جمعه: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۰ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{خرد}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[جمعه در قرآن]] - [[جمعه در حدیث]] - [[جمعه در معارف مهدویت]] - [[جمعه در معارف دعا و زیارات]] - [[جمعه در معارف و سیره سجادی]] - [[جمعه در فقه اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مهدویت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[امام مهدی]]{{ع}} است. "'''[[امام مهدی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام مهدی در قرآن]] | [[امام مهدی در حدیث]] | [[امام مهدی در نهج البلاغه]] | [[امام مهدی در معارف دعا و زیارات]] | [[امام مهدی در کلام اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام مهدی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
'''جمعه''' نام روز آخر هفته، و روزی است که [[مردم]] برای [[نماز جمعه]] گرد هم می‌‌آیند. اهمیت و [[فضیلت]] شب و [[روز جمعه]] در [[احادیث]] بسیاری بیان شده و [[اعمال]] و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از [[اعمال]] [[روز جمعه]] عبارت است از: [[عبادت]]، دید و بازدید، رفتن سر خاک مردگان، دادن [[صدقه]]، شرکت در [[نماز جمعه]] و ... . [[روز جمعه]] از روزهایی است که از چند جهت اختصاص به [[امام زمان]] {{ع}} دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است، همچنین [[ظهور]] آن جناب در [[روز جمعه]] خواهد بود.
*جمعه، روز پایانی هفته، مورد احترام مسلمانان و یکی از اعیاد مهم آنان است. به عقیده برخی، جمعه از آن‏رو جمعه نامیده شده است که در آن جهت نماز اجتماع می‌‏کنند<ref>راغب اصفهانی، مفردات</ref>. اهمیت شب و روز جمعه، در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیه فراوانی برای آن مقرر گشته است.
*از مهم‏ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ و انتظار فرج آن بزرگوار است.
*در این رو، زیارت آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است؛ زیرا طبق برخی از روایات و زیارات، امید ظهور آن حضرت در روز جمعه بیش از سایر روزها است<ref>  ر. ک: محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵</ref>.
*[[امام صادق]]{{ع}} در این‏ باره فرموده است: "و قائم ما اهل بیت در روز جمعه خروج می‌‏کند"<ref>  ر. ک: محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵</ref>
*همچنین در روایاتی آمده است: "روزی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} را در غدیر خم نصب فرمود، جمعه بود و روز قیام [[امام مهدی|قائم]]{{ع}} جمعه خواهد بود و روز برپایی رستاخیز جمعه خواهد بود.
*البته بین این سه رخداد عظیم، وجوه مشترک فراوانی وجود دارد. از ویژگی‌‏های دیگر این روز با عظمت، آن است که [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ در آن روز شریف پای به عرصه گیتی نهاد<ref>{{عربی|اندازه=120%|" وَ كَانَ الْيَوْمُ الَّذِي نَصَبَ فِيهِ- رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}}- بِغَدِيرِ خُمٍ‏ يَوْمَ‏ الْجُمُعَةِ وَ قِيَامُ‏ الْقَائِمِ‏ {{ع}} يَكُونُ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ وَ تَقُومُ الْقِيَامَةُ فِي يَوْمِ الْجُمُعَة‏‏‏‏‏‏‏‏"}}شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۴۲۲، م ۱۲۴۱</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۱۶۱ - ۱۶۲.</ref>.
*نام آخرین روز هفته نزد مسلمانان است، مانند شنبه نزد یهود و یکشنبه نزد نصاری؛ و در روایات، روز ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} است<ref>[[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص:۳۹.</ref>.
== جستارهای وابسته ==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|7}}
*[[آخر الزمان]]؛
*[[آدینه]]؛
*[[آستانه عسکریین]]؛
*[[آستانه قیامت]]؛
*[[آفتاب پشت ابر]]؛
*[[آینده پژوهی]]؛
*[[آیین جدید]]؛
*[[أبدال]]؛
*[[ابوالادیان]]؛
*[[ابوصالح]]؛
*[[ابوالقاسم]]؛
*[[اثنا عشری]]؛
*[[احمد]]؛
*[[احمد بن اسحاق قمی]]؛
*[[احمد بن هلال کرخی]]؛
*[[احمدیه]]؛
*[[اخیار]]؛
*[[ادله رجعت]]؛
*[[اسماعیلیه]]؛
*[[أشراط الساعه]]؛
*[[اصحاب قائم]]؛
*[[اصحاب کهف]]؛
*[[اقامت‌گاه امام مهدی در عصر ظهور]]؛
*[[القاب امام مهدی]]{{ع}}؛
*[[امامت امام مهدی]]{{ع}}؛
*[[امامت و مهدویت]]؛
*[[امام حسن عسکری]]؛
*[[امام زمان]]؛
*[[امام‌شناسی]]؛
*[[امام مهدی از ولادت تا ظهور]]؛
*[[امامیه]]؛
*[[امدادهای غیبی]]؛
*[[امکان رجعت ]]؛
*[[امنیت ]]؛
*[[انتظار فرج]]؛
*[[انتقام]]؛
*[[انجمن حجتیه]]؛
*[[انطاکیه]]؛
*[[اوتاد]]؛
*[[اهل سنت و مهدی موعود]]؛
*[[اهل سنت و ولادت مهدی]]؛
*[[اهل کتاب در عصر ظهور]]؛
*[[الغیبة للحجة]]؛
*[[ایام الله]]؛
*[[ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم]]؛
*[[باب]]؛
*[[بابیه]]؛
*[[باران‌های پیاپی]]؛
*[[باقریه]]؛
*[[البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان]]؛
*[[بعثت امام مهدی]]؛
*[[بقیه الله]]؛
*[[بلالی]]؛
*[[بلالیه]]؛
*[[بهائیت]]؛
*[[البیان فی اخبار صاحب الزمان]]؛
*[[بیت الحمد]]؛
*[[بیت المقدس]]؛
*[[بیدا]]؛
*[[بیعت حضرت مهدی]]؛
*[[بیعت نامه مهدی]]؛
*[[البیعه لله]]؛
*[[پایان تاریخ]]؛
*[[پدر حضرت مهدی]]؛
*[[پدر مهدی و اهل سنت]]؛
*[[پرچم حضرت مهدی ]]؛
*[[پرچم‌های سیاه]]؛
*[[پیراهن حضرت مهدی]]؛
*[[تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم]]؛
*[[تاریخ عصر غیبت]]؛
*[[تاریخ غیبت کبرا]]؛
*[[تشرف]]؛
*[[تکذیب وقت گزاران]]؛
*[[تناثر النجوم]]؛
*[[توقیع]]؛
*[[جبرئیل]]؛
*[[جده]]؛
*[[جزیره خضرا]]؛
*[[جزیره خضرا در ترازوی نقد]]؛
*[[جعفر کذاب]]؛
*[[جمعه]]؛
*[[جنگ افزارهای مهدی]]؛
*[[حجت]]؛
*[[حجر الاسود]]؛
*[[حدیث غدیر]]؛
*[[حدیث لوح حضرت زهرا]]؛
*[[حدیث معراج]]؛
*[[حرز حضرت مهدی]]؛
*[[حرمت نام بردن مهدی]]؛
*[[حسن شریعی]]؛
*[[حسین بن روح نوبختی]]؛
*[[حسین بن منصور حلاج]]؛
*[[حکومت جهانی]]؛
*[[حکومت صالحان]]؛
*[[حکومت مستضعفان]]؛
*[[حکیمه خاتون]]؛
*[[حیرت]]؛
*[[خاتم الاوصیاء]]؛
*[[خراسانی]]؛
*[[خردسال‌ترین پیشوای معصوم]]؛
*[[خروج خراسانی]]؛
*[[خروج دابه الارض]]؛
*[[خروج دجال]]؛
*[[خروج سفیانی]]؛
*[[خروج سید حسنی]]؛
*[[خروج شعیب بن صالح]]؛
*[[خروج شیصبانی]]؛
*[[خروج عوف سلمی]]؛
*[[خروج مهدی]] ([[قیام مهدی]])؛
*[[خروج یأجوج و مأجوج]]؛
*[[خروج یمانی]]؛
*[[خسف به بیداء]]؛
*[[خسوف و کسوف غیرعادی]]؛
*[[خضر]]؛
*[[خلافت موعود]]؛
*[[خورشید پشت ابر]]؛
*[[خطبه قیام]]؛
*[[خورشید مغرب]]؛
*[[خیمه]]؛
*[[دابه الارض]]؛
*[[دادگستر جهان]]؛
*[[دانشمندان عامه و مهدی موعود]]؛
*[[دجال]]؛
*[[در انتظار ققنوس]]؛
*[[در فجر ساحل]]؛
*[[دست بر سر گذاشتن]]؛
*[[دعای افتتاح]]؛
*[[دعای عهد]]؛
*[[دعای ندبه]]؛
*[[دعای سمات]]؛
*[[دوازده امامی]]؛
*[[دولت کریمه]]؛
*[[دین در آخرالزمان]]؛
*[[دین در عصر ظهور]]؛
*[[ذی طوی]]؛
*[[رایات سود]]؛
*[[رحلت مهدی]]؛
*[[رجعت]]؛
*[[رجعت کنندگان]]؛
*[[رکن و مقام]]؛
*[[رؤیت مهدی]]؛
*[[زبور داود]]؛
*[[زمینه‌سازان ظهور]]؛
*[[زنان آخرالزمان]]؛
*[[زنان و قیام مهدی]]؛
*[[زندگی آخرالزمان]]؛
*[[زیارت آل یس]]؛
*[[زیارت ناحیه مقدسه]]؛
*[[زیارت رجبیه]]؛
*[[زیدیه ]]؛
*[[سازمان وکالت]]؛
*[[سامرا]]؛
*[[سرداب سامرا]]؛
*[[سلاح امام مهدی]]؛
*[[سفیانی]]؛
*[[سید حسنی]]؛
*[[سیره حکومتی امام مهدی]]؛
*[[سیصد و سیزده]]؛
*[[شاهدان ولادت امام مهدی]]؛
*[[شرایط ظهور]]؛
*[[شرید]]؛
*[[شریعیه]]؛
*[[شعبان]]؛
*[[شعیب بن صالح]]؛
*[[شلمغانیه]]؛
*[[شمائل حضرت مهدی]]؛
*[[شمشیر]]؛
*[[شهادت امام مهدی]]؛
*[[شیخیه]]؛
*[[شیطان]]؛
*[[شیصبانی]]؛
*[[شیعه]]؛
*[[صاحب الامر]]؛
*[[صاحب الدار]]؛
*[[صاحب الزمان]]؛
*[[صاحب السیف]]؛
*[[صاحب الغیبه]]؛
*[[صاید بن صید]]؛
*[[صقیل]]؛
*[[صیحه آسمانی]]؛
*[[طالقان]]؛
*[[طرید]]؛
*[[طلوع خورشید از مغرب]]؛
*[[طویل العمر]]؛
*[[طی الارض]]؛
*[[طیبه]]؛
*[[ظهور]]؛
*[[عاشورا]]؛
*[[عبرتایی]]؛
*[[عثمان بن سعید عمری]]؛
*[[عدد یاران مهدی]]؛
*[[عدل و قسط]]؛
*[[العرف الوردی فی الاخبار المهدی]]؛
*[[عسکریه]]؛
*[[عصائب]]؛
*[[عصر زندگی]]؛
*[[عقد الدرر فی اخبار المنتظر]]؛
*[[علایم ظهور]]؛
*[[علائم قیامت]]؛
*[[علی بن محمد سمری]]؛
*[[غار انطاکیه ]]؛
*[[غایب]]؛
*[[غریم]]؛
*[[غلام]]؛
*[[غیبت امام مهدی]]؛
*[[الغیبة]]؛
*[[غیبت صغرا]]؛
*[[غیبت کبرا]]؛
*[[فترت]]؛
*[[فرید]]؛
*[[فرجام حضرت مهدی]]؛
*[[فرجام شناسی]]؛
*[[فضیلت انتظار فرج ]]؛
*[[فضیلت منتظران]]؛
*[[فلسفه رجعت]]؛
*[[فلسفه غیبت صغرا]]؛
*[[فلسفه و علل غیبت]]؛
*[[فواید امام غایب]]؛
*[[فوتوریسم]]؛
*[[قائم]]؛
*[[قادیانیه]]؛
*[[قتل نفس زکیه]]؛
*[[قم]]؛
*[[قیامت صغرا]]؛
*[[قیام‌های پیش از ظهور]]؛
*[[کشته شدن شیطان]]؛
*[[کمال الدین و تمام النعمه]]؛
*[[کوفه]]؛
*[[کنیه حضرت مهدی]]؛
*[[کوه رضوی]]؛
*[[کیسانیه]]؛
*[[لباس حضرت مهدی]]؛
*[[لوح حضرت زهرا]]؛
*[[مادر حضرت مهدی]]؛
*[[متمهدی]]؛
*[[مثلث برمودا]]؛
*[[محدث]]؛
*[[محل بیعت مهدی]]؛
*[[محل ظهور مهدی]]؛
*[[محل قتل نفس زکیه]]؛
*[[محمد]]؛
*[[محمد بن عثمان بن سعید عمری]]؛
*[[محمد بن علی بن بلال]]؛
*[[محمد بن علی شلمغانی]]؛
*[[محمد بن نصیر نمیری]]؛
*[[محمدیه]]؛
*[[مدعیان بابیت]]؛
*[[مدعیان مهدویت]]؛
*[[مرجع تقلید]]؛
*[[مردان آخرالزمان]]؛
*[[مرکز حکومت مهدی]]؛
*[[مرگ جاهلی]]؛
*[[مرگ سرخ]]؛
*[[مرگ سفید]]؛
*[[مستضعف]]؛
*[[مسجد جمکران]]؛
*[[مسجد الحرام]]؛
*[[مسجد سهله]]؛
*[[مسجد صاحب الزمان]]؛
*[[مسجد کوفه]]؛
*[[مصلای جمعه و جماعات در عصر ظهور]]؛
*[[مضطر]]؛
*[[معجم احادیث الامام المهدی ]]؛
*[[معمرین]]؛
*[[مغیریه]]؛
*[[مقتدای مسیح]]؛
*[[مکیال المکارم فی فواید الدعاء للقائم]]؛
*[[ملاحم و فتن]]؛
*[[ملاقات با حضرت مهدی]]؛
*[[ملیکه ]]؛
*[[منتخب الاثر]]؛
*[[منتظر ۱]]؛
*[[منتظر ۲]]؛
*[[منتقم]]؛
*[[منصور]]؛
*[[موتور]]؛
*[[موسویه]]؛
*[[موعود مسیحیت]]؛
*[[موعود یهود]]؛
*[[مهدی]]؛
*[[مهدی سودانی]]؛
*[[مهدی موعود ]]؛
*[[مهدویت]]؛
*[[ممهدون ]]؛
*[[مهدویت‌پژوهی]]؛
*[[مهدی شخصی و مهدی نوعی]]؛
*[[مهدیه]]؛
*[[میراث دار پیامبران]]؛
*[[ناحیه مقدسه]]؛
*[[نام‌های حضرت مهدی]]؛
*[[ناووسیه]]؛
*[[نجبا]]؛
*[[ندای آسمانی]]؛
*[[نرگس]]؛
*[[نزول عیسی]]؛
*[[نشانه‌های آخرالزمان]]؛
*[[نشانه‌های ظهور]]؛
*[[نفس زکیه]]؛
*[[نماز امام زمان]]؛
*[[نواب خاص]]؛
*[[نیابت خاص]]؛
*[[نیابت عام]]؛
*[[نیمه شعبان]]؛
*[[وقاتون]]؛
*[[وقت ظهور]]؛
*[[وقت معلوم]]؛
*[[وکلای حضرت مهدی]]؛
*[[ولادت حضرت مهدی]]؛
*[[ولایت فقیه]]؛
*[[ولی فقیه]]؛
*[[همسر و فرزند مهدی]]؛
*[[هیبت مهدی]]؛
*[[یأجوج و مأجوج]]؛
*[[یاران حضرت مهدی]]؛
*[[یا لثارات الحسین]]؛
{{پایان}}
{{پایان}}


==منابع==
== معناشناسی ==
* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']].
«جمعه» نام روز آخر هفته، روز تعطیلی [[مسلمانان]] و روزی است که [[مردم]] برای [[نماز جمعه]] گرد هم می‌‌آیند و به عقیدۀ برخی، جمعه از آن‌‏رو جمعه نامیده شده است که در آن روز جهت [[نماز]] اجتماع می‌‏کنند<ref>راغب اصفهانی، مفردات.</ref>.


==پانویس==
اولین کسی که جمعه را جمعه نامید «کعب بن لؤی بن غالب» ـ یکی از اجداد پیامبر {{صل}} ـ بود، پیش از آن، این روز را «عروبة» می‌‎گفتند<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱/۵۹۳؛ معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۶۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۵۰.</ref>
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}


{{امام مهدی}}
«[[جُمعه]]» از ریشه «جمع» به معنای ضمیمه‌کردن چیزی به چیز دیگر<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱/۴۷۹.</ref> و نام یکی از روزهای هفته است<ref>فیومی، المصباح المنیر، ۱۰۹.</ref> که در [[عرب جاهلی]] به آن «[[یوم]] العَرُوبه» می‌گفتند<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۲/۱۲۸؛ زمخشری، الکشاف، ۴/۵۳۲؛ صالحی شامی، سبل الهدی و الرشاد، ۱/۲۷۸.</ref> و طبق نقل دیگری [[مردم مدینه]] پیش از [[هجرت پیامبر]]{{صل}} این [[روز]] را برای [[عبادت]] و تجمع [[انتخاب]] کردند و آن را به [[روز جمعه]] [[تغییر]] نام دادند<ref>طبرسی، جوامع الجامع، ۴/۳۹۲.</ref>.<ref>[[حسین علی برزگران|برزگران، حسین]]، [[نماز جمعه (مقاله)|مقاله «نماز جمعه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۱۰، ص۱۱۱–۱۱۹.</ref>
 
==دیدگاه روایی==
{{اصلی|جمعه در حدیث}}
اهمیت و [[فضیلت]] شب و [[روز جمعه]] در [[احادیث]] بسیاری بیان شده و [[اعمال]] و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از احادیثی که در [[فضیلت]] [[روز جمعه]] وارد شده عبارت‌اند از:
# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: «[[روز جمعه]]، [[بهترین]] روزها‌ست و نزد [[خداوند]] از روز [[عید قربان]] و [[عید فطر]] ارجمند‌تر است»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۳۶۷.</ref>.
# [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: «خوبی و بدی در [[روز جمعه]] دو چندان می‌‌شود»<ref>{{متن حدیث|اَلْخَیْرُ وَ اَلشَّرُّ یُضَاعَفُ یَوْمَ اَلْجُمُعَةِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ج۲، ص۱۴۲.</ref>.
# [[پیامبر]] {{صل}} فرمودند: «[[خداوند]] در [[روز جمعه]]، ششصد هزار نفر را از [[آتش]] [[آزاد]] می‌‎سازد که همه مستحق [[دوزخ]] بوده‎اند»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۲۶۸؛ ج ۵۹، ص ۳۶.</ref>.
# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «[[قائم]] ما [[اهل بیت]] در [[روز جمعه]] خروج می‌‏کند»<ref>{{متن حدیث|یخرج قائمنا أهل‌البیت یوم الجمعه}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۵۰.</ref>
 
== اعمال شب و روز جمعه ==
=== مستحبات ===
[[نماز جمعه]] با وجود شرایط آن در روز جمعه، [[واجب]] است و از نماز ظهر کفایت می‌کند. خواندن سوره‌ جمعه و [[سوره اعلی]] در [[نماز]] [[مغرب]] و عشای [[شب جمعه]] به قول مشهور<ref>جواهر الکلام، ج ۹، ص۴۰۵.</ref> و سوره‌ جمعه و [[سوره توحید]] به قول برخی یا سوره‌ جمعه و [[سوره منافقون]] بنابر قول برخی دیگر در نماز صبح [[روز جمعه]]<ref>جواهر الکلام، ص۴۰۶ ـ ۴۰۷.</ref>. [[نوافل]] زیادی در روز جمعه وارد شده که خواندن آنها در این [[روز]] مستحب است؛ از قبیل [[نماز]] [[پیامبر]]، نماز جعفر طیار و نماز اعرابی<ref>تحریر الاحکام، ج ۱، ص۲۹۵ ـ ۲۹۶؛ العروة الوثقی، ج ۳، ص۴۰۴.</ref>.
 
از دیگر [[مستحبات]] شب یا روز جمعه [[اعمال]] زیر است: [[غسل]] جمعه به قول مشهور<ref>جواهر الکلام، ج۵، ص۲.</ref>؛ حمام کردن<ref>الدروس الشرعیة، ج ۱، ص۱۲۸.</ref>، استعمال بوی خوش<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۳۶۴.</ref>، آراستن خویش و پوشیدن پاکیزه‌ترین لباس‌ها<ref>مجمع الفائدة، ج ۲، ص۳۹۳.</ref>، گرفتن ناخن و چیدن شارب<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۳۵۵.</ref>؛ خوردن انار<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۵.</ref>، زیارت پیامبر {{صل}} و [[امامان]]{{عم}}<ref>الدروس الشرعیة، ج ۲، ص۱۶.</ref>، به‌ویژه [[زیارت امام حسین]]{{ع}}<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۴، ص۴۷۹.</ref>، [[زیارت اهل قبور]] قبل از طلوع خورشید؛<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۵.</ref> [[صدقه دادن]]<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۲.</ref> و [[توسعه]] بر [[خانواده]] در خوراک<ref>وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۱.</ref>.
 
=== مکروهات ===
حجامت کردن<ref>وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۶۳.</ref> و [[شعر]] خواندن<ref>وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۲.</ref> در روز جمعه و نیز [[ذبح]] حیوان تا ظهر آن<ref>جواهر الکلام، ج ۳۶، ص۱۳۵.</ref> [[مکروه]] است<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، صفحه ۱۱۰- ۱۱۲.</ref>.
 
== نماز جمعه ==
{{اصلی|نماز جمعه}}
«نماز جمعه» یکی از عبادت‌های هفتگی [[مسلمانان]] که روزهای جمعه برگزار می‌شود و دو رکعت است و پیش از برپایی آن، [[امام]] جمعه دو سخنرانی می‌کند که "[[خطبه]]" نام دارد. اولین [[نماز]] جمعه‌ای را که [[پیامبر اسلام]] {{صل}} برگزار کرد، هنگام [[هجرت]] به [[مدینه]] و قبل از ورود به این [[شهر]] بود. در خطبه‌های این [[نماز]]، غیر از [[موعظه]] و [[دعوت]] نمازگزاران به [[تقوا]] و [[پاکی]]، مسائل [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] [[مسلمانان]] نیز مطرح می‌شود. از این رو نماز جمعه یکی از مظاهر و عوامل [[آگاهی]] [[مسلمانان]] و رمز [[همبستگی]] آنان است. نماز جمعه در زمان [[پیامبر]] و دوران حضور امام [[معصوم]]، [[واجب]] است، ولی در دوران غیبت، [[انسان]] میان [[خواندن نماز]] ظهر و جمعه مخیر است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۳۶.</ref>.
 
== انتساب به امام زمان {{ع}} ==
{{اصلی|جمعه در معارف مهدویت}}
[[روز جمعه]] از چند جهت اختصاص به [[امام زمان]] {{ع}} دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است و نیز [[ظهور]] آن جناب در [[روز جمعه]] خواهد بود<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۹.</ref> و [[انتظار فرج]] در این روز بیشتر از روزهای دیگر است، بلکه [[عید]] بودن [[روز جمعه]] به جهت آن است که در این روز [[زمین]] را از لوث [[شرک]] و [[کفر]] و از وجود ملحدین و کافرین [[پاک]] می‏‌فرماید<ref>مفاتیح الجنان، اعمال روز جمعه.</ref>.
 
از مهم‌‏ترین [[اعمال]] [[مؤمنان]] در [[روز جمعه]]، توجه به [[حضرت مهدی]] {{ع}}‏ و [[انتظار فرج]] آن بزرگوار است. و [[زیارت]] آن حضرت و [[دعا برای تعجیل فرج]] او [[مستحب]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۴.</ref>. در [[زیارت امام زمان]] {{ع}} که [[امام هادی]] {{ع}} برای [[روز جمعه]] فرمودند، آمده است: «بگو ای مولای من، ای [[صاحب الزمان]]! [[صلوات]] [[خدا]] بر تو و بر [[اهل بیت]] تو؛ این روز، جمعه است، روز توست که در آن [[ظهور]] تو [[انتظار]] می‌‌رود و راحتی و [[گشایش]] امور [[مؤمنین]] به دست تو و نابودی [[کافران]] به [[شمشیر]] تو در این روز خواهد بود. من در این روز مهمان تو هستم و به همجواری تو آمده‌ام. ای مولای من، تو بخشنده‌‎ای و از [[خاندان]] [[بخشنده]] هستی و تو (از جانب [[خداوند]]) عهده‏‌دار مهما‏‏نداری و پناه دادن ([[مؤمنین]]) هستی، پس مرا به مهمانی طلب و پناهم ده. [[صلوات]] بر تو و [[خاندان]] [[پاک]] تو»<ref>{{متن حدیث|يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ وَ قَتْلُ الْكَافِرِينَ بِسَيْفِكَ وَ أَنَا يَا مَوْلَايَ فِيهِ ضَيْفُكَ وَ جَارُكَ وَ أَنْتَ يَا مَوْلَايَ كَرِيمٌ مِنْ أَوْلَادِ الْكِرَامِ وَ مَأْمُورٌ بِالضِّيَافَةِ وَ الْإِجَارَةِ فَأَضِفْنِي وَ أَجِرْنِي صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ الطَّاهِرِينَ‏}}؛ جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص۳۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۰۶.</ref>
 
== پرسش مستقیم ==
* [[امام مهدی در چه روزی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)]]
 
== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان جمعه}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:1368945.jpg|22px]] [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|'''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت''']]
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
# [[پرونده:IM009957.jpg|22px]] [[حسین علی برزگران|برزگران، حسین علی]]، [[نماز جمعه (مقاله)|'''نماز جمعه''']]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۱۰]]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}


[[رده:امام مهدی]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:جمعه]]
[[رده:عیدهای اسلامی]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:مدخل فرهنگنامه آخرالزمان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۲

جمعه نام روز آخر هفته، و روزی است که مردم برای نماز جمعه گرد هم می‌‌آیند. اهمیت و فضیلت شب و روز جمعه در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از اعمال روز جمعه عبارت است از: عبادت، دید و بازدید، رفتن سر خاک مردگان، دادن صدقه، شرکت در نماز جمعه و ... . روز جمعه از روزهایی است که از چند جهت اختصاص به امام زمان (ع) دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است، همچنین ظهور آن جناب در روز جمعه خواهد بود.

معناشناسی

«جمعه» نام روز آخر هفته، روز تعطیلی مسلمانان و روزی است که مردم برای نماز جمعه گرد هم می‌‌آیند و به عقیدۀ برخی، جمعه از آن‌‏رو جمعه نامیده شده است که در آن روز جهت نماز اجتماع می‌‏کنند[۱].

اولین کسی که جمعه را جمعه نامید «کعب بن لؤی بن غالب» ـ یکی از اجداد پیامبر (ص) ـ بود، پیش از آن، این روز را «عروبة» می‌‎گفتند[۲].[۳]

«جُمعه» از ریشه «جمع» به معنای ضمیمه‌کردن چیزی به چیز دیگر[۴] و نام یکی از روزهای هفته است[۵] که در عرب جاهلی به آن «یوم العَرُوبه» می‌گفتند[۶] و طبق نقل دیگری مردم مدینه پیش از هجرت پیامبر(ص) این روز را برای عبادت و تجمع انتخاب کردند و آن را به روز جمعه تغییر نام دادند[۷].[۸]

دیدگاه روایی

اهمیت و فضیلت شب و روز جمعه در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از احادیثی که در فضیلت روز جمعه وارد شده عبارت‌اند از:

  1. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «روز جمعه، بهترین روزها‌ست و نزد خداوند از روز عید قربان و عید فطر ارجمند‌تر است»[۹].
  2. امام باقر (ع) فرمودند: «خوبی و بدی در روز جمعه دو چندان می‌‌شود»[۱۰].
  3. پیامبر (ص) فرمودند: «خداوند در روز جمعه، ششصد هزار نفر را از آتش آزاد می‌‎سازد که همه مستحق دوزخ بوده‎اند»[۱۱].
  4. امام صادق (ع) فرمودند: «قائم ما اهل بیت در روز جمعه خروج می‌‏کند»[۱۲].[۱۳]

اعمال شب و روز جمعه

مستحبات

نماز جمعه با وجود شرایط آن در روز جمعه، واجب است و از نماز ظهر کفایت می‌کند. خواندن سوره‌ جمعه و سوره اعلی در نماز مغرب و عشای شب جمعه به قول مشهور[۱۴] و سوره‌ جمعه و سوره توحید به قول برخی یا سوره‌ جمعه و سوره منافقون بنابر قول برخی دیگر در نماز صبح روز جمعه[۱۵]. نوافل زیادی در روز جمعه وارد شده که خواندن آنها در این روز مستحب است؛ از قبیل نماز پیامبر، نماز جعفر طیار و نماز اعرابی[۱۶].

از دیگر مستحبات شب یا روز جمعه اعمال زیر است: غسل جمعه به قول مشهور[۱۷]؛ حمام کردن[۱۸]، استعمال بوی خوش[۱۹]، آراستن خویش و پوشیدن پاکیزه‌ترین لباس‌ها[۲۰]، گرفتن ناخن و چیدن شارب[۲۱]؛ خوردن انار[۲۲]، زیارت پیامبر (ص) و امامان(ع)[۲۳]، به‌ویژه زیارت امام حسین(ع)[۲۴]، زیارت اهل قبور قبل از طلوع خورشید؛[۲۵] صدقه دادن[۲۶] و توسعه بر خانواده در خوراک[۲۷].

مکروهات

حجامت کردن[۲۸] و شعر خواندن[۲۹] در روز جمعه و نیز ذبح حیوان تا ظهر آن[۳۰] مکروه است[۳۱].

نماز جمعه

«نماز جمعه» یکی از عبادت‌های هفتگی مسلمانان که روزهای جمعه برگزار می‌شود و دو رکعت است و پیش از برپایی آن، امام جمعه دو سخنرانی می‌کند که "خطبه" نام دارد. اولین نماز جمعه‌ای را که پیامبر اسلام (ص) برگزار کرد، هنگام هجرت به مدینه و قبل از ورود به این شهر بود. در خطبه‌های این نماز، غیر از موعظه و دعوت نمازگزاران به تقوا و پاکی، مسائل اجتماعی و سیاسی مسلمانان نیز مطرح می‌شود. از این رو نماز جمعه یکی از مظاهر و عوامل آگاهی مسلمانان و رمز همبستگی آنان است. نماز جمعه در زمان پیامبر و دوران حضور امام معصوم، واجب است، ولی در دوران غیبت، انسان میان خواندن نماز ظهر و جمعه مخیر است[۳۲].

انتساب به امام زمان (ع)

روز جمعه از چند جهت اختصاص به امام زمان (ع) دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است و نیز ظهور آن جناب در روز جمعه خواهد بود[۳۳] و انتظار فرج در این روز بیشتر از روزهای دیگر است، بلکه عید بودن روز جمعه به جهت آن است که در این روز زمین را از لوث شرک و کفر و از وجود ملحدین و کافرین پاک می‏‌فرماید[۳۴].

از مهم‌‏ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی (ع)‏ و انتظار فرج آن بزرگوار است. و زیارت آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است[۳۵]. در زیارت امام زمان (ع) که امام هادی (ع) برای روز جمعه فرمودند، آمده است: «بگو ای مولای من، ای صاحب الزمان! صلوات خدا بر تو و بر اهل بیت تو؛ این روز، جمعه است، روز توست که در آن ظهور تو انتظار می‌‌رود و راحتی و گشایش امور مؤمنین به دست تو و نابودی کافران به شمشیر تو در این روز خواهد بود. من در این روز مهمان تو هستم و به همجواری تو آمده‌ام. ای مولای من، تو بخشنده‌‎ای و از خاندان بخشنده هستی و تو (از جانب خداوند) عهده‏‌دار مهما‏‏نداری و پناه دادن (مؤمنین) هستی، پس مرا به مهمانی طلب و پناهم ده. صلوات بر تو و خاندان پاک تو»[۳۶].[۳۷]

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

  1. امام مهدی چه زمانی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  2. امام مهدی در چه روزی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  3. در زمان ظهور امام مهدی جهانیان چگونه از آمدن ایشان باخبر می‌شوند؟ (پرسش)
  4. آیت الله بهجت حتی به پیران نیز بشارت داده که ظهور نزدیک است؟ (پرسش)
  5. آیا صحت دارد که روز ذی القعده روز ظهور امام مهدی خواهد بود؟ (پرسش)
  6. آیا امام مهدی جمعه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  7. چرا امام مهدی در روز جمعه ظهور می‌کنند؟ (پرسش)
  8. حکمت معین نبودن وقت ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  9. آیا تعیین وقت ظهور صحیح است؟ (پرسش)
  10. آیا می‌‏توان وقت ظهور را پیش‏‌بینی کرد؟ (پرسش)
  11. با توجه به کتاب نوسترآداموس آیا می‌توان زمان ظهور حضرت را پیشبینی نموده به گفته آنها اعتماد کرد؟ (پرسش)
  12. عدم آگاهی امام مهدی از زمان ظهور نقصی برای امام و مقام امامت محسوب نمی‏‌شود؟ (پرسش)
  13. راز نهان بودن زمان ظهور چیست؟ (پرسش)
  14. امام مهدی از چه راهی می‌فهمد که موقع ظهورش فرا رسیده است؟ (پرسش)
  15. اینکه گفته می‌شود ظهور نزدیک است به چه معناست؟ (پرسش)

منابع

پانویس

  1. راغب اصفهانی، مفردات.
  2. ابن‌منظور، لسان العرب، ۱/۵۹۳؛ معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۶۰.
  3. ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۵۰.
  4. ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱/۴۷۹.
  5. فیومی، المصباح المنیر، ۱۰۹.
  6. فراهیدی، کتاب العین، ۲/۱۲۸؛ زمخشری، الکشاف، ۴/۵۳۲؛ صالحی شامی، سبل الهدی و الرشاد، ۱/۲۷۸.
  7. طبرسی، جوامع الجامع، ۴/۳۹۲.
  8. برزگران، حسین، مقاله «نماز جمعه»، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۱۱۱–۱۱۹.
  9. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۳۶۷.
  10. «اَلْخَیْرُ وَ اَلشَّرُّ یُضَاعَفُ یَوْمَ اَلْجُمُعَةِ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ج۲، ص۱۴۲.
  11. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۲۶۸؛ ج ۵۹، ص ۳۶.
  12. «یخرج قائمنا أهل‌البیت یوم الجمعه»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵.
  13. ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۵۰.
  14. جواهر الکلام، ج ۹، ص۴۰۵.
  15. جواهر الکلام، ص۴۰۶ ـ ۴۰۷.
  16. تحریر الاحکام، ج ۱، ص۲۹۵ ـ ۲۹۶؛ العروة الوثقی، ج ۳، ص۴۰۴.
  17. جواهر الکلام، ج۵، ص۲.
  18. الدروس الشرعیة، ج ۱، ص۱۲۸.
  19. وسائل الشیعة، ج ۷، ص۳۶۴.
  20. مجمع الفائدة، ج ۲، ص۳۹۳.
  21. وسائل الشیعة، ج ۷، ص۳۵۵.
  22. وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۵.
  23. الدروس الشرعیة، ج ۲، ص۱۶.
  24. وسائل الشیعة، ج ۱۴، ص۴۷۹.
  25. وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۵.
  26. وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۲.
  27. وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۱.
  28. وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۶۳.
  29. وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۲.
  30. جواهر الکلام، ج ۳۶، ص۱۳۵.
  31. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳، صفحه ۱۱۰- ۱۱۲.
  32. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۳۶.
  33. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۹.
  34. مفاتیح الجنان، اعمال روز جمعه.
  35. ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۴.
  36. «يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ وَ قَتْلُ الْكَافِرِينَ بِسَيْفِكَ وَ أَنَا يَا مَوْلَايَ فِيهِ ضَيْفُكَ وَ جَارُكَ وَ أَنْتَ يَا مَوْلَايَ كَرِيمٌ مِنْ أَوْلَادِ الْكِرَامِ وَ مَأْمُورٌ بِالضِّيَافَةِ وَ الْإِجَارَةِ فَأَضِفْنِي وَ أَجِرْنِي صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ الطَّاهِرِينَ‏»؛ جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص۳۸.
  37. ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۰۶.