ازدواج در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = ازدواج

| عنوان مدخل  = ازدواج

| مداخل مرتبط = [[ازدواج در قرآن]] - [[ازدواج در فقه اسلامی]] - [[ازدواج در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[ازدواج در معارف و سیره معصوم]] - [[ازدواج در معارف و سیره نبوی]] - [[ازدواج در معارف و سیره رضوی]] - [[ازدواج در معارف و سیره امام جواد]] - [[ازدواج در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]

| پرسش مرتبط  =  

== مقدمه ==

[[تشکیل خانواده]] در [[سنت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} اعتبار و ارزشی ویژه دارد. تلقی آن حضرت از [[خانواده]] و اینکه این بنیاد چگونه بنیادی است و با آن چگونه باید [[رفتار]] کرد، موجب [[شگفتی]] است. تعابیر [[رسول خدا]] {{صل}} در اهمیت این بنیاد و جایگاه آن، والاترین تعابیر است، به گونه‌ای که هیچ‌چیز با آن قابل قیاس نیست، چنان‌که از آن حضرت [[روایت]] شده است که فرمود: «هیچ بنایی در [[اسلام]] پایه‌گذاری نشده است که در پیشگاه خدای عز و جل محبوب‌تر و ارجمندتر از تشکیل خانواده باشد»<ref>{{متن حدیث|مَا بُنِيَ‏ فِي‏ الْإِسْلَامِ‏ بِنَاءٌ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَعَزُّ مِنَ التَّزْوِيجِ}}؛ محمد باقر المجلسی، بحار الانوار الجامعة لعلوم الأئمة الأطهار، الطبعة الثالثة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ ق. ج۱۰۳، ص۲۲۲؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۲-۱۵۳.</ref>.

در میان همه بنیادها، بنیادی نیست که این اندازه محبوب و مرضی [[خداوند]] باشد؛ و خانواده زیباترین و رو به کمال‌ترین مجموعه‌ای است که در هستی وجود دارد. [[صفوان بن مهران]]<ref>صفوان بن مهران جمال از اصحاب امام صادق و امام کاظم {{عم}} و از شخصیت‌های برجسته و مورد اعتماد بوده است، چنان‌که شیخ مفید در کتاب الارشاد در فصل نص بر امامت امام کاظم {{ع}} از جانب امام صادق {{ع}}، آورده است که او از جمله شیوخ اصحاب حضرت صادق {{ع}} و از خواص اصحاب و از موثقان فقها و صالحان درگاه آن حضرت بوده است. ر. ک: أبو عبدالله محمد بن النعمان البغدادی الملقب بالمفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، صححه و أخرجه السید کاظم الموسوی المیاموی، دارالکتب الاسلامیة، طهران، ۱۳۷۷ ق. ص۲۷۰؛ أبوالعباس احمد بن علی بن العباس النجاشی، رجال النجاشی، تحقیق السید موسی الشبیری الزنجانی، الطبعة الاولی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۷ ق. ص۱۹۸؛ أبوجعفر محمد بن الحسن الطوسی، الفهرست، به کوشش محمود رامیار، دانشگاه مشهد، ۱۳۵۱ ش. ص۱۷۱؛ همو، اختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، صححه و علق علیه و قدم له حسن المصطفوی، انتشارات دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ ش. ص۴۴۰-۴۴۱؛ زکی الدین المولی عنایة الله بن علی القهپائی، مجمع الرجال، الطبعة الثانیة، مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، ۱۳۶۴ ش. ج۳، ص۲۱۵-۲۱۶؛ السید أبوالقاسم الموسوی الخوئی، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، دار الزهراء، بیروت، ۱۴۰۳ ق. ج۹، ص۱۲۱-۱۲۳؛ أبوطالب التجلیل التبریزی، معجم الثقات و ترتیب الطبقات، الطبعة الاولی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ ق. ص۶۵.</ref> از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده است که آن حضرت گفت: [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: «هیچ‌چیز نزد خدای عز و جل محبوب‌تر از خانه‌ای نیست که با [[ازدواج]] آباد گردد»<ref>{{متن حدیث|مَا مِنْ شَيْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ‏ بَيْتٍ‏ يُعْمَرُ فِي‏ الْإِسْلَامِ‏ بِالنِّكَاحِ‏}}؛ أبوجعفر محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، صححه و علق علیه علی اکبر الغفاری، دارالکتب الاسلامیة، طهران، ۱۳۸۸ ق. ج۵، ص۳۲۸؛ احمد بن فهد الحلی، المهذب البارع، تحقیق آقا مجتبی العراقی، الطبعة الاولی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۱۱ ق. ج۳، ص۱۶۳؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۵؛ احمد بن محمد مهدی النراقی، مستند الشیعة، الطبعة الاولی، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، ۱۴۱۹ ق. ج۱۶، ص۱۲.</ref>.

[[پیامبر اکرم]] {{صل}} جایگاه [[خانواده]] را چنین معرفی کرده است تا به [[درستی]] مشخص شود که هیچ بنیانی در هستی ـ از نظر ارزشی ـ با آن [[برابری]] نمی‌کند. دراین‌باره از [[امام باقر]] {{ع}} چنین روایت شده است: «هیچ‌چیز مباحی در پیشگاه [[خداوند]] محبوب‌تر از ازدواج نیست»<ref>{{متن حدیث|لَيْسَ‏ شَيْ‏ءٌ مُبَاحٌ‏ أَحَبَّ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنَ‏ النِّكَاحِ‏}}؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۴؛ السید حسین الطباطبائی البروجردی، جامع أحادیث الشیعة، الطبعة الاولی، قم، ۱۴۰۹ ق. ج۲۰، ص۶.</ref>.

[[تشکیل خانواده]] از چنان جایگاهی برخوردار است که یکی از منازل [[رحمت الهی]] شمرده شده است؛ هم جلوه [[رحمت]] خداست و هم وسیله نزول رحمت الهی است. پیام‌آور رحمت و [[برکت]]، [[رسول]] [[ختمی مرتبت]] {{صل}} فرموده است: «درهای [[آسمان]] در چهار موضع از سر [[رحمت]] گشوده می‌شود: هنگام نزول [[باران]]، و هنگام نگاه کردن فرزند به چهره پدر و مادر و هنگام گشوده شدن در [[کعبه]] و هنگام [[ازدواج]]»<ref>{{متن حدیث|يُفَتَّحُ‏ أَبْوَابُ‏ السَّمَاءِ بِالرَّحْمَةِ فِي‏ أَرْبَعِ‏ مَوَاضِعَ‏ عِنْدَ نُزُولِ الْمَطَرِ وَ عِنْدَ نَظَرِ الْوَلَدِ فِي وَجْهِ الْوَالِدَيْنِ وَ عِنْدَ فَتْحِ بَابِ الْكَعْبَةِ وَ عِنْدَ النِّكَاحِ}}؛ محمد بن محمد الشعیری، جامع الاخبار، الطبعة الاولی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۶ ق. ص۹۷؛ بحار الانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۱؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۲.</ref>.

بر این اساس، [[تشکیل خانواده]] پذیرا شدن [[رحمت الهی]] و عمل به نیکوترین ویژگی‌های [[سنت پیامبر]] {{صل}} و راه و رسم والای آن حضرت است. [[رسول خدا]] {{صل}} سفارش می‌کرد که پیروانش بدو [[تأسی]] کنند و این [[سنت]] [[نیکو]] را به درستی پاس بدارند؛ و می‌فرمود: «ازدواج سنت من است، پس هر که به سنت من پشت کند، از من نیست»<ref>{{متن حدیث|النِّكَاحُ‏ سُنَّتِي‏ فَمَنْ‏ رَغِبَ‏ عَنْ‏ سُنَّتِي‏ فَلَيْسَ‏ مِنِّي‏}}؛ شمس‌الدین أبو بکر محمد بن احمد بن سهل السرخسی، المبسوط، دارالمعرفة، بیروت، ۱۴۰۶ ق. ج۴، ص۱۹۳؛ أبوبکر بن مسعود الکاشانی، بدائع الصنائع، الطبعة الاولی، المکتبة الحبیبیة، پاکستان، ۱۴۰۹ ق. ج۲، ص۲۲۹؛ جامع الاخبار، ص۹۷؛ بحار الانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۰؛ بدین صورت نیز وارد شده است: {{متن حدیث|النکاح سنتی فمن لم یعمل بسنتی فلیس منی‏}}. (ازدواج سنت من است، پس هر که به سنت من عمل نکند از من نیست). علاءالدین بن حسام الدین المتقی الهندی، کنزالعمال فی أحادیث الأقوال و الأفعال، مؤسسة الرسالة، بیروت، ۱۴۰۹ ق. ج۱۶، ص۲۷۱.</ref>.

راه و رسم پیامبر {{صل}} در تشکیل خانواده، خود [[بهترین]] مشوق در به وجود آوردن نیکوترین بنیان‌ها است. از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است که رسول خدا {{صل}} فرمود: «هرکه [[دوست]] دارد که بر [[آیین]] من باشد، البته باید از [[سنت]] من [[پیروی]] کند و در راه من گام زند، و از جمله سنت‌های من [[ازدواج]] است»<ref>{{متن حدیث|مَنْ‏ أَحَبَّ‏ أَنْ‏ يَكُونَ‏ عَلَى‏ فِطْرَتِي‏ فَلْيَسْتَنَّ بِسُنَّتِي فَإِنَّ مِنْ سُنَّتِيَ النِّكَاحَ}}؛ أبوعلی محمد بن الأشعث الکوفی، الجعفریات (الاشعثیات)، مکتبة نینوی الحدیثة، طهران، ص۸۹؛ أبوحنیفة النعمان بن محمد التمیمی، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، دارالمعارف، القاهرة، ۱۳۸۹ ق. ج۲، ص۱۸۹؛ ضیاءالدین أبوالرضا فضل الله بن علی الحسنی الراوندی، ترتیب نوادر الراوندی، الطبعة الاولی، مؤسسة البلاغ، بیروت، ۱۴۰۸ ق. ص۱۱۴؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۷۴؛ بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۲؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۴۹. بدین صورت نیز وارد شده است: {{متن حدیث|مَنْ‏ أَحَبَّ‏ فِطْرَتِي‏ فَلْيَسْتَنَ‏ بِسُنَّتِي‏ وَ [إنَّ] مِنْ سُنَّتِيَ النِّكَاحُ}} (هر که آیین مرا دوست دارد البته باید از سنت من پیروی کند و در راه من گام زند، و از جمله سنت‌های من ازدواج است). محمد بن ادریس الشافعی، کتاب الأم، اشرف علی طبعه و باشر تصحیحه محمد زهری النجار، دارالمعرفة، بیروت، ج۵، ص۱۵۴؛ أبو بکر عبدالرزاق بن همام الصنعانی، المصنف، عنی بتحقیق نصوصه و تخریج أحادیثه و التعلیق علیه حبیب الرحمن الاعظمی، الطبعة الثانیة، من منشورات المجلس العلمی، المکتب الاسلامی، بیروت، ۱۴۰۳ ق. ج۶، ص۱۶۹؛ الکافی، ج۵، ص۴۹۴؛ أبو بکر احمد بن علی الرازی الجصاص، احکام القرآن، الطبعة الاولی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۵ ق. ج۳، ص۴۱۴؛ أبو بکر احمد بن الحسین البیهقی، السنن الکبری، دارالمعرفة، بیروت، ج۷، ص۷۸؛ عبدالعزیز بن البراج الطرابلسی، المهذب، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۶ ق. ج۲، ص۱۷۸؛ أبو القاسم علی بن الحسن المعروف بابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق علی شیری، الطبعة الاولی، دارالفکر، بیروت، ۱۴۱۵-۱۴۱۹ ق. ج۶۱، ص۲۳۹؛ مکارم الاخلاق، ص۱۹۶؛ نور الدین علی بن أبی بکر الهیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، دارالکتاب العربی، بیروت، ۱۴۰۲ ق. ج۴، ص۲۵۲؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۲۷۲.</ref>.

تشکیل خانواده در نگاه [[پیامبر]] {{صل}} چنان والا و گرانقدر است که هیچ‌چیز با آن [[برابری]] نمی‌کند و اگر جایگاه [[خانواده]] در هستی به [[درستی]] دریافت شود و این [[حقیقت]] [[ادراک]] گردد که بدون [[سلامت]] و [[صلابت]] آن، هیچ مجموعه [[انسانی]] قادر به [[سیر]] کمالی نیست، آن‌گاه روشن می‌شود که چرا [[پیامبر اکرم]] {{صل}} درباره خانواده چنین تعابیری بیان فرموده است و چرا گسستن این مجموعه نزد [[خداوند]] از هر کاری منفورتر و مطرودتر است، چنان‌که بر زبان پیام‌آور [[حق]] آمده است: «هیچ‌چیز نزد [[خدای عزوجل]] منفورتر از این نیست که خانه‌ای در [[اسلام]] با جدایی ([[طلاق]]) از هم متلاشی گردد»<ref>{{متن حدیث|مَا مِنْ شَيْ‏ءٍ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ‏ بَيْتٍ‏ يُخْرَبُ‏ فِي‏ الْإِسْلَامِ‏ بِالْفُرْقَةِ يَعْنِي الطَّلَاقَ}}؛ الکافی، ج۵، ص۳۲۸؛ المهذب البارع، ج۳، ص۱۶۳؛ محمد بن علی بن ابراهیم الاحسائی المعروف با بن أبی جمهور، عوالی اللآلی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، قدم له شهاب الدین المرعشی النجفی، مطبعة سید الشهداء، قم، ۱۴۰۳ ق. ج۳، ص۲۸۸؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۵.</ref>.

فروپاشی کانون [[خانواده]] چنان نکوهیده است که [[امام صادق]] {{ع}} فرموده است: «[[ازدواج]] کنید ولی جدایی حاصل نکنید که [[عرش]] [[[الهی]]]از جدایی به لرزه درمی‌آید»<ref>{{متن حدیث|تَزَوَّجُوا وَ لَا تُطَلِّقُوا فَإِنَّ الطَّلَاقَ يَهْتَزُّ مِنْهُ الْعَرْشُ}}؛ أمین الاسلام أبوعلی الفضل بن الحسن الطبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مکتبة المرعشی النجفی، قم، ۱۴۰۳ ق. ج۵، ص۳۰۴؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۲۸۸؛ مکارم الاخلاق، ص۱۹۷؛ أبوعبدالله محمد بن احمد القرطبی الانصاری، الجامع لاحکام القرآن، تصحیح أبواسحاق ابراهیم اطفیش، دارالکتب المصریة، ۱۳۷۶ ق. افست دار احیاء التراث العربی، بیروت، ج۱۸، ص۱۴۹؛ جلال الدین عبد الرحمن بن أبی بکر السیوطی، الجامع الصغیر فی أحادیث البشیر النذیر، الطبعة الاولی، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۱ ق. ج۱، ص۵۰۵.</ref>. از این تعبیر استفاده می‌شود که بنیان خانواده از چنان جایگاهی در هستی برخوردار است که با تزلزل آن گویا [[عرش الهی]] می‌لرزد؛ و این سخن بیانگر اهمیت ویژه این بنیان در نظام هستی است<ref>[[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۴ (کتاب)| سیره نبوی ج۴]]، ص ۱۷-۲۱.</ref>.

[[ازدواج]] یک کمال است و در [[دین مبین اسلام]] [[ارزش]] و جایگاه والایی دارد. [[اسلام]] این بنای ارزشمند را از [[بهترین]] بنیان‌ها معرفی می‌کند، [[پیامبر اسلام]] می‌فرماید: {{متن حدیث|مَا بُنِيَ بِنَاءٌ فِي الْإِسْلَامِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّزْوِيجِ‌}}<ref>«هیچ بنیادی در اسلام نزد خداوند محبوب‌تر از ازدواج نیست». وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳.</ref>.

[[رسول خدا]] {{صل}}، این زیباترین پیوند را یک [[سنت]] محمدی می‌داند و دیگران را نیز به انجام آن [[تشویق]] می‌کند: {{متن حدیث|مَنْ أَحَبَّ فِطْرَتِي فَلْيَسْتَنَ بِسُنَّتِي وَ مِنْ سُنَّتِيَ النِّكَاحُ}}<ref>«هر کس که فطرت مرا دوست دارد، از سنت من پیروی کند و ازدواج از سنت من است». مکارم الاخلاق، ج۱، ص۴۲۹.</ref>.

[[تمایل]] [[جوان]] برای ازدواج، واقعیتی خدادادی است که آثار فراوانی در پی دارد. از آن جمله، پیامبر اسلام، فزونی [[مروت]] و [[نیکی]] [[سیرت]] را نتیجه ازدواج می‌داند و می‌فرماید: {{متن حدیث|زَوِّجُوا أَيَامَاكُمْ فَإِنَّ اللَّهَ يُحْسِنُ لَهُمْ فِي أَخْلَاقِهِمْ‌... وَ يَزِيدُهُمْ فِي مُرُوَّاتِهِمْ}}<ref>«پسران و دختران مجرد خود را همسر دهید که خداوند مروتشان را افزون و سیرتشان را نیکو کند». بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۲۲۲.</ref>.

از سوی دیگر، ازدواج وسیله [[پاک‌دامنی]] شمرده شده است. [[پیامبر]] [[رحمت]] در سخنی دیگر می‌فرماید: {{متن حدیث|هُوَ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ وَ أَعَفُّ لِلْفَرْجِ وَ أَكَفُّ وَ أَشْرَفُ}}<ref>«ازدواج بهترین وسیله برای کنترل چشم (از حرام)، پاک‌دامنی و شرافت انسانی است». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۳.</ref>.

پیامبر به مجردانی که [[توانایی]] ازدواج دارند، هشدار می‌داد و خود نیز به شیوه [[نیکو]]، آنان را به تزویج وامی‌داشت. برای نمونه، روزی عکاف یکی از [[جوانان]] [[مدینه]] خدمت پیامبر رسید، آن حضرت از او پرسید: آیا زنی داری؟ گفت: خیر. فرمود: در این باره مشکل داری؟ گفت: خیر. فرمود: سالم و [[توانگری]]؟ گفت: آری بحمدالله. حضرت فرمود: در این صورت، تو از [[برادران]] [[شیطانی]]! یا باید از [[راهبان]] [[مسیحی]] باشی - و اگر [[مسلمانی]] - مانند همه [[مسلمانان]] [[رفتار]] کن. [[زن]] گرفتن از سنت‌های من است. بدترین افراد شما بی‌زنان هستند و بدترین [[مردگان]]، مردگان مجردند. وای بر تو ای عکاف! [[زن]] بگیر که (اگر نگیری) خطاکاری! گفت: یا [[رسول الله]]! پیش از آنکه از جای خود برخیزم، مرا زن بده! فرمود: کریمه، دختر کلثوم [[حمیری]] را به [[ازدواج]] تو درآوردم<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۵ و ۱۵۶.</ref>. ایشان در رفع نگرانی بعضی از افراد برای اداره [[زندگی]] می‌فرماید: {{متن حدیث|اتَّخِذُوا الْأَهْلَ فَإِنَّهُ أَرْزَقُ لَكُمْ‌}}<ref>«خانواده تشکیل دهید که برای شما روزی‌آور است». بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۱۷.</ref>.

ایشان در [[کلام]] شیرین دیگری می‌فرماید: {{متن حدیث|تَزَوَّجُوا النِّسَاءَ فَإِنَّهُنَّ يَأْتِينَ بِالْمَالِ‌}}<ref>«با زنان ازدواج کنید! آنان ثروت و روزی می‌آورند». مکارم الاخلاق، ج۱، ص۳۴.</ref>.

[[جوانی]] خدمت [[پیامبر]] آمد و در محضر ایشان، اظهار نیاز کرد. [[رسول خدا]] {{صل}} به او پیشنهاد داد که ازدواج کند. آن [[جوان]] از آنکه دوباره نزد رسول خدا {{صل}} برود و درخواست خویش را مطرح کند، [[شرم]] داشت. در آن حال، مردی از [[انصار]] او را دید و گفت: دختر خوش چهره‌ای دارم، می‌خواهم او را به ازدواج تو درآورم! آنگاه آن جوان با دختر [[مرد]] [[انصاری]] ازدواج کرد و در پرتو این پیوند، [[رحمت]] و فضل الهی بر زندگی‌شان سایه افکند و در زندگی زناشویی‌شان [[گشایش]] فراهم آمد. روزی آن جوان خدمت پیامبر خدا آمد و ایشان را از ماجرای خویش [[آگاه]] کرد. پیامبر پس از شنیدن ماجرای این جوان فرمود: «[[جوانان]] بر شما باد که ازدواج کنید»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۵.</ref>.

جوانی نزد پیامبر آمد و از ایشان درباره ازدواج رهنمود خواست. رسول خدا {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|نَعَمِ انْكِحْ وَ عَلَيْكَ بِذَوَاتِ الدِّينِ}}<ref>«آری ازدواج کن و بر تو باد که همسری دین‌دار برگزینی». کافی، ج۵، ص۳۳۲.</ref>.

ایشان [[همسرگزینی]] بر محور [[ثروت]] یا [[زیبایی]] منهای [[دین‌داری]] را [[نهی]] کرده است و می‌فرماید: هر که با زنی برای مالش ازدواج کند، [[خداوند]] او را به [[مال]] وی واگذار خواهد کرد. هر که با او برای زیبایی‌اش ازدواج کند، در او چیزی که خوشایند نیست، خواهد دید و هر که با وی برای دینش ازدواج کند، خداوند تمام این مزایا را برای او جمع خواهد کرد<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۱.</ref>.

[[رسول خدا]] {{صل}}، [[مؤمنان]] را هم‌شأن و همتای هم می‌دانست. از نگاه ایشان، [[ایمان]]، [[بهترین]] ملاک برای [[گزینش]] [[همسر]] است. داستان [[ازدواج]] جویبر و ذلفا ترجمان این [[اندیشه]] [[نبوی]] است. جویبر مردی سیاه‌پوست و [[فقیر]] از [[اهل]] یمامه بود که به حضور [[پیامبر]] شتافت و با [[اشتیاق]] [[اسلام]] آورد. رسول خدا {{صل}} او را مورد تفقد قرار می‌داد و [[لباس]] و غذای او و [[اصحاب صفه]] را فراهم می‌کرد. روزی پیامبر نگاهی به جویبر کرد و فرمود: جویبر! چه خوب بود که همسری [[اختیار]] می‌کردی تا هم غرایز جنسی‌ات برآورده شود و هم در [[امور دنیا]] و [[آخرت]] شریکی داشته باشی.

جویبر گفت: ای [[پیامبر خدا]]! پدرم و مادرم فدایت! کدام [[زن]] حاضر است به همسری من تن در دهد؟ نه حسب و نسبی دارم و نه [[مال]] و جمالی. پیامبر فرمود: ای جویبر! [[خداوند]] [[جهان]] به [[برکت]] [[دین اسلام]]، آن کسی را که در [[جاهلیت]] [[شرافت]] داشت، [[پست]] کرد و کسانی را که پست بودند، شرافت داد. امروز همه [[مردم]]، سفید، سیاه، [[قریش]]، [[عرب]] و [[عجم]] برابرند و همه [[فرزندان آدم]] هستند و [[آدم]] هم از خاک [[آفریده]] شده است. جویبر! من برای هیچ کدام از [[مسلمانان]]، نسبت به دیگری فضیلتی نمی‌بینم، جز برای آنکه [[تقوا]] و فرمانبرداری‌اش در پیشگاه [[خدا]] بیشتر باشد. جویبر! هم اکنون نزد [[زیاد بن لبید]] که [[شریف]] مردم [[قبیله]] بنی بیاضه است، می‌روی و به او می‌گویی: رسول خدا {{صل}} مرا فرستاده و دستور داده است که دخترت ذلفا را به [[عقد]] جویبر درآوری!

جویبر نیز با [[خوشحالی]] به سوی [[خانه]] زیاد روانه شد. وقتی وارد خانه او شد، گروه زیادی از بستگان وی پیرامونش نشسته بودند و گفت وگو می‌کردند. جویبر اجازه ورود خواست و پیام پیامبر را این گونه به زیاد بن لبید [[ابلاغ]] کرد: رسول خدا {{صل}} پیغام داده است که ذلفا را به عقد من درآوری! پدر ذلفا گفت: آیا پیامبر خدا تو را برای [[ابلاغ]] این [[پیام]] فرستاده است. جویبر گفت: آری! من سخن [[دروغ]] به [[رسول خدا]] {{صل}} نسبت نمی‌دهم. پدر دختر گفت: ما [[دختران]] خود را به اشخاصی که هم [[شأن]] ما نیستند، تزویج نمی‌کنیم! برگرد تا خودم نزد [[پیامبر]] بیایم و عذر خود را بگویم. جویبر ناراحت شد و بازگشت. در آن حال، ذلفا نزد پدر آمد و پرسید: پدر [[جان]]! چه گفت وگویی با جویبر داشتی؟ پدر گفت: او می‌گوید پیامبر مرا فرستاده است که ذلفا را به همسری من درآوری. ذلفا گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، جویبر دروغ نمی‌گوید! کسی را بفرست تا پیش از آنکه جویبر نزد رسول خدا {{صل}} رود، او را برگرداند.

زیاد، بی‌درنگ، جویبر را از میان راه برگردانید و مورد [[احترام]] قرار داد و گفت: اینجا باش تا من برگردم. آنگاه خود به محضر رسول خدا {{صل}} رسید و گفت: پدر و مادرم فدایتان! جویبر حامل پیامی از سوی شما بود. ما طایفه [[انصار]]، دختران خود را جز به افراد هم‌شأن خود تزویج نمی‌کنیم. پیامبر فرمود: ای زیاد! جویبر، مردی با [[ایمان]] است. مرد [[مؤمن]] هم‌شأن [[زن]] [[مسلمان]] است. دخترت را به همسری جویبر درآور و از دامادی او ننگ مدار! زیاد به [[خانه]] برگشت و گفته‌های پیامبر را به دختر رسانید، ذلفا نیز با [[خرسندی]] از نظر رسول خدا {{صل}}، به پدر چنین گفت: پدر جان! این را بدان که اگر از فرمان پیامبر خدا [[سرپیچی]] کنی، [[کافر]] خواهی شد.

پس [[زیاد بن لبید]] دست جویبر را گرفت و او را به میان بزرگان [[قوم]] خود آورد و ذلفا را به [[ازدواج]] او درآورد. مهریه و جهیزیه عروس را نیز برعهده گرفت و به دلیل تنگ دستی داماد، خودش، خانه‌ای با وسایل [[زندگی]] تهیه کرد و به وی اختصاص داد. بدین‌گونه ذلفا به همسری جویبر درآمد<ref>کافی، ج۵، ص۳۳۹.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[نگین رسالت (کتاب)|نگین رسالت]]، ص ۵۲.</ref>

=== [[عفو و گذشت]] ===

[[انسان‌ها]] کم و بیش [[اهل]] لغزشند و بهترین‌شان کسانی هستند که از اشتباه‌های دیگران چشم بپوشند و عیب‌های همدیگر را بزرگ جلوه ندهند که این خود، به خوشی‌ها و [[زیبایی]] [[زندگی]] می‌افزاید. این صفت [[نیکو]]، در زندگی [[زناشویی]] اهمیت ویژه‌ای می‌یابد؛ زیرا [[زن]] و شوهر در کنار هم زندگی می‌کنند و در صورت چشم نپوشیدن از لغزش‌های طرف مقابل، وجودشان برای همدیگر تحمل‌ناپذیر خواهد بود.

زن و شوهر باید [[رضایت]] همدیگر را جلب کنند و از انجام دادن کارهایی که کدورت و [[ناراحتی]] به دنبال دارد، بپرهیزند. البته ناممکن است که زن و شوهر به طور کامل بدون [[خطا]] و [[لغزش]] باشند. بنابراین، در این‌گونه موارد باید از خطاهای یکدیگر درگذرند تا زندگی به کام آنها گوارا و شیرین شود؛ زیرا چنانچه در این باره سخت‌گیری کنند و از [[اشتباه]] هم چشم نپوشند، زندگی یا به کام آنان تلخ می‌شود یا آن را از دست می‌دهند. بیشترین سفارش [[اسلام]] در مورد مسائل [[خانوادگی]] نیز گذشت و چشم‌پوشی زن و شوهر از کج‌خلقی‌ها و اشتباه‌های یکدیگر است. [[رسول خدا]] {{صل}} نیز می‌فرمود: «زن بد، عذر شوهرش را نمی‌پذیرد خطاهایش را نمی‌بخشد»<ref>بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۳۵.</ref>.

هرگاه اختلافی میان [[همسران]] پدید آید، شایسته است هر کدام چند لحظه با خود خلوت کنند و ازخود بپرسند: آیا اشتباه از من نبود؟ و وقتی به پاسخ مثبت رسیدند، با کمال [[شهامت]]، از [[همسر]] خود عذرخواهی کنند و بدانند با این کار، هرگز کوچک نخواهند شد؛ چون به [[دستور خدا]] عمل می‌کنند. طرف مقابل نیز باید بدون [[منت‌گذاری]]، پذیرای پوزش او باشد تا بدین ترتیب، صفا و صمیمیت بر [[خانه]] حکم‌فرما و [[نشاط]] و [[شادابی]] آن [[حفظ]] شود<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]]، ص ۲۶.</ref>.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

== منابع ==

== پانویس ==