امام علی علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = اهل بیت پیامبر خاتم| عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[امام علی در قرآن]] - [[امام علی در حدیث]] - [[امام علی در نهج البلاغه]] - [[امام علی در تاریخ اسلامی]] - [[امام علی در معارف و سیره نبوی]] - [[امام علی در معارف و سیره حسینی]] - [[امام علی در معارف و سیره رضوی]] - [[امام علی در معارف مهدویت]] - [[امام علی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]

# '''ابوتراب:''' درباره علت نامگذاری [[علی]] {{ع}} به ابوتراب و زمان و مکان آن [[اختلاف]] نظر وجود دارد اما از مجموع نقل‌ها به دست می‌آید [[رسول خدا]] {{صل}} در مکان‌ها و زمان‌های گوناگون [[علی]] {{ع}} را با این کنیه خطاب کرده است. در روایتی [[نقل]] شده است، در یکی از روزها که [[رسول خدا]] {{صل}} در [[عشیره]]<ref>در نیمه جمادی الاول سال دوم هجرت، پیامبر {{صل}} و گروهی از مسلمانان در تعقیب کاروان قریش که به سرپرستی ابوسفیان به سوی شام میرفتند؛ تا نقطه‌ای به نام “عشیره” پیش رفتند؛ از همین رو به این غزوه، غزوه عشیره گویند.</ref> بودند، بر بالین [[امام علی]] و [[عمار]] آمده و دیدند آنها خوابیده‌اند و بر سر و صورت [[علی]] {{ع}} خاک‌های نرمی نشسته است. حضرت آن دو را با [[مهربانی]] بیدار کرد و خطاب به [[علی]] {{ع}} فرمود: "ای آغشته به خاک، برخیز! آیا نمی‌خواهی از شقی‌ترین [[مردم]] روی [[زمین]] به تو خبر دهم، یکی به نام أحیمر ([[لقب]] قدار بن سالف) است که ناقه صالح [[پیامبر]] را پی کرد و دیگری کسی است که [[شمشیر]] بر فرق تو می‌زند و [[محاسن]] تو را به [[خون]] سرت رنگین می‌کند<ref>{{متن حدیث|قُمْ يَا أَبَا تُرَابٍ! أَ لَا أُخْبِرُكَ بِأَشْقَى النَّاسِ... أُحَيْمِرُ ثَمُودَ عاقِرُ الناقَةِ وَ الَّذِي يَضْرِبُكَ عَلَى هَذَا -يَعْنِي قَرْنِهِ- فَيُخْضَبُ هَذِهِ مِنْهَا -وَ أَخَذَ بِلِحْيَتِهِ-}}؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۳۴؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۲، ص۱۲۳.</ref>.

# '''ابو ریحانتین:''' یکی دیگر از [[کنیه‌های امام علی]] {{ع}} ابو ریحانتین است که [[رسول خدا]] آن حضرت را با این کنیه خطاب کرده و معنی آن، پدر دو [[ریحانه]] بهشتی، یعنی [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{عم}} است. [[جابر]] از [[رسول خدا]] {{صل}} [[نقل]] کرده است که آن حضرت سه روز قبل از وفاتش به [[علی]] {{ع}} فرمود: "[[سلام]] [[خدا]] بر تو ای [[پدر]] دو [[ریحانه]]! سفارش می‌کنم در [[دنیا]] دو ریحان گل بوستان من را عزیز بداری. زمان کمی مانده است دو رکن تو ([[پیامبر]] و [[فاطمه زهرا]]) شکسته شوند و [[خدای متعال]] [[جانشین]] من است درباره تو"<ref>{{متن حدیث|سَلَامُ اللَّهِ عَلَيْكَ يَا أَبَا الرَّيْحَانَتَيْنِ أُوصِيكَ بِرَيْحَانَتَيَّ مِنَ الدُّنْيَا فَعَنْ قَلِيلٍ يَنْهَدُّ رُكْنَاكَ وَ اللَّهُ خَلِيفَتِي}}؛ الأمالی، شیخ صدوق، ص۱۹۸؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۱۴، ص۱۶۶؛ نظم درر السمطین، زرندی حنفی، ص۹۸؛ المناقب، موفق خوارزمی، ص۱۴۱.</ref>.<ref>[[حبیب عباسی| عباسی، حبیب]]، [[علی بن ابی‌طالب (مقاله)| مقاله «علی بن ابی‌طالب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱]]، ص۱۲۷.</ref>

# [[امیرالمؤمنین]]: یکی از [[القاب امام علی]] {{ع}} [[امیرالمؤمنین]] است؛ [[حذیفه]] در روایتی از [[رسول خدا]] {{صل}} [[نقل]] کرده است که ایشان فرمودند: "اگر [[مردم]] می‌دانستند [[علی]] در چه زمانی [[لقب]] [[امیرالمؤمنین]] یافت، هرگز [[فضائل]] او را [[انکار]] نمی‌کردند؛ زیرا [[علی]] در زمانی که [[آدم]]، بین [[روح]] و جسد بود [[لقب]] [[امیرالمؤمنین]] یافت و سخن [[خدا]] چنین است: هنگامی که پروردگارت از پشت [[فرزندان آدم]]، [[ذریه]] آنان را گرفت و ایشان را بر خودشان [[گواه]] گرفت که آیا [[پروردگار]] شما نیستیم؟ گفتند: چرا زمانی که [[خداوند]] از [[ملائکه]]، [[پیمان]] گرفت و [[ملائکه]] جواب مثبت دادند؛ پس خدای ـ تبارک و تعالی ـ فرمود: "من خدای شما هستم و [[محمد]] [[پیامبر]] شماست و [[علی]] [[سرپرست]] و [[امیر]] شماست"<ref>{{متن حدیث|لَوْ عَلِمَ النَّاسُ مَتَى سُمِّيَ عَلِيٌّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَا أَنْكَرُوا فَضْلَهُ، سُمِّيَ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ آدَمُ بَيْنَ الرُّوحِ وَ الْجَسَدِ، وَ قَولُهُ تَعَالَى: {{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُوا بَلَى}} وَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ: بَلَى، فَقَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى: أَنَا رَبُّكُمْ وَ مُحَمَّدٌ نَبِيُّكُمْ وَ عَلِيٌّ وَلِيُّكُمْ وَ أَمِيرُكُمْ}}؛ مدینة المعاجز، سید هاشم بحرانی، ج۱، ص۶۷.</ref>. همچنین [[جابر]] از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] کرده است که از ایشان پرسیدم: چرا [[امیرالمؤمنین]] به این نام نامیده شد؟ حضرت در پاسخ فرمودند: [[خدا]] او را به این نام، نامیده است و این چنین در کتابش نازل کرده است: {{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم، زاده‌های آنها را برآورد و از آنان بر خودشان گواهی گرفت که آیا من پروردگارتان نیستم؟» سوره اعراف، آیه ۱۷۲.</ref> و همانا [[محمد]] {{صل}} [[رسول]] من و [[علی]] {{ع}} [[امیرالمؤمنین]] است{{متن حدیث|اللَّهُ سَمَّاهُ وَ هَكَذَا أَنْزَلَ فِي كِتَابِهِ }}{{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ}}{{متن حدیث| وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولِي وَ أَنَّ عَلِيّاً أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۱۲.</ref>.

# [[وصی]]: یکی دیگر از [[القاب امام علی]] {{ع}} [[وصی]] است. در [[جنگ جمل]] [[جوانی]] از طایفه بنی ضبَّه با یک علامت از [[لشکریان]] [[عایشه]] بیرون آمد و گفت: ما طایفه [[بنی ضبه]] [[دشمنان]] [[علی]] هستیم؛ همان [[علی]] که از قدیم به [[وصی]] شناخته شده است<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۴۴.</ref>.<ref>[[حبیب عباسی| عباسی، حبیب]]، [[علی بن ابی‌طالب (مقاله)| مقاله «علی بن ابی‌طالب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱]]، ص۱۲۷-۱۲۸.</ref>

[[شمایل]] به معنای [[خلق و خوی]] و خصوصیات چهره و اندام و سیمای ظاهری هرکس است. دربارۀ [[امیر المؤمنین]] و [[شمایل]] او در [[روایات]] و تواریخ نکاتی آمده است از جمله اینکه: چهارشانه، نسبتا کوتاه قد و کمی فربه، چهره‌اش [[زیبا]] و گندمگون، چشمانی سیاه و درشت، جلوی سرش مو نداشت (اصلع) و موهای اطراف سرش تا لالۀ گوش می‌رسید. گردنش نقره‌گون، محاسنش پرپشت، میان دو شانه‌اش پهن، کف دستان پرگوشت، عضلات بازو و ساعد سطبر، سینه‌ فراخ و استخوان‌های مفاصلش درشت بود. هنگام راه رفتن متمایل به جلو بود و هنگام رفتن به [[جنگ]]، هروله می‌کرد. اغلب خنده‌رو بود، [[محاسن]] سفیدش را رنگ نمی‌زد. در سینه‌اش تا ناف، خطّی از مو بود، همچون شیرغرّان، [[شجاعت]] و قدرتی فوق‌العاده داشت، بازوی هرکس را می‌فشرد، نفسش بند می‌آمد<ref>موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج ۱ ص ۸۶ تا ۹۰، سنن الامام علی، ص ۲۵ تا ۳۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۴۳.</ref>

# [[غصب خلافت]]: حضرت در [[خطبه شقشقیه]] به آن اشاره فرموده و می‌فرماید: [[میراث نبوت]] را [[غارت]] کردند<ref>{{متن حدیث|أَرَى تُرَاثِي نَهْباً}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۳.</ref>.

# [[غصب فدک]]: در [[نامه]] به [[عثمان بن حنیف]] به این [[ظلم]] اشاره فرموده است<ref>{{متن حدیث|بَلَى كَانَتْ فِي أَيْدِينَا فَدَكٌ مِنْ كُلِّ مَا أَظَلَّتْهُ السَّمَاءُ}}؛ نهج البلاغه، نامه:۴۵.</ref>، که به [[هدف]] از بین بردن پشتوانه [[مالی]] بود.

# [[شهادت]] [[همسر]] [[جوان]]: بعد از [[رحلت پیامبر]]، به قصد درهم کوبیدن پایگاه [[مقاومت]] در برابر [[غصب خلافت]] در [[خانه فاطمه زهرا]] {{س}} را [[آتش]] زدند، او را کتک زده، فرزندش را سقط‌کردند و در نهایت در اثر آسیب‌های [[روحی]] و جسمی به [[شهادت]] رسید.

# [[اهانت]] [[خوارج]]: [[خوارج]] همواره [[خون]] به [[دل]] مولا کرده و او را به [[شرک]] و [[کفر]] متهم و از او می‌خواستند [[توبه]] کند<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، مشکلات علی، ج ۱۶ ص۶۰۳؛ ج۲۲، ص ۲۴۹.</ref>.

# [[شهادت]] مظلومانه و قبر پنهان: کیفیت [[شهادت]] در [[محراب]] [[عبادت]] و دفع شبانه و مخفیانه بیرون از [[کوفه]]، به جهت [[ترس]] از نبش قبر و توهین [[خوارج]] که تا زمان [[امام صادق]] {{ع}} [[قبر]] حضرت مخفی بود از جلوه‌های مظلومیت اوست<ref>ر.ک: انسان کامل، ج ۲۳، ص ۱۸۰؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۸۲.</ref>.

# هتک [[حرمت]] پس از [[شهادت]]: [[لعن]] و [[دشنام]] و به [[شهادت]] رساندن [[یاران]] و شیعیان راستین حضرت، جلوگیری از نشر [[فضائل]] [[علی]] {{ع}} و تبلیغات سوء بر علیه حضرت از نشانه‌های دیگر مظلومیت حضرت است<ref>ر.ک: مجموعه آثار ج ۱۷، ص ۴۳۵؛ الغدیر، ج ۲ ص ۱۰۲؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۲۲۰، ۵۸، ۵۹. نمونه‌هایی از آنها در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۶۳ به بعد آمده است.</ref>.