|
|
| (۶۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{خرد}} | | {{مدخل مرتبط |
| {{مهدویت}}
| | | موضوع مرتبط = حکومت جهانی |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | عنوان مدخل = |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[حکومت جهانی]] است. "'''حکومت جهانی امام مهدی'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div>
| | | مداخل مرتبط = [[حکومت جهانی امام مهدی در قرآن]] - [[حکومت جهانی امام مهدی در حدیث]] - [[حکومت جهانی امام مهدی در معارف مهدویت]] - [[حکومت جهانی امام مهدی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[حکومت جهانی امام مهدی از نگاه برون دینی]] |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | پرسش مرتبط = امام مهدی (پرسش) |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;"> [[حکومت جهانی امام مهدی در حدیث]] | [[حکومت جهانی امام مهدی در نهج البلاغه]] | [[حکومت جهانی امام مهدی در معارف دعا و زیارات]] | [[حکومت جهانی امام مهدی در کلام اسلامی]]| [[حکومت جهانی امام مهدی در معارف مهدویت]]</div>
| | }} |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[حکومت جهانی امام مهدی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
|
| |
|
| ==مقدمه==
| | '''[[حکومت جهانی]]''' از مهمترین اهداف [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}} است که در [[آیات]] و [[روایات]] به آن اشاره شده است و تشکیل آن لازمۀ تحقق ویژگی‌هایی است که برای حضرت نام برده شده است. در این [[حکومت]]، [[قانون الهی]] جاری خواهد شد و از اهداف آن عدالت‌گستری و رشد معنوی است که نتیجۀ آن، [[امنیت]] و آبادانی جهان است. برای رسیدن به چنین اهداف و نتایجی برنامه‌های متعدد [[فرهنگی]]، [[اجتماعی]] و [[اقتصادی]] اجرا خواهد شد. |
| * تشکیل حکومت جهانی از مهمترین اهداف [[قیام جهانی حضرت مهدی]]{{ع}} است.
| |
| *یکی از ویژگی‌های [[دولت]] مهدوی {{ع}}، جهانی بودن آن است.
| |
| *[[حکومت مهدی]]{{ع}}، شرق و غرب عالم را فرامیگیرد و آبادیای در [[زمین]] نمیماند، مگر اینکه گلبانگ محمدی از آن برمیخیزد و سراسر [[گیتی]] از عدل و داد آکنده میشود. در آن دوران به دست آن حضرت، [[آرمان]] والای تشکیل [[جامعه]] بزرگ بشری و [[خانواده]] انسانی تحقّق میپذیرد و آرزوی دیرینه همه [[پیامبران]]، [[امامان]]، [[مصلحان]] و انساندوستان برآورده میشود.
| |
| *[[امام رضا]]{{ع}} از پدرانش از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[نقل]] کرده است: "[[خداوند]] سبحانه و تعالی در شب [[معراج]] در بخشی از بیانی طولانی فرمود: و به درستی [[زمین]] را به وسیله واپسین آنان [[ائمه]]{{عم}} از دشمنانم [[پاک]] خواهم ساخت و تمام گستره [[زمین]] را در [[فرمانروایی]] او قرار خواهم داد ...."<ref> {{عربی|" وَ لَأُطَهِّرَنَ الْأَرْضَ بِآخِرِهِمْ مِنْ أَعْدَائِي وَ لَأُمَلِّكَنَّهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا "}}، شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السّلام، ج ۱، ص ۲۶۲، ح ۲۲؛ همو، علل الشرایع، ج ۱، ص ۵، ح ۱. همچنین ر. ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۴۳۲، ح ۹۱</ref>
| |
| *در دوران [[رهبری]] [[امام مهدی]]{{ع}}، با ایجاد [[مدیریت]] و [[حاکمیت]] یگانه برای همه اجتماعات، نژادها و منطقهها، یکی از عوامل اصلی تضاد و [[جنگ]] و [[ستم]] از بین می‌‌رود<ref> محمد حکیمی، عصر زندگی، ص ۱۶۲</ref>.
| |
| *[[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: "[[پیشوایان]] پس از من [[دوازده]] نفرند؛ نخستین آنان تو هستی ای [[امام علی|علی]] و واپسین آنان [[امام مهدی|قائم]] است؛ همو که [[خداوند]] سبحانه و تعالی بر دستانش مشارق و مغارب [[زمین]] را [[فتح]] خواهد کرد"<ref> {{عربی|" الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ، أَوَّلُهُمْ أَنْتَ يَا عَلِيُ، وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ- تَعَالَى ذِكْرُهُ- عَلَى يَدَيْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا"}}، شیخ صدوق، الامالی، ص ۹۷، ح ۹؛ فتال نیشابوری، روضه الواعظین، ص ۱۰۲؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۳۹۸</ref>.
| |
| *[[امام صادق]]{{ع}} نیز در این باره فرمود: " سپس خدای عز و جل او را ظاهر سازد و مشرقها و مغربهای [[زمین]] را به دست او بگشاید و ...."<ref>{{عربی|" ثُمَ يُظْهِرُهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ فَيَفْتَحُ اللَّهُ عَلَى يَدِهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا "}}، [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۱۵، ح ۳۱</ref>
| |
| *این [[امید]] به آمدن [[مصلح جهانی]]، ریشه در افکار و [[عقاید]] تمام [[اقوام]] و ملل دارد و کم و بیش به گونههای متفاوت همه جا وجود دارد؛ اما در [[تفکر]] [[شیعی]] به طور روشن و شفاف مطرح است. در این [[تفکر]]، [[امام]] [[منتظر]] و [[منجی]] نهایی، زنده است و روزی به [[فرمان خداوند]] سبحانه و تعالی [[ظهور]] کرده و [[جهان]] را پر از [[عدل]] و داد خواهد کرد. بر اساس دیدگاه "تشکیل [[حکومت جهانی]]"، با [[ظهور]] [[امام]] [[غایب]]{{ع}}، [[اسلام]]، یگانه [[دین حق]] و کامل و دارای [[شریعت]] جامع، مقبول همگان خواهد شد. در آن زمان [[ستمگران]] و [[جباران]] از مسند [[قدرت]] به زیر کشیده می‌شوند. پس از آن [[حکومت جهانی]] [[اسلام]] با [[زعامت]] و [[رهبری]] [[امام]] [[معصوم]] و [[عادل]] برپا شده و [[عدالت]] بر بنیاد [[دیانت]] و [[اخلاق]] در مقیاسی جهانی [[اجرا]] میگردد.
| |
| *در برخی [[آیات]] [[قرآن]]، به این [[حاکمیت]] اشاره شده است و [[آیات]] مربوط به [[جهانی بودن اسلام]] نیز مؤید این معنا است. جهانی بودن [[دین اسلام]] و عدم اختصاص آن به [[قوم]] یا منطقه خاصّی، از ضروریات این [[آیین]] الهی است و حتی کسانی که [[ایمان]] به آن ندارند، میدانند که [[دعوت]] [[اسلام]]، همگانی بوده و به منطقه جغرافیایی خاصّی محدود نبوده است.
| |
| *از جمله آیههایی که به [[حکومت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[تفسیر]] شده، [[آیه]] ارسال است. در این [[آیه]] می‌خوانیم: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ }}<ref> او کسی است که پیامبرش را با هدایت و دین درست فرستاد، تا آن را بر هرچه دین است پیروز گرداند؛ هرچند مشرکان خوش نداشته باشند؛ سوره توبه، آیه: ۳۳.</ref>. [[آیه]] یادشده، با همین الفاظ در "سوره صف"، آمده و با تفاوت مختصری در "سوره [[فتح]]"، تکرار شده است و از رویدادی مهم خبر می‌‌دهد. این اهمیت، موجب تکرار آن شده است و از [[جهانی شدن اسلام]] و فراگیری این [[آیین]] بر روی [[زمین]] خبر می‌‌دهد.
| |
| *شکی نیست در حال حاضر، این موضوع تحقق نیافته است؛ ولی این وعده حتمی [[خدا]] به تدریج در حال تحقق است. طبق [[روایات]]، [[تکامل]] این برنامه، هنگامی خواهد بود که [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[ظهور]] کند و برنامه [[جهانی شدن اسلام]] را تحقق بخشد. [[شیخ صدوق]]، از [[امام صادق]]{{ع}}، در [[تفسیر]] این [[آیه]] [[نقل]] میکند: به [[خدا]] سوگند! هنوز [[تأویل]] این [[آیه]] نازل نشده و نخواهد شد، تا آنکه [[امام مهدی|قائم]]{{ع}} [[خروج]] کند. وقتی او [[ظهور]] کرد، دیگر هیچ [[کافر]] به [[خدا]] و منکر امامی نمیماند؛ مگر اینکه از [[خروج]] آن حضرت ناراحت میشود. حتی اگر کافری در [[دل]] سنگی [[پنهان]] شود، آن سنگ میگوید: ای [[مؤمن]]! در [[دل]] من کافری [[پنهان]] شده است، مرا بشکن و او را بیرون بیاور و به قتل برسان<ref> [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۶۷۰</ref>.
| |
| *در [[تفسیر قمی]] آمده است: این [[آیه]] درباره [[امام مهدی|قائم آل محمد]]{{صل}} نازل شده و اینکه درباره آن حضرت نازل شده، بدین معنا است که [[خروج]] او [[تأویل]] این [[آیه]] است. از [[روایت]] [[شیخ صدوق]] هم این برداشت استفاده می‌‌شد.
| |
| *افزون بر این، شواهد تاریخی فراوانی وجود دارد که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به سران کشورها مانند قیصر [[روم]] و [[پادشاه]] [[ایران]] و [[فرمانروایان]] [[مصر]] و حبشه و [[شامات]] و نیز به رؤسای قبایل گوناگون [[عرب]] و ... [[نامه]] نوشت همگان را به پذیرفتن این [[دین]] [[مقدس]] [[دعوت]] کرد و از پیامدهای وخیم [[کفر]] و رویگردانی از [[اسلام]]، بر حذر داشت.
| |
| *اگر [[دین اسلام]] جهانی نبود، چنین [[دعوت]] عمومی انجام نمیگرفت و دیگر [[اقوام]] و امت‌ها هم برای عدم پذیرش، عذری می‌داشتند<ref> محمد تقی مصباح، آموزش عقاید، ج ۲، ص ۱۱۶</ref>.
| |
| *مبانی و مقدماتی که ناگزیر به [[آرمان]] [[حکومت واحد جهانی]] [[شیعی]] میانجامد، از این قرار است:
| |
| #'''[[اعتقاد]] به [[برتری]] [[اسلام]] و جهانی بودن آن:''' به [[اجماع]] تمام [[مسلمانان]]، [[اسلام]] دینی است که در واپسین حلقه از سلسله طولانی [[نبوت]] ظاهر شده و از هرجهت کاملترین و جامعترین دین‌ها است و تا [[روز قیامت]] نیز [[بشریت]] را از هر جهت [[کفایت]] میکند. [[دین اسلام]]، روزی تمام انسان‌ها را پیرو و [[مطیع]] خود خواهد کرد و بدین ترتیب [[جهان]] در تسخیر آموزه‌های بلند و آسمانی [[اسلام]] در خواهد آمد. از آیاتی چون: {{متن قرآن|إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الإِسْلامُ }}<ref> در حقیقت، دین نزد خداوند سبحانه و تعالی همان اسلام است؛ سوره آل عمران، آیه: ۱۹.</ref>، {{متن قرآن|وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلامِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ }}<ref> و هرکه جز اسلام، دینی دیگر جوید، هرگز از وی پذیرفته نشود؛ سوره آل عمران، آیه: ۸۵.</ref>، {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ }}<ref> امروز دین شما را برایتان کامل گردانیدم؛ سوره مائده، آیه:۳.</ref>، {{متن قرآن| مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِكُمْ وَلَكِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ }}<ref> محمد، پدر هیچیک از مردان شما نیست، ولی فرستاده خدا و خاتم پیامبران است؛ سوره احزاب ، آیه: ۴۰.</ref>، {{متن قرآن| وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref> و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء ، آیه: ۱۰۵.</ref>، {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ }}<ref> او کسی است که پیامبرش را با هدایت و دین حق فرستاد تا آن را بر هرچه دین است پیروز گرداند؛ سوره توبه، آیه: ۳۳.</ref> به دست میآید که [[مسلمانان]]، به [[حقانیت]]، [[جامعیت]]، [[خاتمیت]]، [[جهان]] شمولی و سرانجام جهانگستری و [[پیروزی]] و [[غلبه]] نهایی آن دست خواهند یافت.
| |
| #'''[[اعتقاد]] به مهدویت:''' چیرگی [[اسلام]] بر تمام [[ادیان]] و مکاتب و [[استیلا]] بر [[جباران]] و فرمانروایان غیر الهی و تأسیس [[حکومت جهانی]]، لازمه [[اعتقاد]] به [[مهدویت]] و [[ظهور منجی]] [[دادگستر]] است. از نگاه [[شیعیان]]، [[تاریخ اسلام]] پس از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} با حذف [[امام علی بن ابی طالب]]{{ع}} و [[فرزندان]] [[معصوم]] او{{عم}}، در حوزه [[سیاست]] و [[حکومت]] به [[انحراف]] گرایید و پیامدهای منفی متعددی نیز در پی داشت که یکی از آنها محرومیت [[جامعه]] از [[رهبری]] معنوی و آسمانی است؛ چرا که [[امام علی]]{{ع}} و پس از او بقیه [[امامان]] [[دوازده‌گانه]]، [[پیشوایان]] دینی- [[سیاسی]] بر [[حق]] و دارای [[حق]] [[خلافت]] و [[امامت]] انحصاریاند. دیگران- هر کس باشد- غاصب [[حق]] معصوم‌اند و لذا [[جائر]] و [[باطل]] میباشند. این [[انحراف]] تاکنون ادامه پیدا کرده است. از آنجا که [[شیعیان]] دوازده امامی در عصر [[امامان]]، هرگز به [[قدرت]] و تأسیس [[دولت]] دست نیافتند، منتظرند که واپسین بازمانده از [[امامان]]{{عم}} که از سال ۳۲۹ ق [[غیبت کبرا]] برای او آغاز شده است، [[ظهور]] کند و [[تاریخ اسلام]] و در نهایت [[تاریخ]] [[انسان]] را به مسیر طبیعی و الهیاش بازگرداند. در آن عصر، [[اسلام]]، عزیز، مسلّط و همگانی میشود و [[مسلمانان]]، قدرتمند و بر [[جهان]] چیره میگردند. طبق این [[تفسیر]]، تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] اجتناب ناپذیر خواهد بود.
| |
|
| |
|
| ==ویژگی‌ها و اختیارات [[مهدی]] منتظر== | | == مقدمه == |
| *در [[منابع روایی]] اسلامی "به ویژه [[شیعی]]"، از ویژگی‌ها، اختیارات و عملکردهایی یاد شده است که آنها جز با تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] محقق نخواهند شد؛ از جمله گفته شده است: [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[ستم]] و [[جور]] را برای همیشه برمیاندازد و [[عدالت]] و [[دین حق]] را در سطح [[جهان]] برای همیشه مستقر میکند. در برخی [[روایات]]، از اختیارات [[قدرت]] و امکانات مطلق و جهانی [[امام]] [[غایب]] یاد شده است که نتیجه آن، چیرگی بر [[جهان]] و [[تشکیل حکومت]] مقتدر جهانی است. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "[[قائم]] ما، با درانداختن [[بیم]] و هراس در [[دل]] [[ستمگران]] [[یاری]] میشود، با پشتیبانی و [[حمایت]] از سوی [[خداوند]] سبحانه و تعالی تأیید میگردد. [[زمین]] برایش خاضع و [[تسلیم]] میشود، گنجها برایش [[آشکار]] و نمایان میشود. [[حکومت]] او شرق و غرب عالم را فرا میگیرد. [[خداوند]] سبحانه و تعالی به وسیله او دینش را بر همه دین‌ها چیرگی میبخشد؛ هرچند [[مشرکان]] را ناخوشایند باشد. در [[عصر ظهور]] در [[زمین]] خرابی و ویرانیای نمیماند، مگر آنکه آباد میشود. [[عیسی بن مریم]]{{ع}} فرود آید و پشت سر او [[نماز]] گزارد<ref> [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۳۳۱، ح ۱۶</ref>.
| | از مهمترین اهداف قیام جهانی حضرت مهدی{{ع}} تشکیل [[حکومت جهانی]] است که جهانی بودن از ویژگی‌های آن است. در آن دوران آرزوی همه [[پیامبران]]، [[امامان]]، [[مصلحان]] و انساندوستان برآورده شده و آرمان والای تشکیل جامعۀ بزرگ [[انسانی]] تحقّق میپذیرد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۳۵.</ref>. [[امام رضا]]{{ع}} از [[رسول اکرم]]{{صل}} نقل کرده که می‌‌فرماید: «[[خداوند سبحان]] در [[شب معراج]] در بخشی از بیانی طولانی فرمود: و به [[درستی]] [[زمین]] را به وسیله واپسین آنان ([[ائمه]]{{ع}}) از دشمنانم [[پاک]] خواهم ساخت و تمام گستره زمین را در [[فرمانروایی]] او قرار خواهم داد»....<ref>{{متن حدیث|وَ لَأُطَهِّرَنَ الْأَرْضَ بِآخِرِهِمْ مِنْ أَعْدَائِی وَ لَأُمَلِّکَنَّهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا}}؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص۲۶۲، ح ۲۲؛ کافی، ج ۱، ص۴۳۲، ح ۹۱. </ref>. با تشکیل چنین [[حکومتی]] و با ایجاد [[مدیریت]] و [[حاکمیت]] یگانه، یکی از عوامل اصلی [[جنگ]] و [[ستم]] از بین می‌‌رود<ref>محمد حکیمی، عصر زندگی، ص۱۶۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴. </ref> |
| *بر این اساس، [[حکومت جهانی]] واحد از دیرباز به عنوان یکی از باورهای مسلّم [[شیعی]] و یکی از نیازهای [[بشر]] مطرح بوده است. اکنون نیز [[شیعیان]] امامی در [[انتظار]] روزی به سر میبرند که چنین حکومتی، با [[ظهور منجی]] [[غایب]] تشکیل شود و [[تاریخ]] [[بشر]] در مسیر [[حق]] قرار گیرد و [[بشریت]] از [[برکات]] واقعی و همه‌جانبه آن بهرهمند شوند.
| |
| *با اینکه آرمانهایی چون عدل جهانی و [[حکومت جهانی]] سابقهای دیرینه دارد؛ اما در قرن اخیر به دلیلهای خاصّ [[سیاسی]]، فرهنگی و اجتماعی- به ویژه گسترش ارتباطات- [[آرمان]] [[جهانی شدن]] تشدید و تقویت شده و عملیتر به نظر می‌‌رسد. در جنبشهای اسلامی معاصر نیز بار دیگر [[آرمان]] دیرین جهانی و چیره شدن [[اسلام]] با [[قدرت]] تمام مطرح شده و مفاهیمی چون [[دین جهانی]]، [[عدل]] جهانی، [[حکومت جهانی]] یا بین الملل اسلامی و ... گسترش یافته است.
| |
| *آرمانهای یاد شده در میان [[شیعیان]] در سطح گستردهتر مطرح و تقویت شده و اکنون در دوران پس از [[پیروزی]] [[انقلاب اسلامی]] و تشکیل [[جمهوری اسلامی]] در [[ایران]]، از آن آرمان‌ها- از جمله [[حکومت]] واحد جهانی- [[تبلیغ]] میشود.
| |
| *برخی از ویژگی‌های [[حکومت جهانی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}:
| |
| #این [[حکومت]] دارای [[رهبری]] است که [[مشروعیت]] خود را از [[پروردگار]] متعال گرفته و از هرگونه [[خطا]] و [[عصیان]] به دور است. افزون بر این، کسانی که او را در اجرای [[حکومت جهانی]] [[یاری]] خواهند کرد، انسانهایی هستند [[برگزیده]] و دارای صفات [[اخلاقی]] ویژه که این خود بر عظمت این [[حکومت]] میافزاید.
| |
| #در [[حکومت جهانی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} قانونگذار [[خداوند]] سبحانه و تعالی است، از این‌رو تمام نیازهای مادی و معنوی انسان‌ها مورد توجه واقع شده و از هرگونه [[خطا]] دور خواهد بود.
| |
| #محور تمام [[قوانین]] در [[حکومت جهانی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[امور دینی]] و [[اخلاقی]] است؛ در حالی که تمام نیازهای مادی و معنوی [[بشر]] در تمام [[قوانین]] مورد توجه واقع شده است.
| |
| #[[دانش]]، در [[دولت]] مهدوی در کل [[جامعه بشری]] گسترش مییابد و هرگز در انحصار عدهای خاص نخواهد بود؛ از این‌رو همگان از دانشی بس ارجمند برخوردار خواهند بود. البته از این [[دانش]] نیز در راه رشد و تعالی [[جامعه بشری]] استفاده خواهد شد، نه در راه [[ستم]] و تعدی به دیگران.
| |
| #[[حکومت جهانی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بر عالیترین اندیشههای عاقلانه مبتنی است؛ چرا که در آن [[دولت]] مبارک است که [[عقول]] بشری به [[کاملترین]] وجه امکان رشد خواهد کرد.
| |
| #[[حکومت جهانی]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} مبتنی بر بهرهمندی عاقلانه، عالمانه و عابدانه از همه منابع موجود و ظرفیت‌های ممکن در کره [[زمین]] است و این بدان معنا است که [[مردم]] در عین بهرهمندی از تمام مواهب الهی هرگز گرد [[اتراف]] و [[اسراف]] نمیگردند. افزون بر آن، با وجود [[فراوانی نعمت]]، حالت استغنایی در [[روح]] انسان‌ها بوجود میآید که باعث میشود با وجود در [[اختیار]] داشتن موهبتهای فراوان هرگز دست به طغیان و [[عصیان]] نزنند.
| |
| *در [[جامعه مهدوی]]، به سبب وجود تمام شرایط ممکن، راه رشد و تعالی به سوی [[پروردگار]] بر همگان باز خواهد بود و در عین [[اختیار]] داشتن، همگان بر دینی توحیدی و باوری الهی خواهند بود.
| |
| *از دستاوردهای مهم برپایی [[حکومت جهانی]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}}:
| |
| #'''امنیت:''' [[امنیت]] مصدر جعلی از ریشه "ا م ن"، و با مشتقاتی مانند: [[ایمان]]، ایمنی و استیمان، به کار برده میشود. [[امنیت]] در لغت فارسی به ایمن شدن، در [[امان]] بودن و بیبیمی<ref> محمد معین، فرهنگ فارسی، ص ۱۲۲</ref>، [[اطمینان]] خاطر یافتن و برطرف شدن [[ترس]] و [[بیم]]<ref> محمد بندریگی، فرهنگ بندر ریگی، ص ۳۲۳</ref>، معنا شده است. و در زبان عربی به معانی پرشماری آمده است. برخی امن و [[امنیت]] را در اصل به معنای [[آرامش]] [[نفس]] و از بین رفتن [[ترس]] دانسته<ref> راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۵</ref>، برخی با ذکر مثال {{عربی|" أمن زید الأسد أمنا"}} معنای [[امنیت]] را [[آرامش]] و زوال [[ترس]] یاد نموده است. آنگاه این واژه را هم از نظر وزن و هم از نظر معنا همانند " سلم" دانسته است<ref> فیومی، المصباح المنیر، ص ۲۴</ref>. و برخی دیگر امن را به ضد [[ترس]] و [[خوف]] معنا کرده، و مأمن را موضع بدون [[ترس]] دانسته است<ref> خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۳۷۷</ref>. آنچه از مجموع دیدگاه اهل لغت به دست میآید، اینکه [[امنیت]] به معنای [[آرامش]]، نترسیدن، [[وحشت]] نداشتن و اضطراب نداشتن است. با توجه به معانی لغوی، میتوان گفت "امن" شامل دو جهت ایجابی و سلبی میشود. ایجاب در آنجا که [[سخن]] از [[اطمینان]]، [[آرامش]] فکری و روحی است، و سلب در آنجا که نبود [[ترس]]، دلهره و نگرانی مقصود است. [[امنیت]] از امور اساسی است که در تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی [[انسان]] به گونه‌ای قابل توجه، مورد نیاز است. و آموزه‌های [[قرآن]] - بدان جهت که پاسخگوی نیازهای واقعی انسانهاست- بدین مهم نیز توجه شایستهای نموده است. پیوند تنگاتنگ و محکم این واژه با کلمههای [[اسلام]]، [[ایمان]] و [[مؤمن]] گویای اهمیت فوق العاده [[امنیت]] است. روایتهای بسیاری از [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} وارد شده که خود و [[اهل بیت]] را مایه [[امان]] ساکنان [[زمین]] به شمار آوردهاند<ref> [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۲۰۵</ref>. بدین ترتیب، حضور [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}}- چه به صورت [[پنهان]] و چه به صورت [[آشکار]] و در زمان قیام- مایه بارش [[فیض]] و نعمتهای الهی به سوی [[مردم]] است. طبیعی است در دوره [[حکومت مهدوی]]، این جریان به کمال خود خواهد رسید و همه موانع موجود بر سر اتصال [[فیض]] میان [[خداوند]] سبحانه و تعالی و [[مردم]] از طریق [[امام]]، برطرف خواهد شد<ref> محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰، ص ۱۰۴</ref>.
| |
| #'''[[آبادانی]] جهان:''' از مهمترین ویژگی‌های [[جهان]] [[در آستانه ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}، پر شدن [[زمین]] از [[ظلم]] و [[بیداد]] است. مهمترین پیآمد این ستمگریها، خرابههایی است که برای انسانهای فرودست و [[ستم]] کشیده به جای خواهد ماند؛ اگرچه اندکشماری [[انسان]] [[ستمگر]]، از دنیایی به ظاهرآباد برخوردار خواهند بود. [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} با برپایی نظامی جهانی بر پایههای [[عدل و قسط]]، همه ویرانههای [[جهان]] را آباد خواهد ساخت. و دست [[ستم]] [[ستمگران]] را از زندگی [[مستضعفان]] برای همیشه کوتاه خواهد کرد. [[امام باقر]]{{ع}}، در این باره فرمود: "روی [[زمین]]، خرابهای باقی نمیماند، جز اینکه آباد میشود"<ref> {{عربی|" فَلَا يَبْقَى فِي الْأَرْضِ خَرَابٌ إِلَّا عُمِر"}}، علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص ۵۳۴؛ نیز: ر</ref> ک: ابن منادی، الملاحم و الفتن، ص ۹۹</ref>. و [[خداوند]] سبحانه و تعالی در [[قرآن]] وعده فرموده است چنانچه مردمان [[ایمان]] بیاورند و پروا پیشه کنند، درهای برکتهای [[آسمان]] و [[زمین]] بر ایشان گشوده خواهد شد و [[جامعه عصر ظهور]]، بی‌گمان توحیدیترین [[جامعه]] در [[تاریخ]] انسانهاست و این [[وعده خداوند]] تحقق خواهد یافت. روشن است که این [[آبادانی]] نه فقط در جنبههای مادی که در جنبههای معنوی زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها، در پرتو آن [[حکومت عدل جهانی]] رخ خواهد نمود. این [[آبادانی]] در کنار دیگر ویژگی‌ها، زندگی را در آن دوران به گونه‌ای فراهم خواهد کرد که مردمان آرزومند زنده شدن درگذشتگان خویش می‌شوند<ref> عماد الدین طبری، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ص ۲۵۰</ref>.
| |
| ==مدت [[حکومت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}==
| |
| *گویی بنابراین بوده است که مدت دقیق [[حکومت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}- مانند برخی موضوعات دیگر مربوط به آن حضرت- به روشنی بیان نشود. روایاتی که از [[معصومان]]{{عم}}- اعم از [[روایات]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]]- در دست است، دیدگاه‌های متفاوتی را در اینباره، [[نقل]] کرده‌اند. اگرچه با یک بررسی عمیق میتوان نظرهای پرشماری ارائه کرد<ref> البته برخی از این دیدگاهها، مستند روایی محکمی ندارد</ref>. اما به طور عمده [[روایات]] به چهار دیدگاه کلّی قابل تقسیم است:
| |
| #روایاتی که مدت [[حکومت]] حضرت را هفت سال و [[حدود]] هفت سال، ذکر کرده‌اند: این دیدگاه، به ویژه در [[روایات]] [[اهل سنت]]<ref> مسند احمد، ج ۳، ص ۲۸</ref> بسیار به چشم میخورد و در برخی از [[منابع روایی]] [[شیعی]] نیز با [[سند]] [[راویان]] [[اهل سنت]] مورد اشاره قرار گرفته است. [[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار]] از [[ابو سعید خدری]] [[نقل]] کرده که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: [[امام مهدی|مهدی]]- با پیشانی بلند و بینی کشیده- از من است. [[زمین]] را از [[قسط]] و [[عدل]] سرشار میسازد آن گونه که از [[بیداد]] و [[ستم]] آکنده شده باشد. هفت سال [[حکومت]] میکند<ref>{{عربی|" الْمَهْدِيُ مِنِّي أَجْلَى الْجَبْهَةِ أَقْنَى الْأَنْفِ يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً يَمْلِكُ سَبْعَ سِنِينَ"}}، محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۹۰</ref>. آنگاه پس از اشاره به [[حسن]] بودن [[روایت]] مینویسد: این [[روایت]] را [[حافظ أبو داود سجستانی]] در صحیح خود و غیر او از [[راویان]] بزرگ [[حدیث]] همچون طبرانی و دیگران [[نقل]] کرده‌اند. جالب توجه اینکه تمام روایاتی که مدت [[حکومت]] حضرت را هفت سال ذکر کرده‌اند به [[روایت]] [[ابو سعید خدری]] برمیگردد. البته در برخی [[روایات]] بین هفت و هشت و نه سال [[تردید]] شده است<ref> ابن ابی شیبة، المصنف، ج ۱۵، ح ۱۹۴۸۴</ref>. این نامعین بودن به دو گونه است: الف. به دلایلی در [[کلام]] [[معصوم]]{{ع}} به صورت نامعین ذکر شده است. ب. در [[کلام]] [[معصوم]]{{ع}} معین شده و [[تردید]] از [[راوی]] است. برخی از اینکه مدت [[حکومت]] در [[روایات]] یاد شده هفت سال ذکر شده به شگفت آمده، دنبال توجیه آن برآمدهاند. به ویژه که در برخی [[روایات]] نیز سخنی بس تعجببرانگیز دیدهاند. و آن اینکه [[شیخ طوسی]] روایتی [[نقل]] کرده از [[فضل]] از [[عبد اللّه بن القاسم الحضرمی]] از [[عبد الکریم بن عمرو الخثعمی]] که گفت: به [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم: چه مدت [[امام مهدی|قائم]]{{ع}} [[حکومت]] خواهد کرد؟ فرمود: هفت سال. که به سال‌های شما هفتاد سال میشود<ref>{{عربی|" كَمْ يَمْلِكُ الْقَائِمُ قَالَ سَبْعَ سِنِينَ يَكُونُ سَبْعِينَ سَنَةً مِنْ سِنِيكُمْ هَذِهِ"}}، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۴</ref>. البته سخنان فراوانی در توجیه این [[روایت]] - که اساس روایاتی از این قبیل است- به میان آوردند که برخی شگفتآورتر از خود [[روایت]] است. افزون بر آنکه در [[سند]] [[روایت]] [[عبد اللّه بن القاسم الحضرمی]]<ref> نجاشی، رجال، ص ۲۲۶؛ نیز ر. ک: علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص ۳۷۰، سید ابو القاسم خویی، معجم رجال الحدیث، ج ۱۱، ص ۳۰۴؛ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص ۳۴۱؛ علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص ۲۴۱؛ ابن غضایری، رجال، ج ۴، ص ۴۷</ref> و [[عبد الکریم بن عمرو الخثعمی]]<ref>[[شیخ طوسی]]، رجال الطوسی، ص ۳۳۹؛ سید ابو القاسم خویی، معجم رجال الحدیث، ج ۱۱، ص ۷۱</ref>، به شدت تضعیف شدهاند؛ هیچ عقلی چنین تحولی را نمی‌پذیرد. چرا که [[نظام]] امروزین [[آفرینش]]، [[نظام]] احسن است و لزومی ندارد به گونه‌ای که میگویند تغییر داده شود.
| |
| #روایاتی که مدت [[حکومت]] حضرت را [[نوزده سال]] گفتهاند: [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: [[حکومت]] [[قائم]]، [[نوزده سال و چند ماه]] خواهد بود<ref> نعمانی، الغیبة، ص ۳۳۱</ref>.
| |
| #روایاتی که مدت [[حکومت]] حضرت را [[چهل]] سال دانستهاند<ref> ر. ک: طبری، دلایل الامامة، ص ۲۵۸</ref>.
| |
| #روایاتی که مدت [[حکومت]] حضرت را [[سیصد و نه سال]] ذکر کرده‌اند<ref> ر. ک: طبری، دلایل الامامة، ص ۲۴۱</ref>.
| |
| *برخی این تفاوت را اشاره به مراحل و دورانهای [[حکومت]] آن حضرت میدانند<ref> ناصر مکارم شیرازی، حکومت جهانی مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص ۳۱۴</ref>؛ ولی به هرحال، [[داوری]] نهایی درباره مدت [[حکومت]] آن حضرت- به [[دلیل]] نبود [[اخبار]] و منابع کافی- امکان‌پذیر نیست. اما با این حال میتوان چنین نتیجه گرفت: قطع نظر از [[روایات اسلامی]]، مسلم است که این همه آوازهها و مقدمات برای یک دوران کوتاه مدت نیست؛ بلکه قطعا برای مدتی است طولانی که [[ارزش]] این همه [[تحمل]] زحمت و کوشش را داشته باشد<ref> ناصر مکارم شیرازی، حکومت جهانی مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص ۳۱۴</ref>.
| |
| *البته این مدت - هر [[قدر]] باشد- در مقایسه با کل [[تاریخ]]، بسیار ناچیز است. اینجا پرسش جدیدی رخ می‌‌نماید که آیا مدتی چنین کوتاه در مقایسه با کل [[تاریخ]]، دردها و رنجهای انسان‌ها را در طول [[تاریخ]] جبران میکند؟ در پاسخ میتوان گفت: [[فلسفه]] [[امام مهدی]]{{ع}} همانند [[فلسفه بعثت]] [[انبیا]] و [[رسولان الهی]] است. منظور از برانگیخته شدن [[رسولان الهی]]، [[ابلاغ]] دستورهای [[خداوند]] سبحانه و تعالی و [[نصب]] مشعل فروزان [[هدایت]] بر سر راه کاروان [[بشریت]] است. طولانی یا کوتاه بودن مدت [[ابلاغ]] [[رسالت]]، به اصل آن آسیب نمیرساند. دوران [[پیامبر اسلام]]{{صل}} بیست و سه سال بود؛ ولی واپسین [[پیام]] الهی را [[ابلاغ]] کرد و این مشعل [[هدایت]] را برافروخت. از سوی دیگر، میتوان به مدت [[نبوت]] [[حضرت نوح]]{{ع}} اشاره کرد که بر خلاف مدت طولانی آن، به [[دلیل]] عدم تحقق شرایط مساعد، نتیجه قابل توجهی به بار نیاورد.
| |
| *دوران [[امامت]] و [[حکومت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} نیز چنین است. مقصود اصلی [[ابلاغ]] [[رسالت الهی]] و تحقق بخشیدن به [[حکومت جهانی]] [[خداوند]] سبحانه و تعالی و [[حاکمیت]] [[مستضعفان]] است؛ هر چند در مقایسه با کل [[تاریخ]]، سالیانی محدود باشد. افزون بر آن، [[شیعه]] با [[اعتقاد]] به [[رجعت]]، [[بهترین]] پاسخ را به محدود بودن مدّت [[حکومت]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} داده است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۷۲ - ۱۸۴.</ref>.
| |
| ==حکومت جهانی در موعودنامه==
| |
| *"[[دولت کریمه]]" از بارزترین ویژگی [[حکومت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} است. [[آرمان]] تشکیل حکومتی عدل‌پرور و فضیلت‌گستر و تحقّق جامعه‌ای حق‌محور، اندیشمندان بسیاری را بر آن داشته که به طرّاحی مدل آن شهر طلایی و ایده‌آل بپردازند و [[جامعه بشری]] را بدان [[بشارت]] دهند یا برای نیل به آن [[تشویق]] کنند. افلاطون نقشه "اتوپیا" را تهیه کرد. فارابی تابلوی "[[مدینه فاضله]]" را ترسیم کرد. توماس کامپا نلّا، ماکت "شهر [[آفتاب]]" یا "[[کشور]] خورشیدی" را طراحی کرد. تاموس مور "[[بهشت]] زمینی" را نوید داد. و کارل مارکس "[[جامعه]] بی‌طبقه" را وعده‌گاه آخرین منزل [[تاریخ]] دانست.
| |
| *باری همه [[انسان‌ها]] که [[فطرت]] تکامل‌جو و کمال‌طلب‌شان، انان را از وضع نامطلوب کنونی [[حاکم]] بر [[جوامع بشری]] گریزان ساخته، به نیک‌شهری می‌اندیشند که بستر مناسبی را برای شکوفایی گرایش‌های عمیق فطری [[آدمی]] و رشد [[فضایل]] ناب انسانی فراهم سازد. این‌جاست که [[مکتب]] [[اسلام]] که دستورالعملِ جامعِ حیات [[طیبه]] بوده، موهبت "[[امید]]" را در سه مرحله به خیر الامم ([[امت]] [[رسول الله]] {{صل}}) ارزانی داشته است:
| |
| #[[لزوم]] [[امید]] داشتن به مدد و [[رحمت]] الهی {{متن قرآن|وَلاَ تَيْأَسُواْ مِن رَّوْحِ اللَّهِ}}<ref>سوره یوسف، ۸۷.</ref>،
| |
| #وعده [[وراثت]] و [[امامت]] [[صالحان]] و [[مستضعفان]] {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>سوره قصص، ۵.</ref>،
| |
| #تأمین ضمانت اجرایی وعده فوق با [[ظهور منجی]] آخر الزّمان، [[مهدی موعود]] {{ع}} و تشکیل آرمان‌شهر آسمانی "[[دولت کریمه]]" به دست حضرتش {{متن قرآن|بَقِيَّةُ اللَّهِ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ}}<ref>سوره هود، ۸۶.</ref>.
| |
| *آری پس از تحقق [[وعده الهی]] و [[ظهور]] [[حکومت عدل]] [[مهدی]] {{ع}}، آرمان‌شهر حقیقی و "[[دولت کریمه]]" شکل میگیرد و تمام افراد از مزایای [[حقوق]] و [[عدالت اجتماعی]] برخوردار می‌شوند و در پرتو آن [[دولت]]، [[توحید]] و [[ایمان]] در سراسر [[زمین]] [[حکومت]] میکند. در [[دعای افتتاح]] هم می‌خوانیم: {{عربی|"اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَيْكَ فِي دَوْلَةٍ كَرِيمَةٍ..."}}<ref>مفاتیح الجنان، [[دعای افتتاح]].</ref>؛ خدایا، ما با یک دنیا اشتیاق، دولت کریمه را از تو می‌خواهیم<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۳۵.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==حکومت امام مهدی در فرهنگنامه آخرالزمان==
| | در [[روایات]] از [[حکومت]] حضرت با اسامی مختلفی همچون "دولت حق" و "[[دولت کریمه]]" یاد شده است؛ در [[دعای افتتاح]] چنین آمده است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَةٍ کَرِیمَةٍ}}<ref>ر.ک: [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۲۱. </ref>. |
| *[[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}}، [[پس از ظهور]] خواهد بود، که بعد از اتمام [[جنگ‌ها]] و پایان یافتن [[سلطنت]] [[جور]] و از بین رفتن [[مشرکین]] و [[کفار]] شروع میشود. [[حکومت]] [[حضرت]] ابتدای [[شکوفایی]] [[جهان]] و آغاز پیدایش یک [[مدینه فاضله]] [[حقیقی]] در [[دنیا]] می‌‌باشد. بدون [[شک]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} سال‌هایی را [[پس از ظهور]] و [[قیام]] بر روی [[زمین]] [[حکومت]] خواهند نمود [[ظهور]] [[منجی آخرالزمان]] و [[حکومت]] او بر روی [[زمین]] در میان همه [[امت‌ها]] امری قطعی است. در [[روایات شیعه]] مدت این [[حکومت]] بسیار مختلف آمده است. مدت [[سلطنت]] [[حضرت]] را از دو سال تا سیصد و بیست و دو سال ذکر نموده‌اند<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، صص ۱۸۸ ـ ۱۸۵، صص ۴۸۴ ـ ۴۸۱.</ref>. در بعضی [[احادیث]] بیان شده که سال‌های [[حکومت]] [[حضرت]] بسیار طولانی است و هر سال از [[حکومت]] [[حضرت]] برابر ده سال امروزی است<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۱۸۷.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} در [[حدیثی]] مدت [[حکومت]] [[حضرت]] را بسته به [[اراده]] و خواست [[خداوند]] می‌‌داند<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۴۸۴ و بحار الانوار: ج ۵۳، ص ۳۴.</ref>.
| |
| *[[امام رضا]]{{ع}} فرمود: نشانه [[قیام]] [[حضرت قائم]]{{ع}} این است که در سن [[پیری]] [[ظهور]] خواهد کرد، اما در چهره [[جوانی]] [[چهل]] ساله [[آشکار]] خواهد شد. [[حضرت]] با گذشتن شب و روز پیر نمی‌شود و همین گونه خواهد بود تا [[زندگی]] [[حضرت]] به پایان برسد<ref>نجم الثاقب، ص ۱۵۴.</ref>. در [[روایات]] از [[حکومت]] [[حضرت]] با [[اسامی]] مختلفی یاد شده است و یکی از بشارت‌های [[آخرالزمان]] برقراری آن [[حکومت]] [[عدالت]] گستر است. "[[دولت حق]]" "[[دولت کریمه]]" از القابی است که برای [[حکومت]] آن جناب فرموده‌اند. در [[دعای افتتاح]] می‌‌گوییم: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَةٍ کَرِیمَةٍ}}؛ خداوندا ما مشتاقانه به درگاهت التماس می‌کنیم که [[دولت کریمه]] را برقرار فرمایی.
| |
| *[[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: اگر از روز و شب این [[دنیا]]، جز یک روز و شب باقی نمانده باشد، [[خداوند]] آن را تا جایی طولانی خواهد کرد که مردی از [[اهل بیت]] من، یعنی [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[قیام]] کند و به [[حکومت]] برسد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۴۰.</ref>. مردی [[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} رسید و از [[برادران]] و [[فرزندان]] خود به آن [[حضرت]] شکایت کرد. [[امام]]{{ع}} فرمود: بدانید! [[حق]] دولتی برقرار خواهد کرد و [[باطل]] نیز دولتی خواهد داشت، این دو [[حکومت]] هر کدام در [[حکومت]] دیگری [[خوار]] هستند و کمترین جفایی که در [[دولت]] [[باطل]] به [[مؤمنین]] می‌‌رسد، نااهلی [[فرزندان]] و جفای [[برادران]] است و کسی که در زمان برقراری [[حکومت]] [[باطل]] (و از سوی [[باطل]]) به [[آسایش]] رسیده باشد، پیش از [[مرگ]] از او بازستانده خواهد شد و این یا با مریضی است و یا نقصی در [[مال]] و یا [[اولاد]] او، [[خداوند]] این گونه میکند تا [[مؤمن]] برای شرکت در [[دولت حق]] [[خالص]] شود و [[بهره]] او از [[دولت حق]] فزون باشد، پس [[بشارت]] [[باد]] تو را. در روایتی دیگر [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: برای [[اهل حق]] (یعنی [[ائمه]]{{عم}}) دولتی مقرر شده است که [[خداوند]] به یکی از ما [[اهل بیت]] (یعنی [[حضرت مهدی]]{{ع}}) خواهد داد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۴۴.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}}، در [[دولت]] و [[حکومت]] [[باطل]] را از بین می‌‌برد (و [[دولت حق]] برگزار خواهد شد)<ref>روضه کافی: ص ۲۸۷.</ref>.
| |
| *[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: در [[جنگ جمل]] [[حضرت علی]]{{ع}} روشی را در پیش گرفت که برای [[شیعیان]] آن [[حضرت]] [[نعمت]] بزرگی تلقی می‌‌شد، نعمتی که از تمام [[دنیا]] بزرگ‌تر است، زیرا او از [[اصحاب جمل]] کسی را به [[اسارت]] نگرفت، چون اگر از آنها [[اسیر]] می‌‌گرفت، آنان نیز از [[شیعیان]] [[حضرت]] افرادی را به [[اسارت]] می‌‌گرفتند. سپس [[حضرت]] فرمود: اما [[حضرت مهدی]]{{ع}} در [[حکومت]] خود مانند روش [[حضرت علی]]{{ع}} در حکومتش [[رفتار]] نمی‌کند. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} با [[بزرگواری]] و امتنان با [[دشمنان]] [[رفتار]] می‌‌کرد زیرا میدانست چندی بعد آنان به [[حکومت]] می‌‌رسند (و تلافی می‌‌کنند) اما [[حضرت قائم]]{{ع}} مانند [[حضرت علی]]{{ع}} درحکومت خود [[رفتار]] نخواهد کرد زیرا می‌‌داند که پس از خود [[حکومت]] باطلی به [[قدرت]] نخواهد رسید و در [[حدیث]] دیگری فرمود: [[حضرت مهدی]]{{ع}} با [[شمشیر]] [[قیام]] میکند و [[دشمنان]] خود را از دم [[شمشیر]] می‌‌گذراند و آنان را به [[اسارت]] میگیرد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۴۵.</ref>. یکی از ویژگی‌های مهم [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}} این است که پس از ایشان [[حکومتی]] نخواهد بود؛ او آخرین کسی است که در [[دنیا]] دولتی را تأسیس می‌‌نماید. آری [[ائمه]]{{عم}} در رجعت‌های مکرری که دارند در آن دوران به تخت [[سلطنت]] خواهند نشست و حکم‌فرمایی خواهند نمود و آن [[حکومت]] حقه [[محمد]] و [[آل محمد]]{{صل}} است. در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ}}<ref>«و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref> به این مطلب اشاره شده است. البته در این [[سنت الهی]]، حکمتی نهفته است؛ زیرا با توجه به این که پس از تشکیل [[دولت حقه امام زمان]]{{ع}} در [[زمان ظهور]]، ممکن است برخی ادعا کنند که، اگر [[ولایت]] امور به آنها سپرده می‌‌شد، آنان نیز مانند [[حضرت مهدی]]{{ع}} می‌‌توانستند [[عدالت]] را صددرصد برقرار سازند، بدین جهت [[خداوند]] پیش از [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}}، هر گروهی که میپندارند میتوانند عدل‌گستر جهانی باشد را به [[حکومت]] می‌‌رساند و مدتی زمام امور را به دست او می‌‌دهد تا برای خودش و دیگران ثابت شود آن کسی که می‌‌تواند با تکیه بر [[علم الهی]] [[عدالت]] محض را گسترش دهد و [[ظلم]] را از بنیان ریشه کن کند فقط [[حجت]] [[معصوم]] [[الهی]] است؛ زیرا برپایی [[حکومتی]] که هیچ گونه ظلمی در آن واقع نشود، [[نیاز]] به [[دانش الهی]] و [[علم غیب]] دارد و قدرت‌های فوق بشری و [[خارق‌العاده]] در [[زمان ظهور]] [[حضرت]] پدید خواهد آمد که [[عدالت]] را با تمام زوایای آن در گوشه گوشه عالم بسط خواهد داد. حتی [[امیرالمؤمنین]]{{ع}}، چون نمی‌خواست که به [[علم غیب]] عمل نماید و سعی در [[حکومت]] با روشی ظاهری و عادی داشت، بنابراین مجبور بود که بسیاری از ناملایمات را چشم پوشی کنند و [[تحمل]] نماید و در نهایت به دست یکی از [[خوارج]] به [[شهادت]] رسید، در حالی که میدانست او کیست و چه در نظر دارد. اما در [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}}، بدون اقامه [[شاهد]] و با استفاده از [[علوم]] [[الهی]] هیچ گونه فرصتی برای جولان [[باطل]] داده نمی‌شود و [[باطل]] پیش از آنکه [[اقدام]] به فعالیتی کند، از بین می‌‌رود<ref>ر.ک: جدید، قضاوت، عدل.</ref>.
| |
| *[[امام باقر]]{{ع}} فرمود: [[دولت]] و [[حکومت]] ما [[اهل بیت]] در پایان همه [[دولت‌ها]] قرار دارد و آخرین [[حکومت]] تشکیل شده در [[جهان]] خواهد بود. هر گروهی که بخواهد به [[حکومت]] برسد، پیش از ما به این [[منصب]] خواهند رسید، تا پس از [[حاکم]] شدن [[اهل بیت]] [[رسول خدا]]{{صل}} و روش [[حکومت]] آنان نگویند: اگر ما هم به [[پادشاهی]] می‌‌رسیدیم، همین گونه [[رفتار]] می‌‌کردیم. بنابراین [[خداوند]] در [[قرآن]] فرموده: {{متن قرآن|وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ}}<ref>«و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref><ref>غیبت طوسی: ص ۲۸۳ و ارشاد مفید: ص ۳۶۵ و سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۴۶.</ref>. در [[روایات]] از [[سیره]] و روش [[حکومت]] [[حضرت]] فراوان یاد شده است؛ در برخی می‌‌فرماید که دقیقاً مانند روش [[رسول خدا]]{{صل}} عمل می‌‌نماید و در برخی نیز می‌‌فرمایند که روشی [[جدید]] را اتخاذ میکند. این [[اختلاف]] از دو سو خواهد بود و تعارضی بین این دو دسته از [[احادیث]] نیست، زیرا در احادیثی که روش [[حضرت]] را روشی [[جدید]] و غیر از روش [[ائمه]] پیش از ایشان می‌‌داند، از آن دریچه به [[حکومت]] [[حضرت]] می‌‌نگرد که تقیّه‌ها برداشته شده و [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[مأمور]] به رعایت امور ظاهری نیست بلکه به [[علم الهی]] خود عمل می‌‌نماید و بر اساس حقایق امور تصمیم‌گیری می‌‌نماید، و [[حضرت]] به [[قدرت الهی]] هر باطلی را از گردن کشی ساقط میکند و دیگر مجالی برای [[باطل]] نخواهد بود، چون زمان [[امتحان]] و [[فرصت‌ها]] به پایان رسیده است و [[حق]] و [[باطل]] [[آزمایش]] خود را داده‌اند و [[باطل]] محکوم به فنا خواهد بود. بنابراین اگر در روایاتی ما از [[مخالفت]] روش [[رفتاری]] [[حضرت]] با [[سیره رسول خدا]] می‌‌بینیم، از سنتی [[جدید]] سخن نمی‌گوید، بلکه شرایط عمل به [[سنت‌های الهی]] تغییر مییابد و بر این اساس سنت‌هایی که پیش از این مشکلی در مسیر اجرای آن وجود داشته، اکنون بدون هیچ مانعی به [[اجرا]] درمی‌‌آید.
| |
| *[[زراره]] از [[امام باقر]]{{ع}} سؤال نمود: آیا زمانی که [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[ظهور]] نماید، همانند [[رسول خدا]]{{صل}} [[رفتار]] میکند؟ [[امام محمد باقر]]{{ع}} پاسخ داد: ای [[زراره]] هرگز! هرگز به روش [[رسول خدا]]{{صل}} عمل نخواهد کرد! [[زراره]] پرسید: جانم به قربان شما! چرا چنین میکند؟ [[حضرت]] فرمود: زیرا [[رسول خدا]]{{صل}} میان کسانی که به او [[ایمان]] می‌‌آوردند با [[بزرگواری]] و امتنان [[رفتار]] می‌‌نمود و میان [[مردم]] پیوند [[دوستی]] برقرار می‌‌کرد (و سعی می‌‌کرد با مهر و [[محبت]] و [[نرمش]] اختلاف‌ها را از بین ببرد). اما [[حضرت قائم]]{{ع}} در [[حکومت]] خود با [[شمشیر]] حکم‌فرمایی خواهد نمود؛ زیرا در دستوری که از جانب [[خداوند]] برای او آمده است، بدین گونه [[رفتار]] [[مأموریت]] یافته است. او از هیچ کس توبه‌ای را نمی‌پذیرد (زیرا پس از [[اتمام حجت]] و پایان یافتن دوران [[آزمایش]] و فرارسیدن زمان مجازات توبه‌ای قبول نخواهد شد) پس [[بدا]] به حال کسانی که با او به [[مخالفت]] برخیزند و با او [[دشمنی]] نمایند<ref>غیبت نعمانی: ص ۲۳۱ و سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۳۷۹.</ref>.
| |
| *[[امام باقر]]{{ع}} در توصیف روش [[حاکمیت]] [[حضرت قائم]]{{ع}} در [[زمان ظهور]] فرمود: [[حضرت مهدی]]{{ع}} همانند [[رسول خدا]]{{صل}} [[رفتار]] نخواهد کرد، و روشی را به کار میگیرد که [[رسول خدا]] برای جهانی کردن [[اسلام]] به کار گرفت. [[رسول خدا]]{{صل}} هر [[رفتاری]] را که در [[جاهلیت]] [[مردم]] انجام می‌‌دادند [[باطل]] اعلام کرد و در میان [[مردم]] به [[عدالت]] [[رفتار]] نمود. [[حضرت مهدی]]{{ع}} نیز همانند [[رسول خدا]]{{صل}} وقتی [[ظهور]] نماید. هر باطلی که در زمان [[صلح]] و پیش از [[قیام]] خود مقرر گشته است نابود میکند و [[عدالت]] را در میان [[مردم]] به [[اجرا]] می‌‌گذارد<ref>تهذیب، ج ۶، ص ۱۵۴.</ref>.
| |
| *[[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: [[مهدی]]{{ع}} مردی از [[فرزندان]] من است. او به [[سنت]] و روش من [[رفتار]] خواهد کرد و [[مردم]] را به [[شریعت]] من [[دعوت]] نموده و به سوی [[کتاب خدا]] [[راهنمایی]] می‌‌دهد<ref>بحار الانوار: ج ۵۱، ص ۸۲.</ref><ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۲۱.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==پرسش مستقیم== | | باید توجه داشت [[امید]] به آمدن مصلح جهانی و تشکیل حکومت ریشه در [[افکار]] و [[عقاید]] تمام اقوام و [[ملل]] مخصوصا [[شیعه]] دارد. بر اساس دیدگاه "تشکیل حکومت جهانی"، با [[ظهور امام زمان]]{{ع}}، [[اسلام]]، تنها [[دین حق]] و کامل و مقبول همگان خواهد شد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.</ref>. |
| | |
| | == حکومت جهانی در [[قرآن]] == |
| | در برخی [[آیات قرآن]]، به حاکمیت جهانی اشاره شده است و [[آیات]] مربوط به [[جهانی بودن اسلام]] نیز مؤید آن است. از جمله آیاتی که به [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}} [[تفسیر]] شده، آیۀ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.</ref> است که از [[جهانی شدن اسلام]] و فراگیری آن بر روی [[زمین]] خبر می‌‌دهد. لکن تاکنون این اتفاق محقق نشده است اما وعدۀ حتمی [[خداوند]] به تدریج در حال تحقق است. براساس [[روایات]]، [[تکامل]] این برنامه هنگامی خواهد بود که [[حضرت مهدی]]{{ع}} ظهور کند و برنامه جهانی شدن اسلام را تحقق بخشد. [[امام صادق]]{{ع}} در [[تفسیر آیه]] فرمودند: «به [[خدا]] [[سوگند]]! هنوز [[تأویل]] این [[آیه]] نازل نشده و نخواهد شد، تا آنکه [[قائم]]{{ع}} خروج کند. وقتی او ظهور کرد، دیگر هیچ [[کافر]] به خدا و منکر امامی نمیماند؛ مگر اینکه از خروج آن حضرت ناراحت میشود. حتی اگر کافری در [[دل]] سنگی پنهان شود، آن سنگ میگوید: ای [[مؤمن]]! در دل من کافری پنهان شده است، مرا بشکن و او را بیرون بیاور و به [[قتل]] برسان»<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ مَا نَزَلَ تَأْوِیلُهَا بَعْدُ وَ لَا یَنْزِلُ تَأْوِیلُهَا حَتَّی یَخْرُجَ الْقَائِمُ{{ع}}فَإِذَا خَرَجَ الْقَائِمُ{{ع}}لَمْ یَبْقَ کَافِرٌ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَ لَا مُشْرِکٌ بِالْإِمَامِ إِلَّا کَرِهَ خُرُوجَهُ حَتَّی أَنْ لَوْ کَانَ کَافِراً أَوْ مُشْرِکاً فِی بَطْنِ صَخْرَةٍ لَقَالَتْ یَا مُؤْمِنُ فِی بَطْنِی کَافِرٌ فَاکْسِرْنِی وَ اقْتُلْه}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۶۷۰. </ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.</ref> |
| | |
| | == مبانی حکومت جهانی == |
| | براساس آموزه‌های مکتب اهل بیت{{عم}} برخی از مقدمات در [[اسلام]] چنان پایه ریزی شده است که به [[حکومت جهانی]] منجر خواهد شد، مانند: |
| | # [[اعتقاد]] به برتری اسلام و جهانی بودن آن: دیدگاه تمام [[مسلمانان]] این است که اسلام کاملترین [[دین]] هاست و تا [[روز قیامت]] جواب گوی تمام مسائل خواهد بود. از آیاتی مانند: {{متن قرآن|إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ}}<ref>«بی‌گمان دین (راستین) نزد خداوند، اسلام است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.</ref>، {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد» سوره توبه، آیه ۳۳.</ref> و... استفاده میشود [[مسلمانان]]، به [[جامعیت]]، [[خاتمیت]]، جهان‌شمولی و سرانجام جهانگستری و [[پیروزی]] و [[غلبه]] نهایی [[اسلام]] [[دست]] خواهند یافت. |
| | # [[اعتقاد]] به مهدویت: غلبه بر تمام [[ادیان]] و [[زورگویان]] و تأسیس [[حکومت جهانی]]، از لوازم اعتقاد به مهدویت است. از نگاه [[شیعیان]]، تاریخ اسلام پس از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} با حذف [[امام علی]]{{ع}} و [[فرزندان]] او، در حوزه [[سیاست]] و [[حکومت]] به [[انحراف]] کشیده شد و پیامدهای منفی متعددی نیز در پی داشت که یکی از آنها [[محرومیت]] [[جامعه]] از رهبری معنوی و آسمانی بود. شیعیان منتظرند [[امام زمان]]{{ع}} ظهور کند و تاریخ اسلام و در نهایت [[تاریخ]] [[انسان]] را به مسیر طبیعی و الهیاش بازگرداند. طبق این [[تفسیر]]، تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] اجتناب ناپذیر خواهد بود<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴. </ref>. |
| | |
| | == حکومت جهانی لازمۀ تحقق ویژگی‌های امام زمان{{ع}} == |
| | در [[روایات]] برای [[حضرت مهدی]]{{ع}} ویژگی‌ها و اختیاراتی قرار داده شده است که تحقق آنها جز با تشکیل حکومت واحد جهانی امکان‌پذیر نیست؛ مانند اینکه حضرت [[ظلم و جور]] را نابود کرده و [[عدالت]] و [[دین حق]] را در سطح [[جهان]] برای همیشه مستقر میکند و یا در برخی روایات، از اختیارات و امکانات مطلق و جهانی [[امام]] یاد شده است که نتیجه آن، چیرگی بر جهان و تشکیل حکومت مقتدر جهانی است. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: «[[قائم]] ما، با درانداختن [[بیم]] و [[هراس]] در [[دل]] [[ستمگران]] [[یاری]] میشود، با پشتیبانی و حمایت از سوی [[خداوند]] [[تأیید]] میگردد. [[زمین]] برایش [[خاضع]] و [[تسلیم]] میشود، گنجها برایش آشکار و نمایان میشود. حکومت او شرق و غرب عالم را فرا میگیرد»...<ref>{{متن حدیث|الْقَائِمُ مِنَّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَیَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوَی لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْکُنُوزُ یَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۳۱، ح ۱۶. </ref>. |
| | |
| | بنابراین [[حکومت واحد جهانی]] از گذشته به عنوان یکی از باورهای مسلّم [[شیعی]] و یکی از نیازهای بشر مطرح بوده است. اکنون نیز [[شیعیان]] امامی در [[انتظار]] روزی به سر میبرند که چنین [[حکومتی]]، با ظهور منجی غایب تشکیل شود و [[تاریخ]] [[بشر]] در [[مسیر حق]] قرار گیرد و [[بشریت]] از [[برکات]] واقعی و همه‌جانبه آن بهرهمند شوند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴. </ref>. |
| | |
| | == ویژگی‌های حکومت جهانی == |
| | {{اصلی|ویژگی حکومت امام مهدی}} |
| | برخی از ویژگی‌های دولت آرمانی اهل بیت {{عم}} عبارت‌اند از: |
| | # محوریت [[توحید]] و تحقق آن در همه [[شئون]] فردی و [[اجتماعی]] [[جامعه]]: اولین و مهمترین آرمان دولت اهل بیت{{عم}} است، همان‌گونه که توحید، محور اساسی [[تعالیم اسلام]] است<ref>ر.ک: امام خمینی، صحیفه امام، ج۶، ص۲۸۶؛ آیت الله خامنه‌ای، ۲۶/۱/۱۳۷۹.</ref>. |
| | # [[حاکمیت]] اصل اسلام و فراگیر شدن معارف و [[احکام اسلامی]] در مسیر خدمت به [[انسان‌ها]]؛ همان‌گونه که اهل بیت {{عم}} با تلاش پیگیر و [[تحمل سختی‌ها]] در طول حیاتشان در راستای تحقق این [[هدف]] قدم بر می‌داشتند<ref>ر.ک: امام خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۱۱۳؛ ج۱۵، ص۳۶۸؛ آیت الله خامنه‌ای، ۲۳/۱/۱۳۶۴.</ref>. |
| | # فراگیر شدن [[امنیت]]، [[آسایش]] و [[رفاه اقتصادی]] تا جایی که در بین [[مردم]] محتاج [[زکات]] پیدا نشود و این امر همزمان با آباد شدن فراگیر [[زمین]]<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تحقیق محمدباقر بهبودی، ج۵۲، ص۳۹۰؛ خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۴۰۸-۴۰۹.</ref> و [[شکوفا شدن]] همه توا‌ن‌های انسان و استفاده بهینه از ظرفیت‌های طبیعت ممکن خواهد بود<ref>صدوق، محمد بن علی، کمال الدین، تحقیق علی اکبر غفاری، ج۱، ص۳۳۱؛ خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۴۰۹.</ref>. |
| | # بالا رفتن سطح [[درک]] و [[اندیشه]] همه آحاد جامعه و [[شکوفا شدن]] [[عقول]] [[بشر]] به گونه‌ای که نشانی از [[جهل]] و بی‌سوادی و [[فقر]] [[فکری]] و [[فرهنگی]] در عالم وجود نداشته باشد؛ همان‌گونه که [[امام علی]] {{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|وَ يُثِيرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱.</ref>، تا آنجا که [[زنان]] خانه‌دار هم میتوانند [[معارف دینی]] را از [[قرآن]] استخراج کنند<ref>خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۴۰۴-۴۰۵.</ref>. |
| | # اقامه [[عدل و داد]]، رسیدگی به حال [[مستضعفان]] و پیاده‌سازی [[عدالت اجتماعی]] در همه ابعاد در سطح [[جهان]] و برای همه [[انسان‌ها]]، از شاخصه‌های بلند [[دولت]] آرمانی [[اهل بیت]] {{عم}} و مقدمه [[هدف]] اصلی آنها یعنی [[تربیت]] [[انسان]] است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۷، ص۵۲۷؛ آیت الله خامنه‌ای، ۳۰/۷/۱۳۸۱.</ref> و این خواسته ارزشمند [[فطری]] و [[اجتماعی]] بشر در دورترین نقاط توسط [[کارگزاران دولتی]] اجرا خواهد شد<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۶/۲/۱۳۸۷.</ref>. |
| | # [[مبارزه]] همه‌جانبه و پیگیر با منحرفین و کسانی که با استفاده از [[زور]] و [[قدرت]] از هیچ تلاشی برای [[انحراف]] [[جوامع]] کوتاهی نمی‌کنند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۶، ص۲۰۲.</ref> و جهت‌گیری کلی برنامه‌ها در راستای [[اصلاح]] کج‌روی‌ها، ریشه‌کن شدن [[ظلم]] و براندازی حکومت‌های [[فاسد]]، محو [[اشرافی‌گری]] و خودکامگی‌های حاکمانی که خود را [[مالک]] [[مردم]] و [[سرنوشت]] آنها میپندارند<ref>ر.ک: امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۵۱۱؛ آیت الله خامنه‌ای، ۲۶/۱/۱۳۷۹؛ ۳۰/۷/۱۳۸۱.</ref>. |
| | # برجسته شدن [[ارزش‌ها]] و [[فضائل اخلاقی]] در همه عرصه‌های فردی و اجتماعی و مقابله با هر کسی که بخواهد با هر انگیزه‌ای زمینه‌ساز فاصله گرفتن ارزش‌های انسانی و [[دینی]] از [[جامعه]] شود<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۱۵/۸/۱۳۸۳؛ ۳/۵/۱۳۹۱.</ref>. |
| | # پایبندی [[حاکمان]] به ارزش‌های دینی و فضائل اخلاقی و عدم جواز تمسک به روش‌های غیر دینی به قصد پیشبرد اهداف خود به هر قیمتی<ref>ر.ک: امام خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۱۲۵-۱۲۷، ۱۹۲؛ آیت الله خامنه‌ای، ۲۰/۶/۱۳۸۸.</ref>. |
| | # [[ارزش]] بودن ساده‌زیستی برای همگان و خصوصاً [[حاکمان]] و [[کارگزاران]]، به گونه‌ای که در دولت اهل بیت {{عم}} کسی به [[فکر]] مال‌اندوزی و انباشت [[ثروت]] و بهره‌برداری حیوانی از [[لذایذ]] [[دنیایی]] نیست<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۴، ص۱۷۷-۱۷۹؛ آیت الله خامنه‌ای، ۲۶/۱/۱۳۷۹.</ref>. |
| | # یکسان بودن سهم همگان در استفاده از امکانات عمومی؛ از این‌رو برداشت‌های بیش از سهم خود، تصرف در [[مال]] غیر خواهد بود و باید به [[بیت المال]] برگردانده شود<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۱۵/۸/۱۳۸۳.</ref>. |
| | # [[مسئولیت‌پذیری]] در برابر جامعه و تلاش برای [[اصلاح]] آن در قالب [[امر به معروف و نهی از منکر]] و تلاش پیگیر و [[فداکاری]] در جهت ارتقای فرهنگ دینی [[جامعه]] توسط تک‌تک افراد<ref>ر.ک: امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۲۱-۴۲۲؛ آیت الله خامنه‌ای، ۱۹/۳/۱۳۷۴.</ref>، مبتنی بر نقش [[اختیار انسان]] و [[اعمال]] او در تعیین سرنوشت فردی و اجتماعی‌اش<ref>{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ}} «بی‌گمان خداوند آنچه را که گروهی دارند دگرگون نمی‌کند (و از آنان نمی‌ستاند) مگر آنها آنچه را که در خویش دارند دگرگون سازند» سوره رعد، آیه ۱۱.</ref>. |
| | # آرمان نهایی دولت اهل بیت {{عم}} که دیگر آرمان‌ها مقدمه تحقق آن است و همه ارکان [[حکومت]] در راستای تحققش حرکت خواهند کرد، [[معرفت]] [[خداوند متعال]] و [[تربیت]] و [[تهذیب]] [[انسان]] به عنوان یک موجود متعالی و تضمین سعادت دنیا و [[آخرت]] اوست<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۳، ص۳۶۶؛ ج۲۰، ص۲۹۸؛ آیت الله خامنه‌ای، ۱۹/۹/۱۳۷۵.</ref>.<ref>[[مصطفی فرخی|فرخی، مصطفی]]، [[اهل بیت - فرخی (مقاله)| مقاله «اهل بیت»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی]]، ص ۲۴۱؛ [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۲۱.</ref> |
| | |
| | == [[اهداف]] [[حکومت جهانی]] == |
| | اهداف کلی [[حکومت امام عصر]]{{ع}} در دو محور قابل طرح است: |
| | # رشد معنوی: [[انسان‌ها]] به دور از حکومت [[حجّت الهی]]، راه را گم کرده و پیوسته در مسیر انحطاط معنوی گام برداشته است. صفات نیک جای خود را به صفات [[زشت]] داده است. [[حکومت امام زمان]]{{ع}} در راستای زنده ساختن این بخش از وجود [[انسان]] است. |
| | # عدالت گستری: [[انسان‌ها]] همیشه در آروزی اجرا شدن صحیح [[عدالت]] بوده‌اند و برای رسیدن آن [[زمان]] روزشماری کرده‌اند، نهایت این [[انتظار]]، دورانِ [[حکومت امام مهدی]]{{ع}} است. حضرت در پی اجرای عدالت در گسترۀ عالم و در همه زمینه‌های [[حیات]] خواهد بود. [[امام حسین]]{{ع}} فرمود: «اگر از [[دنیا]] جز یک [[روز]] باقی نمانده باشد، [[خداوند]] آن روز را طولانی میکند تا مردی از [[فرزندان]] من [[قیام]] کند و [[زمین]] را از [[عدل و داد]] پر کند پس از آنکه از [[ستم]] و [[بیداد]] پر شده است. این چنین از [[پیامبر]] شنیدم»<ref>{{متن حدیث|لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ اَلدُّنْیَا إِلاَّ یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ حَتَّی یَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِی فَیَمْلَأَ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً کذلک سمعت رسول الله یقول}}؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص۳۱۷، ح ۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۷۱-۲۸۱.</ref> |
| | |
| | == برنامه حکومت جهانی == |
| | براساس [[روایات]] برنامه‌های حکومت جهانی امام مهدی{{ع}} بر سه محور عمده پایه گزاری میشود که عبارت است از: |
| | # برنامۀ [[فرهنگی]]: در حکومت جهانی امام مهدی{{ع}} تمام فعالیت‌های فرهنگی، در راستای [[رشد]] و تعالی [[علمی]] و عملی [[مردم]] خواهد بود و با [[جهل و نادانی]] در همۀ زمینه‌ها مقابله خواهد شد. مهمترین محورهای [[جهاد فرهنگی]] عبارت‌اند از: |
| | ## احیای کتاب و [[سنّت]]: در زمان [[حکومت جهانی]] حضرت تعالیم [[کتاب و سنت]] وارد [[زندگی]] انسان‌ها شده و زندگی [[پیشوایان]] به عنوان [[الگو]] به آنها معرفی خواهد شد. |
| | ## گسترش [[معرفت]] و [[اخلاق]]: حکومت امام مهدی{{ع}} که [[حکومت خدا]] و [[ارزش‌های الهی]] بر [[جهان]] است، ترویج اخلاق را در رأس برنامه‌های خود قرار خواهد داد. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: «زمانی که [[قائم]] ما قیام کند، [[دست]] خود بر سربندگان خواهد نهاد و به وسیلۀ آن عقل‌های ایشان را جمع خواهد کرد و [[اخلاق]] آنها را به کمال خواهد رساند»<ref>{{متن حدیث|اِذا قامَ قائِمُنا وَضَعَ یَدَهُ عَلی رُؤُوسِ الْعِبادِ فَجَمَعَ بِهِ عُقُولَهُمْ وَ اَکْمَلَ بِهِ اَخْلاقَهُمْ}}؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص۳۳۶. </ref>. |
| | ## نهضت علمی: یکی از برنامه‌های [[فرهنگی]] [[حکومت امام مهدی]]{{ع}} نهضت علمی و [[رشد]] [[دانش بشری]] به طور چشمگیر و بی‌سابقه است. این نهضت علمی برای همه اقشار بوده و فرقی میان مرد و [[زن]] نیست؛ [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: «در زمان امام مهدی{{ع}} به شما [[حکمت]] [و [[دانش]]] داده میشود، تا آنجا که زن در درون خانه‌اش مطابق [[کتاب خدا]] و [[سنّت پیامبر]] [[قضاوت]] میکند»<ref>{{متن حدیث|تُؤْتَوْنَ اَلْحِکْمَةَ فِی زَمَانِهِ حَتَّی إِنَّ اَلْمَرْأَةَ لَتَقْضِی فِی بَیْتِهَا بِکِتَابِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ سُنَّةِ رَسُولِ اَللَّهِ}}؛ غیبة نعمانی، ص۲۳۸، ح ۳۰. </ref>. |
| | ## [[مبارزه با بدعت‌ها]]: [[بدعت]] به معنای [[مخالفت]] با [[خدا]] و [[پیامبر]] و عمل کردن براساس [[تمایلات]] شخصی است که [[سنّت]] و شیوه خدا و پیامبر را نابود کرده و هیچ آفتی برای [[دین]]، نابود کننده‌تر از بدعت نیست. [[امامان]]{{ع}} و به دنبال ایشان [[عالمان دین]] همواره با [[بدعت‌ها]] [[مبارزه]] کرده‌اند اما همچنان راه [[بدعت‌گذاری]] باز بوده و در دوران غیبت بیشتر شد؛ لذا در رأس [[برنامه‌های اصلاحی]] [[امام مهدی]]{{ع}} مبارزه با بدعت‌ها و [[گمراهی‌ها]] قرار دارد تا زمینه‌های [[هدایت]] و رشد و تعالی [[بشر]] فراهم شود<ref>ر.ک: [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۷۱-۲۸۱.</ref>. |
| | # برنامه اقتصادی: [[اقتصاد سالم]] شاخصۀ جامعۀ سالم است، بنابراین در [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}} برای [[اقتصاد]] [[جهان]]، برنامۀ جامعی تدوین شده است که براساس آن اولاً امر [[تولید]]، سامان مییابد و از منابع طبیعی و مواهب خدایی بهترین بهره‌برداری میشود و ثانیاً [[ثروت]] به دست آمده به شکل عادلانه بین همه طبقات توزیع میشود. |
| | # برنامه اجتماعی: یکی از ابعاد [[اصلاح]] ساختار [[جامعۀ بشری]]، پرداختن به برنامه‌های [[اجتماعی]] است. در [[حکومت جهانی]] برای سامان‌بخشی [[اجتماع]]، برنامه‌هایی بر اساس [[تعالیم قرآن]] و سنّت [[اهل بیت]] در نظر گرفته شده است که به سبب اجرای آنها محیط [[زندگی]]، زمینه‌ای آماده برای [[رشد]] و تعالی افراد خواهد بود. برخی از این برنامه‌ها عبارت‌اند از: احیا و گسترش [[امر به معروف و نهی از منکر]]؛ [[مبارزه با فساد]] و [[رذائل اخلاقی]]؛ [[اجرای حدود الهی]] و [[عدالت قضایی]]<ref>ر.ک: [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۷۱-۲۸۱.</ref>. |
| | |
| | == نتایج [[حکومت جهانی]] == |
| | برخی از دستاوردها و نتایج [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}} عبارت است از: |
| | # [[امنیت]]: [[امنیت]] از امور اساسی است که در [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] [[انسان]] مورد نیاز است. در دوره [[حکومت مهدوی]]، به واسطۀ ایجاد [[عدالت]] و از بین رفتن [[ظالمان]]، امنیت در سرتاسر [[زمین]] ایجاد خواهد شد، علاوه بر اینکه براساس [[روایات]]، وجود خود [[امام]] هم مایۀ [[امنیت]] است<ref>{{متن حدیث|النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأُمَّتِی}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۰۵.</ref>.<ref>محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰، ص۱۰۴. </ref> |
| | # [[آبادانی]] جهان: باتوجه به اینکه در آستانۀ [[ظهور امام زمان]]{{ع}} [[زمین]] پر از [[ظلم و جور]] خواهد شد، مهمترین پیامد آن خرابههایی است که به واسطۀ جنگ‌های متعدد به جای خواهد ماند. با تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] تمام ویرانه‌ها آباد و دست [[ستمگران]] از زندگی [[مستضعفان]] برای همیشه کوتاه خواهد شد. [[امام باقر]]{{ع}} در این باره فرمود: «روی زمین، خرابهای باقی نمیماند، جز اینکه آباد میشود»<ref>{{متن حدیث|فَلَا یَبْقَی فِی الْأَرْضِ خَرَابٌ إِلَّا عُمِر}}؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص۵۳۴. </ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴. </ref> |
| | |
| | == مدت حکومت حضرت مهدی{{ع}} == |
| | {{اصلی|مدت حکومت امام مهدی}} |
| | در روایات مدت [[زمان]] [[حکومت امام زمان]]{{ع}} به روشنی بیان نشده است. [[امام صادق]]{{ع}} در [[حدیثی]] مدت [[حکومت]] حضرت را بسته به [[اراده]] و [[خواست خداوند]] می‌‌داند<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص۴۸۴ و بحار الانوار: ج ۵۳، ص۳۴. </ref>.<ref>ر.ک: [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۲۱. </ref> در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد که به چهار دیدگاه کلّی قابل تقسیم است: |
| | # روایاتی که مدت [[حکومت]] را حدود هفت سال ذکر کرده‌اند: این دیدگاه بیشتر میان [[اهل سنت]] رواج دارد<ref>مسند احمد، ج ۳، ص۲۸. </ref>. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: «[[مهدی]] از من است. [[زمین]] را از [[قسط و عدل]] سرشار میسازد، آنگونه که از [[بیداد]] و [[ستم]] پر شده است. هفت سال حکومت میکند»<ref>{{متن حدیث|الْمَهْدِیُ مِنِّی أَجْلَی الْجَبْهَةِ أَقْنَی الْأَنْفِ یَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً یَمْلِکُ سَبْعَ سِنِینَ}}، محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۱، ص۹۰. </ref>. |
| | # روایاتی که مدت حکومت را نوزده سال گفتهاند: [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: «[[حکومت قائم]]، نوزده سال و چند ماه خواهد بود<ref>{{متن حدیث|یَمْلِکُ الْقَائِمُ{{ع}}تِسْعَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ أَشْهُراً}}؛ نعمانی، الغیبة، ص۳۳۱.</ref>. |
| | # روایاتی که مدت حکومت را چهل سال دانستهاند<ref>طبری، دلایل الامامة، ص۲۵۸. </ref>. |
| | # روایاتی که مدت حکومت حضرت را سیصد و نه سال ذکر کرده‌اند<ref>طبری، دلایل الامامة، ص۲۴۱. </ref>. |
| | برخی، تفاوت‌ها را اشاره به مراحل و دورانهای حکومت حضرت میدانند؛ اما به دلیل نبود [[روایات]] کافی [[قضاوت]] در این زمینه امکان‌پذیر نیست. اما میتوان چنین نتیجه گرفت که با قطع نظر از [[روایات اسلامی]]، مسلم است که این همه مقدمات برای یک دوران کوتاه مدت نیست<ref>ناصر مکارم شیرازی، حکومت جهانی مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص۳۱۴. </ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴. </ref> |
| | |
| | == پرسش مستقیم == |
| * [[بارزترین ویژگی حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)]] | | * [[بارزترین ویژگی حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)]] |
|
| |
|
| | == پرسش‌های وابسته == |
| {{پرسمان حکومت جهانی امام مهدی}} | | {{پرسمان حکومت جهانی امام مهدی}} |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| {{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}
| |
|
| |
|
| ==منابع== | | == منابع == |
| * [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']]
| | {{منابع}} |
| * [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
| | # [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']] |
| * [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']].
| | # [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] |
| | # [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']] |
| | # [[پرونده:13681062.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵ ج۲''']] |
| | # [[پرونده:1100697.jpg|22px]] [[مصطفی فرخی|فرخی، مصطفی]]، [[اهل بیت - فرخی (مقاله)| مقاله «اهل بیت»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|'''مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی''']] |
| | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
| ==پانویس== | | == پانویس == |
| {{یادآوری پانویس}} | | {{پانویس}} |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| {{امام مهدی}}
| |
|
| |
|
| [[رده:امام مهدی]] | | [[رده:امام مهدی]] |
| [[رده:حکومت جهانی]] | | [[رده:حکومت امام مهدی]] |
| [[رده:مدخل موعودنامه]] | | [[رده:مدخل موعودنامه]] |
| | | [[رده:مقاله‌های اولویت دو]] |
| [[رده:مدخل]] | |
