میمونه بنت حارث: تفاوت میان نسخه‌ها

برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
(۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = همسران پیامبر خاتم | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[میمونه بنت حارث در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{همسران پیامبر}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[میمونه بنت حارث در حدیث]]| [[میمونه بنت حارث در تاریخ اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[میمونه بنت حارث (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
{{جعبه اطلاعات همسران پیامبر خاتم
*[[میمونه دختر حارث بن حزن بن بجیر هلالی]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۴.</ref> از [[همسران]] [[عرب]] غیر [[قریش]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۷۶.</ref> و آخرین همسری بود که [[رسول خدا]]{{صل}} او را به [[عقد]] خویش درآوردند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱.</ref>. ایشان هفت سال قبل از [[بعثت]] متولد شدند. گفته شده است که نامش در ابتدا "بره" بود<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۶؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۸؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۴، ص۳۱۹.</ref> تا اینکه بعد از [[ازدواج با رسول خدا]]{{صل}} [[حضرت]]، نامش را به [[میمونه]] تغییر دادند <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۸؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۶؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۴، ص۳۱۹.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۴۹.</ref>.
| نام = میمونه
| همسر = ابتدا همسر مسعود بن عمرو بن عمیر ثقفی سپس ابورهم بن عبدالعزی و بعد همسر رسول خدا{{صل}}
| تصویر = امهات_المؤمنین.png
| اندازه تصویر =
| نسب = بره بنت حارث بن حزن بن بجیر بن الهزم بن رویبة بن عبدالله بن هلال بن عامر بن صعصعه
| ملقب به =
| تاریخ تولد = ۷ سال قبل از بعثت
| محل تولد = مکه
| نام پدر = حارث بن حزن بن بجیر هلالی
| نام مادر =  هند بنت عوف بن زهیر
| قبیله =
| تاریخ عقد = ۷ هجری
| سن به هنگام عقد = ۲۵
| فرزندان = ابراهیم
| محل درگذشت = مکه (منطقه سرف)
| تاریخ درگذشت = اختلاف بین ۳۸، ۵۱، ۶۱، ۶۳ و ۶۶ هجری
| طول عمر = ۸۰
| آرامگاه = سرف
}}


==[[نسب]] ایشان==
'''میمونه''' آخرین همسری بود که [[رسول خدا]]{{صل}} او را به [[عقد]] خویش درآوردند. ایشان هفت سال قبل از [[بعثت]] متولد شدند. در [[سال هفتم هجری]] هنگامی که [[پیامبر خدا]]{{صل}} همراه سایر [[مسلمانان]] برای انجام [[عمره]] [[قضا]] راهی [[مکّه]] شدند، میمونه از بزرگی و هیبت مسلمانان در شگفت شد و به [[حضرت رسول]]{{صل}} علاقه پیدا کرد و عباس ایشان را به همسری رسول خدا{{صل}} در آورد. میمونه به [[تقوا]]، شایستگی، [[خداترسی]] و [[فروتنی]] مشهور بود و از ساحت [[علوی]] همواره [[دفاع]] می‌کرد.
*مؤرخان و علمای [[علم]] [[نسب]]، [[نسب]] کامل ایشان را "[[بره بنت حارث بن حزن بن بجیر بن الهزم بن رویبة بن عبدالله بن هلال بن عامر بن صعصعه]]" دانستند. [[مادر]] [[میمونه]] را [[هند]]، دختر [[عوف بن زهیر]]<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۴.</ref> و به قولی، خوله بنت عمرو بن کعب معرفی کرده‌اند<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴.</ref>.
*ایشان [[خواهر]] [[ام‌الفضل]] لبابه کبری دختر [[حارث]] [[همسر]] [[عباس]] [[عموی پیامبر]]{{صل}}<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۲۳؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۶؛ ابن حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ص۲۷۴؛ ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۰۶-۱۰۷.</ref> و لبابه صغری [[مادر]] [[خالد بن ولید]] است. [[ام‌المؤمنین]] [[زینب بنت خزیمه]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۵؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۰۷-۱۰۸؛ علی بن حسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۳۰۰.</ref> و [[اسماء بنت عمیس]]، [[همسر]] [[جعفر بن ابی‌طالب]]، [[سلامه بنت عمیس]] [[همسر]] [[حمزه]] [[سیدالشهداء]] از [[خواهران]] مادری او محسوب می‌شوند<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۰۷-۱۰۹؛ علی بن حسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۳۰۰.</ref>. او خاله [[خالد بن ولید]] و [[ابن‌عباس]] است <ref>نویری، نهایة الارب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۸۹.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} در [[حدیثی]] از "[[میمونه]]، [[ام‌الفضل]] و [[اسماء بنت عمیس]]" با عنوان "اخوات مؤمنات" نام برده‌اند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۹؛ عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۳، ص۳۵.</ref>.
*در ذکر نام شوهران سابق ایشان [[اختلاف]] است؛ اما مشهور و معروف، این است که ایشان قبل از [[اسلام]] و در زمان [[جاهلیت]] به همسری [[مسعود بن عمرو بن عمیر ثقفی]] درآمد؛ اما پس از چندی از وی جدا شد و با [[ابورهم بن عبدالعزی]] [[ازدواج]] کرد و تا زمان [[مرگ]] ابورهم با او همراه بود<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۴.</ref>. عده‌ای از مؤرخان از [[سخبرة بن ابی رهم]]<ref>عزالدین ابن اثیر، اسدالغابه فی تمییز الصحابه، ج۶، ص۲۷۲؛ ابن حجر، فتح الباری، ج۷، ص۳۹۲.</ref>، [[حویطب بن عبدالعزی]]<ref>عزالدین ابن اثیر، اسد الغابه فی تمییز الصحابه، ج۶، ص۲۷۲؛ ابن حجر، فتح الباری، ج۷، ص۳۹۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۶.</ref>، [[فروة بن عبدالعزی]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۷؛ عزالدین ابن اثیر، اسدالغابه فی تمییز الصحابه، ج۶ ص۲۷۲.</ref>، [[عمیر بن عمرو]]<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۶.</ref> و... با عنوان [[همسران]] [[میمونه]] نام برده‌اند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۴۹-۳۵۰.</ref>.


==[[میمونه]] و ازدواجش با [[رسول خدا]]{{صل}}==
== مقدمه ==
*در [[سال هفتم هجری]] هنگامی که [[پیامبر خدا]]{{صل}} همراه سایر [[مسلمانان]] برای انجام [[عمره]] [[قضا]] راهی [[مکّه]] شدند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۵؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانتساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۵.</ref>، [[میمونه]] از بزرگی و هیبت [[مسلمانان]] در شگفت شد و به [[حضرت رسول]]{{صل}} علاقه پیدا کرد <ref>عایشه بنت الشاطی، نساء النبی، ص۲۳۱-۲۳۲.</ref>. او این موضوع را با خواهرش [[ام‌الفضل]] [[همسر]] "[[عباس بن عبدالمطلب]]" [[عموی پیامبر]]{{صل}} در میان گذاشت. [[عباس]]، این مسئله را به اطلاع [[پیامبر اکرم]]{{صل}} رسانید. از آنجا که [[میمونه]]، [[زن]] با ایمانی بود و علاقه‌اش بر اثر ایمانش شدّت می‌گرفت، آن [[حضرت]]{{صل}} "[[جعفر بن ابی طالب]]" را به خواستگاری او فرستاد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۶؛ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۴، ص۳۱۴-۳۱۵.</ref>.
[[میمونه دختر حارث بن حزن بن بجیر هلالی]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۴.</ref> از [[همسران]] [[عرب]] غیر [[قریش]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۷۶.</ref> و آخرین همسری بود که [[رسول خدا]] {{صل}} او را به [[عقد]] خویش درآوردند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱.</ref>. ایشان هفت سال قبل از [[بعثت]] متولد شدند. گفته شده است نامش در ابتدا "بره" بود<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۶؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۸؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۴، ص۳۱۹.</ref> تا اینکه بعد از [[ازدواج با رسول خدا]] {{صل}} حضرت، نامش را به [[میمونه]] تغییر دادند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۸؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۶؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۴، ص۳۱۹.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۳۴۹؛ [[حبیب عباسی|عباسی، حبیب]]، [[میمونه همسر رسول خدا (مقاله)|مقاله «میمونه همسر رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص۳۷۱.</ref>
*[[نقل]] شده است هنگامی که خبر خواستگاری [[پیامبر]]{{صل}} به او رسید، سوار بر شترش بود و از سر [[شادمانی]] فریاد برآورد: "شتر و آن کس که بر آن است از آن [[خدا]] و رسولش باد"<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶.</ref>. از این‌رو [[خداوند]] درباره‌اش این [[آیه]] را نازل کرد: {{متن قرآن|وَامْرَأَةً مُؤْمِنَةً إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَهَا لِلنَّبِيِّ}}<ref>«و هر زن مؤمنی را که خود را به پیامبر ببخشد- اگر پیامبر بخواهد او را به همسری برگزیند» سوره احزاب، آیه ۵۰.</ref>.
*[[میمونه]]، [[امر]] خود را به [[عباس]]، [[عموی پیامبر]]{{صل}} سپرد. او هم [[میمونه]] را به همسری [[رسول خدا]]{{صل}} در آورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۶.</ref> و چهارصد درهم<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶؛ عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۷، ص۵۳۸.</ref> و به [[نقلی]] پانصد درهم<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۸؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۳۲۳.</ref> و به [[نقلی]] دیگر ده اوقیه<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۵.</ref> را نیز مهریه‌اش قرار داد. *گفته‌اند او خود را به [[فرستاده خدا]]{{صل}} هبه کرد و مهری را از [[حضرت]] طلب نکرد<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۴۲۱-۴۲۲؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۴۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۶.</ref>.
*[[حضرت]] در حالی که مُحرِم بود با [[میمونه]] [[ازدواج]] کرد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۷؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۵؛ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۴، ص۳۳۱.</ref>؛ سپس [[تصمیم]] گرفت به مناسبت این [[عروسی]]، یک مهمانی ترتیب دهد تا بزرگان و [[خویشان]] [[میمونه]] را [[دعوت]] کند؛ ولی [[قریش]] این [[دعوت]] را نپذیرفتند و متذکر شدند که مهلت سه [[روزه]] [[رسول خدا]]{{صل}} برای اقامت در [[مکه]] پایان پذیرفته است؛ بنابراین خواستار [[خروج]] ایشان و سایر [[مسلمانان]] از [[مکه]] شدند<ref>ابوبکر بیهقی، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۴، ص۳۳۰.</ref>. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} از [[مکه]] خارج شد و به غلامِ [[آزاد]] شده خود "[[ابورافع]]" [[دستور]] داد تا [[میمونه]] را به سوی او آورد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۹۳.</ref>. بدین ترتیب مراسم [[عروسی]] در خارج از [[مکه]] در منطقه‌ای به نام "سَرَف" در بین راه [[مکه]] و [[مدینه]] انجام شد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱.</ref> و سپس [[میمونه]]، همراه [[رسول خدا]]{{صل}} به سوی [[مدینه]] رهسپار شد. [[نبی اکرم]]{{صل}} برای سکونت [[میمونه]] حجره‌ای در نظر گرفتند و مانند دیگر زنانش برای او [[شأن]] و جایگاهی قرار دادند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۵۱-۳۵۲.</ref>.


==[[اوصاف اخلاقی]]==
== نسب ایشان ==
[[میمونه]] در [[خانه رسول خدا]]{{صل}} [[صلح]] و [[صفا]] پیشه ساخت و در دسته‌بندی‌هایی که برخی [[همسران پیامبر]]{{صل}} ایجاد کرده بودند وارد نشد. وی از دنیای خود به [[آیین اسلام]]، [[نعمت]] و [[شرف]] همسری [[پیامبر]]{{صل}} [[قناعت]] کرد<ref>عایشه، بنت الشاطی، زنان پیغمبر{{صل}}، ص۲۶۷.</ref>. او به [[تقوا]]، [[شایستگی]]، [[خداترسی]] و [[فروتنی]] مشهور بود<ref>سید جمیلی، نساء النبی، ص۱۲۹.</ref>.
مؤرخان و علمای [[علم]] نسب، نسب کامل ایشان را "[[بره بنت حارث بن حزن بن بجیر بن الهزم بن رویبة بن عبدالله بن هلال بن عامر بن صعصعه]]" دانستند. مادر [[میمونه]] را [[هند]]، دختر [[عوف بن زهیر]]<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۴.</ref> و به قولی، خوله بنت عمرو بن کعب معرفی کرده‌اند<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴.</ref>.


بخشیدنِ خود به [[رسول خدا]]{{صل}} نشان از [[عظمت]] خُلق، [[صدق]] [[ایمان]] و [[بی‌آلایشی]] سیره‌اش دارد. [[عایشه]] [[همسر پیامبر]]{{صل}} به [[عظمت]] [[روح]] [[میمونه]] و عمق ایمانش اشاره کرده، می‌فرماید: "همانا آن بانو ([[میمونه]]) از [[پرهیزگارترین]] ما و رعایت کننده‌ترین ما به پیوند [[خویشاوندی]] بود"<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۰؛ ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۳۲۴.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۵۲.</ref>.
در ذکر نام شوهران سابق ایشان [[اختلاف]] است؛ اما مشهور و معروف، این است که ایشان قبل از [[اسلام]] و در زمان [[جاهلیت]] به همسری [[مسعود بن عمرو بن عمیر ثقفی]] درآمد؛ اما پس از چندی از وی جدا شد و با [[ابورهم بن عبدالعزی]] [[ازدواج]] کرد و تا زمان [[مرگ]] ابورهم با او همراه بود<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۴.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۳۴۹-۳۵۰؛ [[حبیب عباسی|عباسی، حبیب]]، [[میمونه همسر رسول خدا (مقاله)|مقاله «میمونه همسر رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص۳۷۱.</ref>


==[[شخصیت]] [[روایی]]==
== [[میمونه]] و ازدواجش با [[رسول خدا]] {{صل}} ==
*[[میمونه]]، احادیثی را از [[رسول خدا]]{{صل}} [[روایت]] کرده است. [[راوی]] اصلی او خواهر زاده‌اش "[[یزید بن اصم]]" است<ref>مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، ج۲، ص۵۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۲۳.</ref>. [[ابن عباس]]<ref>سنن نسائی، ج۱، ص۲۰۴.</ref>، کریب [[غلام بن عباس]]<ref>مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، ج۳، ص۷۹-۸۰.</ref> و [[عبدالله بن شداد]]<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲۴، ص۷؛ مسند ابن الجعد، ص۳۵۶؛ ابن اشعث سجستانی، سنن ابی داوود، ج۱، ص۱۵۵.</ref> نیز روایاتی را از او [[روایت]] کرده‌اند. از ایشان "هفت [[حدیث]]" متقن در [[صحاح]] مسلم و [[بخاری]] [[نقل]] شده است<ref>ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۲، ص۲۱۵.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۵۴.</ref>.
در [[سال هفتم هجری]] هنگامی که [[پیامبر خدا]] {{صل}} همراه سایر [[مسلمانان]] برای انجام [[عمره]] [[قضا]] راهی [[مکّه]] شدند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۵؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانتساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۵.</ref>، [[میمونه]] از بزرگی و هیبت [[مسلمانان]] در شگفت شد و به [[حضرت رسول]] {{صل}} علاقه پیدا کرد<ref>عایشه بنت الشاطی، نساء النبی، ص۲۳۱-۲۳۲.</ref>. او این موضوع را با خواهرش [[ام‌الفضل]] [[همسر]] "[[عباس بن عبدالمطلب]]" [[عموی پیامبر]] {{صل}} در میان گذاشت. [[عباس]]، این مسئله را به اطلاع [[پیامبر اکرم]] {{صل}} رسانید. از آنجا که [[میمونه]]، [[زن]] با ایمانی بود و علاقه‌اش بر اثر ایمانش شدّت می‌گرفت، آن حضرت {{صل}} "[[جعفر بن ابی طالب]]" را به خواستگاری او فرستاد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۶؛ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۴، ص۳۱۴-۳۱۵.</ref>.
==[[میمونه]] و [[دفاع]] از ساحت [[علوی]]{{ع}}==
*پس از [[وفات پیامبر]]{{صل}} از او و احوالش اطلاع چندانی نداریم. برخی [[روایات]] [[نقل]] شده است که حکایت از ارادتِ خاص آن بانو، نسبت به ساحت [[مقدّس]] [[علی]]{{ع}} دارد. از [[یزید بن اصم]] روایتی [[نقل]] شده است که می‌گفت: "[[سفیر بن شجره عامری]] به [[مدینه]] آمد و از خاله‌ام [[میمونه]]، اجازه ورود خواست. ما هم نزد خاله‌مان بودیم. پس گفت: اجازه دهید که آن مرد وارد شود. خاله‌ام [[میمونه]] گفت: از کجا می‌آیی؟ گفت: از [[کوفه]]. خاله‌ام گفت: از کدام قبیله‌ای؟ گفت: از بنی‌عامر. گفت: چرا [[آمدی]]؟ مرد گفت: آمده‌ام تا [[فتنه]] را بشناسم؛ چرا که [[مردم]] در [[اختلاف]] و تردید افتاده‌اند. [[میمونه]] گفت: آیا تو با [[علی]]{{ع}} [[بیعت]] کردی؟ مرد گفت: بله، گفت: پس برگرد و از صف او جدا نشو که به [[خدا]] قسم! او نه [[گمراه]] است و نه [[گمراه]] می‌کند. مرد گفت: ای [[مادر]]! آیا [[حدیثی]] از [[رسول خدا]]{{صل}} درباره [[علی]] [[روایت]] می‌کنی؟ خاله‌ام گفت: [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: [[علی]]{{ع}} [[شمشیر]] خداست که بر [[کافران]] و [[منافقان]] آخته است، هر که او را [[دوست]] بدارد به [[دوستی]] من، وی را [[دوست]] داشته و هرکه با وی [[دشمنی]] کند به [[دشمنی]] من با وی [[دشمن]] شده است. پس بدانید هرکه من [[یا علی]]{{ع}} را [[دشمن]] دارد در [[روز قیامت]] نزد [[خدا]] حجتی ندارد"<ref>شیخ طوسی، امالی، ص۵۰۵-۵۰۶.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۵۳.</ref>.


==[[وفات]]==
[[میمونه]]، [[امر]] خود را به [[عباس]]، [[عموی پیامبر]] {{صل}} سپرد. او هم [[میمونه]] را به همسری [[رسول خدا]] {{صل}} در آورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۶.</ref> و چهارصد درهم<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶؛ عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۷، ص۵۳۸.</ref> و به [[نقلی]] پانصد درهم<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۸؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۳۲۳.</ref> و به [[نقلی]] دیگر ده اوقیه<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۵.</ref> را نیز مهریه‌اش قرار داد. گفته‌اند او خود را به [[فرستاده خدا]] {{صل}} هبه کرد و مهری را از حضرت طلب نکرد<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۴۲۱-۴۲۲؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۴۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۶.</ref>.
*در سال [[وفات]] [[میمونه]] [[اختلاف]] است. مؤرخان و [[سیره‌نویسان]]، سال‌های سی و هشت<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۱۳۷؛ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۶، ص۴۳۷.</ref>، پنجاه و یک<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۸؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۶ ص۲۲۵؛ نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۹۰.</ref>، شصت و یک<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۱.</ref>، شصت و سه<ref>محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۱۱، ص۲۰۹.</ref> و یا شصت و شش<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۸.</ref> [[هجری]] را سال [[وفات]] آن بانوی گرانقدر یاد کرده‌اند.
*از نظر مرحوم [[علامه عسگری]] "[[میمونه]] پس از بازگشت از سفر [[حج]] به سال پنجاه و یک [[هجری]] در منطقه سرف [[وفات]] کرده است"<ref>علامه سید مرتضی عسگری، نقش عایشه در اسلام، ج۱، ص۶۲.</ref>. [[ابن عباس]] بر او [[نماز]] خواند<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۲۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۱.</ref> و او را طبق وصیتش همانجا که روزی محل پیوند آسمانی‌اش با [[رسول خدا]]{{صل}} بود به [[خاک]] سپردند<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۹۲.</ref>. سن شریفشان در زمان [[وفات]] در برخی منابع هشتاد یا هشتاد و یک ذکر شده است<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۱؛ نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۹۰.</ref>. او آخرین [[همسر پیامبر اکرم]]{{صل}} بود که [[رحلت]] کرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۱.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۵۳-۳۵۴.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
حضرت در حالی که مُحرِم بود با [[میمونه]] [[ازدواج]] کرد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۷؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۵؛ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۴، ص۳۳۱.</ref>؛ سپس [[تصمیم]] گرفت به مناسبت این [[عروسی]]، یک مهمانی ترتیب دهد تا بزرگان و [[خویشان]] [[میمونه]] را [[دعوت]] کند؛ ولی [[قریش]] این دعوت را نپذیرفتند و متذکر شدند که مهلت سه [[روزه]] [[رسول خدا]] {{صل}} برای اقامت در [[مکه]] پایان پذیرفته است؛ بنابراین خواستار [[خروج]] ایشان و سایر [[مسلمانان]] از [[مکه]] شدند<ref>ابوبکر بیهقی، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۴، ص۳۳۰.</ref>. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} از [[مکه]] خارج شد و به غلامِ [[آزاد]] شده خود "[[ابورافع]]" [[دستور]] داد تا [[میمونه]] را به سوی او آورد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۹۳.</ref>. بدین ترتیب مراسم [[عروسی]] در خارج از [[مکه]] در منطقه‌ای به نام "سَرَف" در بین راه [[مکه]] و [[مدینه]] انجام شد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱.</ref> و سپس میمونه، همراه [[رسول خدا]] {{صل}} به سوی [[مدینه]] رهسپار شد. [[نبی اکرم]] {{صل}} برای سکونت میمونه حجره‌ای در نظر گرفتند و مانند دیگر زنانش برای او [[شأن]] و جایگاهی قرار دادند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۳۵۱-۳۵۲؛ [[حبیب عباسی|عباسی، حبیب]]، [[میمونه همسر رسول خدا (مقاله)|مقاله «میمونه همسر رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص۳۷۱-۳۷۲.</ref>.


==منابع==
== اوصاف اخلاقی ==
*[[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲''']]
[[میمونه]] در [[خانه رسول خدا]] {{صل}} [[صلح]] و [[صفا]] پیشه ساخت و در دسته‌بندی‌هایی که برخی [[همسران پیامبر]] {{صل}} ایجاد کرده بودند وارد نشد. وی از دنیای خود به [[آیین اسلام]]، [[نعمت]] و [[شرف]] همسری [[پیامبر]] {{صل}} [[قناعت]] کرد<ref>عایشه، بنت الشاطی، زنان پیغمبر {{صل}}، ص۲۶۷.</ref>. او به [[تقوا]]، [[شایستگی]]، [[خداترسی]] و [[فروتنی]] مشهور بود<ref>سید جمیلی، نساء النبی، ص۱۲۹.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۳۵۲.</ref>


==پانویس==
== [[میمونه]] و [[دفاع]] از ساحت [[علوی]] {{ع}} ==
پس از [[وفات پیامبر]] {{صل}} از او و احوالش اطلاع چندانی نداریم. برخی [[روایات]] [[نقل]] شده است که حکایت از ارادتِ خاص آن بانو، نسبت به ساحت [[مقدّس]] [[علی]] {{ع}} دارد. از [[یزید بن اصم]] روایتی [[نقل]] شده است که می‌گفت: "[[سفیر بن شجره عامری]] به [[مدینه]] آمد و از خاله‌ام [[میمونه]]، اجازه ورود خواست. ما هم نزد خاله‌مان بودیم. پس گفت: اجازه دهید که آن مرد وارد شود. خاله‌ام [[میمونه]] گفت: از کجا می‌آیی؟ گفت: از [[کوفه]]. خاله‌ام گفت: از کدام قبیله‌ای؟ گفت: از بنی‌عامر. گفت: چرا آمدی؟ مرد گفت: آمده‌ام تا [[فتنه]] را بشناسم؛ چرا که [[مردم]] در [[اختلاف]] و تردید افتاده‌اند. میمونه گفت: آیا تو با [[علی]] {{ع}} [[بیعت]] کردی؟ مرد گفت: بله، گفت: پس برگرد و از صف او جدا نشو که به [[خدا]] قسم! او نه [[گمراه]] است و نه گمراه می‌کند. مرد گفت: ای مادر! آیا [[حدیثی]] از [[رسول خدا]] {{صل}} درباره علی [[روایت]] می‌کنی؟ خاله‌ام گفت: [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: علی {{ع}} [[شمشیر]] خداست که بر [[کافران]] و [[منافقان]] آخته است، هر که او را [[دوست]] بدارد به [[دوستی]] من، وی را دوست داشته و هرکه با وی [[دشمنی]] کند به دشمنی من با وی [[دشمن]] شده است. پس بدانید هرکه علی{{ع}} را دشمن دارد در [[روز قیامت]] نزد [[خدا]] حجتی ندارد"<ref>شیخ طوسی، امالی، ص۵۰۵-۵۰۶.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۳۵۳.</ref>
 
== [[وفات]] ==
در سال وفات [[میمونه]] [[اختلاف]] است. مؤرخان و [[سیره‌نویسان]]، سال‌های سی و هشت<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۱۳۷؛ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۶، ص۴۳۷.</ref>، پنجاه و یک<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۸؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۶ ص۲۲۵؛ نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۹۰.</ref>، شصت و یک<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۱.</ref>، شصت و سه<ref>محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۱۱، ص۲۰۹.</ref> و یا شصت و شش<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۹۱۸.</ref> [[هجری]] را سال [[وفات]] آن بانوی گرانقدر یاد کرده‌اند.
 
او را طبق وصیتش همانجا که روزی محل پیوند آسمانی‌اش با [[رسول خدا]] {{صل}} بود به [[خاک]] سپردند<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۹۲.</ref>. سن شریفشان در زمان [[وفات]] در برخی منابع هشتاد یا هشتاد و یک ذکر شده است<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۱؛ نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۹۰.</ref>. او آخرین [[همسر پیامبر اکرم]] {{صل}} بود که [[رحلت]] کرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۶۱۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۱.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۳۵۳-۳۵۴.</ref>
 
==میمونة بنت حارث بن حزن==
آخرین [[همسر رسول خدا]]{{صل}}<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۱۳۲؛ بحار الانوار، ج۲۱، ص۴۶.</ref> از [[قبیله]] «[[عامر بن صعصعه]]» و [[خواهر]] [[زن]] [[عباس بن عبدالمطلب]] بود<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۱۳۲.</ref>. نام او بَرّه بود اما [[رسول خدا]]{{صل}} او را [[میمونه]] نامیدند<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۱۳۷؛ استیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۱۵.</ref>. او همچنین خواهر زن شخصیت‌هایی همچون [[ولید بن مغیرة مخزومی]]، [[جعفر بن ابی‌طالب]] و [[حمزة بن عبدالمطلب]] نیز هست، چنان که خاله [[عبدالله بن عباس]] و [[خالد بن ولید]] نیز بود<ref>زوجات النبی و اولاده، امیر مهنا الخیامی، ص۲۵۶ و ۲۵۷.</ref>.
میمونه در [[زمان جاهلیت]] با «[[مسعود بن عمرو ثقفی]]» [[ازدواج]] کرد، ولی پس از مدتی از او جدا شد. [[همسر]] دومش نیز [[ابورهم بن عبدالعزی قریشی]] بود<ref>سیرة النبویه، ابن هشام، ج۴، ص۲۹۶.</ref>. پس از [[وفات]] ابورُهم به عنوان یک [[بیوه]] در [[مکه]] [[زندگی]] می‌کرد و [[پیامبر]]{{صل}} پس از واقعه [[خیبر]] و در [[سفر]] [[عمرة القضا]] که در سال هفتم ه انجام شد، از او [[خواستگاری]] کردند.
[[ازدواج پیامبر]] با او به این دلیل بود که از یک سو، وی با از دست دادن شوهر خود و از سوی دیگر، طرد شدن از سوی [[اقوام]] [[مشرک]] خویش، بی‌پناه و [[بی‌سرپرست]] باقی مانده بود و از این رو، پیامبر با فرستادن [[ابورافع]] و مردی دیگر از [[انصار]] و با وساطت عباس بن عبدالمطلب یا [[جعفر بن ابی طالب]] که هر دو، شوهرِ [[خواهران]] او به شمار می‌رفتند از او خواستگاری کردند<ref>اسد الغابه، ابن اثیر، ج۷، ص۲۹۴؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهر آشوب، ج۱، ص۲۰۷.</ref> تا بتوانند او را زیر چتر [[حمایت]] خویش قرار دهند؛ چنان که [[فلسفه]] ازدواج پیامبر{{صل}} با [[سودة بنت زمعه]]، [[امّ سلمه]] و امّ حبیبه نیز همین بود.
در سال وفات میمونه [[اختلاف]] است. مشهور آن است که در بازگشت از [[سفر حج]] در [[منزل]] «[[سرف]]» [[سال ۵۱ هجری]] وفات کرد و در همان‌جا نیز [[دفن]] شد<ref>نقش عایشه در تاریخ اسلام، سیدمرتضی عسکری، مجمع علمی اسلامی، ج۱، ص۱۲۶؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۷، ص۲۹۵.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۰۰۹.</ref>.
 
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[میمونه بنت حارث (مقاله)|میمونه بنت حارث]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲''']]
# [[پرونده:1100358.jpg|22px]] [[حبیب عباسی|عباسی، حبیب]]، [[میمونه همسر رسول خدا (مقاله)|مقاله «میمونه همسر رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷''']]
# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{پیامبر خاتم افقی}}
 
[[رده:مدخل]]
[[رده:همسران پیامبر خاتم]]
[[رده:همسران پیامبر]]
[[رده:اصحاب پیامبر]]
[[رده:صحابه]]
{{زنان صحابی}}
{{زنان صحابی}}
[[رده:اعلام]]
۷۳٬۳۴۳

ویرایش