنان است اما [[کوشش]] او بر آن است که در [[مقام]] اظهار نظر از حدّ [[اعتدال]] خارج نشود و متعصبانه به [[داوری]] ننشیند. به همین جهت، بهگونه محافظهکارانه، در بیشتر مسائل اختلافی راه [[سکوت]] را بر میگزیند و نتیجه تحقیق را بر عهده خواننده وامیگذارد<ref>المحرر الوجیز، ابن عطیه اندلسی، تحقیق مجد مکی، بیروت، دار ابن حزم، بیتا.</ref><ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[تفسیر المحرر الوجیز (مقاله)|مقاله «تفسیر المحرر الوجیز»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | ||
==فهرست کتاب== | == فهرست کتاب == | ||
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست. | در این مورد اطلاعاتی در دست نیست. | ||
== | == دربارهٔ پدیدآورنده == | ||
{{ | {{پدیدآورنده ساده | ||
| پدیدآورنده کتاب = ابن عطیه اندلسی}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==دریافت متن == | == دریافت متن == | ||
*[https://noorlib.ir/book/view/1397?viewType=pdf دریافت متن PDF کتاب از وبگاه کتابخانه دیجیتال نور] | * [https://noorlib.ir/book/view/1397?viewType=pdf دریافت متن PDF کتاب از وبگاه کتابخانه دیجیتال نور] | ||
*[http://lib.eshia.ir/41716/1/2 دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت | * [http://lib.eshia.ir/41716/1/2 دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت] | ||
[[رده:کتاب]] | [[رده:کتاب]] | ||
[[رده:کتابهای ابن عطیه اندلسی]] | [[رده:کتابهای ابن عطیه اندلسی]] | ||
[[رده:آثار ابن عطیه اندلسی]] | [[رده:آثار ابن عطیه اندلسی]] | ||
[[رده:کتابهای دارای چکیده]] | [[رده:کتابهای دارای چکیده]] | ||
[[رده:کتابهای دارای فهرست]] | [[رده:کتابهای دارای فهرست]] | ||
[[رده:کتابهای دارای متن دیجیتال]] | [[رده:کتابهای دارای متن دیجیتال]] | ||
[[رده:کتابهای دارای متن PDF]] | [[رده:کتابهای دارای متن PDF]] |