ابراهیم فرزند پیامبر خاتم: تفاوت میان نسخه‌ها

 
(۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۶۵: خط ۶۵:


== تولد ابراهیم ==
== تولد ابراهیم ==
[[ماریه]]، ابراهیم را به [[دنیا]] آورد، در حالی که [[پیامبر]] {{صل}} قبل از این، به جز از [[خدیجه]] {{س}} از دیگر همسرانش [[فرزندی]] نداشت<ref>قرب الاسناد، حمیری، ص۹.</ref>. محل [[تولد]] ابراهیم همان العالیه بوده است که امروزه به آنجا «مشربه ام ابراهیم» گفته می‌شود. قابله ابراهیم «سَلمی» ([[کنیز]] و [[آزاد]] کرده [[رسول اکرم]])، [[همسر]] [[ابورافع]] بود<ref>تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۴، ص۲۹۲.</ref>. هنگامی که [[ابورافع]] خبر [[تولد]] ابراهیم را به [[پیامبر]] {{صل}} می‌داد، [[پیامبر]] {{صل}} بسیار خوشحال شد و غلامی را برای مژدگانی به او عطا فرمود<ref>بلاذری، ج۲، ص۱۱۹؛ نوری، ج۵، ص۱۹۱.</ref>.
ابراهیم در [[سال هشتم هجری]] در میان [[قبیله]] [[مازن]] و در مکانی که اکنون به «مشربه [[ام ابراهیم]]» معروف است از [[ماریه قبطیه]] متولد شد<ref>مناقب آل ابی طالب ابن شهر آشوب، ج۱، ص۱۶۱.</ref>، در حالی که [[پیامبر]] {{صل}} قبل از این، به جز از [[خدیجه]] {{س}} از دیگر همسرانش [[فرزندی]] نداشت<ref>قرب الاسناد، حمیری، ص۹.</ref>. محل تولد ابراهیم همان العالیه بوده است که امروزه به آنجا «مشربه ام ابراهیم» گفته می‌شود. قابله ابراهیم «سَلمی» ([[کنیز]] و [[آزاد]] کرده [[رسول اکرم]])، [[همسر]] [[ابورافع]] بود<ref>تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۴، ص۲۹۲.</ref>. هنگامی که [[ابورافع]] خبر تولد ابراهیم را به [[پیامبر]] {{صل}} می‌داد، [[پیامبر]] {{صل}} بسیار خوشحال شد و غلامی را برای مژدگانی به او عطا فرمود<ref>بلاذری، ج۲، ص۱۱۹؛ نوری، ج۵، ص۱۹۱.</ref>.


در همین حال، [[جبرئیل امین]] نزد [[پیامبر]] {{صل}} آمد و فرمود: «سلام بر تو باد ای ابا ابراهیم! همانا [[خداوند]] از [[ماریه]]، [[فرزندی]] به تو بخشید و تو را امر کرد که او را ابراهیم بنامی. پس [[خداوند]] در او برای تو [[برکت]] نهاده و وی را روشنی چشم تو در [[دنیا]] و [[آخرت]] قرار داد»<ref>البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۵، ص۳۳۰- ۳۳۲؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۴، ص۲۹۲.</ref>. [[رسول اکرم]] {{صل}} به حدی از [[تولد]] فرزندش خوشحال بود که به اصحابش فرمود: «شب گذشته [[خدا]] به من [[فرزندی]] عطا کرد و من او را به نام پدرم، [[ابراهیم خلیل]]، ابراهیم نامیدم»<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۳، ص۹۵.</ref>. همچنین فرمود: «این پسر، مادرش را از [[بردگی]] آزاد کرد».
در همین حال، [[جبرئیل امین]] نزد [[پیامبر]] {{صل}} آمد و فرمود: «سلام بر تو باد ای ابا ابراهیم! همانا [[خداوند]] از [[ماریه]]، [[فرزندی]] به تو بخشید و تو را امر کرد که او را ابراهیم بنامی. پس [[خداوند]] در او برای تو [[برکت]] نهاده و وی را روشنی چشم تو در [[دنیا]] و [[آخرت]] قرار داد»<ref>البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۵، ص۳۳۰- ۳۳۲؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۴، ص۲۹۲.</ref>. [[رسول اکرم]] {{صل}} به حدی از تولد فرزندش خوشحال بود که به اصحابش فرمود: «شب گذشته [[خدا]] به من [[فرزندی]] عطا کرد و من او را به نام پدرم، [[ابراهیم خلیل]]، ابراهیم نامیدم»<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۳، ص۹۵.</ref>. همچنین فرمود: «این پسر، مادرش را از [[بردگی]] آزاد کرد».


وقتی ابراهیم متولد شد، چون [[مسلمانان]] علاقه حضرت را به [[ماریه]] می‌دانستند، اصرار داشتند که ابراهیم را یکی از [[زنان]] [[انصار]] شیر دهد تا [[ماریه]] در [[خدمت]] [[رسول اکرم]] {{صل}} باشد؛ [[زنان]] [[انصار]] در مورد اینکه کدام یک او را شیر دهند، به [[رقابت]] پرداختند<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۳، ص۹۵.</ref> تا آنکه ام برده، دختر [[منذر بن زید]]، از [[طایفه]] بنی نجار<ref>یعقوبی، ج۲، ص۸۷، بلاذری، ج۲، ص۸۶.</ref> و [[همسر]] [[براء بن اوس]]، خدمت [[پیامبر اکرم]] {{صل}} آمد و این تقاضا را مطرح کرد<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۳، ص۹۵.</ref>. [[پیامبر]] {{صل}} نیز پذیرفت و ابراهیم را به وی سپرد و یک قطعه نخلستان هم به آن زن اختصاص داد. [[پیامبر]] {{صل}} در روز هفتم ولادت ابراهیم، گوسفندی [[قربانی]] کرد ([[عقیقه]])<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳.</ref> و گوشت آن را بین [[مردم]] تقسیم فرمود و موی ابراهیم را چیده، [[دفن]] فرمودند<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳.</ref>. این [[عمل]] رسول خدا {{صل}}، منشأ [[استحباب]] این [[کارها]] [[زمان]] ولادت فرزند است.  
وقتی ابراهیم متولد شد، چون [[مسلمانان]] علاقه حضرت را به [[ماریه]] می‌دانستند، اصرار داشتند که ابراهیم را یکی از [[زنان]] [[انصار]] شیر دهد تا [[ماریه]] در [[خدمت]] [[رسول اکرم]] {{صل}} باشد؛ [[زنان]] [[انصار]] در مورد اینکه کدام یک او را شیر دهند، به [[رقابت]] پرداختند<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۳، ص۹۵.</ref> تا آنکه ام برده، دختر [[منذر بن زید]]، از [[طایفه]] بنی نجار<ref>یعقوبی، ج۲، ص۸۷، بلاذری، ج۲، ص۸۶.</ref> و [[همسر]] [[براء بن اوس]]، خدمت [[پیامبر اکرم]] {{صل}} آمد و این تقاضا را مطرح کرد<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۳، ص۹۵.</ref>. [[پیامبر]] {{صل}} نیز پذیرفت و ابراهیم را به وی سپرد و یک قطعه نخلستان هم به آن زن اختصاص داد. [[پیامبر]] {{صل}} در روز هفتم ولادت ابراهیم، گوسفندی [[قربانی]] کرد ([[عقیقه]])<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳.</ref> و گوشت آن را بین [[مردم]] تقسیم فرمود و موی ابراهیم را چیده، [[دفن]] فرمودند<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۱، ص۱۸۳.</ref>. این [[عمل]] رسول خدا {{صل}}، منشأ [[استحباب]] این [[کارها]] [[زمان]] ولادت فرزند است.  
خط ۷۳: خط ۷۳:
ابراهیم در نزد [[پدر]] و [[مادر]] رضاعی خود در [[قبیله]] [[بنی‌نجار]] بود و [[پیامبر]] {{صل}} گاهی به آنجا می‌رفت و گاهی [[خواب]] قیلوله خود را آنجا انجام می‌داد و ابراهیم را پیش ایشان می‌آوردند.
ابراهیم در نزد [[پدر]] و [[مادر]] رضاعی خود در [[قبیله]] [[بنی‌نجار]] بود و [[پیامبر]] {{صل}} گاهی به آنجا می‌رفت و گاهی [[خواب]] قیلوله خود را آنجا انجام می‌داد و ابراهیم را پیش ایشان می‌آوردند.


از [[انس بن مالک]] نقل است که هیچ‌کس را مهربان‌تر از [[پیامبر]] {{صل}} نسبت به [[زن]] و [[فرزند]] ندیده‌ام؛ ابراهیم در منطقه بالای [[مدینه]] در خانواده‌ای دوران شیرخوارگی را می‌گذراند و [[پیامبر]] {{صل}} به نزد آنها می‌رفت و ما نیز همراه آن حضرت می‌‌رفتیم. آن [[خانواده]] آهنگر بودند و گاهی [[خانه]] پر از [[دود]] بود؛ [[پیامبر]] {{صل}} [[کودک]] را در آغوش می‌گرفت و می‌بوسید<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۱، ص۱۲۵.</ref><ref>[[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۷.</ref>
از [[انس بن مالک]] نقل است که هیچ‌کس را مهربان‌تر از [[پیامبر]] {{صل}} نسبت به [[زن]] و [[فرزند]] ندیده‌ام؛ ابراهیم در منطقه بالای [[مدینه]] در خانواده‌ای دوران شیرخوارگی را می‌گذراند و [[پیامبر]] {{صل}} به نزد آنها می‌رفت و ما نیز همراه آن حضرت می‌‌رفتیم. آن [[خانواده]] آهنگر بودند و گاهی [[خانه]] پر از [[دود]] بود؛ [[پیامبر]] {{صل}} [[کودک]] را در آغوش می‌گرفت و می‌بوسید<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۱، ص۱۲۵.</ref>.<ref>[[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۷.</ref>


تولد ابراهیم برای برخی از [[زنان پیامبر]] خوش‌آیند نبود. چنان که [[زهری]] از [[عروه]] و او از [[عایشه]] نقل کرده که روزی رسول خدا {{صل}} ابراهیم را همراه خود نزد عایشه برد و به او فرمود: «شباهتش را به من بنگر». عایشه گفت: بیشتر شبیه مادرش است. حضرت فرمود: مگر سفیدی او را نمی‌بینی؟ عایشه پاسخ داد: کسی که دوران بارداری‌اش کوتاه باشد، سفید و چاق می‌شود<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابراهیم بن رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۹۸-۹۹.</ref>.
تولد ابراهیم برای برخی از [[زنان پیامبر]] خوش‌آیند نبود. چنان که [[زهری]] از [[عروه]] و او از [[عایشه]] نقل کرده که روزی رسول خدا {{صل}} ابراهیم را همراه خود نزد عایشه برد و به او فرمود: «شباهتش را به من بنگر». عایشه گفت: بیشتر شبیه مادرش است. حضرت فرمود: مگر سفیدی او را نمی‌بینی؟ عایشه پاسخ داد: کسی که دوران بارداری‌اش کوتاه باشد، سفید و چاق می‌شود<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابراهیم بن رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۹۸-۹۹؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۶۲.</ref>.


== ابراهیم، فدای [[حسین]] {{ع}} ==
== ابراهیم، فدای [[حسین]] {{ع}} ==
خط ۸۲: خط ۸۲:
[[ابن عباس]] [[روایت]] می‌کند که [[خدمت]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}} بودم، [[حسین]] بر زانوی راست حضرت و ابراهیم بر زانوی چپ نشسته بود؛ [[رسول خدا]] {{صل}} گاهی [[حسین]] را بوسه می‌زد و گاهی فرزندش ابراهیم را می‌بویید و می‌بوسید. در این هنگام حالت [[نزول وحی]] به [[رسول اکرم]] {{صل}} دست داد و پس از آنکه به حال خود بازگشت، فرمود: «جبرئیل از طرف پروردگارم نزد من آمد و پیغام آورد که خدایت [[سلام]] می‌رساند و می‌فرماید: این دو را برای تو نمی‌گذارم، یکی را فدای دیگری نما». سپس نظری به ابراهیم افکند و گریان شد و نگاهی به [[حسین]] نمود و گریه‌اش شدت گرفت. سپس فرمود: «اگر ابراهیم بمیرد فقط من محزون می‌شوم، اما [[حسین]]، مادرش [[فاطمه]] است و پدرش [[علی بن ابی‌طالب]]، آنکه خونش از [[خون]] من و گوشتش از گوشت من است؛ اگر [[حسین]] بمیرد، [[فاطمه]] محزون می‌گردد، [[علی]] غمناک می‌شود و من افسرده می‌گردم؛ نه! من [[اندوه]] خودم را به [[حزن]] و [[اندوه]] [[علی]] و [[زهرا]] ترجیح می‌دهم؛ ای [[جبرئیل]]! ابراهیم را فدای [[حسین]] نمودم».
[[ابن عباس]] [[روایت]] می‌کند که [[خدمت]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}} بودم، [[حسین]] بر زانوی راست حضرت و ابراهیم بر زانوی چپ نشسته بود؛ [[رسول خدا]] {{صل}} گاهی [[حسین]] را بوسه می‌زد و گاهی فرزندش ابراهیم را می‌بویید و می‌بوسید. در این هنگام حالت [[نزول وحی]] به [[رسول اکرم]] {{صل}} دست داد و پس از آنکه به حال خود بازگشت، فرمود: «جبرئیل از طرف پروردگارم نزد من آمد و پیغام آورد که خدایت [[سلام]] می‌رساند و می‌فرماید: این دو را برای تو نمی‌گذارم، یکی را فدای دیگری نما». سپس نظری به ابراهیم افکند و گریان شد و نگاهی به [[حسین]] نمود و گریه‌اش شدت گرفت. سپس فرمود: «اگر ابراهیم بمیرد فقط من محزون می‌شوم، اما [[حسین]]، مادرش [[فاطمه]] است و پدرش [[علی بن ابی‌طالب]]، آنکه خونش از [[خون]] من و گوشتش از گوشت من است؛ اگر [[حسین]] بمیرد، [[فاطمه]] محزون می‌گردد، [[علی]] غمناک می‌شود و من افسرده می‌گردم؛ نه! من [[اندوه]] خودم را به [[حزن]] و [[اندوه]] [[علی]] و [[زهرا]] ترجیح می‌دهم؛ ای [[جبرئیل]]! ابراهیم را فدای [[حسین]] نمودم».


[[ابن عباس]] می‌گوید: بعد از سه روز ابراهیم از [[دنیا]] رفت؛ از آن روز به بعد هر گاه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[حسین]] {{ع}} را می‌دید او را می‌بوسید و به سینه می‌چسبانید و می‌فرمود: «قربان آنکه فرزندم ابراهیم را فدایش نمودم»<ref>مناقب آل ابی‌طالب، ابن شهرآشوب، ج۳، ص۲۳۴- ۲۳۵.</ref><ref>[[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۹.</ref>
[[ابن عباس]] می‌گوید: بعد از سه روز ابراهیم از [[دنیا]] رفت؛ از آن روز به بعد هر گاه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[حسین]] {{ع}} را می‌دید او را می‌بوسید و به سینه می‌چسبانید و می‌فرمود: «قربان آنکه فرزندم ابراهیم را فدایش نمودم»<ref>مناقب آل ابی‌طالب، ابن شهرآشوب، ج۳، ص۲۳۴- ۲۳۵.</ref>.<ref>[[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳]]، ص ۲۹.</ref>


== [[وفات]] ابراهیم ==
== [[وفات]] ابراهیم ==
در ربیع الاول [[سال دهم هجری]]، ابراهیم، [[فرزند]] [[رسول خدا]] {{صل}}، [[وفات]] یافت<ref>التنبیه و الاشراف، مسعودی، ص۲۳۸؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۴، ص۴۵۹.</ref>. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به نخلستان آمد و دید فرزندش در دامن [[مادر]] در حال [[جان]] دادن است؛ [[پیامبر]] {{صل}} ابراهیم را در دامن خود نهاد و فرمود: «ای ابراهیم! در مقابل خواسته [[خدا]] ما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم»، این را گفت و قطرات [[اشک]] بر چهره مبارکش جاری گردید، سپس فرمود: «ای ابراهیم! اگر نبود امر و [[اراده پروردگار]] که هر کسی باید بمیرد، بیش از این بر تو اندوهناک می‌شدیم». سپس فرمود: «و اینک برای تو بسیار محزون و افسرده‌ایم، [[دل]] می‌سوزد و [[اشک]] می‌ریزد، اما چیزی نمی‌گوییم که باعث [[غضب]] [[خدا]] شود». در این هنگام [[پیامبر اکرم]] {{صل}} خطاب به [[علی]] {{ع}} فرمود: «برخیز و پسرم را برای [[خاکسپاری]] آماده نما».
در ربیع الاول [[سال دهم هجری]]، ابراهیم، [[فرزند]] [[رسول خدا]] {{صل}}، [[وفات]] یافت<ref>التنبیه و الاشراف، مسعودی، ص۲۳۸؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۴، ص۴۵۹.</ref>. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به نخلستان آمد و دید فرزندش در دامن [[مادر]] در حال [[جان]] دادن است؛ [[پیامبر]] {{صل}} ابراهیم را در دامن خود نهاد و فرمود: «ای ابراهیم! در مقابل خواسته [[خدا]] ما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم»، این را گفت و قطرات [[اشک]] بر چهره مبارکش جاری گردید، سپس فرمود: «ای ابراهیم! اگر نبود امر و [[اراده پروردگار]] که هر کسی باید بمیرد، بیش از این بر تو اندوهناک می‌شدیم». سپس فرمود: «و اینک برای تو بسیار محزون و افسرده‌ایم، [[دل]] می‌سوزد و [[اشک]] می‌ریزد، اما چیزی نمی‌گوییم که باعث [[غضب]] [[خدا]] شود». در این هنگام [[پیامبر اکرم]] {{صل}} خطاب به [[علی]] {{ع}} فرمود: «برخیز و پسرم را برای خاکسپاری آماده نما».


[[علی]] {{ع}} برخاست و ابراهیم را [[غسل]] داد و او را [[حنوط]] و [[کفن]] کرد. سپس [[رسول خدا]] پیش آمد تا کنار [[قبر]] او رسید. [[مردم]] گفتند: [[رسول خدا]] به خاطر شدت [[غم]] و [[اندوه]]، فراموش کرده که بر جنازه پسرش [[نماز]] بخواند! آن حضرت برخاست و فرمود: «جبرئیل بر من نازل شد و آنچه را که گفتید، به اطلاع من رسانید. شما [[گمان]] می‌کنید من به خاطر [[غم]] و [[اندوه]] زیاد، [[نماز خواندن]] بر جنازه پسرم را فراموش کرده‌ام! اما بدانید که چنین نیست. بلکه [[خداوند متعال]] پنج [[وعده]] [[نماز]] را بر شما [[واجب]] گردانیده است و برای اموات شما در ازای هر [[وعده]] [[نماز]]، یک [[تکبیر]] قرار داده و به من [[دستور]] داده است [[نماز]] نخوانم جز بر جنازه کسی که [[نماز]] خوانده باشد».
[[علی]] {{ع}} برخاست و ابراهیم را [[غسل]] داد و او را [[حنوط]] و [[کفن]] کرد. سپس [[رسول خدا]] پیش آمد تا کنار [[قبر]] او رسید. [[مردم]] گفتند: [[رسول خدا]] به خاطر شدت [[غم]] و [[اندوه]]، فراموش کرده که بر جنازه پسرش [[نماز]] بخواند! آن حضرت برخاست و فرمود: «جبرئیل بر من نازل شد و آنچه را که گفتید، به اطلاع من رسانید. شما [[گمان]] می‌کنید من به خاطر [[غم]] و [[اندوه]] زیاد، [[نماز خواندن]] بر جنازه پسرم را فراموش کرده‌ام! اما بدانید که چنین نیست. بلکه [[خداوند متعال]] پنج [[وعده]] [[نماز]] را بر شما [[واجب]] گردانیده است و برای اموات شما در ازای هر [[وعده]] [[نماز]]، یک [[تکبیر]] قرار داده و به من [[دستور]] داده است [[نماز]] نخوانم جز بر جنازه کسی که [[نماز]] خوانده باشد».
خط ۹۴: خط ۹۴:


[[شیخ طوسی]] در کتاب خود از [[عایشه]] [[روایت]] کرده است: هنگامی که ابراهیم از [[دنیا]] رفت، [[پیامبر]] {{صل}} [[گریه]] کرد تا حدی که اشک‌هایش بر گونه‌هایش جاری شد. به آن حضرت گفتند: آیا ما را از [[گریه]] [[نهی]] می‌کنی و خودت [[گریه]] می‌کنی؟ [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: «این، [[گریه]] نیست، بلکه این [[رحمت]] است و کسی که بر دیگری رحم نمی‌کند، مورد [[رحمت]] واقع نمی‌شود»<ref>الأمالی، شیخ طوسی، ص۳۸۸.</ref><ref>[[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۹؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابراهیم بن رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۹۸-۹۹.</ref>
[[شیخ طوسی]] در کتاب خود از [[عایشه]] [[روایت]] کرده است: هنگامی که ابراهیم از [[دنیا]] رفت، [[پیامبر]] {{صل}} [[گریه]] کرد تا حدی که اشک‌هایش بر گونه‌هایش جاری شد. به آن حضرت گفتند: آیا ما را از [[گریه]] [[نهی]] می‌کنی و خودت [[گریه]] می‌کنی؟ [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: «این، [[گریه]] نیست، بلکه این [[رحمت]] است و کسی که بر دیگری رحم نمی‌کند، مورد [[رحمت]] واقع نمی‌شود»<ref>الأمالی، شیخ طوسی، ص۳۸۸.</ref><ref>[[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۹؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابراهیم بن رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۹۸-۹۹.</ref>
از جمله بقعه‌ها و گنبد و بارگاه‎ها در داخل [[بقیع]] که به وسیله [[وهابیان]] منهدم گردیده، ساختمان بقعه و [[حرم]] جناب ابراهیم فرزند رسول خدا{{صل}} است. [[قبر]] جناب ابراهیم دارای [[زیباترین]] [[ضریح]] همانند ضریح [[ائمه بقیع]]{{عم}} در سمت جنوبی این بقعه و متصل به [[دیوار]] قرار گرفته بود. در این سمت از دیوار شبکه‌هایی نیز تعبیه شده بود که ارتباط [[زایران]] با داخل حرم به وسیله این شبکه‌ها [[حفظ]] می‌شد<ref>تاریخ حرم ائمه بقیع، نجمی، ص۱۹۰.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۶۲.</ref>


=== خورشیدگرفتگی در ایام وفات ===
=== خورشیدگرفتگی در ایام وفات ===
در ایام [[وفات]] ابراهیم، [[خورشید]] گرفت و [[مردم]] به همدیگر می‌گفتند: [[خورشید]] برای [[مرگ]] ابراهیم تاریک شد! [[پیامبر اکرم]] {{صل}} با شنیدن این سخنان، بر [[منبر]] رفت و پس از [[حمد]] و [[ثنای الهی]] فرمود: «ای [[مردم]]! [[خورشید و ماه]] دو نشانه از نشانه‌های [[خداوند]] هستند که به امر او حرکت می‌کنند و به خاطر [[مرگ]] یا [[زندگی]] کسی تاریک نمی‌شوند. پس هرگاه [[کسوف]] یا [[خسوف]] پیش آمد، [[نماز آیات]] بخوانید». سپس از [[منبر]] پایین آمد و همراه [[مردم]] [[نماز آیات]] را به جای آورد<ref>المحاسن، برقی، ج۲، ص۲۹-۳۱؛ فروع کافی، کلینی، ج۳، ص۲۰۸- ۲۰۹؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۴، ص۴۵۹- ۴۶۰.</ref><ref>[[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۳۱.</ref>
در ایام [[وفات]] ابراهیم، [[خورشید]] گرفت و [[مردم]] به همدیگر می‌گفتند: [[خورشید]] برای [[مرگ]] ابراهیم تاریک شد! [[پیامبر اکرم]] {{صل}} با شنیدن این سخنان، بر [[منبر]] رفت و پس از [[حمد]] و [[ثنای الهی]] فرمود: «ای [[مردم]]! [[خورشید و ماه]] دو نشانه از نشانه‌های [[خداوند]] هستند که به امر او حرکت می‌کنند و به خاطر [[مرگ]] یا [[زندگی]] کسی تاریک نمی‌شوند. پس هرگاه [[کسوف]] یا [[خسوف]] پیش آمد، [[نماز آیات]] بخوانید». سپس از [[منبر]] پایین آمد و همراه [[مردم]] [[نماز آیات]] را به جای آورد<ref>المحاسن، برقی، ج۲، ص۲۹-۳۱؛ فروع کافی، کلینی، ج۳، ص۲۰۸- ۲۰۹؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۴، ص۴۵۹- ۴۶۰.</ref>.<ref>[[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳]]، ص ۳۱.</ref>
 
==[[ابراهیم فرزند پیامبر]]==
ابراهیم فرزند [[رسول خدا]]{{صل}} است که در [[بقیع]] مدفون است. او در [[سال هشتم هجری]] در عالیه (قسمت بالای [[مدینه]]) و در میان [[قبیله]] [[مازن]] و در مکانی که اکنون به «مشربه [[ام ابراهیم]]» معروف است از [[ماریه قبطیه]] متولد شد<ref>مناقب آل ابی طالب ابن شهر آشوب، ج۱، ص۱۶۱.</ref>.
سلمی [[همسر]] [[ابو رافع]] مامایی او را به عهده گرفت و لذا اولین کسی که مژده ولادت ابراهیم را به رسول خدا{{صل}} رسانید [[ابورافع]] بود و آن حضرت، غلامی به عنوان مژدگانی به وی اهدا کرد. رسول خدا{{صل}} در [[روز]] هفتم ولادت ابراهیم، گوسفندی [[عقیقه]] کرد و شخصی به نام [[ابوهند]]، [[موی سر]] وی را تراشید و به [[دستور پیامبر]] به وزن موها، [[نقره]] به [[مساکین]] داده شد و موها در داخل خاک [[دفن]] گردید. در همین روز، [[پیامبر خدا]]{{صل}} این فرزند را ابراهیم نامید و فرمود:
[[جبرئیل]] بر من نازل شد و گفت: {{متن حدیث|السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا إِبْرَاهِيمَ‌}} و من هم نام جدم ابراهیم را بر وی [[انتخاب]] کردم<ref>طبقات ابن سعد، ج۱، ص۸۷.</ref>.
پس از تولد ابراهیم، هر یک از [[همسران]] [[انصار]] درخواست کردند که رسول خدا{{صل}} [[وظیفه]] [[پرستاری]] و شیردادن به ابراهیم را بر وی محول کند و در این مورد بر همدیگر [[سبقت]] می‌جستند. بالاخره این [[افتخار]] نصیب بانویی به نام اُمّ برده همسر ابوسیف شد. اُمّ برده، ابراهیم را به نزد [[ماریه]] در مشربه و به حضور رسول خدا{{صل}} در مدینه می‌برد و پس از دیدار آنان به خانه‌اش بر می‌گرداند و گاهی رسول خدا{{صل}} شخصاً برای دیدن فرزندش به [[خانه]] [[ام‌برده]] می‌رفت. ابراهیم در خانه [[ام برده]] مریض شد و روز سه [[شنبه]] یازدهم [[ربیع الاول]] [[سال دهم هجری]] که هیجده ماهه و بنا به قولی شانزده ماهه بود از [[دنیا]] رفت.
 
در دقایق آخر [[عمر]] او، رسول خدا{{صل}} کنار بسترش نشسته بود و در حالی که اشکش جاری بود فرمود: {{متن حدیث|تَدْمَعُ الْعَيْنُ‌، وَ يَحْزَنُ الْقَلْبُ‌، وَ لَا نَقُولُ إِلَّا مَا يَرْضَى الرَّبُّ وَ إِنَّا بِكَ يَا إِبْرَاهِيمُ لَمَحْزُونُونَ}}<ref>اسدالغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۳۹.</ref>؛ «قلبم اندوهناک و چشمم گریان است و چیزی به جز رضای [[حق]] نمی‎گویم. ای ابراهیم اینک در فراقت اندوهناکیم».
پس از [[مرگ]] ابراهیم که در محله [[بنی مازن]] و در خارج [[مدینه]] به وقوع پیوست، به [[رسول خدا]]{{صل}} عرض کردند. در کجا به خاکش بسپاریم؟ آن حضرت فرمود: در کنار [[عثمان بن مظعون]] دفنش کنید؛ لذا برای [[خاکسپاری]] در [[بقیع]] به مدینه منتقل گردید. بنابر نقل [[ابن عبدالبر]]، پیکر ابراهیم را پرستارش [[ام برده]] [[غسل]] داد، ولی مشهور این است که [[مراسم]] غسل وی به وسیله [[فضل بن عباس]] انجام گرفته است و در این مراسم، رسول خدا{{صل}} و عمویش عباس در گوشه‌ای نشسته بودند و چگونگی آن را نظاره می‎کردند<ref>اسدالغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۴۰؛ طبقات، ابن سعد، ج۱، ص۹۲.</ref>.
پس از مراسم تغسیل و تکفین، آن گاه که جسد را به سوی بقیع [[حرکت]] دادند، [[مردم]] نیز در پشت سر جنازه به همراه رسول خدا{{صل}} به حرکت درآمدند.
در [[منابع حدیثی]] و [[تاریخی]] آورده‌اند که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} بر پیکر فرزند صغیرش ابراهیم همانند اشخاص بزرگ، [[نماز میت]] به جای آورده و سپس به خاک سپرده است<ref>استیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۴۵؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۱ ص۴۰. البته روایتی در سنن ابو داوود از عایشه نقل شده که رسول خدا{{صل}} بر جنازه ابراهیم نماز نخوانده است (سنن ابی داود، ج۲، باب الصلاة علی الطفل).</ref>.
 
[[ابن کثیر]] می‌گوید: هنگام [[دفن]] ابراهیم، [[امیرمؤمنان]]{{ع}} وارد [[قبر]] شد و کف قبر را آماده و جسد را دفن کرد.
رسول خدا{{صل}} پس از دفن ابراهیم و پوشانیدن قبر در گوشه‌ای از آن، قطعه سنگی دید، آن را برداشت و با دست مبارکش خاک قبر را تسطیح و هموار کرد. آن گاه دستور داد [[مشک]] آبی آوردند و بر روی قبر ریختند و سپس سنگی به عنوان علامت بر بالای قبر ابراهیم [[نصب]] کرد. نوشته‌اند ابراهیم، نخستین کسی بود که بر قبرش آب پاشیده شد<ref>تاریخ المدینه المنوره، ابن شبه، ج۱، ص۹۸؛ استیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۴۵؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۴۰.</ref>.
همان روزی که ابراهیم از [[دنیا]] رفت [[کسوف آفتاب]] به وقوع پیوست. عده‌ای این موضوع را با حادثه فوت ابراهیم مرتبط دانستند. وقتی مطلب به [[گوش]] [[رسول خدا]]{{صل}} رسید پس از [[اقامه نماز آیات]] در میان [[مسجد]] [[سخنرانی]] کرد و این موضوع را بی‌اساس خواند و چنین اظهار داشت: «[[آفتاب]] و ماه از [[آیات]] [[خداوند]] هستند و [[کسوف]] و [[خسوف]] در آن‎ها هم روی [[حساب]] و [[نظم]] دقیق است»<ref>تاریخ حرم ائمه بقیع، نجمی، ص۲۱۰.</ref>.
از جمله بقعه‌ها و گنبد و بارگاه‎ها در داخل [[بقیع]] که به وسیله [[وهابیان]] منهدم گردیده، ساختمان بقعه و [[حرم]] جناب ابراهیم فرزند رسول خدا{{صل}} است. [[قبر]] جناب ابراهیم دارای [[زیباترین]] [[ضریح]] همانند ضریح [[ائمه بقیع]]{{عم}} در سمت جنوبی این بقعه و متصل به [[دیوار]] قرار گرفته بود. در این سمت از دیوار شبکه‌هایی نیز تعبیه شده بود که ارتباط [[زایران]] با داخل حرم به وسیله این شبکه‌ها [[حفظ]] می‌شد<ref>تاریخ حرم ائمه بقیع، نجمی، ص۱۹۰.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۶۲.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
۱۱۷٬۳۶۸

ویرایش