مسلم بن عوسجه اسدی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل  = مسلم بن عوسجه اسدی | مداخل مرتبط = [[مسلم بن عوسجه اسدی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}

| نام تصویر = آرامگاه شهدای کربلا.jpg                           

| از قبیله = [[بنی‌اسد]]         

| از تیره =

| همسر = [[ام خلف]]

| پسر = [[خلف بن مسلم بن عوسجه]]

| در جنگ = {{فهرست جعبه افقی| [[جنگ آذربایجان]] | [[واقعه کربلا]] }}

| فعالیت‌ها =      

 

== مقدمه ==

از زندگانی مسلم بن عوسجه تا سال شصته‍.ق که [[مردم کوفه]] از [[امام حسین]] {{ع}} برای [[زعامت]] بر [[کوفه]] [[دعوت]] به عمل آورده‌اند، هیچ خبری در دست نیست، به جز آنچه ذکر شد و [[تاریخ]] از شرح حال او ساکت است<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۵۷۰-۵۷۱؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۵۶۰.</ref>.

== حمایت ابن عوسجه از [[مسلم بن عقیل]] ==

مسلم بن عوسجه از شخصیت‌های بانفوذ و سرشناس [[کوفه]] بود؛ لذا از جمله کسانی بود که برای [[امام حسین]] {{ع}} [[نامه]] نوشت و برای آمدن حضرت به کوفه [[دعوت]] به عمل آورد. او تا پای [[جان]] بر آن دعوت [[ایستادگی]] کرد و هنگامی که مسلم بن عقیل نماینده [[امام]] {{ع}} به کوفه وارد شد با او [[بیعت]] کرد و حمایت آشکار و پنهان خود را از مسلم بن عقیل دریغ ننمود و از [[مردم کوفه]] نیز برای آن حضرت بیعت گرفت<ref>ابصارالعین، ص۱۰۰ و ر. ک: نفس المهموم، ص۲۵۶.</ref>. ابن عوسجه جزء یاران خاص و محرم اسرار حضرت مسلم بود و هنگامی که مسلم در [[منزل]] [[هانی بن عروه]] مخفی شد. ابن عوسجه از جمله اندک کسانی بود که به این امر واقف بود و مخفیانه به [[دیدار]] آن حضرت می‌رفت<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۵۷۱-۵۷۲.</ref>.

== [[ملاقات]] جاسوس [[ابن زیاد]] با مسلم بن عوسجه ==

مسلم بن عوسجه که [[گمان]] می‌‌کرد او از روی [[صداقت]] و [[صفا]] چنین می‌‌گوید به او اعتماد کرد و ضمن [[دعا]] و [[طلب]] خیر، معقل را نزد مسلم بن عقیل {{ع}} برد، او با حضرت بیعت کرد و آن [[مال]] را هم به حضرت تحویل داد<ref>ظاهرا ارتباط معقل با مخفیگاه مسلم بن عقیل بعد از وفات شریک در خانه هانی بن عروه است به دلیل آنکه ابن زیاد هیچ اطلاعی نداشت که مسلم بن عقیل در خانه هانی است و لذا به خانه هانی، به دیدن شریک رفت.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۵۷۲-۵۷۳؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۴۵۳.</ref>

== [[فرماندهی]] ابن عوسجه در محاصره [[قصر]] ابن زیاد ==

«[[عبدالله بن حازم]]» که از طرف حضرت مسلم [[مأمور]] بررسی اوضاع دارالاماره بود، چون اوضاع را نابسامان و خطرناک دید، فوراً [[خدمت]] حضرت مسلم آمد و اوضاع را برای ایشان شرح داد. حضرت برای آنکه غافل‌گیر نشود، به ابن حازم [[دستور]] داد تا نیروهای [[ذخیره]] آماده شوند، در اندک زمانی، چهار هزار مرد مسلح آماده شدند. حضرت مسلم فرماندهی [[مذحج]] و [[اسد]] را به [[مسلم بن عوسجه]] داد و فرماندهی [[تمیم]] و [[همدان]] را به [[ابو ثمامه صائدی]] و کنده و [[ربیعه]] را به [[عبیدالله بن عمرو بن عزیز کندی]] و فرماندهی سایر گروه‌ها را به [[عباس بن جعده جلالی]] سپرد و فرماندهی کل نیروها را خود عهده دار شد. در مدت کوتاهی قصر دارالاماره ابن زیاد را محاصره کردند. [[شخصیت]] و [[منزلت]] [[مسلم بن عوسجه]] در این حادثه به خوبی آشکار است که او مورد [[عنایت]] حضرت مسلم {{ع}} بود و حاضر بود تا پای [[جان]] از [[نماینده]] [[امام حسین]] {{ع}} [[حمایت]] نماید<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۵۷۳-۵۴۴.</ref>.

== پیوستن مسلم بن عوسجه به کاروان [[امام]] {{ع}} ==

پس از آنکه مخفیگاه [[مسلم بن عقیل]] توسط [[معقل]]، [[غلام]] ابن زیاد آشکار شد و گزارش‌های روزانه دیدارهای [[یاران]] آن حضرت، سبب شد ابن زیاد بر اوضاع بیشتر مسلط شود و یاران حضرت را [[شناسایی]] و دستگیر کند و سرانجام مسلم بن عقیل و [[هانی بن عروه]] را به [[شهادت]] رساند و لذا تمامی آن افرادی که به امام {{ع}} [[نامه]] نوشته و [[اعلان]] [[وفاداری]] کرده بودند، یا مخفی شدند و یا به [[زندان]] افتادند و یا فراری گشتند. در این میان مسلم بن عوسجه در مخفیگاه ماند تا آنکه باخبر شد امام حسین {{ع}} به [[کربلا]] آمده است؛ با [[زن]] و فرزندش، مخفیانه از کوفه خارج شد و در کربلا به آن حضرت پیوست و جانش را فدای امام {{ع}} کرد<ref>ابصارالعین، ص۱۰۱.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۵۷۴-۵۷۵.</ref>

== اعلام وفاداری ابن عوسجه در [[شب عاشورا]] ==

[[میزان]] شخصیت و [[ایمان]] [[انسان‌ها]] در کشاکش حوادث و [[سختی‌ها]] معلوم می‌‌شود. چه بسا افرادی که در شرایط عادی، بسیار خوب جلوه می‌‌کنند، اما به محض روبه رو شدن با [[سختی]] و [[گرفتاری]] ناله‌ها سر می‌‌دهند و [[ضعف]] و [[ناتوانی]] و بی‌تقوایی خود را آشکار می‌‌سازند، اما افراد با [[فضیلت]] هر چه شرایط سخت‌تر شود، [[صلابت]] و [[استقامت]] آنان بیشتر و هر چه [[روزگار]] تیره‌تر گردد درخشندگی آنها افزون می‌‌شود. [[اصحاب امام حسین]] {{ع}} به [[راستی]] که چنین بودند.

[[ارشاد]] مفید در ادامه [[حدیث]] می‌‌افزاید: [[مسلم بن عوسجه]]<ref>تاریخ طبری، ج۵، ص۴۱۹، و ابن طاووس درالملهوف، ص۱۵۲ ادامه این سخن را به سعید بن عبدالله حنفی نسبت داده است. و کامل ابن اثیر این ادامه را نیاورده است. متن عربی سخن مسلم با امام چنین است:{{متن حدیث|وَ اَللَّهِ لاَ نُخَلِّيكَ حَتَّى يَعْلَمَ اَللَّهُ أَنَّا حَفِظْنَا غَيْبَةَ رَسُولِ اَللَّهِ {{صل}} فِيكَ، وَ اَللَّهِ لَوْ عَلِمْتُ أَنِّي أُقْتَلُ ثُمَّ أُحْيَا ثُمَّ أُحْرَقُ حَيّاً ثُمَّ أُذْرَى، يُفْعَلُ ذَلِكَ بِي سَبْعِينَ مَرَّةً مَا فَارَقْتُكَ حَتَّى أَلْقَى حِمَامِي دُونَكَ، فَكَيْفَ لاَ أَفْعَلُ ذَلِكَ وَ إِنَّمَا هِيَ قَتْلَةٌ وَاحِدَةٌ ثُمَّ هِيَ اَلْكَرَامَةُ اَلَّتِي لاَ اِنْقِضَاءَ لَهَا اَبَداً}}.</ref> گفت: "ای پسر [[فاطمه]]، به خدا قسم ما تو را رها نمی‌کنیم تا خدا بداند که [[حرمت]] [[پیامبر]] {{صل}} را در [[غیبت]] او درباره تو رعایت کردیم. به خدا سوگند! اگر بدانم که کشته می‌‌شوم و بعد زنده می‌‌شوم و سپس مرا می‌‌سوزانند. و دیگر بار زنده می‌‌شوم و بعد خاکسترم را بر باد دهند و تا هفتاد بار این کار را در [[حق]] من کنند، هرگز از تو جداا نشوم تا در برابر دیدگانت جام [[مرگ]] را بیاشامم؛ پس چرا چنین [[فداکاری]] نکنم و دست از یاریت بردارم، در حالی که کشته شدن یک بار است و در پی آن کرامتی است که پایانی ندارد!"<ref>ارشاد، مفید، ج۲، ص۹۲؛ بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۹۳ و نفس المهموم، ص۲۲۱.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۵۷۵-۵۷۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۴۵۳.</ref>

== [[مسلم بن عوسجه]] اولین [[شهید]] [[کارزار]] [[کربلا]] ==

در [[روز عاشورا]]، موقعی که [[آتش]] [[جنگ]] آغاز شد، [[عمرو بن حجاج]] که در [[میسره]] [[لشکر]] سعد قرار گرفته بود، بر [[میمنه]] [[سپاه امام]] {{ع}} که [[زهیر بن قین]]، [[فرماندهی]] آن را برعهده داشت، [[یورش]] آورد و این [[حمله]] در کنار [[فرات]] صورت گرفت، و این زد و خورد تا ساعتی به طول انجامید و در این [[مبارزه]]، مسلم بن عوسجه چون شیر بیشه [[شجاعت]]، [[جنگ]] [[سختی]] کرد و برای دور کردن [[دشمن]] تلاش بسیار نمود و در حین مبارزه این [[رجز]] را می‌‌خواند:

سپس مسلم مردانه و دلاورانه [[شمشیر]] زد و بی‌مهابا به [[قلب]] [[سپاه]] دشمن تاخت. دو نفر از نیروهای دشمن به نام‌های [[مسلم بن عبدالله ضبابی]] و [[عبدالرحمن بن ابی خشکاره بجلی]] به سوی مسلم شتافتند و برای کشتن او [[همت]] گماردند و با شمشیر بر او زدند. همین که گرد و غبار میدان جنگ و فروکش فروکش کرد، دیدند مسلم روی [[زمین]] افتاده و آخرین لحظات [[حیات]] را می‌‌گذراند<ref>ر. ک: نفس المهموم، ص۲۵۶.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۵۸۰-۵۸۱.</ref>

== [[امام]] {{ع}} بر بالین ابن عوسجه ==

در آخرین لحظات [[عمر]] مسلم بود که [[امام حسین]] {{ع}} بر بالین او آمد. مسلم هنوز نیم جانی داشت. امام {{ع}} فرمود: [[خدا]] تو را [[رحمت]] کند ای مسلم بن عوسجه و این [[آیه]] را [[تلاوت]] کرد: {{متن قرآن|فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا}}<ref>«از مؤمنان، کسانی هستند که به پیمانی که با خداوند بستند وفا کردند؛ برخی از آنان پیمان خویش را به جای آوردند و برخی چشم به راه دارند و به هیچ روی (پیمان خود را) دگرگون نکردند» سوره احزاب، آیه ۲۳.</ref>.

پس از لحظه‌ای [[حبیب]] نزدیک آمد گفت: ای مسلم، [[شهادت]] تو بر من سخت و گران است. «تو را به [[بهشت]] [[بشارت]] باد!»<ref>{{عربی|أَبْشِرْ بِالْجَنَّةِ}}</ref>؛ مسلم با صدای نحیف گفت: «[[خدا]] تو را به خیر بشارت دهد!»<ref>{{عربی|بَشَّرَكَ اَللَّهُ بِخَيْرٍ}}</ref>

حبیب به او گفت: «اگر قرار نبود که من هم به همین زودی تا ساعتی دیگر به تو ملحق شوم، [[دوست]] داشتم که به وصیت‌های مهم تو عمل کنم؛ آن‌گونه که پیوند [[خویشی]] و [[ایمانی]] ما می‌‌طلبد»<ref>{{عربی|لَوْ لاَ أَنِّي أَعْلَمُ أَنِّي فِي أَثَرِكَ لاَحِقٌ بِكَ مِنْ سَاعَتِي هَذِهِ، لَأَحْبَبْتُ أَنْ تُوصِيَنِي بِكُلِّ مَا أَهَمَّكَ حَتَّى أَحْفَظُكَ فِي كُلِّ ذَلِكَ بِمَا أَنْتَ أَهْلٌ لَهُ فِي اَلْقَرَابَةِ وَ اَلدِّينِ}}تاریخ طبری، ج۵، ص۴۳۵؛ کامل ابن اثیر، ج۲، ص۵۶۵؛ الملهوف، ص۱۶۲؛ ارشاد، مفید، ج۲، ص۱۰۳؛ ابصارالعین، ص۱۰۶؛ مقتل مقرم، ص۲۴۱ و ابصارالعین، ص۹۷.</ref>؛ در برخی از اسناد آمده که مسلم گفت: «تو را به این آقا [[وصیت]] می‌‌کنم با دست اشاره به [[امام]] {{ع}} کرد که جانت را فدای او کنی!»<ref>{{عربی|بَلْ أَنَا أُوصِيكَ بِهَذَا رَحِمَكَ اَللَّهُ - وَ أَهْوَى بِيَدِهِ إِلَى اَلْحُسَيْنِ - أَنْ تَمُوتَ دُونَهُ}}</ref>، حبیب گفت: «به خدای [[کعبه]] چنین خواهم کرد!»<ref>{{عربی|أَفْعَلُ وَ رَبِّ اَلْكَعْبَةِ}}</ref>

== [[اندوه]] [[دوست]] و [[شادی]] [[دشمن]] در [[شهادت]] مسلم ==

وقتی [[مسلم بن عوسجه]] روی [[زمین]] افتاد و جان به جان آفرین [[تسلیم]] کرد، یاران امام {{ع}} سخت محزون شدند و [[کنیز]] مسلم، فریاد کشید: «ای پسر عوسجه، ای آقای من!».

== جستارهای وابسته ==

* [[عوسجة بن سعد بن ثعلبه اسدی]] (پدر)

* [[عمرو بن حجاج زبیدی]] (قاتل)

== منابع ==

== پانویس ==

[[رده:اصحاب پیامبر]]

[[رده:اصحاب امام حسین]]

[[رده:بنی‌اسد]]