حسین بن روح نوبختی در معارف مهدویت (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۳۸
، ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴←مدت نیابت
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
|||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۵: | خط ۵: | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
'''حسین بن روح نوبختی''' [[سومین نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، [[محدث]]، [[فقیه]] و متکلم [[شیعی]] ایرانی، است. او در سالهای ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق به مدت 21 سال [[نایب]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و واسطه بین [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و [[شیعیان]] بود. وی در ماه [[شعبان]] سال ۳۲۶ ق وفات و در [[بغداد]] دفن شد. | '''حسین بن روح نوبختی''' [[سومین نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، [[محدث]]، [[فقیه]] و متکلم [[شیعی]] ایرانی، است. او در سالهای ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق به مدت 21 سال [[نایب]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و واسطه بین [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و [[شیعیان]] بود. وی در ماه [[شعبان]] سال ۳۲۶ ق وفات و در [[بغداد]] دفن شد. | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[سومین نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، [[محدث]]، [[فقیه]] و | [[سومین نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، [[محدث]]، [[فقیه]] و متکلم [[شیعی]] ایرانی، [[ابو القاسم حسین بن روح نوبختی]] از [[اصحاب امام حسن عسکری]] {{ع}} است. وی میان [[شیعیان]] [[بغداد]]، شهرت ویژهای داشت و یکی از افراد مورد اعتماد [[محمد بن عثمان عمری]] به شمار میرفت. او در سالهای ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق [[نایب]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و واسطه بین [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و [[شیعیان]] بود. | ||
[[حسین بن روح]] دارای برتریهای فراوانی بود؛ امّا به طور عمده شهرت و اعتبار او، به مسأله نیابتش باز میگردد<ref>خاندان نوبختی، اقبال آشتیانی، ص ۲۱۲.</ref>. پیش از آن، [[محمد بن عثمان]]، او را حلقه اتصال بین خود و وکلای دیگرش در [[بغداد]] قرار داده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۷۲، ح ۳۴۳، با تصرف.</ref>. [[حسین بن روح]] به خاطر انتساب به [[خاندان نوبختی]]، در زمان [[مقتدر عباسی|مقتدر]] در [[دستگاه عباسی]] از [[احترام]] خاصی برخوردار بود، ولی به [[دلیل]] برخی فعالیتها در سال ۳۱۲ به زندان افتاد و این زندانی شدن پنج سال به درازا کشید. درباره [[نیابت]] ایشان، [[عالمان]] و محققان [[اهل سنت]] نیز [[سخن]] گفته و درباره [[زندگی]] او تحقیق کردهاند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص۲۱۷.</ref>. | [[حسین بن روح]] دارای برتریهای فراوانی بود؛ امّا به طور عمده شهرت و اعتبار او، به مسأله نیابتش باز میگردد<ref>خاندان نوبختی، اقبال آشتیانی، ص ۲۱۲.</ref>. پیش از آن، [[محمد بن عثمان]]، او را حلقه اتصال بین خود و وکلای دیگرش در [[بغداد]] قرار داده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۷۲، ح ۳۴۳، با تصرف.</ref>. [[حسین بن روح]] به خاطر انتساب به [[خاندان نوبختی]]، در زمان [[مقتدر عباسی|مقتدر]] در [[دستگاه عباسی]] از [[احترام]] خاصی برخوردار بود، ولی به [[دلیل]] برخی فعالیتها در سال ۳۱۲ به زندان افتاد و این زندانی شدن پنج سال به درازا کشید. درباره [[نیابت]] ایشان، [[عالمان]] و محققان [[اهل سنت]] نیز [[سخن]] گفته و درباره [[زندگی]] او تحقیق کردهاند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص۲۱۷.</ref>. | ||
خط ۱۷: | خط ۱۸: | ||
== چگونگی معرفی برای نیابت == | == چگونگی معرفی برای نیابت == | ||
معرّفی و [[انتخاب]] [[حسین بن روح]]، [[نایب سوم]] به | معرّفی و [[انتخاب]] [[حسین بن روح]]، [[نایب سوم]] به فرمان امام {{ع}} و از سوی [[محمد بن عثمان]] بود. [[نایب دوم]]، از دو یا سه سال پیش از درگذشت خود، با ارجاع برخی از [[شیعیان]] که اموالی از سهم [[امام]] و غیر آن پیش او میبردند به حسین بن روح نوبختی، زمینه را برای [[نیابت]] وی از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} هموار میکرد. او به کسانی که در این موضوع دچار [[شک]] و [[تردید]] میشدند، تأکید میکرد این [[دستور]]، از طرف [[امام]] {{ع}} صادر شده است<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ح ۳۳۷ و ح ۳۳۵.</ref>. | ||
وی در [[انتصاب]] [[حسین بن روح]] به [[جانشینی]] خود، تأکید فراوانی میکرد. گاهی به صورت انفرادی و گاهی میان عموم [[شیعیان]] [[مخلص]] و وکلای خویش، این مطلب را یادآور میشد. این تأکید، بدان علّت بود که از طرف [[امامان]] {{عم}}، سخن روشنی که بیانگر | وی در [[انتصاب]] [[حسین بن روح]] به [[جانشینی]] خود، تأکید فراوانی میکرد. گاهی به صورت انفرادی و گاهی میان عموم [[شیعیان]] [[مخلص]] و وکلای خویش، این مطلب را یادآور میشد. این تأکید، بدان علّت بود که از طرف [[امامان]] {{عم}}، سخن روشنی که بیانگر وثاقت، [[امانت]] و [[نیابت]] [[حسین بن روح]] صادر نشده بود. از طرفی میان وکلای [[بغداد]]، کسانی بودند که در ظاهر ارتباط [[محمد بن عثمان]] با آنان بیشتر بود؛ از اینرو عوام و [[خواص]] [[شیعیان]]، تصور نمیکردند [[حسین بن روح]] به [[جانشینی]] [[انتخاب]] شود؛ بدین سبب، [[نایب دوم]] از هر فرصتی برای [[تبیین]] [[نیابت]] خود از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}}، برای رفع [[تردید]] از آنان استفاده میکرد<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۸۹، ح ۳۵۵.</ref> | ||
پس از [[وفات]] [[ابو جعفر عمری]] و [[وصیت]] او درباره [[نصب]] [[حسین بن روح]] به عنوان [[نایب سوم]] [[امام]] غایب، [[ابو القاسم حسین بن روح]] به "دار النیابة" در [[بغداد]] رفته و بزرگان [[شیعه]] گرد او جمع شدند. [[حسین بن روح]]، با همکاری وکلای [[بغداد]] و سایر مناطق، کار خویش را در | پس از [[وفات]] [[ابو جعفر عمری]] و [[وصیت]] او درباره [[نصب]] [[حسین بن روح]] به عنوان [[نایب سوم]] [[امام]] غایب، [[ابو القاسم حسین بن روح]] به "دار النیابة" در [[بغداد]] رفته و بزرگان [[شیعه]] گرد او جمع شدند. [[حسین بن روح]]، با همکاری وکلای [[بغداد]] و سایر مناطق، کار خویش را در جایگاه [[نیابت]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} آغاز کرد و توانست با روش عالمانه و منطقی، بین [[دوست]] و [[دشمن]] از پذیرش بالایی برخوردار شود. | ||
روایتها، حکایت از آن دارد که برخلاف سفیر اوّل و دوم، موقعیت [[حسین بن روح]] در | روایتها، حکایت از آن دارد که برخلاف سفیر اوّل و دوم، موقعیت [[حسین بن روح]] در جایگاه سفیر [[امام مهدی|امام دوازدهم]] بین [[شیعیان]] [[امامیه]] آشکار بود؛ به همین [[دلیل]] عدهای از عوام [[امامیه]]، بر آن شدند که وکلای نواحی خود را نادیده گرفته، به طور مستقیم با خود او در تماس باشند؛ ولی رفته رفته با انجام تغییراتی در دستگاه [[حاکم]] و برکناری برخی حامیان او، وضع دگرگون شد؛ به گونهای که وی بخشی از پایان عمر خود را در زندان به سر برد<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة،، ص ۳۰۲، ح ۲۵۶.</ref>. | ||
نخستین توقیعی که راجع به "[[حسین بن روح]]" از [[ناحیه مقدسه]] صدور یافت، در سال ٣٠٥ ه.ق بود. در آن [[توقیع]] آمده است: "او کاملاً مورد وثوق و [[اطمینان]] ماست و در نزد ما | نخستین توقیعی که راجع به "[[حسین بن روح]]" از [[ناحیه مقدسه]] صدور یافت، در سال ٣٠٥ ه.ق بود. در آن [[توقیع]] آمده است: "او کاملاً مورد وثوق و [[اطمینان]] ماست و در نزد ما مقام و جایگاهی دارد که او را مسرور میگرداند"<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ [[مجتبی تونهای|تونهای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۷۷.</ref>. | ||
== علت معرفی حسین بن روح به نیابت == | == علت معرفی حسین بن روح به نیابت == | ||
با اینکه "[[محمد بن عثمان]]" غیر از "[[حسین بن روح]]" نه وکیل دیگر در [[بغداد]] داشت و همگی زیر نظر وی فعالیت میکردند، اما "[[حسین بن روح]]" به [[نیابت]] [[امام زمان]] {{ع}} [[انتخاب]] شد. علّت آن علاوه بر متکلّم و [[فقیه]] بودن، [[بردباری]]، هوشیاری و [[اخلاص]] او در آن موقعیت خاصّ [[سیاسی]] بود. "[[حسین بن روح]]" با همکاری ده وکیل در [[بغداد]] و با وکلای سایر بلاد اسلامی، کار خویش را در سمت [[نیابت]] [[امام زمان]] {{ع}} شروع کرد و توانست با روش معقولانه و منطقی، در میان [[دوست]] و [[دشمن]]، از [[مقبولیت]] بالایی برخوردار باشد. بنابر [[شهادت]] مورّخین قرون اولیه و | با اینکه "[[محمد بن عثمان]]" غیر از "[[حسین بن روح]]" نه وکیل دیگر در [[بغداد]] داشت و همگی زیر نظر وی فعالیت میکردند، اما "[[حسین بن روح]]" به [[نیابت]] [[امام زمان]] {{ع}} [[انتخاب]] شد. علّت آن علاوه بر متکلّم و [[فقیه]] بودن، [[بردباری]]، هوشیاری و [[اخلاص]] او در آن موقعیت خاصّ [[سیاسی]] بود. "[[حسین بن روح]]" با همکاری ده وکیل در [[بغداد]] و با وکلای سایر بلاد اسلامی، کار خویش را در سمت [[نیابت]] [[امام زمان]] {{ع}} شروع کرد و توانست با روش معقولانه و منطقی، در میان [[دوست]] و [[دشمن]]، از [[مقبولیت]] بالایی برخوردار باشد. بنابر [[شهادت]] مورّخین قرون اولیه و محدثین متقدم، او "اعقل الناس" زمان خود بوده است و از داناترین افراد به شمار میرفت. | ||
از حوادث مهم دوران [[نیابت]] [[حسین بن روح]]، جدا شدن [[ابو جعفر محمد بن علی شلمغانی]] "معروف به ابن ابی عزاقر" از [[آیین]] [[شیعی]] و [[تکفیر]] او به دست [[حسین]] است<ref>ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة،، ص ۳۰۲، ح ۲۵۶.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ [[مجتبی تونهای|تونهای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۷۷.</ref> | از حوادث مهم دوران [[نیابت]] [[حسین بن روح]]، جدا شدن [[ابو جعفر محمد بن علی شلمغانی]] "معروف به ابن ابی عزاقر" از [[آیین]] [[شیعی]] و [[تکفیر]] او به دست [[حسین]] است<ref>ر.ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة،، ص ۳۰۲، ح ۲۵۶.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ [[مجتبی تونهای|تونهای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۷۷.</ref> | ||
== مدت نیابت == | == مدت نیابت == | ||
[[حسین بن روح]]، با [[وفات]] [[ابو جعفر محمد بن عثمان عمری]]، در سال ۳۰۵ ق | [[حسین بن روح]]، با [[وفات]] [[ابو جعفر محمد بن عثمان عمری]]، در سال ۳۰۵ ق منصب [[نیابت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را عهدهدار شد و در سال ۳۲۶ ق [[وفات]] یافت. بدینسان مدت [[نیابت]] وی نزدیک به ۲۱ سال بود. | ||
در [[وفات]] وی که در ماه [[شعبان]] سال ۳۲۶ ق بوده، هیچ اختلافی نیست و | در [[وفات]] وی که در ماه [[شعبان]] سال ۳۲۶ ق بوده، هیچ اختلافی نیست و محدثان و مورخان در این مسأله [[اتفاق نظر]] دارند؛ لکن در محل [[قبر]] او، [[اختلاف]] و شبهاتی وجود دارد. مسلم است که [[قبر]] او در [[بغداد]] است؛ ولی اینکه [[قبر]] در قسمت غربی [[بغداد]] است یا قسمت شرقی، [[اختلاف]] وجود دارد<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۸۹، ح ۳۵۵</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ [[مجتبی تونهای|تونهای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۷۷.</ref> | ||
== پرسش مستقیم == | == پرسش مستقیم == | ||
* [[سومین سفیر و نایب خاص حضرت حجت چه کسی بود و چگونه به نیابت رسید؟ (پرسش)]] | * [[سومین سفیر و نایب خاص حضرت حجت چه کسی بود و چگونه به نیابت رسید؟ (پرسش)]] | ||
== پرسشهای وابسته == | |||
{{پرسمان نایب سوم امام مهدی: حسین بن روح نوبختی}} | {{پرسمان نایب سوم امام مهدی: حسین بن روح نوبختی}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
[[رده:نواب اربعه امام مهدی]] | [[رده:نواب اربعه امام مهدی]] | ||
[[رده: | [[رده:حسین بن روح نوبختی]] | ||
[[رده:ملاقاتکنندگان با امام مهدی در غیبت صغری]] | [[رده:ملاقاتکنندگان با امام مهدی در غیبت صغری]] |