نیابت خاص امام مهدی در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = نیابت خاص امام مهدی

| عنوان مدخل  = نیابت خاص امام مهدی

| مداخل مرتبط = [[نیابت خاص امام مهدی در تاریخ اسلامی]] - [[نیابت خاص امام مهدی در معارف مهدویت]]

| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)

 

== مقدمه ==

نواب اربعه، چهار نفر از [[شیعیان]] بودند که در زمان غیبت صغری [[نیابت ویژه حضرت مهدی]] {{ع}} را به عهده داشتند و [[وکیل امام مهدی|وکیل حضرت]] در میان [[مردم]] بودند. با توجه به [[غیبت امام مهدی|غیبت حضرت]] و عدم دسترسی مردم به ایشان، نواب اربعه نقش واسطه میان [[حضرت مهدی]] {{ع}} و مردم را دارا بودند. [[مشکلات]] و پرسش‌های مردم را توسط نامه‌هایی از آن حضرت پرسیده و جواب آن را به مردم می‌‌رساندند، اموالی را که مختص [[امام]] {{ع}} بود به واسطه این نواب به حضرت می‌‌رسید. [[مرحوم مجلسی]] همه این [[توقیعات]] را در کتاب "[[بحار الانوار]]" گرد آورده است<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۶۳۸؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۷۶-۸۴؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۱.</ref>.

=== نایب نخست: عثمان بن سعید عمری‌===

عثمان بن سعید عمری، نخستین [[نایب خاص حضرت مهدی]] {{ع}}‏ بود. وی از [[یاران]] و شاگردان مورد [[اطمینان]] [[امام هادی]] و [[امام عسکری]] {{عم}} بود. موقعیت ممتاز او سبب شد که [[وکلا]] ادعای او درباره [[وکالت از طرف امام زمان]] {{ع}} را بپذیرند، بدون اینکه او را مورد سؤال قرار داده و [[معجزه]] یا حجتی از وی بخواهند. از مهم‏ترین ویژگی‌‏های عثمان بن سعید، مورد اطمینان بودن نزد سه امام [[معصوم]] {{عم}}؛ حضور در [[مراسم ولادت امام مهدی]] {{ع}}‏؛ [[منصوب]] شدن به [[نیابت حضرت مهدی]] {{ع}}‏ و... را می‌توان نام برد. او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشت و در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان «میدان» مدفون گشت<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص۱۵۹-۱۶۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ ـ ۳۰۶؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱؛ [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت (کتاب)|پرسمان نیابت]]، ص۲۳۰-۲۳۷؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۱۱۰ - ۱۱۱.</ref>.

=== نایب دوم: محمد بن عثمان بن سعید عمری ===

دومین [[نایب]] از [[نواب چهارگانه امام مهدی]] {{ع}}، محمد بن عثمان است. کنیه او «ابو جعفر» و القابش: «عمری»، «اسدی» و «کوفی» است. وی از سوی [[امام عسکری]] {{ع}} به [[نیابت امام غایب]] معرفی شده بود. در [[زمان]] او [[مدعیان نیابت]] زیاد شدند، اما محمد بن عثمان با [[تکذیب]] و [[رسوا]] نمودن آنها و اثبات نیابت خود، جلوی آنها را گرفت. مدت نیابت نایب دوم حدود چهل سال به طول انجامید؛ از این‌‏رو توانست مسایل [[فقهی]]، [[کلامی]]، [[اجتماعی]] و... بیشتری از [[حضرت مهدی]] {{ع}}‏ پرسیده، پاسخ‏‌ها را در اختیار [[مردم]] قرار دهد. او در سال ۳۰۵ ق، در آخر ماه جمادی الاولی درگذشت و کنار [[قبر]] مادرش، بر سر راه [[کوفه]] در محلی که خانه‌‏اش آنجا بود [[دفن]] شد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۸۱ ـ ۳۸۳؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۷؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۲۰.</ref>.

=== نایب سوم: حسین بن روح نوبختی‌===

حسین بن روح نوبختی، سومین [[نایب خاص حضرت مهدی]] {{ع}}‏، [[محدث]]، [[فقیه]] و متکلم شیعی [[ایرانی]]، است. او در سال‏های ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق به مدت ۲۱ سال [[نایب امام زمان]] {{ع}} و واسطه بین حضرت مهدی {{ع}}‏ و [[شیعیان]] بود. وی در [[ماه شعبان]] سال ۳۲۶ق [[وفات]] و در [[بغداد]] دفن شد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۸۱ ـ ۳۸۳؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۷؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۲۰.</ref>.

=== نایب چهارم: علی بن محمد سمری‌===

ابو الحسن علی بن محمد سمری، چهارمین و آخرین سفیر امام مهدی {{ع}} است. نیابت او از طرف [[امام زمان]] {{ع}} به سفارش «حسین بن روح» صورت گرفت. سمری، فرصت زیادی برای فعالیت نداشت؛ به همین دلیل، مانند نایب‌‏های پیش از خود، نتوانست فعالیت‌‏های گسترده‌‏ای انجام دهد. شش [[روز]] پیش از رحلت او، توقیعی از سوی امام مهدی {{ع}} به دستش رسید که [[مرگ]] وی را [[پیشگویی]] و زمان مرگ را نیز تعیین کرده بود. متن این [[توقیع شریف]]، نمایان‌گر [[پایان غیبت صغری]] و آغاز غیبت کبری و [[نیابت عام]] است. مدّت نیابت او سه سال به طول کشید و در [[نیمه شعبان]] سال 329ق درگذشت و [[قبر]] او در [[بغداد]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱۱؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۷-۲۱۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۰۴.</ref>.

== وظایف نایبان خاص ==

# مخفی داشتن نام و جایگاه امام؛

# اخذ و توزیع [[اموال]] متعلق به [[امام]]؛

# پاسخ‌گویی به سؤالات فقهی و مشکلات عقیدتی [[مردم]]؛

# [[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین نیابت]]<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۱.</ref>.

== پرسش‌های وابسته ==

== منابع ==

== پانویس ==

[[رده:نیابت خاصه]]