برائت از مشرکان: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۵٬۲۴۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۲ ژوئن ۲۰۲۴
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
(یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱۷: خط ۱۷:


== [[آیات برائت]] ==
== [[آیات برائت]] ==
بخشی از آیات آغاز سوره برائت که نیاز بود در [[جمع]] مشرکان قرائت شود به این شرح است: {{متن قرآن|بَرَاءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ فَسِيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَأَنَّ اللَّهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنْقُصُوكُمْ شَيْئًا وَلَمْ يُظَاهِرُوا عَلَيْكُمْ أَحَدًا فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلَى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ وَإِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْلَمُونَ كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ رَسُولِهِ إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«(این) بیزاری خداوند و پیامبر اوست از مشرکانی که با آنان پیمان بسته‌اید چهار ماه در این سرزمین (آزاد) بگردید و بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و خداوند رسواگر کافران است و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده! مگر کسانی از مشرکان که با آنان پیمان بسته‌اید سپس چیزی از (پیمان) شما نکاسته‌اند و در برابر شما از کسی پشتیبانی نکرده‌اند؛ پیمان اینان را تا پایان زمانشان پاس بدارید؛ بی‌گمان خداوند پرهیزکاران را دوست می‌دارد و چون ماه‌های حرام به پایان رسید مشرکان را هر جا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید؛ و اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند آزادشان بگذارید که بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است و اگر یکی از مشرکان از تو پناه خواست به او پناه ده تا کلام خداوند را بشنود سپس او را به پناهگاه وی برسان؛ این بدان روست که اینان گروهی نادانند چگونه مشرکان را نزد خداوند و پیامبرش پیمانی تواند بود؟ جز کسانی که با آنها در کنار مسجد الحرام پیمان بسته‌اید پس تا (در پیمان خود) با شما پایدارند شما نیز (بر پیمان) با آنان پایدار بمانید که خداوند پرهیزگاران را دوست می‌دارد» سوره توبه، آیه ۱-۷.</ref>.<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[اصل برائت (مقاله)|اصل برائت]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۱۳۵.</ref>
بخشی از آیات آغاز سوره برائت که نیاز بود در جمع مشرکان قرائت شود به این شرح است: {{متن قرآن|بَرَاءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ فَسِيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَأَنَّ اللَّهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنْقُصُوكُمْ شَيْئًا وَلَمْ يُظَاهِرُوا عَلَيْكُمْ أَحَدًا فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلَى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ وَإِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْلَمُونَ كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ رَسُولِهِ إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«(این) بیزاری خداوند و پیامبر اوست از مشرکانی که با آنان پیمان بسته‌اید چهار ماه در این سرزمین (آزاد) بگردید و بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و خداوند رسواگر کافران است و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده! مگر کسانی از مشرکان که با آنان پیمان بسته‌اید سپس چیزی از (پیمان) شما نکاسته‌اند و در برابر شما از کسی پشتیبانی نکرده‌اند؛ پیمان اینان را تا پایان زمانشان پاس بدارید؛ بی‌گمان خداوند پرهیزکاران را دوست می‌دارد و چون ماه‌های حرام به پایان رسید مشرکان را هر جا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید؛ و اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند آزادشان بگذارید که بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است و اگر یکی از مشرکان از تو پناه خواست به او پناه ده تا کلام خداوند را بشنود سپس او را به پناهگاه وی برسان؛ این بدان روست که اینان گروهی نادانند چگونه مشرکان را نزد خداوند و پیامبرش پیمانی تواند بود؟ جز کسانی که با آنها در کنار مسجد الحرام پیمان بسته‌اید پس تا (در پیمان خود) با شما پایدارند شما نیز (بر پیمان) با آنان پایدار بمانید که خداوند پرهیزگاران را دوست می‌دارد» سوره توبه، آیه ۱-۷.</ref>.<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[اصل برائت (مقاله)|اصل برائت]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۱۳۵.</ref>


== اعزام [[ابوبکر]] به [[مکه]] و نزول وحی ==
== اعزام [[ابوبکر]] به [[مکه]] و نزول وحی ==
[[پیامبر]] به [[امر الهی]] [[مأمور]] شده بود [[شرک]] را از [[جزیرة العرب]] محو کند. بنابراین باید این [[آیات]] در مکه و [[زمان]] [[حج]]: {{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ}}<ref>«و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند» سوره توبه، آیه ۳.</ref> که محل و موقعیت مناسبی بود در [[جمع]] [[حاجیان]] قرائت می‌شد. شکی نیست که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} ابوبکر را همراه حاجیان به مکه فرستاد. [[اختلاف]] [[اهل سنت]] و [[شیعیان]]، این است که برخی از اهل سنت معتقدند [[رسول الله]]{{صل}} او را [[سرپرست]] حاجیان ([[امیر]] الحاج) قرار داده بود<ref>محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۷۷؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۰، ص۶۷؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۱۳۲؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۱۲۳.</ref>، و برخی نیز معتقدند ابوبکر [[وظیفه]] دیگری هم داشت و آن این بود که آیات آغاز [[سوره]] [[برائت]] را نیز در جمع [[مشرکان]] قرائت کند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۲، ص۱۲۳.</ref>؛ اما پس از دستور [[رسول خدا]]{{صل}} (که به آن شاره می‌شود) قرار شد علی{{ع}} مسئله برائت را اعلام کند و [[مسئولیت]] حج بر عهده ابوبکر باقی بماند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۲، ص۱۲۳؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۷۷.</ref>.
[[پیامبر]] به [[امر الهی]] [[مأمور]] شده بود [[شرک]] را از [[جزیرة العرب]] محو کند. بنابراین باید این [[آیات]] در مکه و [[زمان]] [[حج]]: {{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ}}<ref>«و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند» سوره توبه، آیه ۳.</ref> که محل و موقعیت مناسبی بود در جمع [[حاجیان]] قرائت می‌شد. شکی نیست که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} ابوبکر را همراه حاجیان به مکه فرستاد. [[اختلاف]] [[اهل سنت]] و [[شیعیان]]، این است که برخی از اهل سنت معتقدند [[رسول الله]]{{صل}} او را [[سرپرست]] حاجیان ([[امیر]] الحاج) قرار داده بود<ref>محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۷۷؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۰، ص۶۷؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۱۳۲؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۱۲۳.</ref>، و برخی نیز معتقدند ابوبکر [[وظیفه]] دیگری هم داشت و آن این بود که آیات آغاز [[سوره]] [[برائت]] را نیز در جمع [[مشرکان]] قرائت کند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۲، ص۱۲۳.</ref>؛ اما پس از دستور [[رسول خدا]]{{صل}} (که به آن شاره می‌شود) قرار شد علی{{ع}} مسئله برائت را اعلام کند و [[مسئولیت]] حج بر عهده ابوبکر باقی بماند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۲، ص۱۲۳؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۷۷.</ref>.


[[شیخ مفید]] می‌نویسد: "رسول خدا{{صل}} سوره برائت را به دست ابوبکر داد که به [[مکه]] برود و با خواندن آن بر مشرکان، [[پیمان]] با آنان را بشکند (ابوبکر [[سوره]] را گرفت و به سوی مکه به راه افتاد). همین که قدری از مسیر را پیمود، جبرئیل بر [[پیغمبر]]{{صل}} نازل شد و این [[دستور الهی]] را گوشزد کرد که این‌گونه ابلاغ‌ها را کسی جز شخص تو یا مردی که از تو باشد نرساند. پیامبر، علی{{ع}} را خواست و به او فرمود: حرکت کن و خود را به ابوبکر برسان؛ سوره برائت را از دستش بگیر و به مکه بیر و با آن، پیمان مشرکان را بشکن؛ ابوبکر را نیز به میل خود واگذار کن که اگر خواست با تو به مکه بیاید یا به سوی من بازگردد. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در پی ابوبکر به راه افتاد.
[[شیخ مفید]] می‌نویسد: "رسول خدا{{صل}} سوره برائت را به دست ابوبکر داد که به [[مکه]] برود و با خواندن آن بر مشرکان، [[پیمان]] با آنان را بشکند (ابوبکر [[سوره]] را گرفت و به سوی مکه به راه افتاد). همین که قدری از مسیر را پیمود، جبرئیل بر [[پیغمبر]]{{صل}} نازل شد و این [[دستور الهی]] را گوشزد کرد که این‌گونه ابلاغ‌ها را کسی جز شخص تو یا مردی که از تو باشد نرساند. پیامبر، علی{{ع}} را خواست و به او فرمود: حرکت کن و خود را به ابوبکر برسان؛ سوره برائت را از دستش بگیر و به مکه بیر و با آن، پیمان مشرکان را بشکن؛ ابوبکر را نیز به میل خود واگذار کن که اگر خواست با تو به مکه بیاید یا به سوی من بازگردد. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در پی ابوبکر به راه افتاد.
خط ۴۲: خط ۴۲:


[[شیخ مفید]] می‌نویسد: "پس از اعلام برائت، اسلام، قوت گرفت و به سرحد کمال رسید و کار [[مسلمانان]] سر و سامانی یافت و [[کارها]] به [[خیر و خوبی]] برگزار شد"<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۶۶.</ref>.<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[اصل برائت (مقاله)|اصل برائت]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۱۳۶ ـ ۱۴۰.</ref>
[[شیخ مفید]] می‌نویسد: "پس از اعلام برائت، اسلام، قوت گرفت و به سرحد کمال رسید و کار [[مسلمانان]] سر و سامانی یافت و [[کارها]] به [[خیر و خوبی]] برگزار شد"<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۶۶.</ref>.<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[اصل برائت (مقاله)|اصل برائت]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۱۳۶ ـ ۱۴۰.</ref>
==[[برائت از مشرکان]]==
[[برائت]] تعبیری [[قرآنی]] است به مفهوم [[بیزاری]] و اجتناب از [[مشرکان]] و [[دشمنان]] [[مسلمانان]] و قطع پیوند با آنها. در [[قرآن]] گذشته از [[نکوهش]] و [[مذمت]] [[شرک]] و مشرکان، بر [[ضرورت]] [[گسستن]] پیوند از مشرکان و توصیه جدی به مقابله با آنان در [[آیات]] مختلف<ref>نساء / ۴۸ و ۱۱۶؛ انعام / ۷۹ و ۱۰۶؛ یونس / ۱۰۵؛ حجر / ۹۴؛ قصص / ۸۷؛ روم / ۳۱؛ فصلت /۶۰؛ توبه / ۵ و ۳۶؛ بینه / ۶؛ احزاب / ۷۳؛ فتح / ۶.</ref> تصریح شده و آیاتی در برائت [[انبیا]] از مشرکان و [[اعلام بیزاری]] آنها از شرک در سوره‌های<ref>انعام / ۱۹ و ۷۸؛ توبه / ۳ و ۱۱۴؛ هود / ۳۵ و ۵۴؛ یونس / ۴۱؛ شعراء / ۲۷۶؛ زخرف / ۲۶.</ref> متعدد آمده است. [[خداوند متعال]] در قرآن می‌فرماید: {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ}}<ref>«خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند» سوره توبه، آیه ۳.</ref>. در ترجمه‌های [[فارسی]] «برائت» به واژه «بیزاری» تعبیر شده است و شاید این واژه به خاطر بعد احساسی و [[عاطفی]] آن، برای بیان معنا و مفهوم [[اصل برائت]] رسا و کافی نباشد.
برائت به معنای دوری جستن و [[کناره‌گیری]] کردن و [[منزوی]] ساختن [[دشمن]] است و این در [[زمان صلح]]، به منظور بازداشتن دشمن از [[سوء استفاده]] از روابط صلح‌آمیز، بر ضد [[اسلام]] و [[امت اسلامی]]، به شیوه‌ای مناسب و با مقتضای [[زمان]]، انجام می‌گیرد<ref>در راه برپایی حج ابراهیمی، عمید زنجانی، ص۱۰۴.</ref>.
و بالأخره [[برائت از مشرکین]]، تعبیری است قرآنی به مفهوم بیزاری و اجتناب از [[مشرکین]] و دشمنان مسلمانان و قطع پیوند با آنها. این تعریف، توسعاً به فعالیت‌هایی که در بعد [[سیاسی]] [[حج]] به صورت [[اجتماعی]] انجام می‌گیرد، نیز اطلاق می‌شود.
برائت به این معنا، با معنای لغوی آن بی‌تناسب نیست و در واقع، مفهوم برائت، از بیزاری که یک [[امر قلبی]] و عاطفی باشد، فراتر رفته و مستلزم کناره‌گیری، منزوی ساختن و طرد عمل [[مشرکان]] و [[توطئه‌گران]] است و همان‌گونه که [[مفسران]] گفته‌اند: به معنای رفع [[امان]] و سلب مصونیت و عدم [[تعهد]] در برابر مشرکان و حتی [[جنگ]] با آنان می‌باشد، چه، آنان آغازگر [[توطئه]] بوده و [[نقض عهد]] کرده و مهلت و مدت پیمان‌شان به پایان رسیده است.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۸۲.</ref>
===پیشینه [[تاریخی]] [[برائت]]===
#در [[امت‌های پیشین]]: به [[گواهی]] [[قرآن]]، [[برائت از مشرکان]] در امت‌های پیشین نیز بوده و [[پیامبران]] آن [[امت‌ها]] [[اعلام برائت]] نموده‌اند، که نمونه بارز اعلام برائت از مشرکان در امت‌های پیشین، طبق فرموده قرآن، آنجا است که می‌فرماید: {{متن قرآن|قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ...}}<ref>«بی‌گمان برای شما ابراهیم و همراهان وی نمونه‌ای نیکویند آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و آنچه به جای خداوند می‌پرستید بیزاریم، شما را انکار می‌کنیم.».. سوره ممتحنه، آیه ۴.</ref>. [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} و یارانش بودند که قاطعانه برائت خود را از مشرکان و بت‌های آنها اعلام داشتند.
#در [[دوره اسلامی]]: گرچه اعلام برائت از مشرکان، در امت‌های پیشین بوده است ولی با [[ظهور اسلام]] و [[بعثت پیامبر]]، این امر در [[دین اسلام]] به اوج خود رسید؛ به طوری که [[اعلان]] عمومی «[[برائت از مشرکین]]» و [[احکام]] الحاقی آن، در [[تاریخ اسلام]] برای نخستین بار، پس از نقض عهد مشرکینی بود که پس از [[فتح مکه]] (۸ ه. ق) با [[پیامبر اسلام]] [[پیمان]] عدم [[تهاجم]] و [[دشمنی]] بسته بودند. در [[ابلاغ]] «برائت از مشرکین» [[حضرت علی]]{{ع}}، در بعد از [[ظهر]] [[دهم ذیحجه]] در [[منا]]، با [[شمشیر]] برهنه، به [[خطبه]] ایستاد و پس از [[تلاوت آیات]] نخست [[سوره]] برائت، چهار [[حکم]] الحاقی [[رسول خدا]]{{صل}} را ابلاغ کرد<ref>دانشنامه جهان اسلام، ج۲، ص۶۲۷.</ref>.
در هر [[حال]]، اعلام برائت یکی از وقایع مهم [[تاریخ]] [[عصر رسالت]]، در اواخر [[عمر پیامبر]] بود که بدین وسیله [[دولت اسلامی]] تثبیت شد و [[دعوت]] جهانی [[اسلام]] نیز آغاز گردید و پیام‌ها و پیک‌های آن حضرت به سران دول و [[ملل]] گسیل شدند.
پس، بدین ترتیب در دوره پس از [[اسلام]]، بنیان‌گذار اعلام [[برائت از مشرکین]] شخص [[رسول]] خداست.
[[پیامبر]]{{صل}} با این عمل خود، راهی را به [[مسلمانان]] نشان دادند تا روی پای خود بایستند و [[سلطه]] [[کافران]] را بر خود [[نفی]] کنند، همان‌گونه که [[قرآن]] نفی کرده است: {{متن قرآن|لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا}}<ref>«و هرگز خداوند برای کافران به زیان مؤمنان راهی نمی‌گشاید» سوره نساء، آیه ۱۴۱.</ref><ref>دانشنامه جهان اسلام، ج۲، ص۶۲۷.</ref>.
از آنجایی که نخستین [[اعلام برائت]] توسط پیامبر نسبت به [[مشرکان]]، در ایام [[حج]] انجام گرفت و از آنجایی که [[سنت]] و [[سیره نبوی]] جاوید است؛ این [[سنت نبوی]] در ایام حج به [[اجرا]] در می‌آید.
گرچه اعلام برائت از مشرکین مقطعی و موسمی نبوده که هر [[مسلمانی]] باید همواره در سراسر [[حیات]] خویش از مشرکان [[برائت]] جوید و [[تنفر]] خویش را نسبت به آنان اظهار کند.
برخی از [[مفسران]] [[هدف]] از اعلام برائت را «رسیدن به [[توحید]] [[ناب]]» می‌دانند و از نظر آنان خاستگاه اصلی برائت، همان اصلی «[[تولی و تبری]]» است: «هدف نهایی ساختن [[بیت الله]]»، رسیدن به توحید است و نیل به توحید ناب، بدون [[تبری]] تام از هر [[مشرک]] و ملحد میسر نخواهد بود؛ لذا اعلام این هدف نهایی به صورت اعلام تبری [[خدا]] و [[رسول اکرم]] از مشرکان متبلور شده است و تا [[انسان]] در روی [[زمین]] [[زندگی]] می‌کند [[وظیفه]] حج و [[زیارت]] به عهده اوست و تا مشرک در [[جهان]] هست، اعلام تبری از او نیز جزو مهم‌ترین وظیفه حج به شمار می‌رود و هیچ جایی برای تبری از [[ملحدان]] مناسب‌تر از [[حرم]] خدا نخواهد بود»<ref>صهبای صفا، آیت‌الله جوادی آملی، ص۲۱۳.</ref>.
خاستگاه اصلی دیدگاه [[امام خمینی]] در [[برائت از مشرکان]]، همان «اصلی تولی و تبری» است و ایشان هم اعلام برائت از مشرکان را از «ارکان [[توحیدی]]» می‌دانند و می‌فرمایند: «مگر تحقق [[دیانت]]، جز اعلام [[محبت]] و [[وفاداری]] نسبت به [[حق]] و اظهار [[خشم]] و [[برائت]] نسبت به [[باطل]] است؟ حاشا که [[خلوص]] [[عشق]] موحدین جز به ظهور کامل [[نفرت]] از [[مشرکین]] و [[منافقین]] میسر شود و کدام خانه‌ای سزاوارتر از [[کعبه]] و [[خانه]] [[امن]] و [[طهارت]] و ناس که در آن هر چه [[تجاوز]] و [[ستم]] و [[استثمار]] و [[بردگی]] و یا دون صفتی و نامردمی است عملاً و قولاً پشت شود و در تجدید [[میثاق]] {{متن قرآن|أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ}}<ref>«آیا من پروردگارتان نیستم؟» سوره اعراف، آیه ۱۷۲.</ref> [[بت]] [[الهه‌ها]] و اربابان متفرقون شکسته شود و خاطره مهم‌ترین و بزرگ‌ترین [[حرکت]] [[سیاسی]] [[پیامبر]] در {{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ}}<ref>«و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است» سوره توبه، آیه ۳.</ref> زنده بماند و تکرار شود؛ چراکه [[سنت پیامبر]] و [[اعلام برائت]]، کهنه شدنی نیست»<ref>صحیفه نور، ج۲۰، ص۱۱۱.</ref>.
[[امام]] با [[اعلان برائت]] در [[حج]] به عنوان «مرحله اول [[مبارزه]]» بیان می‌دارند:
«اعلام برائت، به [[شعار]] خلاصه نمی‌شود بلکه همان‌طور که [[حاجی]] باید در حج هم دستورالعمل [[جهاد با نفس]] را بگیرد و هم برنامه مبارزه با [[کفر]] و [[شرک]] را و همان‌طور که [[امت‌ها]] باید از [[احرام حج]] به [[احرام]] [[حرب]] و از [[طواف]] کعبه و [[حرم]] به طواف صاحب [[بیت]] و از توضُّؤ [[زمزم]] به [[غسل]] [[شهادت]] و [[خون]] رو آورند و به امتی [[شکست ناپذیر]] و بنیانی [[مرصوص]] مبدل گردند، همان‌گونه هم «اعلان برائت در حج» میثاق مبارزه و تمرین [[تشکل]] [[مجاهدان]] برای ادامه [[نبرد]] با کفر و شرک و بت‌پرست‌هاست و به شعار خلاصه نمی‌شود که سرآغاز علنی ساختن منشور مبارزه و [[سازماندهی]] [[جنود]] [[خدای تعالی]] در برابر جنود [[ابلیس]] و ابلیس صفتان است و از اصول اولیه [[توحید]] به شمار می‌رود... خلاصه، اعلام برائت مرحله اول مبارزه و ارائه آن، مراحل دیگر [[وظایف]] ماست»<ref>صحیفه نور، ج۲۰، ص۱۱۲.</ref>.
و اما نقش [[برائت از مشرکین]] در [[جهان اسلام]]:
# [[نفی]] [[قدرت‌های استکباری]]؛ نقش [[برائت از مشرکین]] در جهان اسلام، در صورت فراگیر شدن آن، نفی قدرت‌های استکباری و [[سلطه‌جویی]] آنهاست. منشأ همه مصائبی که جهان اسلام امروز گرفتار آن است، سلطه‌طلبی قدرت‌های استکباری و در رأس آنها آمریکای [[تبهکار]] است.
# به هم پیوستن [[مسلمانان]]؛ [[امام راحل]] با فراخواندن عموم [[زائران]] و مسلمانان به اعلام [[برائت از مشرکان]]، در واقع، به آنان درس [[اتحاد]] و [[همبستگی]] می‌دهد و آنان را از [[تفرقه]] و [[اختلاف]] بر [[حذر]] می‌دارد و خطرات این تفرقه را متذکر می‌شود که به [[سود]] مسلمانان نیست و از مسلمانان می‌خواهد آنجا که پای [[مصالح]] عالی [[اسلام]] و [[مسلمین]] در میان است، [[اختلافات]] را کنار نهاده و به اتحاد و همبستگی با یکدیگر بیاندیشند تا با این اتحاد خود بتوانند کاخ‌های [[ستم]] را از میان بردارند. «یکی از بزرگ‌ترین و اساسی‌ترین [[مشکلات]]، عدم اتحاد میان مسلمین است که بعضی از به اصطلاح سران [[کشورهای اسلامی]] منشأ آن می‌باشند که مع الأسف برای رفع آن تا کنون اقدام چشمگیری نشده است، بلکه [[جنایتکاران]] سودجو که از اختلافات [[ملت‌ها]] و [[دولت‌ها]] به سود خودشان بهره‌برداری می‌کنند، با دست [[عُمال]] از [[خدا]] بی‌خبر خود به اختلافات دامن می‌زنند و هرگاه شالوده [[وحدت]] بین مسلمانان ریخته می‌شود، با تمام نیرو بر می‌خیزند و بذر خلاف می‌افشانند»<ref>صحیفه نور، ج۱۵، ص۱۲۴ و ۱۲۳.</ref>.
# [[آگاهی]] و [[بیداری]] ساده‌دلان؛ «در [[پناه]] برائت از مشرکین است که ساده‌دلان هم می‌فهمند که نباید سر بر آستان قدرت‌های استکباری نهاد و در برابرشان [[خاضع]] بود و در پناه همین برائت از مشرکین است که حتی ساده‌دلان می‌فهمند که نباید سر بر آستان شوروی و [[آمریکا]] نهاد»<ref>فصلنامه میقات حج، ش۳۰، ص۲۱۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۸۳.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
خط ۴۷: خط ۷۴:
# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[اصل برائت (مقاله)|اصل برائت]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]
# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[اصل برائت (مقاله)|اصل برائت]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]
# [[پرونده:IM010504.jpg|22px]] [[رمضان محمدی|محمدی]]، [[منصور داداش‌نژاد|داداش‌نژاد]]، [[حسین حسینیان مقدم|حسینیان]]، [[تاریخ اسلام ج۱ (کتاب)|'''تاریخ اسلام ج۱''']]
# [[پرونده:IM010504.jpg|22px]] [[رمضان محمدی|محمدی]]، [[منصور داداش‌نژاد|داداش‌نژاد]]، [[حسین حسینیان مقدم|حسینیان]]، [[تاریخ اسلام ج۱ (کتاب)|'''تاریخ اسلام ج۱''']]
# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


۷۵٬۸۶۲

ویرایش