علم تفصیلی: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۷۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۸ آوریل ۲۰۲۴
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==جستارهای وابسته== +== جستارهای وابسته ==))
 
(۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{علم معصوم}}
{{مدخل مرتبط
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[علم معصوم]]''' است. "'''[[علم تفصیلی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| موضوع مرتبط = علم معصوم
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[علم تفصیلی در قرآن]] - [[علم تفصیلی در حدیث]] - [[علم تفصیلی در کلام اسلامی]] - [[علم تفصیلی در فلسفه اسلامی]] - [[علم تفصیلی در عرفان اسلامی]]</div>
| عنوان مدخل  = [[علم تفصیلی]]
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم معصوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| مداخل مرتبط = [[علم تفصیلی در کلام اسلامی]]
| پرسش مرتبط  = علم معصوم (پرسش)
}}


'''علم تفصیلی''' [[امام]] یعنی [[علم]] به تمام جزئیات. اما در اینکه آیا [[علم امام]] تفصیلی است یا اجمالی [[اختلاف]] نظر وجود دارد، برخی در این زمینه توقف کرده‌اند و برخی دیگر براساس ادله‌ای قائل به علم کلی و تفصیلی شده‌اند، بدین معنا که هیچ دانشی نیست که برای غیر [[خداوند]] ممکن باشد و امام نسبت به آن [[آگاه]] نباشد و گروهی دیگر قول به اجمال را پذیرفته‌اند، این گروه معتقدند تام بودن [[علوم]] [[امامان]]{{عم}} موجه نیست و ضرورتی ندارد امام{{ع}} به همۀ امور [[جهان]] به صورت جزئی و تفصیلی آگاه باشد. ریشه این اختلاف، [[ظهور]] متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع [[نقل]] شده است، بنابراین [[اثبات]] یا [[نفی]] تام بودن علوم آنان، به تحلیل و جمع‌بندی [[روایات]] این موضوع وابسته است.
'''علم تفصیلی''' [[امام]] یعنی [[علم]] به تمام جزئیات. اما در اینکه آیا [[علم امام]] تفصیلی است یا اجمالی [[اختلاف]] نظر وجود دارد، برخی در این زمینه توقف کرده‌اند و برخی دیگر براساس ادله‌ای قائل به علم کلی و تفصیلی شده‌اند، بدین معنا که هیچ دانشی نیست که برای غیر [[خداوند]] ممکن باشد و امام نسبت به آن [[آگاه]] نباشد و گروهی دیگر قول به اجمال را پذیرفته‌اند، این گروه معتقدند تام بودن [[علوم]] [[امامان]] {{عم}} موجه نیست و ضرورتی ندارد امام {{ع}} به همۀ امور [[جهان]] به صورت جزئی و تفصیلی آگاه باشد. ریشه این اختلاف، [[ظهور]] متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع [[نقل]] شده است، بنابراین [[اثبات]] یا [[نفی]] تام بودن علوم آنان، به تحلیل و جمع‌بندی [[روایات]] این موضوع وابسته است.


==معناشناسی علم تفصیلی==
== معناشناسی ==
در زمینه معنای [[علم تفصیلی معصوم]] می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
در زمینه معنای [[علم تفصیلی معصوم]] می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
#تفصیلی به معنای فعلی در مقابل شأنی: یعنی [[معصوم]] از همه چیز [[آگاه]] است و چیزی نیست که اکنون در [[علم]] او نگنجد؛ لذا هیچ [[علمی]] نیست که [[منتظر]] تحصیلش باشد و به عبارتی بالفعل همه چیز را می‌داند، به استثنای علومی که احاطۀ بر آنها برای غیر [[خداوند]] ناممکن است.  
# تفصیلی به معنای فعلی در مقابل شأنی: یعنی [[معصوم]] از همه چیز [[آگاه]] است و چیزی نیست که اکنون در [[علم]] او نگنجد؛ لذا هیچ [[علمی]] نیست که [[منتظر]] تحصیلش باشد و به عبارتی بالفعل همه چیز را می‌داند، به استثنای علومی که احاطۀ بر آنها برای غیر [[خداوند]] ناممکن است.  
#تفصیلی به معنای [[علم تام]]: تام بودن [[علم معصوم]] یعنی او همۀ [[علوم]] ممکن برای غیر خداوند را با تمامی تفصیلات و جزئیات می‌داند و علمی که مجمل باشد ندارد.
# تفصیلی به معنای [[علم تام]]: تام بودن [[علم معصوم]] یعنی او همۀ [[علوم]] ممکن برای غیر خداوند را با تمامی تفصیلات و جزئیات می‌داند و علمی که مجمل باشد ندارد.
#تفصیلی به معنای این است، تمام علومی که غیر خداوند می‌تواند به آن احاطه پیدا کند: {{متن حدیث|علم ما کان و ما یکون و ما هو کائن}} را می‌داند، با قطع نظر از اینکه بالفعل باشد یا باقوه: {{متن حدیث|لو شاؤوا علموا}}، بالتفصیل باشد یا بالاجمال.
# تفصیلی به معنای این است، تمام علومی که غیر خداوند می‌تواند به آن احاطه پیدا کند: {{متن حدیث|علم ما کان و ما یکون و ما هو کائن}} را می‌داند، با قطع نظر از اینکه بالفعل باشد یا باقوه: {{متن حدیث|لو شاؤوا علموا}}، بالتفصیل باشد یا بالاجمال.


==[[علم امام]] تفصیلی یا اجمالی؟==
== [[علم امام]] تفصیلی یا اجمالی؟ ==
<div style="background-color: rgb(۲۵۲, ۲۵۲, ۲۳۳)، text-align:right، font-size: ۹۰%، font-weight: normal،">{{همچنین| علم اجمالی معصوم چیست؟ (پرسش)}}</div>
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[آیا علم معصوم تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)|آیا علم معصوم تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟]]'''{{پایان}}
<div style="background-color: rgb(۲۵۲, ۲۵۲, ۲۳۳)، text-align:right، font-size: ۹۰%، font-weight: normal،">{{همچنین| علم تفصیلی معصوم چیست؟ (پرسش)}}</div>
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|علم معصوم]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
<div style="background-color: rgb(۲۵۲, ۲۵۲, ۲۳۳)، text-align:right، font-size: ۹۰%، font-weight: normal،">{{همچنین| آیا علم معصوم تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)}}</div>
دربارۀ قلمرو علوم [[امامان]] {{ع}} در میان علمای شیعه سه دیدگاه اساسی وجود دارد: [[سکوت]] (توقف)؛ [[تام بودن علم امام]]؛ [[محدودیت علم امام]].
دربارۀ قلمرو علوم [[امامان]]{{ع}} در میان [[علمای شیعه]] سه دیدگاه اساسی وجود دارد: [[سکوت]] (توقف)؛ [[تام بودن علم امام]]؛ [[محدودیت علم امام]].


===دیدگاه اول: سکوت (توقف)===
=== دیدگاه اول: سکوت (توقف) ===
برخی از بزرگان<ref>مانند شیخ انصاری، المکاسب، ج ۱، ص۳۷۴.</ref> معتقدند، در باب نوع، کمیت و [[کیفیت علم امام]]، به نتیجه روشن و صریحی نمی‌توان دست یافت و [[ادلۀ عقلی]] و [[نقلی]] هیچکدام [[قضاوت]] صریح و مفید [[یقین]] در این باره به دست نمی‌دهند.؛ چراکه بعضی [[روایات]] [[دلالت]] دارند بر اینکه امامان{{ع}} "ما کان و ما یکون" را می‌دانند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص۲۶۱ و ۲۶۲.</ref>، [[وارثان علم]] پیامبرانند و کانون و [[معدن]] علم‌اند<ref>صفار، محمد بن حسن بصائرالدرجات، ج ۱، ص۵۶ و ۱۱۸.</ref> و از سوی دیگر، بعضی دیگر از [[روایات]]<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج ۱، ص۲۵۷.</ref> [[دلالت]] می‌کنند بر اینکه آنان [[علم غیب]] ندارند<ref>ر.ک: [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۴۱ ـ ۵۳.</ref>.
برخی از بزرگان<ref>مانند شیخ انصاری، المکاسب، ج ۱، ص۳۷۴.</ref> معتقدند، در باب نوع، کمیت و کیفیت علم امام، به نتیجه روشن و صریحی نمی‌توان دست یافت و ادلۀ عقلی و [[نقلی]] هیچکدام [[قضاوت]] صریح و مفید [[یقین]] در این باره به دست نمی‌دهند. ؛ چراکه بعضی [[روایات]] دلالت دارند بر اینکه امامان {{ع}} "ما کان و ما یکون" را می‌دانند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص۲۶۱ و ۲۶۲.</ref>، [[وارثان علم]] پیامبرانند و کانون و [[معدن]] علم‌اند<ref>صفار، محمد بن حسن بصائرالدرجات، ج ۱، ص۵۶ و ۱۱۸.</ref> و از سوی دیگر، بعضی دیگر از [[روایات]]<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج ۱، ص۲۵۷.</ref> دلالت می‌کنند بر اینکه آنان [[علم غیب]] ندارند<ref>ر.ک: [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۴۱ ـ ۵۳.</ref>.


===دیدگاه دوم: [[تام بودن علم امام]]===
=== دیدگاه دوم: [[تام بودن علم امام]] ===
<div style="background-color: rgb(۲۵۲, ۲۵۲, ۲۳۳)، text-align:right، font-size: ۹۰%، font-weight: normal،">{{همچنین| آیا علم معصوم تام و بی‌کران است یا محدود؟ (پرسش)}}</div>
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[آیا علم معصوم تام و بی‌کران است یا محدود؟ (پرسش)|آیا علم معصوم تام و بی‌کران است یا محدود؟]]'''{{پایان}}
<div style="background-color: rgb(۲۵۲, ۲۵۲, ۲۳۳)، text-align:right، font-size: ۹۰%، font-weight: normal،">{{همچنین| دلایل قایلان به تام بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)}}</div>
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|علم معصوم]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
گروهی دیگر [[معتقد]] به تام بودن [[علوم]] ایشان هستند؛ تام بودن [[علم امام]] بدین معناست، هیچ دانشی نیست که برای غیر [[خداوند]] ممکن باشد و [[امام]] نسبت به آن [[آگاه]] نباشد. مطابق این دیدگاه، امام{{ع}} به تمام علوم و جزئیات حوادث [[جهان]]، در تمام زمان‌ها، در محدودۀ‌ قابل [[تصور]] برای غیر خداوند آگاه است. البته برخی [[دانش‌ها]] که لازمۀ [[مقام]] خداوند است و جز او کسی به آنها آگاه نیست، از فرض این بحث خارج است.
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[دلایل قایلان به تام بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)|دلایل قایلان به تام بودن علم معصوم چیستند؟]]'''{{پایان}}
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|علم معصوم]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
گروهی دیگر [[معتقد]] به تام بودن [[علوم]] ایشان هستند؛ تام بودن [[علم امام]] بدین معناست، هیچ دانشی نیست که برای غیر [[خداوند]] ممکن باشد و [[امام]] نسبت به آن [[آگاه]] نباشد. مطابق این دیدگاه، امام {{ع}} به تمام علوم و جزئیات حوادث [[جهان]]، در تمام زمان‌ها، در محدودۀ‌ قابل تصور برای غیر خداوند آگاه است. البته برخی [[دانش‌ها]] که لازمۀ مقام خداوند است و جز او کسی به آنها آگاه نیست، از فرض این بحث خارج است.


مشهور [[علما]] بر اساس یک [[سلسله]] روایات می‌‌گویند: [[ائمه]]{{ع}} افزون بر [[علم به احکام شریعت]]، به تمامی حوادث گذشته، حال و [[آینده]] [[علم]] داشتند؛ مگر اموری که از اختصاصات [[علم الهی]] است؛ مانند [[زمان]] فرارسیدن [[قیامت]] یا علم به هفتاد و سومین حرف [[اسم اعظم]]. البته این نوع علم از ابزارهای [[امامت]] بوده و برای ایشان ایجاد [[تکلیف]] نمی‌کرد، بلکه امام موظف بود طبق [[ظواهر]] [[امر]] و مجاری طبیعی و عادی عمل کند. ایشان در مقام [[آگاهی]] [[باطنی]]، بر اساس [[علمی]] که خداوند در جهت انجام [[رسالت]] و امامت در [[اختیار]] آنان قرار داده، از پایان حوادث و جریانات [[روزگار]] و از جمله [[سرنوشت]] خویش، با [[خبر]] هستند.
مشهور [[علما]] بر اساس یک [[سلسله]] روایات می‌‌گویند: [[ائمه]] {{ع}} افزون بر [[علم به احکام شریعت]]، به تمامی حوادث گذشته، حال و [[آینده]] [[علم]] داشتند؛ مگر اموری که از اختصاصات [[علم الهی]] است؛ مانند [[زمان]] فرارسیدن [[قیامت]] یا علم به هفتاد و سومین حرف [[اسم اعظم]]. البته این نوع علم از ابزارهای [[امامت]] بوده و برای ایشان ایجاد [[تکلیف]] نمی‌کرد، بلکه امام موظف بود طبق ظواهر [[امر]] و مجاری طبیعی و عادی عمل کند. ایشان در مقام [[آگاهی]] [[باطنی]]، بر اساس [[علمی]] که خداوند در جهت انجام [[رسالت]] و امامت در [[اختیار]] آنان قرار داده، از پایان حوادث و جریانات [[روزگار]] و از جمله [[سرنوشت]] خویش، باخبر هستند.


افزون بر این، در [[جوامع حدیثی شیعه]] در ابواب [[علم ائمه]]، [[احادیث]] متعددی دربارۀ علم تفصیلی امامان‏ به حوادث روزگار و از جمله فرجام کارشان موجود است. [[حماد]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] می‌‌کند که فرمودند: {{متن حدیث|نحن و الله نعلم ما فی السموات و ما فی الارض و ما فی الجنه و ما فی النار و ما بین ذلک}} [[حماد]] می‌گوید: من از این فرمایش [[حضرت]] مبهوت شدم و به ایشان نگریستم، حضرت خطاب به من سه بار فرمود: «همه اینها را از [[کتاب خدا]] می‌دانم، سپس این [[آیه]] را [[تلاوت]] فرمود: {{متن قرآن|وَ يَوْمَ نَبْعَثُ في‏ كُلِّ أُمَّةٍ شَهيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِكَ شَهيداً عَلى‏ هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‏ لِلْمُسْلِمينَ}}، سپس باز فرمود: همه اینها را از کتاب خدا می‌دانم؛ زیرا آن روشنگر همه چیز است و تمام امور را بیان می‌کند<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات ص۱۲۸ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج ۲۶ ص۸ و ج ۹۲ ص۸۵.</ref>. [[احادیث]] فراوان دیگری نیز از [[آگاهی]] [[معصومان]] به [[جفر]]، [[جامعه]] و [[مصحف]] [[خبر]] داده‏‌اند. علاوه بر این، اموری همانند [[لطف الهی]]، [[ضرورت]] [[اتمام نعمت]]، [[شاهد]] بودن [[پیامبر]] و [[امام]] بر احوال [[امت]] و...، نیز مقتضی [[آگاه]] بودن امامان‏ از جزئیات حوادث است. خلاصه اینکه امام از آنجا که [[مظهر]] جمیع [[صفات جمال]] و [[کمال]] الهی‌اند؛ لذا از جانب [[خداوند]]، دارای [[علم]] غیب‌اند، و به همۀ امور احاطه دارند ولی از این نکته نباید [[غفلت]] کرد که این نوع علم، در [[اعمال]] و [[رفتار]] و [[تکالیف]] آنان اثری ندارد؛ زیرا هیچ گاه [[مخالف]] [[قضا و قدر الهی]] کاری انجام نمی‌دهند<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]، فصلنامه مشرق موعود، ش ۳۷؛ [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|بررسی علم امام حسین به شهادت]]، فصلنامه کلام اسلامی، ش ۵۲، ص۹۷ ـ ۱۰۱؛ [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۴۱ ـ ۵۳؛ [[خلیل منصوری رامسری|منصوری رامسری، خلیل]]، [[بی‌کرانگی علم امام معصوم (مقاله)|بی‌کرانگی علم امام معصوم]]، وبگاه سماموس؛ [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]؛ [[مهدی پیشوایی|پیشوایی، مهدی]]، [[مقتل جامع سیدالشهداء (کتاب)|مقتل جامع سیدالشهداء]].</ref>.
افزون بر این، در [[جوامع حدیثی شیعه]] در ابواب [[علم ائمه]]، [[احادیث]] متعددی دربارۀ علم تفصیلی امامان‏ به حوادث روزگار و از جمله فرجام کارشان موجود است. حماد از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] می‌‌کند که فرمودند: {{متن حدیث|نحن و الله نعلم ما فی السموات و ما فی الارض و ما فی الجنه و ما فی النار و ما بین ذلک}} حماد می‌گوید: من از این فرمایش حضرت مبهوت شدم و به ایشان نگریستم، حضرت خطاب به من سه بار فرمود: «همه اینها را از [[کتاب خدا]] می‌دانم، سپس این [[آیه]] را [[تلاوت]] فرمود: {{متن قرآن|وَ يَوْمَ نَبْعَثُ في‏ كُلِّ أُمَّةٍ شَهيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِكَ شَهيداً عَلى‏ هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‏ لِلْمُسْلِمينَ}}، سپس باز فرمود: همه اینها را از کتاب خدا می‌دانم؛ زیرا آن روشنگر همه چیز است و تمام امور را بیان می‌کند<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات ص۱۲۸ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج ۲۶ ص۸ و ج ۹۲ ص۸۵.</ref>. [[احادیث]] فراوان دیگری نیز از [[آگاهی]] [[معصومان]] به [[جفر]]، [[جامعه]] و [[مصحف]] خبر داده‏‌اند. علاوه بر این، اموری همانند [[لطف الهی]]، [[ضرورت]] اتمام نعمت، [[شاهد]] بودن [[پیامبر]] و [[امام]] بر احوال [[امت]] و... ، نیز مقتضی [[آگاه]] بودن امامان‏ از جزئیات حوادث است. خلاصه اینکه امام از آنجا که مظهر جمیع صفات جمال و [[کمال]] الهی‌اند؛ لذا از جانب [[خداوند]]، دارای [[علم]] غیب‌اند، و به همۀ امور احاطه دارند ولی از این نکته نباید [[غفلت]] کرد که این نوع علم، در [[اعمال]] و [[رفتار]] و [[تکالیف]] آنان اثری ندارد؛ زیرا هیچ گاه مخالف [[قضا و قدر الهی]] کاری انجام نمی‌دهند<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]، فصلنامه مشرق موعود، ش ۳۷؛ [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|بررسی علم امام حسین به شهادت]]، فصلنامه کلام اسلامی، ش ۵۲، ص۹۷ ـ ۱۰۱؛ [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۴۱ ـ ۵۳؛ [[خلیل منصوری رامسری|منصوری رامسری، خلیل]]، [[بی‌کرانگی علم امام معصوم (مقاله)|بی‌کرانگی علم امام معصوم]]، وبگاه سماموس؛ [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]؛ [[مهدی پیشوایی|پیشوایی، مهدی]]، [[مقتل جامع سیدالشهداء (کتاب)|مقتل جامع سیدالشهداء]].</ref>.


===دیدگاه سوم: [[محدودیت علم امام]]===
=== دیدگاه سوم: [[محدودیت علم امام]] ===
<div style="background-color: rgb(۲۵۲, ۲۵۲, ۲۳۳)، text-align:right، font-size: ۹۰%، font-weight: normal،">{{همچنین| دلایل قایلان به محدود بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)}}</div>
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[دلایل قایلان به محدود بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)|دلایل قایلان به محدود بودن علم معصوم چیستند؟]]'''{{پایان}}
گروهی دیگر [[معتقد]] به [[محدودیت]] [[علوم]] [[امامان]]{{ع}} هستند؛ این گروه معتقدند تام بودن علوم ایشان موجه نیست و ضرورتی ندارد [[امام]] به همۀ امور [[جهان]] به طور جزئی و تفصیلی [[آگاه]] باشد. برخی نیز به [[صراحت]] وجود چنین تمامیتی را [[نفی]] کرده‌اند.
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|علم معصوم]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
گروهی دیگر [[معتقد]] به محدودیت [[علوم]] [[امامان]] {{ع}} هستند؛ این گروه معتقدند تام بودن علوم ایشان موجه نیست و ضرورتی ندارد [[امام]] به همۀ امور [[جهان]] به طور جزئی و تفصیلی [[آگاه]] باشد. برخی نیز به صراحت وجود چنین تمامیتی را [[نفی]] کرده‌اند.


[[شیخ مفید]] در این زمینه گفته است: "[[اجماع]] [[شیعه]] تنها بر [[علم امام]]{{ع}} بر [[احکام شرع]] منعقد است و لزومی ندارد به تمامی وقایع و جزئیات به تفصیل آگاه باشد؛ لذا اطلاق در علم امام را نمی‌پذیریم. و هرکس چنین قائل شد؛ بدون [[دلیل]] و [[مدرک]] [[سخن]] گفته است"<ref>مفید، محمد بن محمد، المسائل العکبریه، مسأله ۲۰، ص۷۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص۳۸۱؛ [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|بررسی علم امام حسین به شهادت]]، فصلنامه کلام اسلامی، ش ۵۲، ص۹۷ ـ ۱۰۱؛ [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۴۱ ـ ۵۳.</ref>
[[شیخ مفید]] در این زمینه گفته است: "[[اجماع]] [[شیعه]] تنها بر [[علم امام]] {{ع}} بر [[احکام شرع]] منعقد است و لزومی ندارد به تمامی وقایع و جزئیات به تفصیل آگاه باشد؛ لذا اطلاق در علم امام را نمی‌پذیریم. و هرکس چنین قائل شد؛ بدون [[دلیل]] و مدرک [[سخن]] گفته است"<ref>مفید، محمد بن محمد، المسائل العکبریه، مسأله ۲۰، ص۷۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص۳۸۱؛ [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|بررسی علم امام حسین به شهادت]]، فصلنامه کلام اسلامی، ش ۵۲، ص۹۷ ـ ۱۰۱؛ [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۴۱ ـ ۵۳.</ref>


==دلیل دیدگاه‌های مختلف==
== دلیل دیدگاه‌های مختلف ==
ریشه این [[اختلاف]]، [[ظهور]] متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع [[نقل]] شده است، بنابراین [[اثبات]] یا نفی تام بودن علوم آنان، به تحلیل و جمع‌بندی [[روایات]] این موضوع وابسته است و این [[اختلافات]] گاه به حدی است که جمع میان آنها ممکن نیست به گونه ایی که گروهی،<ref>کتاب القضاء، ص۵۱. این کتاب از آیت‌الله میرزا محمدحسن آشتیانی است.</ref> دیگری را [[اهل]] [[ضلالت]] می‌‌دانند.<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]، فصلنامه مشرق موعود، ش ۳۷؛ [[نعمت الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجف آبادی، نعمت الله]]، [[اقوال علما در علم امام (مقاله)|اقوال علما در علم امام]]، ص۴۱۱ ـ ۴۱۳.</ref>
ریشه این [[اختلاف]]، [[ظهور]] متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع [[نقل]] شده است، بنابراین [[اثبات]] یا نفی تام بودن علوم آنان، به تحلیل و جمع‌بندی [[روایات]] این موضوع وابسته است و این [[اختلافات]] گاه به حدی است که جمع میان آنها ممکن نیست به گونه ایی که گروهی،<ref>کتاب القضاء، ص۵۱. این کتاب از آیت‌الله میرزا محمدحسن آشتیانی است.</ref> دیگری را [[اهل]] [[ضلالت]] می‌‌دانند.<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]، فصلنامه مشرق موعود، ش ۳۷؛ [[نعمت الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجف آبادی، نعمت الله]]، [[اقوال علما در علم امام (مقاله)|اقوال علما در علم امام]]، ص۴۱۱ ـ ۴۱۳.</ref>


==نتیجه==
== نتیجه ==
در مجموع نمی‌توان [[انکار]] کرد که بخشی از علوم امامان{{ع}} تفصیلی و جزئی بوده است. [[آیات قرآن]] دربارۀ مسائل جزئی [[احکام]]، برخی مباحث مربوط به [[معاد]]، نکات [[اخلاقی]]، حوادث جاری [[جامعه]] [[زمان]] [[پیامبران]] و... [[بهترین]] [[شاهد]] بر آن است که برخی از [[علوم پیامبران]]، به مسائل جزئی مربوط بوده است. پیامبران در حوادث و شرایط مختلف، به [[خداوند]] روی می‌آوردند و از او کمک می‌خواستند و راهنمایی‌های [[وحیانی]] خداوند، [[یاور]] آنان بوده است<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علوم برگزیدگان (کتاب)|علوم برگزیدگان]]، ص۱۴۰.</ref>.
در مجموع نمی‌توان [[انکار]] کرد که بخشی از علوم امامان {{ع}} تفصیلی و جزئی بوده است. [[آیات قرآن]] دربارۀ مسائل جزئی [[احکام]]، برخی مباحث مربوط به [[معاد]]، نکات [[اخلاقی]]، حوادث جاری [[جامعه]] [[زمان]] [[پیامبران]] و... [[بهترین]] [[شاهد]] بر آن است که برخی از [[علوم پیامبران]]، به مسائل جزئی مربوط بوده است. پیامبران در حوادث و شرایط مختلف، به [[خداوند]] روی می‌آوردند و از او کمک می‌خواستند و راهنمایی‌های [[وحیانی]] خداوند، [[یاور]] آنان بوده است<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علوم برگزیدگان (کتاب)|علوم برگزیدگان]]، ص۱۴۰.</ref>.


== پرسش‌های وابسته ==
== پرسش‌های وابسته ==
* [[ آیا علم معصوم تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)]]
{{پرسش وابسته}}
* [[آیا علم معصوم تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)]]
* [[آیا علم معصوم به امور غیبی تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)]]
* [[آیا علم معصوم به امور غیبی تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)]]
* [[اجمالی یا تفصیلی بودن علم به عنوان یکی از ویژگی‌های علوم برگزیدگان خداوند به چه معناست؟ (پرسش)]]
* [[اجمالی یا تفصیلی بودن علم به عنوان یکی از ویژگی‌های علوم اهل بیت به چه معناست؟ (پرسش)]]
{{پایان پرسش وابسته}}


== جستارهای وابسته ==
== منابع ==
 
==[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]==
{{منبع‌شناسی جامع}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های علم معصوم|پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم]].
{{پایان}}
{{پایان}}
 
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|'''علم امام تام یا محدود؟''']]
# [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|'''علم امام تام یا محدود؟''']]
#[[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علوم برگزیدگان (کتاب)|'''علوم برگزیدگان''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علوم برگزیدگان (کتاب)|'''علوم برگزیدگان''']]
# [[پرونده:Tqk.jpg|22px]] [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|'''گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه''']]
# [[پرونده:Tqk.jpg|22px]] [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|'''گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه''']]
# [[پرونده:Mg1150 91icl.jpg|22px]] [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|'''بررسی علم امام حسین به شهادت''']]
# [[پرونده:Mg1150 91icl.jpg|22px]] [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|'''بررسی علم امام حسین به شهادت''']]
# [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|'''منشأ و قلمرو علم امام''']]
# [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|'''منشأ و قلمرو علم امام''']]
# [[پرونده:9304.jpg|22px]] [[مهدی پیشوایی|پیشوایی، مهدی]]، [[مقتل جامع سیدالشهداء (کتاب)|'''مقتل جامع سیدالشهداء''']]
# [[پرونده:IM010599.jpg|22px]] [[مهدی پیشوایی|پیشوایی، مهدی]]، [[مقتل جامع سیدالشهداء ج۱ (کتاب)|'''مقتل جامع سیدالشهداء ج۱''']]
# [[پرونده:11100047.jpg|22px]] [[نعمت الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجف آبادی، نعمت الله]]، [[اقوال علما در علم امام (مقاله)|'''اقوال علما در علم امام''']]
# [[پرونده:11100047.jpg|22px]] [[نعمت الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجف آبادی، نعمت الله]]، [[اقوال علما در علم امام (مقاله)|'''اقوال علما در علم امام''']]
# [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی''']]
# [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی''']]
خط ۶۹: خط ۶۷:
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


{{علم معصوم افقی}}
[[رده:مدخل]]
[[رده:علم تفصیلی]]
[[رده: مدخل برگرفته از پرسمان]]
[[رده: مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
[[رده:علم معصوم]]
[[رده:علم معصوم]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
۱۱۷٬۲۲۵

ویرایش