میهمان و میهمانی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{سیره معصوم}}
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = میهمان و میهمانی
| موضوع مرتبط = میهمان و میهمانی
| عنوان مدخل  = [[میهمان و میهمانی]]
| عنوان مدخل  = میهمان و میهمانی
| مداخل مرتبط = [[میهمان و میهمانی در قرآن]] - [[میهمان و میهمانی در حدیث]] - [[میهمان و میهمانی در نهج البلاغه]] - [[میهمان و میهمانی در اخلاق اسلامی]] - [[میهمان و میهمانی در معارف دعا و زیارات]] - [[میهمان و میهمانی در معارف و سیره نبوی]] - [[میهمان و میهمانی در جامعه‌شناسی اسلامی]]
| مداخل مرتبط = [[میهمان و میهمانی در قرآن]] - [[میهمان و میهمانی در معارف و سیره نبوی]] - [[میهمان و میهمانی در معارف و سیره فاطمی]] - [[میهمان و میهمانی در جامعه‌شناسی اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =  
| پرسش مرتبط  =  
}}
}}


==مقدمه==
== مقدمه ==
[[ضیافت]] و مهمانی دادن از خصلت‌های [[نیک]] [[عرب]] بوده و [[پیامبر]] به این [[خصلت]] توجه ویژه داشته و از آن [[تمجید]] کرده و خود بر آن [[وفادار]] بوده است. و در برابر آدابی هم برای میهمانی بیان کرده که در راستای تعلیمات [[اخلاقی]] آن [[حضرت]] است. مثل این که به هنگام شرکت در میهمانی هرگز در اطاق‌های صاحب‌خانه سرزده داخل نشوید، مگر اینکه برای صرف [[غذا]] به شما اجازه داده شود، آن هم مشروط به اینکه به موقع وارد شوید، نه اینکه از مدتی قبل بیایید و در [[انتظار]] وقت [[غذا]] بنشینید. افزون بر این که هنگامی که [[دعوت]] به طعام می‌شوند باید وقت شناس باشند و مزاحمت بی‌موقع برای صاحب‌خانه فراهم نکنند. نکته دیگر اینکه پس از صرف [[غذا]] مجلس [[انس]] و [[گفتگو]] در آن [[خانه]] تشکیل ندهید.
[[ضیافت]] و مهمانی دادن از خصلت‌های [[نیک]] [[عرب]] بوده و [[پیامبر]] به این [[خصلت]] توجه ویژه داشته و از آن [[تمجید]] کرده و خود بر آن [[وفادار]] بوده است. و در برابر آدابی هم برای میهمانی بیان کرده که در راستای تعلیمات [[اخلاقی]] آن [[حضرت]] است. مثل این که به هنگام شرکت در میهمانی هرگز در اطاق‌های صاحب‌خانه سرزده داخل نشوید، مگر اینکه برای صرف [[غذا]] به شما اجازه داده شود، آن هم مشروط به اینکه به موقع وارد شوید، نه اینکه از مدتی قبل بیایید و در [[انتظار]] وقت [[غذا]] بنشینید. افزون بر این که هنگامی که [[دعوت]] به طعام می‌شوند باید وقت شناس باشند و مزاحمت بی‌موقع برای صاحب‌خانه فراهم نکنند. نکته دیگر اینکه پس از صرف [[غذا]] مجلس [[انس]] و [[گفتگو]] در آن [[خانه]] تشکیل ندهید.
#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلَى طَعَامٍ غَيْرَ نَاظِرِينَ إِنَاهُ وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَاللَّهُ لَا يَسْتَحْيِي مِنَ الْحَقِّ وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ وَمَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَلَا أَنْ تَنْكِحُوا أَزْوَاجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَدًا إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيمًا * إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِينًا}}<ref>«ای مؤمنان! به خانه‌های پیامبر وارد نشوید مگر به شما برای (خوردن) خوراک، اجازه دهند- بی‌آنکه چشم به راه آماده شدن آن (خوراک) باشید- ولی چون فرا خوانده شدید درون روید و چون خوراک خوردید پراکنده شوید و دل به گفت و گو نسپارید که این (کار) پیامبر را آزار می‌دهد و از شما شرم می‌دارد ولی خداوند از (گفتن) حقیقت شرم نمی‌کند و چون از آنان چیزی خواستید از پشت پرده‌ای بخواهید، این برای دل‌های شما و دل‌های آنان پاکیزه‌تر است و شما حقّ ندارید که پیامبر را بیازارید و نه هرگز پس از او همسرانش را به همسری گیرید که آن نزد خداوند، سترگ است * خداوند آنان را که خداوند و فرستاده او را می‌آزارند در این جهان و جهان بازپسین لعنت می‌کند و برای آنها عذابی خوارساز آماده کرده است» سوره احزاب، آیه ۵۳ و ۵۷.</ref>.
#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلَى طَعَامٍ غَيْرَ نَاظِرِينَ إِنَاهُ وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَاللَّهُ لَا يَسْتَحْيِي مِنَ الْحَقِّ وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ وَمَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَلَا أَنْ تَنْكِحُوا أَزْوَاجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَدًا إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيمًا * إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِينًا}}<ref>«ای مؤمنان! به خانه‌های پیامبر وارد نشوید مگر به شما برای (خوردن) خوراک، اجازه دهند- بی‌آنکه چشم به راه آماده شدن آن (خوراک) باشید- ولی چون فرا خوانده شدید درون روید و چون خوراک خوردید پراکنده شوید و دل به گفت و گو نسپارید که این (کار) پیامبر را آزار می‌دهد و از شما شرم می‌دارد ولی خداوند از (گفتن) حقیقت شرم نمی‌کند و چون از آنان چیزی خواستید از پشت پرده‌ای بخواهید، این برای دل‌های شما و دل‌های آنان پاکیزه‌تر است و شما حقّ ندارید که پیامبر را بیازارید و نه هرگز پس از او همسرانش را به همسری گیرید که آن نزد خداوند، سترگ است * خداوند آنان را که خداوند و فرستاده او را می‌آزارند در این جهان و جهان بازپسین لعنت می‌کند و برای آنها عذابی خوارساز آماده کرده است» سوره احزاب، آیه ۵۳ و ۵۷.</ref>.
==نکات==
== نکات ==
در دو [[آیه]] فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
در دو [[آیه]] فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
#مهمانی و [[دعوت]] به [[اطعام]] [[مردم]]، از سوی [[پیامبر]]: {{متن قرآن|وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا...}}؛
# مهمانی و [[دعوت]] به [[اطعام]] [[مردم]]، از سوی [[پیامبر]]: {{متن قرآن|وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا...}}؛
#اقامت طولانی در مهمانی [[پیامبر]]، موجب [[آزار]] و [[اذیت]] ایشان: {{متن قرآن|وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ...}}؛
# اقامت طولانی در مهمانی [[پیامبر]]، موجب [[آزار]] و [[اذیت]] ایشان: {{متن قرآن|وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ...}}؛
# [[حیای پیامبر]] [[مانع]] از ابراز [[ناراحتی]] از حضور [[مهمانان]] بعد از صرف طعام از سوی آن [[حضرت]]: {{متن قرآن|وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ...}}؛
# [[حیای پیامبر]] [[مانع]] از ابراز [[ناراحتی]] از حضور [[مهمانان]] بعد از صرف طعام از سوی آن [[حضرت]]: {{متن قرآن|وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ...}}؛
#ورود به [[خانه پیامبر]] برای مهمانی، منوط به اجازه وی: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ...}}
# ورود به [[خانه پیامبر]] برای مهمانی، منوط به اجازه وی: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ...}}
# [[فرمان]] به [[خروج]] از [[خانه پیامبر]]، پس از مهمانی و صرف [[غذا]]، [[سخن]] و فرمانی [[حق]]: {{متن قرآن|...فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَاللَّهُ لَا يَسْتَحْيِي مِنَ الْحَقِّ...}}؛
# [[فرمان]] به [[خروج]] از [[خانه پیامبر]]، پس از مهمانی و صرف [[غذا]]، [[سخن]] و فرمانی [[حق]]: {{متن قرآن|...فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَاللَّهُ لَا يَسْتَحْيِي مِنَ الْحَقِّ...}}؛
#طولانی کنندگان مهمانی [[پیامبر]] مشمول [[لعن الهی]] و گرفتار [[عذاب]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلَى طَعَامٍ غَيْرَ نَاظِرِينَ إِنَاهُ وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَاللَّهُ لَا يَسْتَحْيِي مِنَ الْحَقِّ وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ وَمَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَلَا أَنْ تَنْكِحُوا أَزْوَاجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَدًا إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيمًا * إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِينًا}}؛
# طولانی کنندگان مهمانی [[پیامبر]] مشمول [[لعن الهی]] و گرفتار [[عذاب]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلَى طَعَامٍ غَيْرَ نَاظِرِينَ إِنَاهُ وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَاللَّهُ لَا يَسْتَحْيِي مِنَ الْحَقِّ وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ وَمَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَلَا أَنْ تَنْكِحُوا أَزْوَاجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَدًا إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيمًا * إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِينًا}}؛
#نکته قابل توجه است این که [[پیامبر خدا]] نیز از [[بیان حق]] در مواردی که جنبه شخصی و خصوصی نداشت هیچ ابا نمی‌کرد، ولی [[بیان حق]] اشخاص از [[ناحیه]] خودشان مثل [[ادب]] میهمانی و رعایت شرایط [[پیامبر]] [[زیبا]] نیست، اما از [[ناحیه]] کسان دیگر جالب و زیباست، و مورد [[آیه]] نیز از این قبیل است، [[اصول اخلاقی]] ایجاب می‌کرد [[پیامبر]] به [[دفاع]] از خود نپردازد، بلکه [[خداوند]] به [[دفاع]] از او پردازد<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۸۵۴.</ref>.
# نکته قابل توجه است این که [[پیامبر خدا]] نیز از [[بیان حق]] در مواردی که جنبه شخصی و خصوصی نداشت هیچ ابا نمی‌کرد، ولی [[بیان حق]] اشخاص از [[ناحیه]] خودشان مثل [[ادب]] میهمانی و رعایت شرایط [[پیامبر]] [[زیبا]] نیست، اما از [[ناحیه]] کسان دیگر جالب و زیباست، و مورد [[آیه]] نیز از این قبیل است، [[اصول اخلاقی]] ایجاب می‌کرد [[پیامبر]] به [[دفاع]] از خود نپردازد، بلکه [[خداوند]] به [[دفاع]] از او پردازد<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۸۵۴.</ref>.


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۷٬۵۸۰

ویرایش