استهزاء در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== +== منابع ==))
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: واگردانی دستی
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[استهزاء]]''' است. "'''استهزاء'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| موضوع مرتبط = استهزاء
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[استهزاء در قرآن]] - [[استهزاء در علوم قرآنی]] - [[استهزاء در فقه اسلامی]] - [[نفی استهزاء در معارف و سیره نبوی]] - [[استهزاء در جامعه‌شناسی اسلامی]]</div>
| عنوان مدخل = استهزاء
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| مداخل مرتبط = [[استهزاء در قرآن]] - [[استهزاء در علوم قرآنی]] - [[استهزاء در فقه اسلامی]] - [[نفی استهزاء در معارف و سیره نبوی]] - [[استهزاء در جامعه‌شناسی اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =  
}}


==مقدمه==
== مقدمه ==
[[استهزا]] از ماده هزء یا هزو به معنای [[تمسخر]] و [[تحقیر]] است. واژه هزو و مشتقات آن ۳۴ بار در [[قرآن]] به کار رفته است. در بیشتر [[آیات]]، استهزا، فعل انسان‌هایی است که آیات [[خداوند]] یا [[پیامبران الهی]] را استهزا و مسخره می‌کردند. تنها در [[آیه]] {{متن قرآن|اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ}}<ref>«خداوند است که آنها را به ریشخند می‌گیرد و آنان را در سرکشی‌شان در حالی که سرگشته‌اند فرو می‌گذارد» سوره بقره، آیه ۱۵.</ref> استهزا به خداوند نسبت داده شده که [[منافقان]] را استهزا کرده است.
[[استهزا]] از ماده هزء یا هزو به معنای [[تمسخر]] و [[تحقیر]] است. واژه هزو و مشتقات آن ۳۴ بار در [[قرآن]] به کار رفته است. در بیشتر [[آیات]]، استهزا، فعل انسان‌هایی است که آیات [[خداوند]] یا [[پیامبران الهی]] را استهزا و مسخره می‌کردند. تنها در [[آیه]] {{متن قرآن|اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ}}<ref>«خداوند است که آنها را به ریشخند می‌گیرد و آنان را در سرکشی‌شان در حالی که سرگشته‌اند فرو می‌گذارد» سوره بقره، آیه ۱۵.</ref> استهزا به خداوند نسبت داده شده که [[منافقان]] را استهزا کرده است.


[[قرآن کریم]]، علاوه بر [[استهزاء]]، [[افعال]] دیگری مثل [[مکر]] و [[خدعه]] و [[کید]] و... را نیز به خداوند نسبت داده است. [[مفسران]] [[اتفاق نظر]] دارند که معنای ظاهری این واژه‌ها مورد نظر نیست زیرا انتساب افعال مذکور بنابر معنای ظاهر آنها [[شایسته]] [[خدای حکیم]] و حتی انسان‌های [[درستکار]] هم نیست. از این رو گفته شده هر صفتی که اطلاق آن بر خداوند به نحو [[حقیقی]] روا نباشد، به لوازم آن صفت [[تفسیر]] می‌شود. [[فخر رازی]] همه [[اعراض]] [[نفسانی]] مثل [[رحمت]]، فَرَح، [[سرور]]، [[غضب]]، [[حیا]]، مکر و استهزا را دارای اوائل و غایاتی می‌داند، مثلاً درمورد صفت [[حیا]]، ابتدای آن انکساری است که در نفس حاصل می‌شود و [[غایت]] و غرض آن ترک فعل است. در مورد خداوند آنچه صادق است همان غایات و اغراض مترتب بر این اوصاف است. بر این اساس مفسران در [[تأویل]] یا تفسیر هر یک از این اوصاف به حسب مورد و مصداق، اموری را ذکر کرده‌اند.
[[قرآن کریم]]، علاوه بر [[استهزاء]]، [[افعال]] دیگری مثل [[مکر]] و [[خدعه]] و [[کید]] و... را نیز به خداوند نسبت داده است. [[مفسران]] [[اتفاق نظر]] دارند که معنای ظاهری این واژه‌ها مورد نظر نیست زیرا انتساب افعال مذکور بنابر معنای ظاهر آنها [[شایسته]] [[خدای حکیم]] و حتی انسان‌های [[درستکار]] هم نیست. از این رو گفته شده هر صفتی که اطلاق آن بر خداوند به نحو [[حقیقی]] روا نباشد، به لوازم آن صفت [[تفسیر]] می‌شود. [[فخر رازی]] همه [[اعراض]] [[نفسانی]] مثل [[رحمت]]، فَرَح، [[سرور]]، [[غضب]]، [[حیا]]، مکر و استهزا را دارای اوائل و غایاتی می‌داند، مثلاً درمورد صفت [[حیا]]، ابتدای آن انکساری است که در نفس حاصل می‌شود و [[غایت]] و غرض آن ترک فعل است. در مورد خداوند آنچه صادق است همان غایات و اغراض مترتب بر این اوصاف است. بر این اساس مفسران در [[تأویل]] یا تفسیر هر یک از این اوصاف به حسب مورد و مصداق، اموری را ذکر کرده‌اند.


بر این اساس، استهزای [[الهی]] عبارت است از تحقیر [[شأن]] و [[مقام]]، سلب [[تأیید]] و [[توفیق]]، قطع رحمت و [[فضل]] و [[لطف]]، [[امهال]] و [[وانهادن]] اشخاص به خویش و غوطه‌ور کردن در [[گمراهی]]، [[طغیان]] و [[تباهی]]؛ و این خود نهایت تحقیر است. خداوند درباره منافقان و انسان‌های دو چهره چنین می‌کند. <ref>قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن،جلد۷،صفحه ۱۵۴؛ مصطفوی، حسن،التحقیق فی کلمات القرآن،جلد۱۱،صفحه (۲۵۵-۲۵۸)؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه،جلد۲،صفحه (۱۰۳-۱۰۵)؛ معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن،جلد۳،صفحه (۲۸۴-۲۸۸)؛ سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن،جلد۳،صفحه ۲۳</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص ۲۰.</ref>
بر این اساس، استهزای [[الهی]] عبارت است از تحقیر [[شأن]] و [[مقام]]، سلب [[تأیید]] و [[توفیق]]، قطع رحمت و [[فضل]] و [[لطف]]، [[امهال]] و [[وانهادن]] اشخاص به خویش و غوطه‌ور کردن در [[گمراهی]]، [[طغیان]] و [[تباهی]]؛ و این خود نهایت تحقیر است. خداوند درباره منافقان و انسان‌های دو چهره چنین می‌کند. <ref>قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، جلد۷،صفحه ۱۵۴؛ مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، جلد۱۱،صفحه (۲۵۵-۲۵۸)؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲،صفحه (۱۰۳-۱۰۵)؛ معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، جلد۳،صفحه (۲۸۴-۲۸۸)؛ سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۳،صفحه ۲۳</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص ۲۰.</ref>
 
== جستارهای وابسته ==


== منابع ==
== منابع ==
خط ۱۸: خط ۱۸:
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:استهزاء]]
[[رده:استهزاء]]
[[رده:مدخل]]
۲۴٬۴۶۴

ویرایش