بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
=== [[الهام]] در لغت === | === [[الهام]] در لغت === | ||
[[الهام]] در لغت از ماده "لهم" است و "لهم" در لغت به معنی بلعیدن است<ref>زبیدی، تاج العروس، ج۱۷، ص۶۶۹.</ref>؛ بنابراین [[الهام]] در لغت به معنی نهادن چیزی در گلوی دیگری (بلعاندن) است<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۳۶.</ref>. | [[الهام]] در لغت از ماده "لهم" است و "لهم" در لغت به معنی بلعیدن است<ref>زبیدی، تاج العروس، ج۱۷، ص۶۶۹.</ref>؛ بنابراین [[الهام]] در لغت به معنی نهادن چیزی در گلوی دیگری (بلعاندن) است<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۳۶.</ref>. | ||
=== [[الهام]] در اصطلاح === | === [[الهام]] در اصطلاح === | ||
[[الهام]] در اصطلاح به این معنی است که [[خداوند]] چیزی را به [[قلب]] [[انسان]] بیندازد. در این استعمال افکندن یک معنی در [[قلب]] [[بنده]] به نهادن لقمه در گلو و بلعاندن آن | [[الهام]] در اصطلاح به این معنی است که [[خداوند]] چیزی را به [[قلب]] [[انسان]] بیندازد. در این استعمال افکندن یک معنی در [[قلب]] [[بنده]] به نهادن لقمه در گلو و بلعاندن آن تشبیه شده است<ref>محمد بن عمر رازی، تفسیر کبیر، ج۲۱، ص۱۹۳.</ref>. یک دسته از واردات [[قلبی]] که [[انسان]] را به [[خیر]] و [[نیکی]] [[دعوت]] می‌کند، [[الهام]] نامیده می‌شود<ref>همین کتاب، ص۲۳۵.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۳۶.</ref> | ||
== منشأ [[الهام]] == | == منشأ [[الهام]] == | ||
[[الهام]] به [[لطف]] و توفيق الاهی و به وسیله [[فرشتگان]] بر [[قلب]] وارد می‌شود؛ چرا که همه [[نیکی]] از جانب خداست [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ }}<ref>«(ای آدمی!) هر نیکی به تو رسد از خداوند است و هر بدی به تو رسد از خود توست. و (ای محمّد!) ما تو را برای مردم، پیامبر فرستاده‌ایم و خداوند، (شما را) گواه بس» سوره نساء، آیه ۷۹.</ref>. | [[الهام]] به [[لطف]] و توفيق الاهی و به وسیله [[فرشتگان]] بر [[قلب]] وارد می‌شود؛ چرا که همه [[نیکی]] از جانب خداست [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ }}<ref>«(ای آدمی!) هر نیکی به تو رسد از خداوند است و هر بدی به تو رسد از خود توست. و (ای محمّد!) ما تو را برای مردم، پیامبر فرستاده‌ایم و خداوند، (شما را) گواه بس» سوره نساء، آیه ۷۹.</ref>. | ||
توضیح مطلب اینکه، خوب، چیزی است که با [[هدف خلقت]] سازگار باشد و نسبت به [[انسان]] چیزی است که بر مراتب وجودی او بیفزاید و او را به [[هدف]] خلقتش که همان [[کمال]] وجود است، نزدیک کند؛ بنابراین هر چیز خوبی وجود است و وجود مخلوق [[ذات اقدس الاهی]] است<ref>ر. ک: سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۸-۸.</ref>. | توضیح مطلب اینکه، خوب، چیزی است که با [[هدف خلقت]] سازگار باشد و نسبت به [[انسان]] چیزی است که بر مراتب وجودی او بیفزاید و او را به [[هدف]] خلقتش که همان [[کمال]] وجود است، نزدیک کند؛ بنابراین هر چیز خوبی وجود است و وجود مخلوق [[ذات اقدس الاهی]] است<ref>ر.ک: سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۸-۸.</ref>. | ||
بنابراین، [[الهام]] که بدون [[شک]] یکی از مصداق‌های بارز خوبی است، از جانب [[خداوند متعال]] است؛ ولی از آنجاکه طی مراحل وجود، حرکتی واقعی است که متحرک بدون طی هر مرحله به مراحل پس از آن دست نمی‌یابد، [[انسان]] باید با [[انتخاب]] و [[اختیار]] خود شرایط [[افاضه]] [[خیرات]] را فراهم کند. [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ}}<ref>«او را از پیش رو و پشت سر فرشتگانی پیگیرند که به فرمان خداوند، نگهبان وی‌اند» سوره رعد، آیه ۱۱.</ref>. | بنابراین، [[الهام]] که بدون [[شک]] یکی از مصداق‌های بارز خوبی است، از جانب [[خداوند متعال]] است؛ ولی از آنجاکه طی مراحل وجود، حرکتی واقعی است که متحرک بدون طی هر مرحله به مراحل پس از آن دست نمی‌یابد، [[انسان]] باید با [[انتخاب]] و [[اختیار]] خود شرایط [[افاضه]] [[خیرات]] را فراهم کند. [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ}}<ref>«او را از پیش رو و پشت سر فرشتگانی پیگیرند که به فرمان خداوند، نگهبان وی‌اند» سوره رعد، آیه ۱۱.</ref>. | ||
| خط ۲۸: | خط ۳۰: | ||
و در [[مناجات]] ذاکرین عرض می‌کند: "الاهی! لحظات یاد تو چقدر برای [[دل]]، لذيذ و شیرین است"<ref>{{متن حدیث|مَا أَلَذَّ خَوَاطِرَ اَلْإِلْهَامِ بِذِكْرِكَ عَلَى اَلْقُلُوبِ}}؛ صحیفه سجادیه، مناجات محبین، شماره ۱۹۳، ص۴۱۸.</ref>. | و در [[مناجات]] ذاکرین عرض می‌کند: "الاهی! لحظات یاد تو چقدر برای [[دل]]، لذيذ و شیرین است"<ref>{{متن حدیث|مَا أَلَذَّ خَوَاطِرَ اَلْإِلْهَامِ بِذِكْرِكَ عَلَى اَلْقُلُوبِ}}؛ صحیفه سجادیه، مناجات محبین، شماره ۱۹۳، ص۴۱۸.</ref>. | ||
و در [[مناجات]] محتاجان عرض می‌کند: "و [[وسواس]]، سینه‌ام را جز امر تو دور نخواهد ساخت"<ref>{{متن حدیث|و وسواس لا يزيحه الا امرک}}؛ صحیفه سجادیه، مناجات محبین، شماره ۱۹۲، ص۴۱۶.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۳۶-۳۳۷.</ref> | و در [[مناجات]] محتاجان عرض می‌کند: "و [[وسواس]]، سینه‌ام را جز امر تو دور نخواهد ساخت"<ref>{{متن حدیث|و وسواس لا يزيحه الا امرک}}؛ صحیفه سجادیه، مناجات محبین، شماره ۱۹۲، ص۴۱۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۳۶-۳۳۷.</ref> | ||
== اقسام [[الهام]] == | == اقسام [[الهام]] == | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۶: | ||
منظور از [[نیت]]، قصد انجام خیر است که اگر به عمل منتهی شود، [[انسان]] را به [[نیکوکاران]] از ملحق ذکر، می‌کند و اگر به عمل هم بارور نشود، صاحبش را از [[ثواب]] [[نیت]] [[خیر]] بهره‌مند می‌کند؛ منظور یاد خداست که حتی در پایین‌ترین مرتبه که همان [[ذکر زبانی]] است، [[انسان]] را از [[بیهوده]]درایی [[حفظ]] می‌کند و به خیر [[عادت]] می‌دهد و در مراتب بالاتر، او را از [[مخالفت]] باز و به [[طاعت]] وا می‌دارد<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۳۸.</ref>. | منظور از [[نیت]]، قصد انجام خیر است که اگر به عمل منتهی شود، [[انسان]] را به [[نیکوکاران]] از ملحق ذکر، می‌کند و اگر به عمل هم بارور نشود، صاحبش را از [[ثواب]] [[نیت]] [[خیر]] بهره‌مند می‌کند؛ منظور یاد خداست که حتی در پایین‌ترین مرتبه که همان [[ذکر زبانی]] است، [[انسان]] را از [[بیهوده]]درایی [[حفظ]] می‌کند و به خیر [[عادت]] می‌دهد و در مراتب بالاتر، او را از [[مخالفت]] باز و به [[طاعت]] وا می‌دارد<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۳۸.</ref>. | ||
=== [[تفکر]] === | === [[تفکر]] === | ||
[[تفکر]] به معنی [[اندیشه]] ورزی، یکی از فضیلت‌هایی است که [[قرآن کریم]] با تأکید و تکرار فراوان، [[انسان]] را به آن فرا می‌خواند. [[قرآن کریم]] [[اهل تفکر]] را می‌ستاید و انسان‌های بی‌فکر را [[سرزنش]] می‌کند و نتیجه‌های روشن [[تفکر]] را [[یادآوری]] می‌کند. می‌فرماید: {{متن قرآن|وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ}}<ref>«در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند» سوره آل عمران، آیه ۱۹۱.</ref> و می‌فرماید: {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ مَا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ}}<ref>«آیا با خویش نیندیشیده‌اند که خداوند آسمان‌ها و زمین و آنچه را که در میان آن دو، است جز راستین و با سرآمدی معین نیافریده است؟ و بی‌گمان بسیاری از مردم منکر لقای پروردگار خویشند» سوره روم، آیه ۸.</ref> [[امام علی بن ابی طالب]] {{ع}} می‌فرماید: "اندیشه‌ورزی [[انسان]] را به [[نیکی]] و عمل به [[نیکی]] فرا می‌خواند"<ref>{{متن حدیث|اَلتَّفَكُّرَ يَدْعُو إِلَى اَلْبِرِّ وَ اَلْعَمَلِ}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۵۵؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۶۸، ص۳۲۲.</ref>. و می‌فرماید: "خوشا به حال کسی که قلبش را با [[فکر]] و زبانش را با ذکر مشغول می‌کند"<ref>{{متن حدیث|طُوبَى لِمَنْ شَغَلَ قَلْبَهُ بِالْفِكْرِ وَ لِسَانَهُ بِالذِّكْرِ}}؛ على بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم والمواعظ، ص۳۱۴.</ref>. و [[امام رضا]] {{ع}} می‌فرماید: "[[عبادت]] به [[نماز]] و [[روزه]] فراوان نیست؛ [[عبادت]] فقط [[تفکر]] در کار خداست"<ref>{{متن حدیث|لَيْسَ اَلْعِبَادَةُ كَثْرَةَ اَلصَّلاَةِ وَ اَلصَّوْمِ إِنَّمَا اَلْعِبَادَةُ اَلتَّفَكُّرُ فِي أَمْرِ اَللَّهِ}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۵۵؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۶، ص۱۳۳.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۳۸-۳۳۹.</ref> | [[تفکر]] به معنی [[اندیشه]] ورزی، یکی از فضیلت‌هایی است که [[قرآن کریم]] با تأکید و تکرار فراوان، [[انسان]] را به آن فرا می‌خواند. [[قرآن کریم]] [[اهل تفکر]] را می‌ستاید و انسان‌های بی‌فکر را [[سرزنش]] می‌کند و نتیجه‌های روشن [[تفکر]] را [[یادآوری]] می‌کند. می‌فرماید: {{متن قرآن|وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ}}<ref>«در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند» سوره آل عمران، آیه ۱۹۱.</ref> و می‌فرماید: {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ مَا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ}}<ref>«آیا با خویش نیندیشیده‌اند که خداوند آسمان‌ها و زمین و آنچه را که در میان آن دو، است جز راستین و با سرآمدی معین نیافریده است؟ و بی‌گمان بسیاری از مردم منکر لقای پروردگار خویشند» سوره روم، آیه ۸.</ref> [[امام علی بن ابی طالب]] {{ع}} می‌فرماید: "اندیشه‌ورزی [[انسان]] را به [[نیکی]] و عمل به [[نیکی]] فرا می‌خواند"<ref>{{متن حدیث|اَلتَّفَكُّرَ يَدْعُو إِلَى اَلْبِرِّ وَ اَلْعَمَلِ}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۵۵؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۶۸، ص۳۲۲.</ref>. و می‌فرماید: "خوشا به حال کسی که قلبش را با [[فکر]] و زبانش را با ذکر مشغول می‌کند"<ref>{{متن حدیث|طُوبَى لِمَنْ شَغَلَ قَلْبَهُ بِالْفِكْرِ وَ لِسَانَهُ بِالذِّكْرِ}}؛ على بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم والمواعظ، ص۳۱۴.</ref>. و [[امام رضا]] {{ع}} می‌فرماید: "[[عبادت]] به [[نماز]] و [[روزه]] فراوان نیست؛ [[عبادت]] فقط [[تفکر]] در کار خداست"<ref>{{متن حدیث|لَيْسَ اَلْعِبَادَةُ كَثْرَةَ اَلصَّلاَةِ وَ اَلصَّوْمِ إِنَّمَا اَلْعِبَادَةُ اَلتَّفَكُّرُ فِي أَمْرِ اَللَّهِ}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۵۵؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۶، ص۱۳۳.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۳۸-۳۳۹.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||