وظایف عام منتظران: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = تکالیف منتظران

| عنوان مدخل  =  

| مداخل مرتبط =  

| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)

 

منظور از '''وظایف عام''' بیان وظیفۀ هر [[مسلمانی]] نسبت به [[امام]] خود است؛ با قطع نظر از اینکه امام او [[حضرت مهدی]]{{ع}} است یا غیر او و با قطع نظر از اینکه امام او در حال [[غیبت]] است یا حضور؛ زیرا این [[وظیفه]] مربوط به هر امام [[واجب‌الطاعه]] است و بدون [[شک]]، شامل [[امام مهدی]]{{ع}} نیز می‌‌شود. این وظایف در سه بخش بیان شده است: الف) وظایف معرفتی مانند: شناخت شخصیت و جایگاه، [[حقوق]] و شناخت سیره و معارف امام؛ ب) وظایف قلبی و عاطفی مانند: ایمان به امام و کفر به دشمنان او، [[پذیرش ولایت امام]] و [[بیزاری از دشمنان]] او، محبّت به امام و [[بغض به دشمنان]] او، مودّت امام و عداوت با دشمنان او و صلوات بر امام و [[لعن بر دشمنان]] او؛ ج) وظایف رفتاری و عملی مانند: تمسّک و اعتصام به امام، [[تبعیت]] و [[اطاعت از امام]]، معیت با امام، وفاداری در بیعت با امام، [[اجابت]] [[دعوت]] و پرداخت حقوق مالی امام، [[تسلیم]] بودن در برابر امام و جنگ با دشمنان او و [[انتظار فرج محمد و آل محمد]].

منظور از [[وظایف]] عام بیان وظیفۀ هر [[مسلمانی]] نسبت به [[امام]] خود است؛ با قطع نظر از اینکه امام او [[حضرت مهدی]]{{ع}} است یا غیر او و با قطع نظر از اینکه امام او در حال [[غیبت]] است یا حضور؛ زیرا این [[وظیفه]] مربوط به هر امام [[واجب‌الطاعه]] است و بدون [[شک]]، شامل [[امام مهدی]]{{ع}} نیز می‌‌شود. [[منتظران واقعی]] می‌‌دانند در [[زمان غیبت]]، برای حرکت به سمت ظهور، موانع و آسیب‌های فراوانی وجود دارد و گذشتن از این موانع و آسیب‌ها برای [[منتظر]]، محقق نمی‌شود مگر اینکه منتظر، برنامه ای برای عبور از این موانع داشته باشد<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۸۶-۸۹.</ref>. به عبارتی دیگر وظایف عام، علاوه براینکه سبب رفع موانع برای حصول [[ظهور امام]] می‌‌شود، انجام آنها در زمان غیبت هم موجب [[رضایت]] [[امام عصر]]{{ع}} و هم سبب نزدیکی [[فرج]] ایشان می‌‌شود و در [[زمان]] حضور موجب رضایت‌مندی [[خداوند]] و امام خواهد شد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۲۰۱-۲۰۹.</ref>.

 

 

یکی از مهم‌ترین تکالیف [[مسلمانان]] پس از [[معرفت به خدا]] و [[رسول]] او با توجه به [[احادیث]]، [[معرفت]] و [[شناخت امام]] [[معصوم]]{{ع}} است<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص۱۸۹-۱۹۳؛ [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص۲۴۹-۲۵۴.</ref>؛ زیرا بهره‌گیری از وجود امام و هدایت‌های او فرع بر [[شناخت]] اوست و اگر کسی [[امام]] خود را نشناسد در [[گمراهی]] و [[جهل]] خواهد بود؛ به همین دلیل از [[پیامبر اسلام]]{{صل}} نقل شده که فرمود: "هرکس بمیرد در حالی که [[امام زمان]] خود را نشناخته باشد، با [[مرگ]] [[جاهلیّت]] مرده است"<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً}}</ref>. در [[حدیثی]] از [[امام باقر]]{{ع}} می‌خوانیم: "هر کس که [[خداوند]] عزّوجل را [[عبادت]] کند (با عبادتی که خود را به زحمت می‌اندازد) در حالی که برای او امام و [[پیشوای الهی]] نباشد، در این صورت تلاشش پذیرفته نمی‌شود و در گمراهی و [[سرگردانی]] به سر می‌برد و خداوند اعمالش را [[دشمن]] می‌دارد و مثل او مثل گوسفندی است که چوپان خود را گم کرده است"<ref>اصول کافی، کتاب الحجة، باب معرفة الامام و الردالیه، ج۱، ص۲۵۹.</ref>.<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۹۰.</ref> و [[امام صادق]]{{ع}} خطاب به فضیل فرمود: «امام خود را بشناس که اگر امام خود را [[شناختی]]، دیر و زود شدن این امر(ظهور)، آسیبی به تو نخواهد رساند»<ref>{{متن حدیث|اعْرِفْ إِمَامَکَ فَإِنَّکَ إِذَا عَرَفْتَ إِمَامَکَ لَمْ یَضُرَّکَ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّر}}؛ کافی، ج ۱، ص۳۷۱، ح ۲</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۲۰۱-۲۰۹.</ref>

 

جنبه‌‌ای که در عرصه [[شناخت امام]] باید به آن توجه داشته باشیم [[شناخت]] [[حقوق امام]] است. [[پیامبر اسلام]] {{صل}} می‌فرمایند: به [[خداوند]] [[سوگند]] بنده‌ای از [[اعمال]] خود سود نمی‌برد مگر اینکه [[حق]] ما را بشناسد<ref>{{متن حدیث|وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَا يَنْفَعُ عَبْداً عَمَلُهُ إِلَّا بِمَعْرِفَةِ حَقِّنَا}}؛ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۷۰؛ فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج۲، ص۷۹.</ref>.

برخی از مهم‌ترین [[حقوق امام]] {{عم}} چند چیز است: [[اطاعت از امام]] {{عم}}؛ [[پذیرش ولایت امام]] {{عم}}؛ [[محبت به امام|محبت]] و مودت به امام {{عم}}؛ گوش به فرمان امام {{عم}} و وفاداری در بیعت با امام {{عم}}<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۶۸.</ref>.

=== سوم: شناخت سیره و معارف امام ===

{{اصلی|شناخت سیره اهل بیت|شناخت معارف اهل بیت}}

[[شناخت]] [[زندگی]] [[معصومان]] {{عم}}، دارای مراتب و مراحلی است که بخشی از آن به [[شناخت]] [[خاندان]] آن بزرگواران و بخشی به [[شناخت]] [[فضایل]]، [[مناقب]] و [[مصائب]] آنان اختصاص دارد و بخشی نیز با [[شناخت]] [[حکمت]] [[رفتار]] و نحوه عملکرد آنان به‌دست می‌آید.

 

== وظایف قلبی و [[عاطفی]] ==

=== نخست: ایمان به امام و کفر به دشمنان او ===

[[ایمان]] به [[اهل بیت]]{{عم}} نخستین و مهمترین پیوند قلبی ما با آنهاست. [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ}}<ref>«ای مؤمنان! به خداوند و پیامبر او و کتابی که بر پیامبرش فرو فرستاده و کتابی که پیش از آن فرود آورده است ایمان بیاورید» سوره نساء، آیه ۱۳۶.</ref>.

 

[[ایمان]] به [[اهل بیت]] {{عم}} دارای مراتب و جلوه‌های متعددی است: ایمان به خود اهل بیت {{عم}} و آنچه آنها به آن ایمان دارند<ref>{{متن حدیث|مُؤْمِنٌ بِكُمْ وَ بِمَا آمَنْتُمْ بِهِ}}</ref>؛ ایمان به رجعت اهل بیت {{عم}}<ref>{{متن حدیث|مُؤْمِنٌ بِإِيَابِكُمْ}}.</ref>؛ ایمان به نهان و آشکار اهل بیت {{عم}}<ref>{{متن حدیث|مُؤْمِنٌ بِسِرِّكُمْ وَ عَلَانِيَتِكُمْ}}.</ref>؛ ایمان به شاهد و غایب اهل بیت {{عم}}<ref>{{متن حدیث|وَ شَاهِدِكُمْ وَ غَائِبِكُمْ}}.</ref> و ایمان به اولین و آخرین اهل بیت {{عم}}<ref>{{متن حدیث|وَ أَوَّلِكُمْ وَ آخِرِكُمْ}}</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۷۱ ـ ۷۲.</ref>

[[تولی]] ([[پذیرش ولایت]]) نسبت به [[معصومان]]{{ع}} یکی از مواردی است که [[اهل بیت]]{{ع}} در [[روایات]] متعددی [[مسلمانان]] را در دوران غیبت به آن سفارش کرده‌اند. به عنوان نمونه امام صادق{{ع}} فرمودند: «خداوند دستور به پذیرش ولایت ائمه{{ع}} داده که در [[آیه]] {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref> به آنها تصریح می‌نماید: و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به [[فرمان]] ما، [[مردم]] را [[هدایت]] می‌کردند. اینهایند که [[ولایت]] و [[اطاعت]] آنها لازم است»<ref>{{متن حدیث|فَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ بِوَلَایَةِ الْأَئِمَّةِ الَّذِینَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فِی قَوْلِهِ ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾ وَ هُمُ الَّذِینَ أَمَرَ اللَّهُ بِوَلَایَتِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ}}؛ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۲۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص۷۲ ـ ۷۴.</ref> [[تولی]] می‌‌تواند شامل موارد زیر باشد:

# '''انحصار [[ایمان به امامت]] و ولایت امام:''' بعد از [[شناخت]] و [[معرفت]] نسبت به [[امام]]، [[تکلیف]] یک [[مسلمان]]، [[ایمان آوردن]] و [[پذیرش امام]] است که هر چه شناخت از امام عمیق‌تر و صحیح‌تر باشد، [[درجات ایمان]] و [[اعتقاد]] افزایش می‌‌یابد. امام [[زین العابدین]]{{ع}} می‌‌فرماید: «کسی که در [[زمان غیبت قائم]] ما بر ولایت ما [[ثابت قدم]] باشد، [[خداوند]] [[اجر]] هزار [[شهید]] مانند [[شهیدان]] [[بدر]] و [[احد]] را به او عطا خواهد کرد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ ثَبَتَ عَلَی وَلَایَتِنَا فِی غَیْبَةِ قَائِمِنَا أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ أَلْفِ شَهِیدٍ مِثْلِ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أُحُدٍ}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص۱۲۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد ظهوری‌فر|ظهوری‌فر، محمد]]، [[انتظار وظیفه‌ساز (مقاله)|انتظار وظیفه‌ساز]].</ref>

# '''[[محبت]] و [[مودت]]:''' یکی از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] در هر عصر و زمانی، محبت و دوستی با اهل بیت است و این [[قانون]] در [[زمان غیبت]] امام [[معصوم]] هم بدون خدشه ای باید اجرا شود؛ اما چون در زمان غیبت، مسلمانان به امام معصوم دسترسی ندارند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۲۰۱-۲۰۹.</ref>. اظهار [[اشتیاق]] نسبت به دیدن امام؛ تشکیل مجالس به یاد او همراه با ذکر [[فضایل]] و [[مناقب]] حضرت؛ [[اندوه]] و گریستن در فراق او نمونه‌هایی از محبت نسبت به امام{{ع}} است<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص۱۲۳؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۲۰۱-۲۰۹؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۸۶-۸۹؛ [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، ص۱۴۰. </ref>.

# '''تعالی [[فرهنگ]]، [[مدیریت]]، [[شهامت]] و [[شجاعت]]:''' تعالی سطح فرهنگ، [[تعقل]] و فهم عمومی، زمینه ای بسیار موثر برای [[درک]] [[امام]] و همچنین موجب تسریع ظهور حضرت می‌‌شود و می‌‌توان گفت این تعالی یکی از مهمترین [[وظایف مسلمانان]] در عصر غیبت است<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص۱۸۹-۱۹۳ </ref>.

# '''[[اطاعت]] و [[نصرت]] او:''' [[امام زمان]]{{ع}} احیا کنندۀ آموزه‌های نورانی قرآن و معارف [[پیامبر اکرم]] و [[ائمه هدی]]{{ع}} است<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۱۲۴.</ref> و رهاورد ایشان همان [[اسلام ناب]] و معارف والای [[پیامبر اسلام]]{{صل}} است و اگر چه ایشان غایب هستند ولی [[اراده]] و فرمانشان در میان همۀ خلایق جاری است؛ بنابراین، [[دستورات]] حضرت را باید [[شناخت]] و فرمان‌هایش را [[اطاعت]] کرد<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص۱۹۳-۱۸۹؛ [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص۱۱۷-۱۱۰.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} می‌‌فرماید: «خوشا به حال دوستان قائم ما که در غیبتش ظهور او را [[انتظار]] می‌کشند و در ظهورش از او اطاعت می‌کنند»<ref>{{متن حدیث|طُوبَی لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیْبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ}}؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۵۷.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد مهدی گرجیان|گرجیان، محمد مهدی]]، [[تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه (مقاله)|تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه]]، ص۲۰.</ref> [[اطاعت امام]] مستلزم چند [[وظیفه الزامی]] کلی است:

## '''[[پرهیزگاری]] و رعایت [[تقوای الهی]]:''' [[تهذیب نفس]] یکی از وظایف مسلمانان از چنان اهمیتی برخوردار است که [[اعمال ناشایست]] و [[گناهان]] از اسباب طولانی شدن [[غیبت]] و دوری [[شیعیان]] از لقای امام شمرده شده است<ref>{{متن حدیث|فَمَا یَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ}}؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد رضا اکبری|اکبری، محمد رضا]]، [[پرچم هدایت (کتاب)|پرچم هدایت]]، ص۶۶.</ref> ترک تعلقات مذموم [[دنیوی]] و همچنین [[مبارزه]] با شیاطین جن انس به منظور ایجاد [[اخلاق حسنه]] و [[اسلامی]] زمینۀ مناسبی برای [[طهارت]] [[روح]] و [[پاکی]] [[انسان منتظر]] است؛ این امر سبب می‌‌شود فرد [[مسلمان]] بتواند وظیفه‌اش که همان [[رضایت]] [[امام عصر]]{{ع}} در [[زمان غیبت]] است را محقق کند<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص۱۸۹-۱۹۳؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۲۰۱-۲۰۹.</ref>.

## '''اقتدا به سنت و [[سیره امام]]:''' از ویژگی‌های اخلاقی مؤثر در بُعد اجتماعیِ [[سبک زندگی]] [[زمینه‌ساز ظهور]] [[موعود]]، می‌‌توان به [[دعوت]] دیگران به همانندسازی (الگوپذیری) با [[اخلاق حسنه]] و [[مکارم اخلاق]] [[امام]]{{ع}} و عمل به آنچه امام{{ع}} آن را [[دوست]] دارد و دوری نسبت به آنچه از عمل به آن ناراحت می‌‌شود، اشاره نمود<ref>ر.ک: [[حسن نجفی|نجفی، حسن]]، [[بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود (مقاله)|بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود]]، ص۳۱.</ref>. یکی از موارد [[الگوگیری]] از امام می‌‌تواند مبارزه با انحراف‌ها و [[بدعت‌ها]] باشد.

## '''[[تبری]] از [[طاغوت]]:''' یکی دیگر از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] در قبال امام که بدون آن [[ولایت]] کامل نمی‌شود، مسألۀ [[تبری]] و [[بیزاری جستن از دشمنان]] امام است<ref>ر.ک: [[یحیی کبیر|کبیر، یحیی]]، [[جهان‌بینی و معارف تطبیقی (کتاب)|جهان‌بینی و معارف تطبیقی]]، ص۳۱۰-۳۱۱.</ref>. همان‌گونه که [[پذیرش ولایت اهل بیت]]{{ع}} [[وظیفه]] است، برائت از دشمنان اهل بیت نیز یک وظیفه به شمار می‌آید<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص۷۵ ـ ۷۷.</ref>. [[امر به معروف و نهی از منکر]] هم در همین قالب ای می‌‌گیرد<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص۱۴۲-۱۴۵. </ref>.

## '''[[مرابطه]]:''' یعنی در زمان غیبت، [[مسلمین]] وظیفه دارند برای جلوگیری از هجوم [[دشمنان]]، در مرزهای کشور اسلامی و یا هر موضعی که احتمال بروز حمله‌ای علیه مسلمانان می‌رود، به حالت آماده‌باش باشند<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۳.</ref>.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

از [[امیر المؤمنین]]{{ع}} نقل شده است که فرمود: "در صورتی که امام به [[تکالیف]] خود عمل کرد بر [[مردم]] است که از او بشنوند (اطاعت کنند) و از او پیروی نمایند و هنگامی که آنها را فرا می‌خواند، [[اجابت]] کنند"<ref>میزان الحکمة، ج۱، ص۱۷۷، حدیث ۸۷۵.</ref>. اگر کسی امام را حقیقتاً بشناسد، حتماً محب او خواهد شد و محب واقعی از محبوب خود [[نافرمانی]] نمی‌کند؛ به این ترتیب این سه امر مترتب بر هم هستند<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۹۱-۹۲.</ref>.

=== پنجم: معیت با امام ===

یکی از [[دستورات]] [[خدا]] به [[مؤمنان]]، [[همراهی]] [[مؤمنان]] با [[صادقان]] است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و با راستگویان باشید!» سوره توبه، آیه ۱۱۹.</ref>. در پاره‌ای از روایات [[شیعه]] و [[سنّی]]، [[صادقان]]، [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] {{عم}} او معرفی شده‌اند<ref>{{متن حدیث| عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} فِي قَوْلِهِ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ قَالَ مَعَ آلِ مُحَمَّدٍ {{عم}}}}؛بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۱.</ref>. [[خدای سبحان]] به [[مؤمنان]] می‌فرماید: [[پیغمبر]] نیز هم مظهر [[رحمت]] مطلقه است و هم مظهر [[رحمت]] خاصّه و هم مظهر [[غضب]] مخصوص؛ شما از او جلو نیفتید، بلکه دنباله‌رو او باشید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند و پیامبرش پیش نیفتید» سوره حجرات، آیه ۱.</ref> هر جا او [[مهربان]] است، [[مهربان]]؛ هر جا [[خشمگین]] است، عصبانی؛ آنجا که امر می‌کند، [[امتثال]] کنید و آنجا که [[نهی]] می‌کند، ترک.... نه [[علم]] و [[اندیشه]] خویش را بر [[وحی الهی]] تحمیل کنید و نه [[عواطف]] و خواسته‌های خود را [[حاکم]] سازید، بلکه به [[مؤمنان]] [[مهربان]] باشید، گرچه از شما [[بیگانه]] باشند و به [[کافران]] سرسختی نشان دهید، گرچه از بستگان شما به شمار آیند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۸ ـ ۱۰۰.</ref>.

=== ششم: وفاداری در بیعت با امام ===

یکی از [[حقوق امام]] بر گردن [[امت]] و [[وظایف امت]] نسبت به [[امام]]، [[وفاداری]] در بیعت با امام است. [[امیرمؤمنان]] می‌فرماید: [[حق]] من بر شما، [[وفاداری]] شما در [[بیعت]] با من است<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا حَقِّي عَلَيْكُمْ فَالْوَفَاءُ بِالْبَيْعَةِ}}؛ بحارالأنوار، ج۳۴، ص۴۸.</ref>.

ما [[مسلمانان]] هر روز با [[امام]] خود [[بیعت]] می‌کنیم و در روز دیگر آن را تجدید می‌نماییم، به گونه‌ای که [[انحراف]] و زوال در آن راه نداشته باشد<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنِّي أُجَدِّدُ لَهُ فِي صَبِيحَةِ يَوْمِي هَذَا وَ مَا عِشْتُ مِنْ أَيَّامِي عَهْداً وَ عَقْداً وَ بَيْعَةً لَهُ فِي عُنُقِي لَا أَحُولُ عَنْهَا وَ لَا أَزُولُ أَبَداً}}؛ {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنِّي أُجَدِّدُ لَهُ فِي هَذَا الْيَوْمِ وَ فِي كُلِّ يَوْمٍ عَهْداً وَ عَقْداً وَ بَيْعَةً لَهُ فِي رَقَبَتِي}}؛ مفتاح الجنان، دعای عهد.</ref> و این [[بیعت]] تا [[قیامت]] ادامه دارد <ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ هَذِهِ بِيعَةٌ لَهُ فِي عُنُقِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ}}؛ المزار الکبیر، لابن المشهدی.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص۱۰۰ ـ ۱۰۱.</ref>

=== هفتم: اجابت دعوت امام ===

از جمله وظایف امّت نسبت به امام، اجابت [[دعوت]] اوست. امیرالمؤمنین{{ع}} می‌فرماید: "امّا حق من بر شما آن است که... هر گاه شما را فرا خواندم اجابت کنید"<ref>نهج البلاغه (فیض الاسلام)، خطبه ۳۴، ص۱۴.</ref>.

=== هشتم: پرداخت حقوق مالی امام ===

پرداخت [[حقوق]] [[مالی]] [[اهل بیت]] {{عم}} از [[وظایف امت]] [[مسلمان]] به‌شمار می‌رود که امروزه بیشتر در قالب [[خمس]] جلوه کرده است: {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى}}<ref>«بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) [ذی‌القربی] و... است» سوره انفال، آیه ۴۱.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} در [[تبیین]] [[آیه]] فوق می‌فرمایند: {{متن حدیث|هُمْ قَرَابَةُ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}}، و الْخُمُسُ لِلَّهِ و لِلرَّسُولِ {{صل}} وَ لَنَا}}<ref>کافی، ج۱، ص۵۳۹.</ref>.

[[خدای متعال]] [[صدقه]] را بر [[اهل بیت]] {{عم}} [[حرام]] نموده و خمس دادن به آنها را [[واجب]] نموده است<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَمَّا حَرَّمَ عَلَيْنَا الصَّدَقَةَ أَنْزَلَ لَنَا الْخُمُسَ فَالصَّدَقَةُ عَلَيْنَا حَرَامٌ وَ الْخُمُسُ لَنَا فَرِيضَةٌ}}؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۴۱.</ref> و گاهی پرداخت حقوق مالی [[ذوی‌القربی]]، در قالب "[[انفال]]" است: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ}}<ref>«از تو از انفال می‌پرسند بگو: انفال از آن خداوند و پیامبر است» سوره انفال، آیه ۱.</ref>. گاهی در قالب فیء است: {{متن قرآن|مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى}}<ref>«آنچه خداوند از (دارایی‌های) اهل این شهرها بر پیامبرش (به غنیمت) بازگرداند از آن خداوند و پیامبر و خویشاوند»؛ سوره حشر، آیه ۷.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۱۰۲-۱۰۳؛ [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[اهل بیت - یوسفیان (مقاله)|مقاله «اهل بیت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص ۹۳.</ref>

=== نهم: تسلیم امام و جنگ با دشمنان او ===

[[تسلیم]] [[اهل بیت]] {{عم}} بودن، دستوری [[الهی]] است. [[خدای سبحان]] [[فرشتگان]] را موظف کرده که به همراه او بر [[پیامبر]] عظیم‌الشأن [[اسلام]] {{صل}} [[درود]] فرستند: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}}<ref>«خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref> و در برابر [[راهنمایی]] آن حضرت [[تسلیم محض]] باشند. ازاین‌رو، [[مؤمن]] واقعی کسی است که درون جانش، در برابر [[دستورات]] و [[حکم]] [[پیامبر]] {{صل}} تسلیم محض باشد و در خود [[احساس]] ضیق و تنگی نکند.

وظیفه دیگر [[رفتاری]] [[امت]] نسبت به [[اهل بیت]] {{عم}}، [[جنگ]] بی‌امان با کسانی است که با آنها سر [[جنگ]] و [[نزاع]] دارند<ref>{{متن حدیث|وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ}}.</ref>، از این‌رو، هر [[اندیشه]] و عقیده‌ای که آنها [[حق]] دانستند و برای [[اثبات]] و تحقق آن کوشیدند، من نیز برای تحقق آن می‌کوشم<ref>{{متن حدیث|مُحَقِّقٌ لِمَا حَقَّقْتُمْ}}</ref> و در برابر، هر [[مکتب]] و [[فکری]] را که آنها [[باطل]] دانستند و ابطال کردند، من نیز محققانه ابطال می‌کنم<ref>{{متن حدیث|مُبْطِلٌ لِمَا أَبْطَلْتُمْ}}.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۱۰۳-۱۰۴.</ref>

=== دهم: انتظار فرج محمد و آل محمد ===

انتظار ظهور امام مهدی {{ع}} از مهمترین ارکان [[اعتقادی]] [[شیعیان]] است که بسیاری آن را صرفا یک حالت [[قلبی]] تلقی می کنند در حالی که [[روح]] سازنده [[انتظار]]، با حرکت و عمل پیوند خورده است و تمام ابعاد فردی و [[اجتماعی]] [[زندگی]] [[انسان]] را دربر می گیرد و آثار عمیق [[تربیتی]]، روانشناختی، [[سیاسی]]، [[اقتصادی]] و... بر فرد و [[جامعه]] باقی می گذارد<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص۱۸۴؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)| معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۴۱ ـ ۲۴۲؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۸۸ـ ۱۸۹.</ref>.