آیا انکار سهوالنبی لازمه‌اش غلو است؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۵۱
، ۱ سپتامبر ۲۰۲۴←پانویس
جز (جایگزینی متن - '| پاسخ‌دهنده = ۱ پاسخ↵| پاسخ‌دهندگان = ↵}}' به '| تعداد پاسخ = ۱ }}') |
(←پانویس) |
||
| (۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی = [[غلو (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ غلو]] | | موضوع اصلی = [[غلو (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ غلو]] | ||
| تصویر = 110059.jpg | | تصویر = 110059.jpg | ||
| | | مدخل بالاتر = [[عصمت پیامبر خاتم]] | ||
| مدخل اصلی = [[سهوالنبی]] - [[عصمت از سهو]] - [[شبهات عصمت]] | |||
| مدخل اصلی = [[سهوالنبی]] | | مدخل وابسته = [[پیامبر خاتم]] - [[غلو]] | ||
| | | تعداد پاسخ = 2 | ||
| تعداد پاسخ = | |||
}} | }} | ||
'''آیا انکار سهوالنبی لازمه‌اش غلو است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[غلو (پرسش)|غلو]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[غلو]]''' مراجعه شود. | '''آیا انکار سهوالنبی لازمه‌اش غلو است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[غلو (پرسش)|غلو]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[غلو]]''' مراجعه شود. | ||
== | == تببین شبهه == | ||
[[ | [[شیخ صدوق]] و استادش [[ابن ولید]] از میان محدثان امامیه با استناد به پاره‌ای از [[روایات]]، [[معتقد]] به عدم [[عصمت پیامبر]]{{صل}} از [[سهو]] شده و منکران [[سهو النبی]] را غالی دانسته‌اند. با این حال در مقابل، غالب علمای امامیه ضمن توجیه یا نقد آن روایات، با [[ادله]] مختلفی، این نظریه را منافی با [[عصمت]] آن حضرت دانسته و آن را نپذیرفته‌اند. آنان همچنین [[غلو]] بودن [[باور]] به عدم ارتکاب سهو توسط [[نبی]] را نیز رد نموده‌اند. | ||
== پاسخ جامع اجمالی == | |||
[[غلو]] درباره [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[ائمه طاهرین]]{{عم}} به چند معناست: | |||
# کسی قائل به خدایی آنان شود؛ | # کسی قائل به خدایی آنان شود؛ | ||
# آنان را در معبودیت و [[آفرینش]] و [[ | # آنان را در معبودیت و [[آفرینش]] و روزی دادن، [[شریک]] [[خدا]] قرار دهد؛ | ||
# [[معتقد]] باشد که خدا در آنان [[حلول]] کرده یا با آنان [[اتحاد]] پیدا کرده است؛ | |||
# بر این [[باور]] باشد که آنان بدون [[وحی]] با [[الهام]] از سوی [[خداوند]] [[غیب]] می‌دانند؛ | |||
# چنین بگوید که [[معرفت]] و [[شناخت]]، آنان را از تمام [[طاعات]] بی‌نیاز می‌کند و با وجود آنان، به [[ترک معاصی]] نیاز نیست<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۵، ص۳۴۶.</ref>. | |||
اما در غیر از اموری که ذکر شد، هر وصفی که به آنان نسبت داده شود، غلو نخواهد بود؛ چون در منابع روایی ما، از [[ائمه معصومین]]{{عم}} [[روایات]] فراوان آمده است که در مرتبه [[بندگی]] و پایین‌تر از [[مقام پیامبری]]، به هر صفتی که می‌خواهید، ما را توصیف کنید. در ذیل به بعضی از آنها اشاره می‌شود: | |||
# [[امام علی]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|لَا تَتَجَاوَزُوا بِنَا الْعُبُودِيَّةَ ثُمَّ قُولُوا فِينَا مَا شِئْتُمْ وَ لَنْ تَبْلُغُوا وَ إِيَّاكُمْ وَ الْغُلُوَّ كَغُلُوِّ النَّصَارَى فَإِنِّي بَرِي‌ءٌ مِنَ الْغَالِينَ}}<ref>طبرسی، الاحتجاج، ج۲، ص۲۳۳.</ref>؛ ما را از مقام بندگی بالاتر نبرید؛ سپس هر چه می‌خواهید در وصف ما بگویید و هرگز نمی‌توانید ما را [آن‌گونه که شایسته مقام ماست] وصف کنید. مبادا مانند [[نصارا]] در مورد ما غلو نموده و ما را خدا بدانید؛ زیرا من از غلو کنندگان بیزارم. | |||
# در بیان دیگر آمده است که ما را [[بنده]] مخلوق خدا بدانید و در وصف ما، غیر از [[نبوت]]، هر چه می‌خواهید بگویید<ref>قطب راوندی، الخرائج والجرائح، ج۲، ص۷۳۵.</ref>. بنابراین غلو درباره ائمه [[معصومین]]{{عم}} هنگامی صادق است که کسی ائمه معصومین{{عم}} را تا [[مقام نبوت]] یا خدایی بالا ببرد. | |||
# نیز آمده است که از غلو کردن درباره ما جداً بر حذر باشید. بگویید ما [[بندگان]] پرورش‌یافته خدا هستیم و در [[فضیلت]] ما هر چه دلتان می‌خواهد بگویید<ref>ابن بابویه (شیخ صدوق)، الخصال، ص۶۱۴.</ref>. | |||
# علی{{ع}} خطاب به [[اباذر]] می‌فرماید: بدان که من [[بنده]] و [[خلیفه خدا]] بر [[بندگان]] او هستم. ما را [[خدا]] ندانید، و در [[فضیلت]] ما هر چه می‌خواهید بگویید؛ زیرا شما به [[حقیقت]] و نهایت [[فضایل]] ما نمی‌توانید برسید؛ چون آنچه [[خداوند]] به ما عنایت فرموده، بزرگ‌تر و عظیم‌تر از آن است که در [[قلب]] شما خطور می‌کند<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۶، ص۲.</ref>. | |||
از گفته‌های [[حضرت علی]]{{ع}} به خوبی استفاده می‌شود که [[غلو]] انحصاراً به این معناست که کسی، [[ائمه معصومین]]{{عم}} را [[پیامبر]] یا خدا بداند. در غیر این صورت، بیان فضایل ائمه معصومین{{عم}}، در بالاترین مرتبه آن، نه تنها غلو نیست، که بر اساس سخنان [[نورانی]] آنان، ما قادر به بیان حقیقت و نهایت آنها نیستیم. | |||
از سوی دیگر، به ما سفارش شده است که از خدا بترسید، خدا و رسولش را بزرگ بدانید و هیچ‌کسی را از [[رسول خدا]]{{صل}} [[برتر]] ندانید؛ زیرا [[خدای متعال]] او را [[برتری]] داده است<ref>حمیری، قرب الاسناد، ص۱۵۹.</ref>. هیچ‌کس برتر از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیست. بنابراین بیان فضایل و اوصاف کمالیه آن حضرت، که [[نفی]] [[سهو]] یکی از آنهاست، نه تنها غلو نبوده، بلکه کسی را یارای تبیین آنها، آن‌گونه که شایسته مقام وی است، نخواهد بود»<ref>[[عبدالله مهدوی ارزگانی|مهدوی ارزگانی، عبدالله]]، [[شیعه و سهوالنبی (مقاله)|مقاله «شیعه و سهوالنبی»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۳ (کتاب)|موسوعه رد شبهات ج۱۳]]، ص۱۱۶.</ref>. | |||
علاوه بر اینها یکی از [[ادله]] عدم ارتکاب سهو توسط [[نبی]]، [[شهرت]] آن در میان علمای بزرگ [[امامیه]] است. به عنوان نمونه: | |||
# [[شیخ مفید]] (م۴۱۳): «[[حدیثی]] که [[ناصبی‌ها]] و [[شیعیان]] مقلّد درباره [[سهو پیامبر]] در [[نماز]] مطرح می‌کنند خبر واحد است که نتیجه [[علمی]] ندارد و قابل عمل کردن نیست»<ref>ر.ک: الهیات، ج۳، ص۲۰۱.</ref>. | |||
# [[شیخ طوسی]] (م ۴۶۰): «روایاتی که دلالت بر سهو پیامبر در نماز دارد قابل فتوادادن نیست؛ زیرا [[روایت]] داریم که پیامبر هیچ‌گاه [[سجده]] سهو به‌جا نیاورد»<ref>تهذیب، ج۲، ص۳۵۱.</ref>. مراد ایشان این روایت می‌باشد: ابن‌بکیر از [[زراره]] نقل کرده: از [[امام محمد باقر]]{{ع}} سؤال کردم که آیا [[حضرت رسول الله]]{{صل}} [[سجده]] [[سهو]] کردند؟ [[امام]]{{ع}} فرمودند: «آن حضرت [[سجده]] سهو نکردند و هیچ فقیهی یعنی معصومی سجده سهو نکرد»<ref>لوامع صاحبقرانی (مشهور به شرح فقیه)، ج۴، ص۲۹۷.</ref>. | |||
# جناب میرداماد گفته است: «قول صحیح در نزد من آن است که براساس مشرب [[عقل]] و [[مذهب]] [[برهان]] اولین درجه در [[انکار]] حق پیامبر نسبت دادن [[حکم]] سهو به [[پیامبر]] است، و هیچ غلوی در اعتقاد به عصمت پیامبر از سهو وجود ندارد؛ زیرا این [[عصمت]] با [[اذن خداوند]] و فضل و [[توفیق]] او می‌باشد»<ref>الرواشح السماویة، ۸۴.</ref>. | |||
# ملاصالح مازندرانی بعد نقل [[کلام]] میرداماد فرموده است: «هیچ بعدی در مطلبی که ایشان فرموده نیست؛ زیرا برخی از [[اهل سنت]] [[دست]] بلندی در [[جعل حدیث]] دارند، بلکه بعضی از آنها در این کار ذوالیدین هستند<ref>شرح فروع کافی، ج۳، ص۲۵۳: {{عربی|"و لا بعد فیما ذکره قدس سره؛ لأن بعض العّامة کان له ید}}.</ref>.<ref>[[مصطفی سلیمانیان|سلیمانیان، مصطفی]]، [[مقامات امامان (کتاب)|مقامات امامان]]، ص۲۷۱.</ref> | |||
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه== | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 1. حجت الاسلام و المسلمین عبدالله مهدوی ارزگانی؛ | |||
| تصویر = IM010287.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = عبدالله مهدوی ارزگانی | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالله مهدوی ارزگانی]]''' در کتاب ''«[[شیعه و سهوالنبی (مقاله)|شیعه و سهوالنبی]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«در پاسخ باید گفت: [[غلو]] درباره [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه طاهرین]] {{عم}} به چند معناست: | |||
# کسی قائل به خدایی آنان شود؛ | |||
# آنان را در معبودیت و [[آفرینش]] و روزی دادن، [[شریک]] [[خدا]] قرار دهد؛ | |||
# خدا در آنان [[حلول]] کرده یا با آنان [[اتحاد]] پیدا کرده است؛ | # خدا در آنان [[حلول]] کرده یا با آنان [[اتحاد]] پیدا کرده است؛ | ||
# آنان بدون [[وحی]] با [[الهام]] از سوی [[خداوند]] [[غیب]] می‌دانند؛ | # آنان بدون [[وحی]] با [[الهام]] از سوی [[خداوند]] [[غیب]] می‌دانند؛ | ||
# [[معرفت]] و [[شناخت]]، آنان را از تمام [[طاعات]] | # [[معرفت]] و [[شناخت]]، آنان را از تمام [[طاعات]] بی‌نیاز می‌کند و با وجود آنان، به [[ترک معاصی]] نیاز نیست<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۵، ص۳۴۶.</ref>. | ||
اما در غیر از اموری که ذکر شد، هر وصفی که به آنان نسبت داده شود، غلو نخواهد بود؛ چون در [[منابع روایی]] ما، از [[ائمه معصومین]]{{عم}} [[روایات]] فراوان آمده است که در مرتبه [[بندگی]] و [[پایین‌تر]] از [[مقام]] [[پیامبری]]، به هر صفتی که می‌خواهید، ما را توصیف کنید. در ذیل به بعضی از آنها اشاره می‌شود: | اما در غیر از اموری که ذکر شد، هر وصفی که به آنان نسبت داده شود، غلو نخواهد بود؛ چون در [[منابع روایی]] ما، از [[ائمه معصومین]] {{عم}} [[روایات]] فراوان آمده است که در مرتبه [[بندگی]] و [[پایین‌تر]] از [[مقام]] [[پیامبری]]، به هر صفتی که می‌خواهید، ما را توصیف کنید. در ذیل به بعضی از آنها اشاره می‌شود: | ||
# [[امام علی]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|لَا تَتَجَاوَزُوا بِنَا الْعُبُودِيَّةَ ثُمَّ قُولُوا فِينَا مَا شِئْتُمْ وَ لَنْ تَبْلُغُوا وَ إِيَّاكُمْ وَ الْغُلُوَّ كَغُلُوِّ النَّصَارَى فَإِنِّي بَرِي‌ءٌ مِنَ الْغَالِينَ}}<ref>طبرسی، الاحتجاج، ج۲، ص۲۳۳.</ref>؛ ما را از مقام بندگی بالاتر نبرید؛ سپس هر چه می‌خواهید در وصف ما بگویید و هرگز نمی‌توانید ما را [آن‌گونه که | # [[امام علی]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|لَا تَتَجَاوَزُوا بِنَا الْعُبُودِيَّةَ ثُمَّ قُولُوا فِينَا مَا شِئْتُمْ وَ لَنْ تَبْلُغُوا وَ إِيَّاكُمْ وَ الْغُلُوَّ كَغُلُوِّ النَّصَارَى فَإِنِّي بَرِي‌ءٌ مِنَ الْغَالِينَ}}<ref>طبرسی، الاحتجاج، ج۲، ص۲۳۳.</ref>؛ ما را از مقام بندگی بالاتر نبرید؛ سپس هر چه می‌خواهید در وصف ما بگویید و هرگز نمی‌توانید ما را [آن‌گونه که شایسته مقام ماست] وصف کنید. مبادا مانند [[نصارا]] در مورد ما غلو نموده و ما را خدا بدانید؛ زیرا من از غلو کنندگان بیزارم. | ||
# در بیان دیگر آمده است که ما را [[بنده]] مخلوق خدا بدانید و در وصف ما، غیر از [[نبوت]]، هر چه می‌خواهید بگویید<ref>قطب راوندی، الخرائج والجرائح، ج۲، ص۷۳۵.</ref>. بنابراین غلو درباره ائمه معصومین{{عم}} هنگامی صادق است که کسی ائمه معصومین{{عم}} را تا [[مقام نبوت]] یا خدایی بالا ببرد. | # در بیان دیگر آمده است که ما را [[بنده]] مخلوق خدا بدانید و در وصف ما، غیر از [[نبوت]]، هر چه می‌خواهید بگویید<ref>قطب راوندی، الخرائج والجرائح، ج۲، ص۷۳۵.</ref>. بنابراین غلو درباره ائمه معصومین {{عم}} هنگامی صادق است که کسی ائمه معصومین {{عم}} را تا [[مقام نبوت]] یا خدایی بالا ببرد. | ||
# نیز آمده است که از غلو کردن درباره ما جداً بر [[حذر]] باشید. بگویید ما [[بندگان]] پرورش‌یافته خدا هستیم و در [[فضیلت]] ما هر چه دلتان می‌خواهد بگویید<ref>ابن بابویه (شیخ صدوق)، الخصال، ص۶۱۴.</ref>. | # نیز آمده است که از غلو کردن درباره ما جداً بر [[حذر]] باشید. بگویید ما [[بندگان]] پرورش‌یافته خدا هستیم و در [[فضیلت]] ما هر چه دلتان می‌خواهد بگویید<ref>ابن بابویه (شیخ صدوق)، الخصال، ص۶۱۴.</ref>. | ||
# علی{{ع}} خطاب به [[اباذر]] می‌فرماید: بدان که من بنده و [[خلیفه خدا]] بر بندگان او هستم. ما را [[خدا]] ندانید، و در [[فضیلت]] ما هر چه می‌خواهید بگویید؛ زیرا شما به [[حقیقت]] و نهایت [[فضایل]] ما نمی‌توانید برسید؛ چون آنچه [[خداوند]] به ما [[عنایت]] فرموده، بزرگ‌تر و عظیم‌تر از آن است که در [[قلب]] شما خطور می‌کند<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۶، ص۲.</ref>. | # علی {{ع}} خطاب به [[اباذر]] می‌فرماید: بدان که من بنده و [[خلیفه خدا]] بر بندگان او هستم. ما را [[خدا]] ندانید، و در [[فضیلت]] ما هر چه می‌خواهید بگویید؛ زیرا شما به [[حقیقت]] و نهایت [[فضایل]] ما نمی‌توانید برسید؛ چون آنچه [[خداوند]] به ما [[عنایت]] فرموده، بزرگ‌تر و عظیم‌تر از آن است که در [[قلب]] شما خطور می‌کند<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۶، ص۲.</ref>. | ||
از گفته‌های [[حضرت علی]]{{ع}} به خوبی استفاده می‌شود که [[غلو]] انحصاراً به این معناست که کسی، [[ائمه معصومین]]{{عم}} را [[پیامبر]] یا خدا بداند. در غیر این صورت، بیان فضایل ائمه معصومین{{عم}}، در بالاترین مرتبه آن، نه تنها غلو نیست، که بر اساس سخنان [[نورانی]] آنان، ما | از گفته‌های [[حضرت علی]] {{ع}} به خوبی استفاده می‌شود که [[غلو]] انحصاراً به این معناست که کسی، [[ائمه معصومین]] {{عم}} را [[پیامبر]] یا خدا بداند. در غیر این صورت، بیان فضایل ائمه معصومین {{عم}}، در بالاترین مرتبه آن، نه تنها غلو نیست، که بر اساس سخنان [[نورانی]] آنان، ما قادر به بیان حقیقت و نهایت آنها نیستیم. | ||
از سوی دیگر، به ما سفارش شده است که از خدا بترسید، خدا و رسولش را بزرگ بدانید و هیچ‌کسی را از [[رسول خدا]]{{صل}} [[برتر]] ندانید؛ زیرا [[خدای متعال]] او را [[برتری]] داده است<ref>حمیری، قرب الاسناد، ص۱۵۹.</ref>. هیچ‌کس برتر از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیست. بنابراین بیان فضایل و اوصاف کمالیه آن [[حضرت]]، که [[نفی]] [[سهو]] یکی از آنهاست، نه تنها غلو نبوده، بلکه کسی را یارای تبیین آنها، آن‌گونه که | از سوی دیگر، به ما سفارش شده است که از خدا بترسید، خدا و رسولش را بزرگ بدانید و هیچ‌کسی را از [[رسول خدا]] {{صل}} [[برتر]] ندانید؛ زیرا [[خدای متعال]] او را [[برتری]] داده است<ref>حمیری، قرب الاسناد، ص۱۵۹.</ref>. هیچ‌کس برتر از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} نیست. بنابراین بیان فضایل و اوصاف کمالیه آن [[حضرت]]، که [[نفی]] [[سهو]] یکی از آنهاست، نه تنها غلو نبوده، بلکه کسی را یارای تبیین آنها، آن‌گونه که شایسته مقام وی است، نخواهد بود»<ref>[[عبدالله مهدوی ارزگانی|مهدوی ارزگانی، عبدالله]]، [[شیعه و سهوالنبی (مقاله)|مقاله «شیعه و سهوالنبی»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۳ (کتاب)|موسوعه رد شبهات ج۱۳]]، ص ۱۱۶.</ref>. | ||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 2. حجت الاسلام و المسلمین مصطفی سلیمانیان؛ | |||
| تصویر = IM010459.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = مصطفی سلیمانیان | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[مصطفی سلیمانیان]]''' در کتاب ''«[[مقامات امامان (کتاب)|مقامات امامان]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«[[شیخ صدوق]] و استادش [[ابن ولید]] از میان [[محدثان امامیه]] با استناد به پاره‌ای از [[روایات]]، [[معتقد]] به عدم [[عصمت پیامبر]]{{صل}} از [[سهو]] شده و [[منکران]] [[سهو النبی]] را غالی دانسته‌اند. با این حال در مقابل، غالب [[علمای امامیه]] ضمن توجیه یا نقد آن روایات، با [[ادله]] مختلفی، این نظریه را منافی با [[عصمت]] آن حضرت دانسته و آن را نپذیرفته‌اند. آنان همچنین [[غلو]] بودن [[باور]] به عدم ارتکاب سهو توسط [[نبی]] را نیز رد نموده‌اند. یکی از ادله عدم ارتکاب سهو توسط نبی، [[شهرت]] آن در میان علمای بزرگ [[امامیه]] است.به عنوان نمونه: | |||
# [[شیخ مفید]] (م۴۱۳): «[[حدیثی]] که [[ناصبی‌ها]] و [[شیعیان]] مقلّد درباره [[سهو پیامبر]] در [[نماز]] مطرح می‌کنند [[خبر واحد]] است که نتیجه [[علمی]] ندارد و قابل عمل کردن نیست»<ref>ر.ک: الهیات، ج۳، ص۲۰۱.</ref>. | |||
# [[شیخ طوسی]] (م ۴۶۰): «روایاتی که دلالت بر سهو پیامبر در نماز دارد قابل فتوادادن نیست؛ زیرا [[روایت]] داریم که [[پیامبر]] هیچ‌گاه [[سجده]] سهو به‌جا نیاورد»<ref>تهذیب، ج۲، ص۳۵۱.</ref>. مراد ایشان این روایت می‌باشد: ابن‌بکیر از [[زراره]] نقل کرده: از [[امام محمد باقر]]{{ع}} سؤال کردم که آیا [[حضرت رسول الله]]{{صل}}[[ سجده]] سهو کردند؟ [[امام]]{{ع}} فرمودند: «آن حضرت سجده سهو نکردند و هیچ فقیهی یعنی معصومی سجده سهو نکرد»<ref>لوامع صاحبقرانی (مشهور به شرح فقیه)، ج۴، ص۲۹۷.</ref>. | |||
# جناب [[میرداماد]] گفته است: «قول صحیح در نزد من آن است که براساس مشرب [[عقل]] و [[مذهب]] [[برهان]] اولین درجه در [[انکار]] [[حق پیامبر]] نسبت دادن [[حکم]] سهو به پیامبر است، و هیچ غلوی در اعتقاد به عصمت پیامبر از سهو وجود ندارد؛ زیرا این [[عصمت]] با [[اذن خداوند]] و فضل و [[توفیق]] او می‌باشد»<ref>الرواشح السماویة، ۸۴.</ref>. | |||
# [[ملاصالح مازندرانی]] بعد نقل [[کلام]] میرداماد فرموده است: «هیچ بعدی در مطلبی که ایشان فرموده نیست؛ زیرا برخی از [[اهل سنت]][[ دست]] بلندی در [[جعل حدیث]] دارند، بلکه بعضی از آنها در این کار [[ذوالیدین]] هستند»<ref>شرح فروع کافی، ج۳، ص۲۵۳: {{عربی|"و لا بعد فیما ذکره قدس سره؛ لأن بعض العّامة کان له ید"}}.</ref>.<ref>[[مصطفی سلیمانیان|سلیمانیان، مصطفی]]، [[مقامات امامان (کتاب)|مقامات امامان]]، ص۲۷۱.</ref> | |||
}} | |||
== [[:رده:آثار عصمت|منبع‌شناسی جامع عصمت]] == | == [[:رده:آثار عصمت|منبع‌شناسی جامع عصمت]] == | ||
{{ | {{منبع جامع}} | ||
* [[:رده: | * [[:رده:کتاب‌های عصمت|کتاب‌شناسی عصمت]]؛ | ||
* [[:رده: | * [[:رده:مقاله‌های عصمت|مقاله‌شناسی عصمت]]؛ | ||
* [[:رده: | * [[:رده:پایان‌نامه‌های عصمت|پایان‌نامه‌شناسی عصمت]]. | ||
{{پایان | {{پایان منبع جامع}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۴۵: | خط ۸۵: | ||
[[رده:پرسش]] | [[رده:پرسش]] | ||
[[رده:پرسمان عصمت]] | [[رده:پرسمان عصمت]] | ||
[[رده: | [[رده:پرسمان غلو]] | ||
[[رده:(اا): پرسش‌های عصمت با | [[رده:(اا): پرسش‌های عصمت با ۲ پاسخ]] | ||