|
|
(۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{علم امام}} | | {{مدخل مرتبط |
| {{خرد}}
| | | موضوع مرتبط = علم امام |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | عنوان مدخل = |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخههای بحث '''[[علم امام]]''' است. "'''اثبات علم امام'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div>
| | | مداخل مرتبط = [[اثبات علم امام در کلام اسلامی]] |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | پرسش مرتبط = |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اثبات علم امام در حدیث]] | [[اثبات علم امام در نهج البلاغه]] | [[اثبات علم امام در کلام اسلامی]] | [[اثبات علم امام در معارف مهدویت]]</div>
| | }} |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[اقسام علم امام (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
|
| |
|
| | == مقدمه == |
| | این مسئله از دیرباز جایگاه [[اختلاف]] [[شیعه]] و [[سنّی]] بوده است، [[اهل سنت]] [[علم الهی]] و لدنّی را برای [[امام]] شرط نمیدانند، ولی [[شیعه]]، با توجّه به جایگاهی که برای [[امام]] قائل است، [[علم الهی]] و [[لدنی]] را از [[صفات امام]] برشمرده و از راه [[قرآن]] و [[عقل]] آن را اثبات میکند برخی از ادلّه [[شیعه]] بر اثبات [[علم امام]] عبارتاند از: بیشتر [[ادله]] [[ضرورت]] وجود و [[عصمت امام]]، [[ضرورت]] [[علم امام]] را نیز اثبات میکند، چراکه قوام [[عصمت امام]]، به [[علم]] است، که به سه [[دلیل عقلی]]<ref>دلیل عقلی دیگر: در عالم هستی، وجود اصل است، وجود حقیقتی تشکیکی و دارای مراتب است، هر مرتبهای از مراتب وجود به مرحله پائینتر احاطه دارد، انسان کامل پس از واجبالوجود بالاترین مرتبه هستی را داراست. نتیجه: امام به همه عالم هستی احاطه وجودی دارد، پس او همه حقایق را به علم حضوری ادراک میکند.</ref> و سه [[دلیل نقلی]] اشاره میشود<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص۸۲.</ref>: |
|
| |
|
| ==مقدمه== | | === ادله عقلی === |
| *این مسئله از دیرباز [[جایگاه]] [[اختلاف]] [[شیعه]] و [[سنّی]] بوده است، [[اهل سنت]] [[علم الهی]] و لدنّی را برای [[امام]] شرط نمیدانند، ولی [[شیعه]]، با توجّه به جایگاهی که برای [[امام]] قائل است، [[علم الهی]] و [[لدنی]] را از [[صفات امام]] برشمرده و از راه [[قرآن]] و [[عقل]] آن را اثبات میکند برخی از ادلّه [[شیعه]] بر اثبات [[علم امام]] عبارتاند از: بیشتر [[ادله]] [[ضرورت]] وجود و [[عصمت امام]]، [[ضرورت]] [[علم امام]] را نیز اثبات میکند، چراکه قوام [[عصمت امام]]، به [[علم]] است، که به سه [[دلیل عقلی]]<ref>دلیل عقلی دیگر: در عالم هستی، وجود اصل است، وجود حقیقتی تشکیکی و دارای مراتب است، هر مرتبهای از مراتب وجود به مرحله پائینتر احاطه دارد، انسان کامل پس از واجبالوجود بالاترین مرتبه هستی را داراست. نتیجه: امام به همه عالم هستی احاطه وجودی دارد، پس او همه حقایق را به علم حضوری ادراک میکند.</ref> و سه [[دلیل نقلی]] اشاره میشود<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]،[[ درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص:۸۲.</ref>:
| | # '''[[دلیل]] یکم: [[حفظ شریعت]]:''' [[امام]] [[حافظ شریعت]] است، [[حافظ شریعت]] باید عالم به شریعت باشد، [[امام]] باید عالم به شریعت باشد<ref>توضیح این برهان در بحث ضرورت امام، ص۲۸ گذشت.</ref>. |
| | # '''[[دلیل]] دوم: [[تسلسل]]:''' یکی از اهداف مهم [[وجود امام]]، جلوگیری از خطای در [[احکام شریعت]] است؛ حال چنانچه [[امام]] به [[احکام شریعت]] [[آگاه]] نباشد، برای دستیابی به [[هدف]] یادشده، باید شخص دیگری باشد که [[امام]] را [[آگاه]] نماید این شخص دوم نیز از دو حال بیرون نیست: یا عالم به احکام شریعت است یا عالم نیست؛ اگر عالم باشد ترجیح مرجوح است و اگر عالم نباشد باز به شخص سومینیاز خواهد بود و این سلسله سرانجام نخواهد داشت. از این رو، برای جلوگیری از محذور [[عقلی]] [[تسلسل]]، باید [[امام]] به [[شریعت]] عالم باشد. |
| | # '''[[دلیل]] سوم: حجیت [[امام]]:''' [[برهان]] حجیت، بر چند مقدمه [[استوار]] است: |
| | ## [[امام]] بر همه [[مکلفان]]، در همه زمانها، [[حجت]] است. |
| | ## اگر در همه زمانها، در میان [[مکلفان]] ([[انس]] و [[جن]]) کسی باشد که بتواند در [[دین]] شبههای پدید آوررد و [[امام]] نتواند به آن پاسخ دهد حجیت [[امام]] بر او لغو خواهد بود. |
|
| |
|
| ===[[ادله عقلی]]===
| | نتیجه آنکه [[امام]] باید در [[علم]] از همه ممکنات، [[برتری]] داشته باشد<ref>جزوه درس کلام اسلامی، علی رضا کهنسال، ص۳۵.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص۸۲-۸۳.</ref> |
| *'''[[دلیل]] یکم: [[حفظ شریعت]]:''' [[امام]] [[حافظ شریعت]] است، [[حافظ شریعت]] باید [[عالم به شریعت]] باشد، [[امام]] باید [[عالم به شریعت]] باشد<ref>توضیح این برهان در بحث ضرورت امام، ص۲۸ گذشت.</ref>.
| |
| *'''[[دلیل]] دوم: [[تسلسل]]:''' یکی از اهداف مهم [[وجود امام]]، جلوگیری از خطای در [[احکام شریعت]] است؛ حال چنانچه [[امام]] به [[احکام شریعت]] [[آگاه]] نباشد، برای دستیابی به [[هدف]] یادشده، باید شخص دیگری باشد که [[امام]] را [[آگاه]] نماید این شخص دوم نیز از دو حال بیرون نیست: یا [[عالم به احکام شریعت]] است یا عالم نیست؛ اگر عالم باشد ترجیح مرجوح است و اگر عالم نباشد باز به شخص سومینیاز خواهد بود و این سلسله سرانجام نخواهد داشت. از این رو، برای جلوگیری از محذور [[عقلی]] [[تسلسل]]، باید [[امام]] به [[شریعت]] عالم باشد.
| |
| *'''[[دلیل]] سوم: [[حجیت]] [[امام]]:''' [[برهان]] [[حجیت]]، بر چند مقدمه [[استوار]] است:
| |
| #[[امام]] بر همه [[مکلفان]]، در همه زمانها، [[حجت]] است.
| |
| #اگر در همه زمانها، در میان [[مکلفان]] ([[انس]] و [[جن]]) کسی باشد که بتواند در [[دین]] شبههای پدید آوررد و [[امام]] نتواند به آن پاسخ دهد [[حجیت]] [[امام]] بر او لغو خواهد بود.
| |
| *نتیجه آنکه [[امام]] باید در [[علم]] از همه ممکنات، [[برتری]] داشته باشد<ref>جزوه درس کلام اسلامی، علی رضا کهنسال، ص۳۵.</ref><ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]،[[ درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص:۸۲-۸۳.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==[[ادله نقلی]]== | | === [[ادله نقلی]] === |
| *'''[[دلیل]] یکم: [[عصمت]]:''' بر پایه [[آیه]] ۱۲۴ [[سوره بقره]]، [[امام معصوم]] است، {{متن قرآن|قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref>«بگو: پیمان من به ستمکاران نمیرسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref> [[عصمت]] بر [[علم]] [[استوار]] است، پس [[امام]]، عالم به [[علم غیب]] است.
| | # '''[[دلیل]] یکم: [[عصمت]]:''' بر پایه [[آیه]] ۱۲۴ [[سوره بقره]]، [[امام]] [[معصوم]] است، {{متن قرآن|قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref>«بگو: پیمان من به ستمکاران نمیرسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref> [[عصمت]] بر [[علم]] [[استوار]] است، پس [[امام]]، عالم به [[علم غیب]] است. |
| *'''[[دلیل]] دوم: [[هدایت]]:''' بر پایه برخی از [[آیات قرآن]] [[امام]]، [[هادی]] انسانهاست: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری میکردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref>، {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«برخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما (مردم را) رهنمایی میکردند» سوره سجده، آیه ۲۴.</ref>، [[هدایت]] بر [[علم]] [[استوار]] است، پس [[امام]]، عالم به [[علم غیب]] است. اگر [[آیه]] {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}} را به [[آیه]] {{متن قرآن|أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى}}<ref>«آیا آنکه به حقّ رهنمون میگردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمییابد مگر آنکه راه برده شود؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref> ضمیمه کنیم، [[برتری امام]] بر دیگران در [[حکومت]] بر [[مردم]] و [[پیروی]] [[مردم]] از وی، امری وجدانی خواهد بود.
| | # '''[[دلیل]] دوم: [[هدایت]]:''' بر پایه برخی از [[آیات قرآن]] [[امام]]، [[هادی]] انسانهاست: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری میکردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref>، {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«برخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما (مردم را) رهنمایی میکردند» سوره سجده، آیه ۲۴.</ref>، [[هدایت]] بر [[علم]] [[استوار]] است، پس [[امام]]، عالم به [[علم غیب]] است. اگر [[آیه]] {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}} را به [[آیه]] {{متن قرآن|أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى}}<ref>«آیا آنکه به حقّ رهنمون میگردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمییابد مگر آنکه راه برده شود؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref> ضمیمه کنیم، [[برتری امام]] بر دیگران در [[حکومت]] بر [[مردم]] و [[پیروی]] [[مردم]] از وی، امری وجدانی خواهد بود. |
| *'''[[دلیل]] سوم: [[شهادت امام]] بر [[اعمال]]:''' [[امام]] در [[روز قیامت]]، بر [[اعمال امت]] [[شهادت]] میدهد: {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ}}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کردهایم تا گواه بر مردم باشید» سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref>، {{متن حدیث|قَالَ نَحْنُ الْأُمَّةُ الْوُسْطَى وَ نَحْنُ شُهَدَاءُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ حُجَجُهُ فِي أَرْضِهِ}}<ref>کافی، ج۱، ص۱۹۰. ما هستیم امت میانه و مائیم گواهان خدا بر خلقش و حجتهای او در زمینش.</ref>؛ [[شهادت بر اعمال]] ایجاب میکند که شخص [[شاهد]] نسبت به مورد [[شهادت]]، [[علم]] و [[آگاهی]] کافی داشته باشد و نه تنها به ظاهر عمل، بلکه به [[باطن]] و [[نیت]] آن نیز اشراف داشته باشد، این اشراف، با علمِ [[غیب]] [[امام]] دست یافتنی است.
| | # '''[[دلیل]] سوم: شهادت امام بر [[اعمال]]:''' [[امام]] در [[روز قیامت]]، بر اعمال امت [[شهادت]] میدهد: {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ}}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کردهایم تا گواه بر مردم باشید» سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref>، {{متن حدیث|قَالَ نَحْنُ الْأُمَّةُ الْوُسْطَى وَ نَحْنُ شُهَدَاءُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ حُجَجُهُ فِي أَرْضِهِ}}<ref>کافی، ج۱، ص۱۹۰. ما هستیم امت میانه و مائیم گواهان خدا بر خلقش و حجتهای او در زمینش.</ref>؛ [[شهادت بر اعمال]] ایجاب میکند که شخص [[شاهد]] نسبت به مورد [[شهادت]]، [[علم]] و [[آگاهی]] کافی داشته باشد و نه تنها به ظاهر عمل، بلکه به [[باطن]] و [[نیت]] آن نیز اشراف داشته باشد، این اشراف، با علمِ [[غیب]] [[امام]] دست یافتنی است. |
| *[[امام]] در [[روز قیامت]] [[شاهد]] بر [[اعمال امت]] است، [[شاهد]] بر [[اعمال امت]] باید [[عالم به]] [[اعمال امت]] باشد، پس [[امام]] باید [[عالم به]] [[اعمال امت]] باشد<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]،[[ درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص:۸۳-۸۵.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==منابع==
| | [[امام]] در [[روز قیامت]] [[شاهد]] بر اعمال امت است، [[شاهد]] بر اعمال امت باید عالم به اعمال امت باشد، پس [[امام]] باید عالم به اعمال امت باشد<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص۸۳-۸۵.</ref>. |
| * [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|'''درسنامه امامشناسی''']]
| |
|
| |
|
| ==[[:رده:آثار امامت|منبعشناسی جامع امامت]]== | | == منابع == |
| {{پرسشهای وابسته}} | | {{منابع}} |
| {{ستون-شروع|3}}
| | # [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|'''درسنامه امامشناسی''']] |
| * [[:رده:کتابشناسی کتابهای امامت|کتابشناسی امامت]]؛
| | {{پایان منابع}} |
| * [[:رده:مقالهشناسی مقالههای امامت|مقالهشناسی امامت]]؛
| |
| * [[:رده:پایاننامهشناسی پایاننامههای امامت|پایاننامهشناسی امامت]].
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}} | |
|
| |
|
| ==پانویس== | | == پانویس == |
| {{یادآوری پانویس}} | | {{پانویس}} |
| {{پانویس2}}
| |
|
| |
|
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:علم امام]] | | [[رده:علم امام]] |
| {{علم معصوم افقی}}
| |