←اهداف و کارکردهای تشکیل خانواده
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
# '''[[جامعهپذیری]]:''' خانواده عامل اصلی [[اجتماعی]] شدن [[فرزندان]] در دوران کودکی است<ref>جامعهشناسی، ص۸۴.</ref> که از سویی، کمّ و کیف فرزندانش بر تمامی ساخت [[جامعه]] اثر خواهد داشت و از سوی دیگر، [[باورها]]، [[ارزشها]] و سنتهای فردی و اجتماعی از راه آن به نسل نو میرسد، از این رو ارزشهای جاودان [[انسانی]] و [[دینی]] در درون این نهاد پا میگیرند<ref>جنگ علیه خانواده، ص۳۱۱؛ حوزه و دانشگاه، ش ۳۵، ص۱۱ ـ ۱۲؛ «کارکردهای خانواده از منظر اسلام و فمینیسم».</ref> و تربیت فرزندان سالم به سلامت جامعه خواهد انجامید<ref>مقدمهای بر جامعهشناسی خانواده، ص۱۳۴؛ جامعهشناسی خانواده، ص۱۱ - ۱۲؛ نک: الاسرة والمجتمع، ص۲۱ - ۲۲.</ref>. | # '''[[جامعهپذیری]]:''' خانواده عامل اصلی [[اجتماعی]] شدن [[فرزندان]] در دوران کودکی است<ref>جامعهشناسی، ص۸۴.</ref> که از سویی، کمّ و کیف فرزندانش بر تمامی ساخت [[جامعه]] اثر خواهد داشت و از سوی دیگر، [[باورها]]، [[ارزشها]] و سنتهای فردی و اجتماعی از راه آن به نسل نو میرسد، از این رو ارزشهای جاودان [[انسانی]] و [[دینی]] در درون این نهاد پا میگیرند<ref>جنگ علیه خانواده، ص۳۱۱؛ حوزه و دانشگاه، ش ۳۵، ص۱۱ ـ ۱۲؛ «کارکردهای خانواده از منظر اسلام و فمینیسم».</ref> و تربیت فرزندان سالم به سلامت جامعه خواهد انجامید<ref>مقدمهای بر جامعهشناسی خانواده، ص۱۳۴؛ جامعهشناسی خانواده، ص۱۱ - ۱۲؛ نک: الاسرة والمجتمع، ص۲۱ - ۲۲.</ref>. | ||
# '''کنترل اجتماعی:''' از دیگر کارکردهای خانواده، کاهش [[انحرافات]] جنسی و غیر جنسی [[همسران]] و [[فرزندان]] آنهاست. [[قرآن]] برای نیل به این [[هدف]] بر پارهای نکات اساسی تأکید میورزد: بخشی از دستورهای قرآن درباره کنترل مستقیم خانواده بر [[رفتار]] اعضاست و بخشی دیگر، در جهت کارکردهای دیگری همچون تنظیم روابط جنسی و [[تربیت]]. | # '''کنترل اجتماعی:''' از دیگر کارکردهای خانواده، کاهش [[انحرافات]] جنسی و غیر جنسی [[همسران]] و [[فرزندان]] آنهاست. [[قرآن]] برای نیل به این [[هدف]] بر پارهای نکات اساسی تأکید میورزد: بخشی از دستورهای قرآن درباره کنترل مستقیم خانواده بر [[رفتار]] اعضاست و بخشی دیگر، در جهت کارکردهای دیگری همچون تنظیم روابط جنسی و [[تربیت]]. | ||
## [[نظارت]] بر رفتار فرزندان: کنترل صحیح رفتار در خانواده، افزون بر جنبه عام آن که شامل همه ساکنان [[خانه]] میشود<ref>سوره تحریم، آیه ۶.</ref>، به شکل خاص در امور جنسی کودکان بدان توجه شده است: والدین باید کودکان را از دیدن [[رفتار]] جنسی باز دارند تا از انحرافات جنسی در [[امان]] بمانند. | ## '''[[نظارت]] بر رفتار فرزندان:''' کنترل صحیح رفتار در خانواده، افزون بر جنبه عام آن که شامل همه ساکنان [[خانه]] میشود<ref>سوره تحریم، آیه ۶.</ref>، به شکل خاص در امور جنسی کودکان بدان توجه شده است: والدین باید کودکان را از دیدن [[رفتار]] جنسی باز دارند تا از انحرافات جنسی در [[امان]] بمانند. | ||
## کمک به [[فرزندان]] برای [[تشکیل خانواده]]: تشکیل خانواده، گامی مهم در جهت فعلیت بخشیدن به قابلیتهای آن در کاهش انحرافات اجتماعی است. در این جهت، قرآن با لحاظ نیازهای روحی و جسمی [[دختران]] و پسران مجرد به اولیای آنان دستور میدهد زمینه [[ازدواج]] آنها را با کمک مالی و تهیه دیگر وسایل مورد نیاز<ref>روح البیان، ج ۶، ص۱۴۶؛ تفسیر مراغی، ج ۱۸، ص۱۰۳؛ المنیر، ج ۱۸، ص۲۳۰.</ref> و به شکل کلی، هرگونه اقدام برای انجام دادن آن<ref>نمونه، ج ۱۴، ص۴۵۷.</ref> فراهم آورند. | ## '''کمک به [[فرزندان]] برای [[تشکیل خانواده]]:''' تشکیل خانواده، گامی مهم در جهت فعلیت بخشیدن به قابلیتهای آن در کاهش انحرافات اجتماعی است. در این جهت، قرآن با لحاظ نیازهای روحی و جسمی [[دختران]] و پسران مجرد به اولیای آنان دستور میدهد زمینه [[ازدواج]] آنها را با کمک مالی و تهیه دیگر وسایل مورد نیاز<ref>روح البیان، ج ۶، ص۱۴۶؛ تفسیر مراغی، ج ۱۸، ص۱۰۳؛ المنیر، ج ۱۸، ص۲۳۰.</ref> و به شکل کلی، هرگونه اقدام برای انجام دادن آن<ref>نمونه، ج ۱۴، ص۴۵۷.</ref> فراهم آورند. | ||
## اهمیت به ارضای نیازهای جنسی و [[عاطفی]] [[همسر]]: در شماری از [[آیات قرآن]] به اهمیت ارضای نیازهای جنسی همسر اشاره شده؛ مثلاً در موردی از [[زنان]] به «کشتزاری برای مردان» تعبیر کرده است که بهره جنسی از آنان را در هر [[زمان]] و مکانی جایز میسازد<ref>سوره بقره، آیه ۲۲۳.</ref>.<ref>المیزان، ج ۲، ص۲۱۲ - ۲۱۳.</ref> | ## '''اهمیت به ارضای نیازهای جنسی و [[عاطفی]] [[همسر]]:''' در شماری از [[آیات قرآن]] به اهمیت ارضای نیازهای جنسی همسر اشاره شده؛ مثلاً در موردی از [[زنان]] به «کشتزاری برای مردان» تعبیر کرده است که بهره جنسی از آنان را در هر [[زمان]] و مکانی جایز میسازد<ref>سوره بقره، آیه ۲۲۳.</ref>.<ref>المیزان، ج ۲، ص۲۱۲ - ۲۱۳.</ref> | ||
## ضرورت تربیت [[دینی]] و [[اخلاقی]] [[فرزندان]]: فرزندان در فرایند [[آموزش]] دینی و اخلاقی، عامل نیرومند کنترل و [[خویشتنداری]] در برابر آسیبهای اجتماعی را در خود نهادینه میسازند<ref> اسلام و جامعهشناسی خانواده، ص۱۰۳.</ref>. | ## '''ضرورت تربیت [[دینی]] و [[اخلاقی]] [[فرزندان]]:''' فرزندان در فرایند [[آموزش]] دینی و اخلاقی، عامل نیرومند کنترل و [[خویشتنداری]] در برابر آسیبهای اجتماعی را در خود نهادینه میسازند<ref> اسلام و جامعهشناسی خانواده، ص۱۰۳.</ref>. | ||
# '''حمایت و [[مراقبت]]:''' [[انسان]] بر خلاف بسیاری از حیوانات، در آغاز [[زندگی]] و نیز زمانی پس از آن، نیازمند مراقبت دیگران است. افزون بر این، در بستر زندگی با [[مشکلات]] و بیماریهای گوناگون روبهرو و در سالمندی نیز از انجام دادن کارهای خویش [[ناتوان]] است و به حمایت نیاز دارد. [[قرآن]] در رابطهای [[استوار]] بر پاداشهای دو سویه، اولاً در مواردی بر مراقبت و حمایت پدر و مادر از [[فرزندان]] تأکید میکند<ref>سوره بقره، آیه ۲۳۳.</ref> و ثانیا از [[فرزندان]] میخواهد به والدین خویش [[نیکی]] کنند<ref>سوره اسراء، آیه ۲۳.</ref> که شامل [[مراقبت]] از ایشان در دوره [[پیری]] نیز میشود. نتیجه چنین ساختاری، افزایش انگیزههای فردی برای پرورش [[فرزندان]]<ref>نک: اسلام و جامعهشناسی خانواده، ص۸۲ - ۸۳.</ref> و استحکام روابط خانوادگی است<ref>اسلام و جامعهشناسی خانواده، ص۲۰۷.</ref>. | # '''حمایت و [[مراقبت]]:''' [[انسان]] بر خلاف بسیاری از حیوانات، در آغاز [[زندگی]] و نیز زمانی پس از آن، نیازمند مراقبت دیگران است. افزون بر این، در بستر زندگی با [[مشکلات]] و بیماریهای گوناگون روبهرو و در سالمندی نیز از انجام دادن کارهای خویش [[ناتوان]] است و به حمایت نیاز دارد. [[قرآن]] در رابطهای [[استوار]] بر پاداشهای دو سویه، اولاً در مواردی بر مراقبت و حمایت پدر و مادر از [[فرزندان]] تأکید میکند<ref>سوره بقره، آیه ۲۳۳.</ref> و ثانیا از [[فرزندان]] میخواهد به والدین خویش [[نیکی]] کنند<ref>سوره اسراء، آیه ۲۳.</ref> که شامل [[مراقبت]] از ایشان در دوره [[پیری]] نیز میشود. نتیجه چنین ساختاری، افزایش انگیزههای فردی برای پرورش [[فرزندان]]<ref>نک: اسلام و جامعهشناسی خانواده، ص۸۲ - ۸۳.</ref> و استحکام روابط خانوادگی است<ref>اسلام و جامعهشناسی خانواده، ص۲۰۷.</ref>. | ||
# '''کارکرد [[اقتصادی]]:''' خانواده بر اساس فرهنگ جامعه، الگویی ویژه از تقسیم کار را برای [[تأمین معیشت]] اعضای خانواده فراهم میکند. گرچه در سالهای نخست، [[فرزندان]] چندان در این زمینه نقش ندارند، در سالیان پسین معمولاً آنان نیز به [[یاری]] دیگر اعضای خانواده میآیند. قرآن [[وظیفه]] تأمین معاش را به عهده مرد نهاده و او را واداشته است تا نفقه خانواده را در حد متعارف بپردازد<ref>سوره نساء، آیه ۳۴.</ref>.<ref>خانواده در قرآن، ص۱۰۸.</ref>؛ همچنین با آنکه مرد را به پرداخت مهریه [[زن]] واداشته<ref>سوره نساء، آیه ۴.</ref> [[استقلال]] [[مالی]] زن را هم به رسمیت شناخته است<ref>سوره نساء، آیه ۳۲.</ref> گرچه با [[اشتغال]] او در بیرون از [[منزل]] آشکارا [[مخالفت]] نکرده، خواسته است [[عفت]] را رعایت کند<ref>حوزه و دانشگاه، ش ۳۵، ص۲۸، «کارکردهای خانواده از منظر اسلام و فمینیسم».</ref> و از خودآرایی و آمیختن با نامحرمان بپرهیزد<ref>سوره احزاب، آیه ۳۲.</ref>؛ افزون بر این، انتقال [[اموال]] و کالاهای مادی از نسلی به نسل دیگر از طریق [[نظام]] [[ارث]] و در دایره [[خویشاوندی]]<ref>سوره نساء، آیه ۱۱.</ref>، [[وصیت]] بخشی از [[داراییها]] برای والدین<ref> سوره بقره، آیه ۱۸۰.</ref> و دیگر کمکهای [[مالی]] به آنان ـ که عنوان عام [[نیکی به والدین]]<ref>سوره نساء، آیه ۳۶.</ref> آنها را شامل میشود ـ و [[یاری]] رسانی به [[خویشاوندان]] در کنار دستگیری از دیگر [[نیازمندان]]<ref>سوره بقره، آیه ۸۳.</ref> همگی از کارکردهای [[اقتصادی]] خانواده به شمار میروند که در [[قرآن]] یاد شدهاند<ref>[[مهدی ملکمحمدی|ملکمحمدی، مهدی]]، [[خانواده (مقاله)|مقاله «خانواده»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱]]، ص۵۷۸ ـ ۵۹۶.</ref>. | # '''کارکرد [[اقتصادی]]:''' خانواده بر اساس فرهنگ جامعه، الگویی ویژه از تقسیم کار را برای [[تأمین معیشت]] اعضای خانواده فراهم میکند. گرچه در سالهای نخست، [[فرزندان]] چندان در این زمینه نقش ندارند، در سالیان پسین معمولاً آنان نیز به [[یاری]] دیگر اعضای خانواده میآیند. قرآن [[وظیفه]] تأمین معاش را به عهده مرد نهاده و او را واداشته است تا نفقه خانواده را در حد متعارف بپردازد<ref>سوره نساء، آیه ۳۴.</ref>.<ref>خانواده در قرآن، ص۱۰۸.</ref>؛ همچنین با آنکه مرد را به پرداخت مهریه [[زن]] واداشته<ref>سوره نساء، آیه ۴.</ref> [[استقلال]] [[مالی]] زن را هم به رسمیت شناخته است<ref>سوره نساء، آیه ۳۲.</ref> گرچه با [[اشتغال]] او در بیرون از [[منزل]] آشکارا [[مخالفت]] نکرده، خواسته است [[عفت]] را رعایت کند<ref>حوزه و دانشگاه، ش ۳۵، ص۲۸، «کارکردهای خانواده از منظر اسلام و فمینیسم».</ref> و از خودآرایی و آمیختن با نامحرمان بپرهیزد<ref>سوره احزاب، آیه ۳۲.</ref>؛ افزون بر این، انتقال [[اموال]] و کالاهای مادی از نسلی به نسل دیگر از طریق [[نظام]] [[ارث]] و در دایره [[خویشاوندی]]<ref>سوره نساء، آیه ۱۱.</ref>، [[وصیت]] بخشی از [[داراییها]] برای والدین<ref> سوره بقره، آیه ۱۸۰.</ref> و دیگر کمکهای [[مالی]] به آنان ـ که عنوان عام [[نیکی به والدین]]<ref>سوره نساء، آیه ۳۶.</ref> آنها را شامل میشود ـ و [[یاری]] رسانی به [[خویشاوندان]] در کنار دستگیری از دیگر [[نیازمندان]]<ref>سوره بقره، آیه ۸۳.</ref> همگی از کارکردهای [[اقتصادی]] خانواده به شمار میروند که در [[قرآن]] یاد شدهاند<ref>[[مهدی ملکمحمدی|ملکمحمدی، مهدی]]، [[خانواده (مقاله)|مقاله «خانواده»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱]]، ص۵۷۸ ـ ۵۹۶.</ref>. |