مهدویت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = مهدویت

| عنوان مدخل  = مهدویت

| مداخل مرتبط = [[مهدویت در قرآن]] - [[مهدویت در حدیث]] - [[مهدویت در کلام اسلامی]] - [[مهدویت در معارف دعا و زیارات]] - [[مهدویت در معارف و سیره سجادی]] - [[مهدویت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]

| پرسش مرتبط  = مهدویت (پرسش)

== مقدمه ==

همه [[ادیان]] بر آن‌اند که سرانجام، مردی [[ظهور]] می‌کند که با رسالتی [[الهی]]، [[انسان]] را از [[تاریکی]] [[ظلم]] و [[گمراهی]] و گناهکاری می‌رهاند و برای [[زمین]] و زمینیان، [[خوشبختی]] و خیر و [[برکت]] می‌آورد. این [[منجی]]، در [[مذهب تشیع]]، همنام و از [[نسل]] [[پیامبر]] {{صل}} و [[امام دوازدهم]] است و "[[مهدی]]" از مشهورترین لقب‌های او است. برخی دیگر از لقب‌هایش عبارت‌اند از: [[قائم]]، [[صالح]]، [[منتظَر]]، [[صاحب‌الامر]]، صاحب‌الزمان و [[بقیةالله]]. او هم اکنون زنده و [[غایب]] است و هرگاه [[شرایط ظهور]] فراهم شود و [[خداوند]] [[اذن]] دهد، ظاهر می‌گردد. همه [[ادیان الهی]] و حتی آیین‌های بشری، مانند دین‌های هندویی و [[بودایی]]، از وجود [[منجی]] به صراحت یا کنایت یاد کرده‌اند<ref>معارف اسلامی در جهان معاصر، ۲۴۵؛ مصلح جهانی‌، ۵۳؛ امامت و مهدویت‌، ۲/ ۱۲۹.</ref>. وجود او در [[معارف]] و [[تعالیم]] [[ادیان]]، نویدی است از اینکه سرانجام، [[جهان]] روی به [[خوشبختی]] و بهروزی و [[آسایش]] می‌نهد. [[قرآن]] نیز از این [[حقیقت]] یاد کرده و به وجود [[منجی]] اشارت برده است.

در نظر [[قرآن]]، [[دین حق]] [[پیامبر]] {{صل}} روزی فراگیر می‌شود<ref>{{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}؛ سوره توبه، آیه ۳۳؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا }}؛ سوره فتح، آیه ۲۸.</ref> و سرانجام، [[نور]] [[خدا]] به درخشش نهایی خویش می‌رسد<ref>{{متن قرآن|يُرِيدُونَ أَن يُطْفِؤُواْ نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلاَّ أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ}}؛ سوره توبه، آیه ۳۲.</ref> و [[باطل]] از میان می‌رود<ref>{{متن قرآن|وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا }}؛ سوره اسراء، آیه ۸۱.</ref> و [[بندگان]] [[صالح]] [[خدا]]، [[وارث زمین]] خواهند شد<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ }}؛ سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref> و این [[وعده الهی]]، تخلف‌ناپذیر است<ref>{{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}؛ سوره نور، آیه ۵۵.</ref>. [[خوش‌بینی]] و [[امیدواری]] [[شیعیان]] به [[آینده]]، ناشی از [[ایمان]] به [[ظهور مهدی]] {{ع}} است که بنابر روایتی از [[پیامبر اسلام]] {{صل}}، حتی اگر یک روز از [[دنیا]] بماند، [[خدا]] آنقدر طولانی‌اش می‌کند تا [[مهدی]] {{ع}} [[ظهور]] یابد<ref>امامت و مهدویت، ۲/ ۱۲۹.</ref>.

[[روایات اسلامی]] از [[شیعه]] و [[سنی]] درباره [[حضرت مهدی]] {{ع}} آن چنان روشن و پرشمارند که جای [[شک]] و تردیدی برای [[مسلمانان]] باقی نمانده است<ref>خورشید مغرب‌، ۵۹؛ شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید، ۲/ ۵۳۵.</ref>. بنابر [[باورهای شیعه]]، [[امام مهدی]] {{ع}} در [[روزگار غیبت]] نیز [[منصب امامت]] را بر عهده دارد و همچون [[خورشید]]، که در پس ابر است، [[جهان]] را از [[نور]] و گرمای خویش بهره‌مند می‌سازد و کائنات را با [[هدایت باطنی]]، راه می‌نماید<ref>منتخب الاثر، ۱۰۱، ۲۷۱ و ۲۷۲.</ref>. [[مسلمانان]] در [[وجود مهدی]] {{ع}}- [[منجی آسمانی]]- اختلافی ندارند. [[اختلاف]] آنان در این است که چه کسی، [[مهدی موعود]] {{ع}} است. [[اهل سنت]] برآن‌اند که او از [[نسل]] [[پیامبر]] {{صل}} است و هنوز به [[دنیا]] نیامده است<ref>همراه با راستگویان‌، ۴۱۴.</ref>. در این میان برخی کسان نیز [[ادعای مهدویت]] کرده‌اند؛ اما با گذشت زمان یا به [[علل]] دیگر، [[دروغ]] بودن ادعای آنان روشن شده است. ادعاها از زمان [[محمد بن حنفیه]] آغاز شد که پیروانش پنداشتند او، [[مهدی]]، [[موعود]] [[پیامبر]] {{صل}} است. برخی نیز مختار بن [[ابوعبیده]] ثقفی را [[مهدی]] شمردند؛ زیرا او با [[شعار]] "[[یا لثارات الحسین]]" به [[جنگ]] [[قاتلان حسین]] بن [[علی]] {{ع}} برخاست و از آنان، [[انتقام]] کشید. در [[روایات]] آمده است که این [[شعار]]، از شعارهای [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. [[پیروان]] [[زید بن علی بن الحسین]] {{ع}} ([[زیدیه]]) نیز او را [[مهدی]] پنداشتند. یکی دیگر از [[مدعیان دروغین]] [[باب]] [[مهدویت]]، [[علی محمد باب]] شیرازی در [[ایران]] است که گروهی را نیز [[گمراه]] ساخت و [[فرقه بهائی]] را بنیان نهاد<ref>مجموعه آثار شهید مطهری‌، ۱۸/ ۱۷۱.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۳۴-۴۳۶.</ref>

== معناشناسی ==

 

== موضوعات مهدویت ==

# علل غیبت امام زمان {{ع}}؛

 

 

 

 

 

 

حاصل آنکه در [[روایات]] متعدد و متواتر جامعه مهدوی یک [[جامعه]] ایده‌آل برای [[بشر]] از هر حیث (مادی و معنوی) توصیف شده که [[فلاسفه]] از آن به [[مدینه]] فاضله و امروزه به [[جامعه]] آرمانی تعبیر می‌شود. حال سؤال این است که آیا با این وصف از جامعه مهدوی کسی پیدا می‌شود که چنین [[جامعه]]‌ای را نخواهد و از متولی آن یعنی [[حضرت حجت]] {{ع}} روی برگرداند؟ قطعاً جواب منفی است، [[امام]] ممکن است سؤال شود شاید چنین [[جامعه]]‌ای محقق نگردد. در پاسخ باید گفت ما بنابر فرض و حسب [[روایات]] بحث می‌کنیم، چنان‌که یکی از به اصطلاح روشنفکران [[مسلمان]] اتوریته [[امام عصر]] {{ع}} و ناسازگاری آن با [[دموکراسی]] را از [[روایات]] استفاده می‌کند. باید تحلیل و توصیف و [[داوری]] خود را کامل کند و بیان دارد که جامعه مهدوی بر حسب [[روایات]] خصوصیات فوق را دارد، اما با [[دموکراسی]] - که من [[اراده]] می‌کنم ـ ناسازگار است.

 

'''۳. [[رضایت]] همه شهروندان از [[حکومت مهدوی]]:''' یکی از ویژگی‌های [[حکومت مهدوی]] [[رضایت]] و خشنودی [[مردم]] از [[حکومت مهدوی]] و شخص [[حضرت مهدی]] (عج) است، چنان‌که در [[روایات]] آمده است: " اهل [[آسمان]] و [[زمین]] از او [[راضی]] می‌شوند"<ref>{{متن حدیث|يَرْضَى‏ بِهِ‏ سَاكِنُ‏ السَّمَاءِ، وَ سَاكِنُ‏ الْأَرْض}}؛ اثبات الهداه، ج۳، ص ۵۲۴؛ ینابیع الموده، ص ۴۳۱؛ بحار، ج۵۱، صص ۷۴، ۸۰، ۱۰۱.</ref>. در [[روایت]] دیگر [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} می‌فرماید [[مردم]] آن حضرت را [[دوست]] می‌دارند: "ساکنان [[آسمان]] و [[زمین]] او را [[دوست]] می‌دارند... زندگان آرزوی برگشت مردگان را دارند به [[دلیل]] خیر و برکاتی که [[خداوند]] به اهل [[زمین]] از ناحیه آن حضرت متوجه‌شان می‌کند"<ref>{{متن حدیث|يحبه ساكن السماء و ساكن الأرض... يتمنى الاحياء الأموات بما صنع اللّه بأهل الأرض من خيره‏}}؛ احقاق الحق، ج۱۹، ص ۶۶۳.</ref>.

 

 

'''۵. [[مسلمانان]] [[اکثریت]] شهروندان جامعه مهدوی:''' شاید این‌جا این سؤال و [[شبهه]] مطرح شود که [[حکومت]] [[حضرت مهدی]] به عنوان [[حکومت اسلامی]] هر چند نسبت به [[مسلمانان]] می‌تواند از باب [[دموکراسی]] و [[رضایت]] [[مردم]] باشد، اما [[پیروان]] سایر [[ادیان]] بر [[حاکم|حاکمی]] غیر هم‌کیش خود نمی‌توانند [[رضا]] بدهند و در نتیجه برخلاف [[دموکراسی]] خواهد بود. خصوصاً دیگر [[مسلمانان]] [[اکثریت]] را تشکیل می‌دهند. در پاسخ این [[شبهه]] باید گفت: مطابق [[روایات]] مهدویت و [[آیات]] [[قرآن کریم]] [[آیین]] [[اسلام]] بر [[ادیان]] دیگر - البته با [[استدلال]] و [[احتجاج]] - غالب خواهد شد و [[ادیان]] دیگر و [[پیروان]] آنان در [[اقلیت]] به سر خواهند برد. بر این اساس خود [[دموکراسی]] مقتضی است که [[اکثریت]] بر [[اقلیت]] [[حکومت]] کند. لکن در [[حکومت]] [[اکثریت]] اسلامی نیز تمامی [[حقوق]] اقلیت‌ها رعایت خواهد شد.

 

'''۶. رعایت [[حقوق]] اقلیت‌ها:''' از آن‌جا که [[مسلمانان]] در آینده ـ حسب [[آیات]] و [[روایات]] که اشاره شد - [[اکثریت]] شهروندان را تشکیل خواهند داد، [[حکومت]] [[حاکم]] آن نیز [[مسلمانان]] خواهد بود. در جامعه مهدوی [[حقوق]] اقلیت‌ها - چنان‌که در [[حکومت]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}} و [[امام علی]] {{ع}} رعایت شده بود - به نحو کامل و احسن رعایت خواهد شد. مزایا و ویژگی‌هایی که بر جامعه مهدوی اشاره شد، مانند: [[عدالت]]، [[امنیت]]، [[آزادی]] و برخورداری از [[رفاه]] مادی، همگی بر اقلیت‌ها نیز شامل و جاری است. مطابق [[روایات]] [[حضرت قائم]] با وجود [[قدرت]] مطلق و حقانیت منحصره [[اسلام]]، علاوه بر اجازه همزیستی مسالمت‌آمیز بر [[پیروان]] [[ادیان]] دیگر در موارد [[اختلاف]] با کتاب خودشان [[قضاوت]] خواهد کرد<ref>ر.ک: نعمانی، الغیبه، ص ۱۲۵؛ ملحقات احقاق الحق، ج۲۹، ص ۱۲۰.</ref> امری که امروزه در کشورهای به ظاهر [[دموکراسی]] در [[حق]] اقلیت‌ها رعایت نمی‌شود، بلکه به عناوین مختلف [[حقوق]] اولیه [[انسان|انسانی]] و دینی آنان مانند [[آزادی]] تعیین نوع [[لباس]] مانند [[حجاب]] بر زنان [[مسلمان]]، سلب می‌شود. در [[روایات]] وارد شده آن حضرت، بیت‌المال را بالسویه بین [[مردم]] تقسیم می‌کند<ref>اثبات الهداه، ج۳، ص ۵۲۴؛ ینابیع الموده، ص ۴۳۱؛ بحار، ج۵۱، ص ۸۱.</ref>و آن حضرت وسیله [[رفع اختلاف]] و پریشانی و عامل [[اتحاد]] آنان است: "[[سلام]] بر [[مهدی]] که [[خداوند]] بر [[امت‌ها]] وعده داده با وی [[اتحاد]] کلمه را جمع و پریشانی را مرتفع سازد"<ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|" السَّلَامُ‏ عَلَى‏ الْمَهْدِيِ‏ الَّذِي‏ وَعَدَ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ بِهِ‏ الْأُمَمَ‏ أَنْ‏ يَجْمَعَ‏ بِهِ‏ الْكَلِمَ‏ وَ يَلُمَ‏ بِهِ‏ الشَّعَثَ‏ ‏‏‏"}}؛ بحارالانوار، ج۸۹، ص ۲۶۴.</ref>. بر نکات گفته شده می‌توان نکاتی که در رفع [[شبهه]] ناسازگاری [[امامت]] با [[دموکراسی]] ذکر شد، مانند پاسخ تقدیم [[حق]] الهی بر [[انسان]]ی، [[امامان]] [[نخبگان]] واقعی [[جامعه]] را افزود.

 

 

 

 

[[رده:مهدویت]]

[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]