جبرئیل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

جبرئیل در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۹

۱۳٬۶۰۹ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۴

۱۱۸٬۳۵۶

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = جبرئیل| عنوان مدخل  = جبرئیل| مداخل مرتبط = [[جبرئیل در قرآن]] - [[جبرئیل در معارف مهدویت]] - [[جبرئیل در معارف دعا و زیارات]] - [[جبرئیل در معارف و سیره سجادی]]| پرسش مرتبط  = }}
+== مقدمه ==
+جبرئیل از [[فرشتگان]] بزرگ الهی است. جبرئیل، یکی از چهار فرشته مقرّب "علاوه بر [[میکائیل]]، [[اسرافیل]] و [[عزرائیل]]" است. او رابط میان [[خداوند]] سبحانه و تعالی و [[پیامبران]] است و در کتاب‏‌های دینی [[یهودیت]]، [[مسیحیت]] و [[اسلام]] از نقش جبرئیل بسیار یاد شده است.
+یکی از دیدگاه های مشهور بین دانشمندان مسلمان این است که جبرئیل همان [[روح القدس]] است. دلیل این مطلب را آیه ۱۰۲ سوره نحل ذکر کرده اند: {{متن قرآن|قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّكَ }}<ref> بگو آن (قرآن) را روح القدس از سوی پروردگارت نازل کرده است؛ سوره نحل، آیه ۱۰۲.</ref> در آیه ۹۷ سوره بقره نیز آمده است: {{متن قرآن|قُلْ مَن كَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ }}<ref> بگو هرکس دشمن جبرئیل شد بداند که جبرئیل آن (قرآن) را به دستور الهی بر دل تو نازل کرده است؛ سوره بقره، آیه ۹۷.</ref>. همچنین در [[قرآن]] با نام‏‌های {{متن قرآن|الرُّوحَ}}<ref>سوره غافر، آیه ۱۵.</ref>، {{متن قرآن|الرُّوحُ الأَمِينُ }}<ref>سوره شعراء، آیه۱۹۳.</ref>، {{متن قرآن|شَدِيدُ الْقُوَى}}<ref>سوره نجم، آیه۵.</ref> و {{متن قرآن|رَسُولٍ كَرِيمٍ}}<ref>سوره تکویر، آیه۱۹.</ref> از او یاد شده است.
+روایاتی چند، از نقش آن فرشته بزرگ الهی در قیام عظیم و جهانی‏ [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏، به روشنی سخن گفته و از او به عنوان نخستین کسی که با [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} بیعت خواهد کرد، نام برده‌‏اند.
+در بعضی از روایات گفته شده: او به همراه گروه بزرگی از فرشتگان، هنگام ظهور در محضر واپسین حجّت الهی حاضر شده و به یاری آن حضرت خواهند شتافت. [[امام صادق]] {{ع}} در قسمتی از یک روایت طولانی فرمود: نخستین کس که با او بیعت می‌‏کند، حضرت جبرئیل است<ref>{{متن حدیث|أَوَّلُ‏ مَنْ‏ يُبَايِعُهُ‏ جَبْرَئِيل‏‏‏‏‏‏‏}}، علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۰۴؛ ر.ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۴، ص ۱۸۴، ح ۳.</ref>.
+این، بدان معناست که یکی از امدادهای غیبی خداوند سبحانه و تعالی در آن قیام جهانی، یاری دادن جبرئیل به [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ است. همان‏گونه که این فرشته بزرگ الهی، به یاری پیامبران دیگر نیز آمده بود<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۴۹ ـ ۱۵۰.</ref>.
 == معناشناسی ==
@@ خط ۱۲۸: / خط ۱۳۹: @@
 ==[[دشمنی]] [[یهود]] با [[جبرئیل]] ==
-[[یهودیان]] جبرئیل را از این رو که نازل کننده [[جنگ]] و [[سختی]] و [[عذاب]] است، [[دشمن]] خود می‌دانستند و با وی [[دشمنی]] می‌ورزیدند و از همین رو [[قرآن]] را نیز که جبرئیل نازل کرده بود قبول نداشتند<ref>التبیان، ج ۱، ص۳۶۲؛ تفسیر قرطبی، ج ۲، ص۲۶؛ کشف الاسرار، ج ۱، ص۲۸۹.</ref>. [[خداوند]] به آنان پاسخ داد که [[جبرئیل]] واسطه‌ای بیش نیست<ref>التحریر والتنویر، ج ۱، ص۶۲۱.</ref> و [[قرآن]] را که [[تصدیق]] کننده [[کتاب‌های آسمانی]] پیشین است به [[اذن الهی]] یعنی به امر [[حق]] یا به [[اراده]] و [[علم]] وی نازل کرده است نه از پیش خود<ref>روض الجنان، ج ۲، ص۶۸؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۳۲۵.</ref> و گرچه در [[آیات قرآن]]، [[جنگ]] و [[سختی]] برضدّ [[کافران]] وجود دارد؛ ولی قرآن برای [[مؤمنان]] [[هدایت]] و [[بشارت]] است<ref>مجمع البیان، ج ۱، ص۳۲۵.</ref>، بنابر این [[دشمنی]] با جبرئیل وجهی ندارد: {{متن قرآن|قُلْ مَن كَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ}}<ref> بگو: هر که دشمن جبرئیل است (آگاه باشد که) بی‌گمان او، آن (قرآن) را بر دلت با اذن خداوند فرو فرستاده است در حالی که آنچه را پیش از آن بوده است راست می‌شمارد و رهنمود و نویدی برای مؤمنان است؛ سوره بقره، آیه ۹۷.</ref> برخی گفته‌اند: در این [[آیه]] جواب شرط محذوف و آیه بدین معناست که هرکس با جبرئیل [[دشمن]] است از [[خشم]] بمیرد<ref>مجمع البیان، ج ۱، ص۳۲۵.</ref>. از آیه بعدی چنین استفاده می‌شود که جبرئیل مانند دیگر [[فرشتگان]] و [[رسولان الهی]]، شأنی جز [[امتثال اوامر الهی]] ندارد، از این رو دشمنی با او [[دشمنی با خدا]] بوده، [[کفر]] محسوب می‌شود و [[خدا]] دشمن کافران است: {{متن قرآن|مَن كَانَ عَدُوًّا لِّلَّهِ وَمَلائِكَتِهِ وَرُسُلِهِ وَجِبْرِيلَ وَمِيكَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِّلْكَافِرِينَ}}<ref>آنکه دشمن خداوند و فرشتگان او و فرستادگان وی و جبرئیل و میکائیل باشد، (کافر است) و بی‌گمان خداوند دشمن کافران است؛ سوره بقره، آیه ۹۸.</ref><ref>المیزان، ج ۱، ص۲۲۹.</ref> گفته شده: [[دشمنی]] [[بنده]] با خدا، [[معصیت]] او و دوری از طاعتش و دشمنی با اولیای اوست و دشمنی خدا با بنده، [[عذاب]] او و [[آشکار کردن]] اثر دشمنی بر اوست<ref>تفسیر قرطبی، ج ۲، ص۲۶.</ref>.
+[[یهودیان]] جبرئیل را از این رو که نازل کننده [[جنگ]] و [[سختی]] و [[عذاب]] است، [[دشمن]] خود می‌دانستند و با وی [[دشمنی]] می‌ورزیدند و از همین رو [[قرآن]] را نیز که جبرئیل نازل کرده بود قبول نداشتند<ref>التبیان، ج ۱، ص۳۶۲؛ تفسیر قرطبی، ج ۲، ص۲۶؛ کشف الاسرار، ج ۱، ص۲۸۹.</ref>. [[خداوند]] به آنان پاسخ داد که [[جبرئیل]] واسطه‌ای بیش نیست<ref>التحریر والتنویر، ج ۱، ص۶۲۱.</ref> و [[قرآن]] را که تصدیق کننده [[کتاب‌های آسمانی]] پیشین است به [[اذن الهی]] یعنی به امر [[حق]] یا به [[اراده]] و [[علم]] وی نازل کرده است نه از پیش خود<ref>روض الجنان، ج ۲، ص۶۸؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۳۲۵.</ref> و گرچه در [[آیات قرآن]]، [[جنگ]] و [[سختی]] برضدّ [[کافران]] وجود دارد؛ ولی قرآن برای [[مؤمنان]] [[هدایت]] و [[بشارت]] است<ref>مجمع البیان، ج ۱، ص۳۲۵.</ref>، بنابر این [[دشمنی]] با جبرئیل وجهی ندارد: {{متن قرآن|قُلْ مَن كَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ}}<ref> بگو: هر که دشمن جبرئیل است (آگاه باشد که) بی‌گمان او، آن (قرآن) را بر دلت با اذن خداوند فرو فرستاده است در حالی که آنچه را پیش از آن بوده است راست می‌شمارد و رهنمود و نویدی برای مؤمنان است؛ سوره بقره، آیه ۹۷.</ref> برخی گفته‌اند: در این [[آیه]] جواب شرط محذوف و آیه بدین معناست که هرکس با جبرئیل [[دشمن]] است از [[خشم]] بمیرد<ref>مجمع البیان، ج ۱، ص۳۲۵.</ref>. از آیه بعدی چنین استفاده می‌شود که جبرئیل مانند دیگر [[فرشتگان]] و [[رسولان الهی]]، شأنی جز امتثال اوامر الهی ندارد، از این رو دشمنی با او دشمنی با خدا بوده، [[کفر]] محسوب می‌شود و [[خدا]] دشمن کافران است: {{متن قرآن|مَن كَانَ عَدُوًّا لِّلَّهِ وَمَلائِكَتِهِ وَرُسُلِهِ وَجِبْرِيلَ وَمِيكَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِّلْكَافِرِينَ}}<ref>آنکه دشمن خداوند و فرشتگان او و فرستادگان وی و جبرئیل و میکائیل باشد، (کافر است) و بی‌گمان خداوند دشمن کافران است؛ سوره بقره، آیه ۹۸.</ref><ref>المیزان، ج ۱، ص۲۲۹.</ref> گفته شده: [[دشمنی]] [[بنده]] با خدا، [[معصیت]] او و دوری از طاعتش و دشمنی با اولیای اوست و دشمنی خدا با بنده، [[عذاب]] او و آشکار کردن اثر دشمنی بر اوست<ref>تفسیر قرطبی، ج ۲، ص۲۶.</ref>.
 برخی این مطلب را که [[یهود]]، [[جبرئیل]] را [[دشمن]] خود می‌دانستند بعید شمرده و گفته‌اند: هیچ عاقلی حاضر نیست خود را دشمن [[جبرئیل]] بداند و [[یهودیان]] کنونی نیز این [[دشمنی]] را به شدت [[انکار]] می‌کنند. در پاسخ باید دانست دشمن دانستن جبرئیل و دشمنی با وی از قومی‌ که جهالت‌هایشان شدید و بیرون از حدّ شمارش است، بعید نیست، چنان که یهودیان پس از دیدن [[آیات]] روشن [[الهی]] از [[موسی]]{{صل}} خواستند برایشان خدایی مانند [[بت‌ها]] قرار دهد{{متن قرآن|وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلَى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلَى أَصْنَامٍ لَّهُمْ قَالُواْ يَا مُوسَى اجْعَل لَّنَا إِلَهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ}}<ref> و بنی اسرائیل را از دریا گذراندیم آنگاه آنان به قومی رسیدند که به پرستش بت‌هایی که داشتند رو آورده بودند، گفتند: ای موسی! برای ما خدایی بگمار چنان که آنان خدایانی دارند، (موسی) گفت: به راستی که شما قومی نادانید؛ سوره اعراف، آیه ۱۳۸.</ref> و خواستار دیدن [[خدا]] با [[چشم سر]] شدند{{متن قرآن|يَسْأَلُكَ أَهْلُ الْكِتَابِ أَن تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتَابًا مِّنَ السَّمَاء فَقَدْ سَأَلُواْ مُوسَى أَكْبَرَ مِن ذَلِكَ فَقَالُواْ أَرِنَا اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ ثُمَّ اتَّخَذُواْ الْعِجْلَ مِن بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ فَعَفَوْنَا عَن ذَلِكَ وَآتَيْنَا مُوسَى سُلْطَانًا مُّبِينًا}}<ref> اهل کتاب از تو می‌خواهند که برای آنان کتابی از آسمان فرود آوری؛ از موسی درخواستی بزرگ‌تر از این کردند و گفتند: خداوند را آشکارا به ما بنما! و آذرخش آنان را برای ستمشان فرا گرفت. سپس گوساله (پرستی) را پس از آنکه برهان‌ها (ی روشن) برای آنان آمده بود برگزیدند و ما از آن (هم) درگذشتیم و به موسی حجتی آشکار دادیم؛ سوره نساء، آیه ۱۵۳.</ref> و مدتی گوساله پرستیدند{{متن قرآن|وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ}}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که با موسی چهل شب وعده نهادیم سپس در نبودن او گوساله را (به پرستش) گرفتید در حالی که ستمکار بودید؛ سوره بقره، آیه ۵۱.</ref>و...، افزون بر این [[خداوند]] از [[دشمنی]] برخی با [[جبرئیل]] خبر داده و [[کلام الهی]] درست‌تر از هر قولی است<ref>التبیان، ج ۱، ص۳۶۲ - ۳۶۳؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۳۲۵ - ۳۲۶؛ التفسیر الکبیر، ج ۳، ص۱۹۶.</ref>.<ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹]]، ص۴۹۶ - ۵۱۶.</ref>
+== رابطه پیامبر خاتم{{صل}} و جبرئیل ==
+منظور آیاتی است که رابطه [[پیامبر اسلام]] با جبرئیل را که به همین نام و یا نام‌های دیگر مثل روح الامین و یا روح القدس، با اوصاف «شدید القوی»، «ذومرة»، «مکین»، [[امین]]، توصیف می‌کند مثل این که در افق اعلی قرار دارد، [[توانمند]] است [[پیامبر]] را [[تعلیم]] می‌دهد و این [[شخصیت]] در [[ادیان]] دیگر مانند [[مسیحیت]] نیز شناخته شده و [[ایمان]] به [[قرآن]] لازم شمرده شده است:
+# {{متن قرآن|قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«بگو: هر که دشمن جبرئیل است (آگاه باشد که) بی‌گمان او، آن (قرآن) را بر دلت با اذن خداوند فرو فرستاده است در حالی که آنچه را پیش از آن بوده است راست می‌شمارد و رهنمود و نویدی برای مؤمنان است» سوره بقره، آیه ۹۷.</ref>؛
+# {{متن قرآن|إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ}}<ref>«اگر شما دو زن به درگاه خداوند توبه کنید (بسی شایسته است) چرا که به راستی دلتان برگشته است و اگر از هم در برابر پیامبر پشتیبانی کنید بی‌گمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان وی‌اند» سوره تحریم، آیه ۴.</ref>؛
+# {{متن قرآن|إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ}}<ref>«که این (قرآن) بازخوانده فرستاده‌ای گرامی است» سوره حاقه، آیه ۴۰.</ref> {{متن قرآن|ذِي قُوَّةٍ عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ * مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ}}<ref>«توانمندی که نزد آن دارنده اورنگ (فرمانفرمایی جهان)، جایگاهی بلند دارد، * آنجا فرمانگزاری امین است؛» سوره تکویر، آیه ۲۰-۲۱.</ref>؛
+# {{متن قرآن|فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ}}<ref>«پس چون بخوانیمش، از خواندن آن پیروی کن» سوره قیامه، آیه ۱۸.</ref>؛
+# {{متن قرآن|إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى * عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَى * ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوَى * وَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَى}}<ref>«آن (قرآن) جز وحیی نیست که بر او وحی می‌شود * آن (فرشته) بسیار توانمند به او آموخته است* توانای خردمندی که راست ایستاد* و او در افق فراتر بود» سوره نجم، آیه ۴-۷.</ref>؛
+# {{متن قرآن|وَإِذَا بَدَّلْنَا آيَةً مَكَانَ آيَةٍ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُوا إِنَّمَا أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ * قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُوا وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ}}<ref>«و چون آیه‌ای را به جای آیه‌ای دیگر آوریم- و خداوند به آنچه فرو می‌فرستد داناتر است- می‌گویند: تو تنها دروغبافی؛ (چنین نیست) بلکه بیشتر آنان نمی‌دانند * بگو: آن را روح القدس از نزد پروردگارت، راستین فرو فرستاده است تا مؤمنان را استوار بدارد و برای مسلمانان رهنمود و مژده‌ای باشد» سوره نحل، آیه ۱۰۱-۱۰۲.</ref>؛
+# {{متن قرآن|وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ * وَإِنَّهُ لَتَنْزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ * نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ * عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرِينَ * بِلِسَانٍ عَرَبِيٍّ مُبِينٍ}}<ref>«و بی‌گمان پروردگار توست که پیروز بخشاینده است * و این (قرآن) فرو فرستاده پروردگار جهانیان است * که روح الامین آن را فرود آورده است * بر دلت، تا از بیم‌دهندگان باشی؛ * به زبان عربی روشن» سوره شعراء، آیه ۱۹۱-۱۹۵.</ref>؛
+# {{متن قرآن|وَالَّذِي جَاءَ بِالصِّدْقِ وَصَدَّقَ بِهِ أُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ}}<ref>«و آنان که راستی آورند و آن را باور دارند پرهیزگارند» سوره زمر، آیه ۳۳.</ref>؛
+# {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْيًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولًا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ * كَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا مَا كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَكِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«و هیچ بشری نسزد که خداوند با او سخن گوید مگر با وحی یا از فراسوی پرده‌ای یا فرستاده‌ای فرستد که به اذن او آنچه می‌خواهد وحی کند؛ بی‌گمان او فرازمندی فرزانه است * و بدین‌گونه ما روحی از امر خویش را به تو وحی کردیم؛ تو نمی‌دانستی کتاب و ایمان چیست ولی ما آن را نوری قرار دادیم که بدان از بندگان خویش هر که را بخواهیم راهنمایی می‌کنیم و بی‌گمان تو، به راهی راست راهنمایی می‌کنی» سوره شوری، آیه ۵۱-۵۲.</ref>؛
+# {{متن قرآن|فَأَوْحَى إِلَى عَبْدِهِ مَا أَوْحَى}}<ref>«پس (خداوند) به بنده خود وحی کرد، آنچه وحی کرد» سوره نجم، آیه ۱۰.</ref>.
+'''نتیجه''': در [[آیات]] فوق این موضوعات مطرح شده است:
+# جبرئیل واسطه [[وحی الهی]] به [[پیامبر اسلام]]: {{متن قرآن|قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ}}<ref>«بگو: هر که دشمن جبرئیل است (آگاه باشد که) بی‌گمان او، آن (قرآن) را بر دلت با اذن خداوند فرو فرستاده است در حالی که آنچه را پیش از آن بوده است راست می‌شمارد و رهنمود و نویدی برای مؤمنان است» سوره بقره، آیه ۹۷.</ref>؛
+# جبرئیل حمایت کننده از [[پیامبر]]: {{متن قرآن|وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ}}<ref>«اگر شما دو زن به درگاه خداوند توبه کنید (بسی شایسته است) چرا که به راستی دلتان برگشته است و اگر از هم در برابر پیامبر پشتیبانی کنید بی‌گمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان وی‌اند» سوره تحریم، آیه ۴.</ref>؛
+# [[پیامبر]] موظف به [[اطاعت]] از جبرئیل در [[قرائت قرآن]] گردیده است: {{متن قرآن|فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ}}<ref>«پس چون بخوانیمش، از خواندن آن پیروی کن» سوره قیامه، آیه ۱۸.</ref>؛
+# [[روح القدس]] و روح الامین (جبرئیل) واسطه نزول وحی بر [[پیامبر]]: {{متن قرآن|قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ}}<ref>«بگو: آن را روح القدس از نزد پروردگارت، راستین فرو فرستاده است تا مؤمنان را استوار بدارد و برای مسلمانان رهنمود و مژده‌ای باشد» سوره نحل، آیه ۱۰۲.</ref>... {{متن قرآن|نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ}}<ref>«که روح الامین آن را فرود آورده است» سوره شعراء، آیه ۱۹۳.</ref>.<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)| فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱]]، ص ۴۱۱.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
-# [[پرونده:000059.jpg|22px]] [[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:000059.jpg|22px]] [[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹''']]
-# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱''']]
 {{پایان منابع}}