جبرئیل در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ولایت}}
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = جبرئیل| عنوان مدخل  = جبرئیل| مداخل مرتبط = [[جبرئیل در قرآن]] - [[جبرئیل در معارف مهدویت]] - [[جبرئیل در معارف دعا و زیارات]] - [[جبرئیل در معارف و سیره سجادی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[جبرئیل در قرآن]] - [[جبرئیل در حدیث]] - [[جبرئیل در نهج البلاغه]] - [[جبرئیل در معارف دعا و زیارات]] - [[جبرئیل در کلام اسلامی]] - [[جبرئیل در معارف مهدویت]]| پرسش مرتبط  = جبرئیل (پرسش)}}


==مقدمه==
== مقدمه ==
*"[[جبرئیل]]" در لغت عبری به معنی "[[خدا]]" است و [[جبرئیل]] به معنی "نیروی [[پروردگار]]" است. [[جبرئیل]] یکی از [[فرشتگان]] والامقام [[الهی]] است و [[امین]] [[وحی]] است. هم اوست، که [[وحی]] را بر [[پیامبران الهی]] نازل می‌کرد. [[جبرئیل]]{{ع}} در زمان [[رسول خدا]]{{صل}} [[قرآن]] را بر [[پیامبر]] نازل می‌کرد و گاهی به شکل شخصی به نام "دحیه کلبی" ظاهر می‌شد و [[مردم]] او را به صورت انسانی می‌دیدند. پس از [[رسول خدا]]{{صل}} همواره در [[خدمت]] [[ائمه]]{{عم}} است و در [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} با آن جناب [[بیعت]] می‌کند و [[مطیع]] [[فرمان]] او خواهد بود.در روایتی [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: [[جبرئیل]]{{ع}} [[پرچم]] [[رسول خدا]]{{صل}} را [[خدمت]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} می‌آورد<ref>غیبت نمانی: ص ۳۰۸.</ref>.  
"[[جبرئیل]]" در لغت عبری به معنی "[[خدا]]" است و جبرئیل به معنی "نیروی [[پروردگار]]" است. [[جبرئیل]] یکی از [[فرشتگان]] والامقام [[الهی]] است و [[امین وحی]] است. هم اوست که [[وحی]] را بر [[پیامبران الهی]] نازل می‌کرد. جبرئیل{{ع}} در زمان [[رسول خدا]]{{صل}} [[قرآن]] را بر [[پیامبر]] نازل می‌کرد و گاهی به شکل شخصی به نام "[[دحیه]] کلبی" ظاهر می‌شد و [[مردم]] او را به صورت [[انسانی]] می‌دیدند. نقل است که وی پنجاه بار بر [[حضرت ابراهیم]]{{ع}}، چهار صد بار بر [[موسی]]{{ع}}، ده بار بر [[عیسی]]{{ع}} و بیست و چهار هزار بار بر [[حضرت محمد]]{{صل}} فرود آمده است<ref>معارف و معاریف، ج ۴، ص۹۴.</ref>. این نام سه بار در [[قرآن مجید]] آمده است<ref>سوره بقره، ۹۷ و ۹۸؛ سوره تحریم، ۴؛ سوره شعراء، ۱۹۳.</ref>. از [[حضرت رسول]]{{صل}} آمده است که جبرئیل از همه فرشتگان [[برتر]] است<ref>بحار الانوار، ج ۵۹، ص۲۵۸.</ref>. [[آیه]] ١٩ تا ٢٣ [[سوره تکویر]]، صریح است در اینکه فرشته وحی، پیک محترمی است و در نزد [[خداوند]]، مکانت دارد و در میان [[ملائک]] مطاع و پیش خدا، [[امین]] است و نیز صریح است در اینکه حضرت رسول{{صل}} او را بالعیان دیده است<ref>معارف و معاریف، ج ۴، ص۹۵.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: هرگاه جبرئیل به نزد پیامبر{{صل}} می‌آمد، مانند [[بردگان]] در برابر آن حضرت می‌نشست و بدون [[اذن]]، بر حضرتش وارد نمی‌شد<ref>بحار الانوار، ج ۱۸، ص۲۵۶.</ref>.
*[[امام باقر]]{{ع}} در [[حدیثی]] می‌فرماید: در [[شب جمعه]] ۲۳ [[ماه رمضان]]، در ابتدای روز صدایی خواهید شنید، در آن صدا [[شک]] نکنید (و سخن او را [[انکار]] نکنید) زیرا آن صدای [[جبرئیل]]{{ع}} است و نشانه صدای [[جبرئیل]] این است که نام [[حضرت قائم]]{{ع}} و نام [[پدر]] ایشان را می‌گوید به طوری که همه می‌شنوند، و در آخر روز صدای [[شیطان]] را خواهید شنید... <ref>غیبت نعمانی: ص ۲۵۴ و یأتی ص ۴۲۵.</ref>.
*[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: (در [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}) ابتدا [[جبرئیل]] از [[آسمان]] و در پایان روز [[شیطان]] از [[زمین]] صدا خواهد زد. از سخن صدای اول (یعنی [[جبرئیل]]) [[پیروی]] کنید و از سخن صدای دوم (یعنی [[شیطان]]) بپرهیزید که مایه [[فتنه]] است<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۴۲۷.</ref>. در [[حدیث]] دیگری نیز آمده است: هر جنبنده‌ای صدای [[جبرئیل]] را خواهد شنید و افراد [[خواب]] از هیبت آن صدا بیدار می‌شوند و بیرون می‌آیند و دختران پرده‌نشین از سراپرده به در می‌آیند و کسی که [[ایستاده]] از [[وحشت]] می‌نشیند و کسی که نشسته از [[ترس]] به پا می‌خیزد. [[حضرت قائم]]{{ع}} از همان سویی که صدا شنیده می‌شود بیرون خواهد آمد<ref>غیبت نعمانی: ص ۲۹۰ و سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۵۳۸.</ref>.
*[[امام باقر]]{{ع}} می‌فرماید: گویا می‌بینم که [[حضرت قائم]]{{ع}} از [[مکه]] به [[نجف]] آمده و پنج هزار [[ملائکه]] او را [[همراهی]] می‌کنند، که [[جبرئیل]] از طرف راست او، [[میکائیل]] از جانب چپ و [[مؤمنین]] در پیش روی او در حرکت هستند و آن [[حضرت]] لشکریانش را به مناطق مختلف گسیل می‌دارد.
* در ضمن [[حدیث]] دیگری [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: در شب ۲۳ [[ماه رمضان]] صدای [[جبرئیل]] از [[آسمان]] شنیده خواهد شد که [[نام حضرت مهدی]]{{ع}} و نام پدرش را برده و می‌گوید: "بدانید فلان بن فلان ([[محمد بن حسن العسکری]]) [[قائم آل محمد]]{{صل}} است. به سخن او گوش فرا دهید و از او [[پیروی]] کنید و تمام مخلوقات آن را خواهند شنید و زمانی که [[حضرت قائم]]{{ع}} این صدا را می‌شنود خروج می‌کند (و [[قیام]] می‌نماید)<ref>غیبت نعمانی: ص ۲۸۹.</ref>.
*[[امام صادق]]{{ع}} به [[ابوبصیر]] فرمود: [[قائم]]{{ع}} زمانی [[قیام]] خواهد کرد که حلقه کامل شده باشد. [[ابوبصیر]] پرسید: کامل شدن حلقه یعنی چه؟ [[حضرت]] پاسخ داد: کامل شدن حلقه زمانی است که ده هزار [[ملک]] و [[جبرئیل]] از جانب راست و [[میکائیل]] از جانب چپ او را [[همراهی]] کنند و او [[پرچم]] خود را حرکت دهد و شروع به پیشروی می‌کنند... <ref>غیبت نعمانی: ص ۳۰۷.</ref>.
*[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: زمانی که [[وقت ظهور]] [[حضرت قائم]]{{ع}} شود، نخستین کسی که با [[حضرت قائم]]{{ع}} [[بیعت]] می‌کند، [[جبرئیل]] است. او مانند پرنده سفیدی از [[آسمان]] آمده و با [[حضرت]] [[بیعت]] می‌کند، سپس یک پای خود را بر [[کعبه]] نهاده و پای دیگر را بر فراز [[بیت المقدس]] می‌گذارد و با صدایی رسا ندا می‌دهد: {{متن قرآن|أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ}}<ref>«فرمان (عذاب) خداوند در رسید، به شتاب آن را مخواهید» سوره نحل، آیه ۱.</ref> سپس [[حضرت قائم]]{{ع}} نزد [[مقام ابراهیم]] در [[مسجد الحرام]] می‌آید و دو رکعت [[نماز]] می‌خواند و پس از [[نماز]] [[سیصد و سیزده]] نفر از اصحابش گرد او جمع می‌شوند<ref>بحارالانوار: ج ۵۲، ص ۲۸۵ و سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۵۴۷.</ref><ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص ۱۹۱.</ref>.
==جبرئیل در موعودنامه==
*کلمه‌ای عبری به‌معنای "[[بنده]] [[خدا]]" است. نام [[فرشته وحی]] و از بزرگان [[ملائکه]] است که بر همه [[انبیا]]ء یا [[اولوالعزم]] از آن‌ها، یا بر بعضی از غیر [[اولوالعزم]] نیز نازل می‌شده و [[وحی]] [[خداوند]] را به آن‌ها [[ابلاغ]] می‌نموده است. [[نقل]] است که وی پنجاه بار بر [[حضرت ابراهیم]] {{ع}}، چهار صد بار بر [[موسی]] {{ع}}، ده بار بر [[عیسی]] {{ع}} و بیست و چهار هزار بار بر [[حضرت محمد]] {{صل}} فرود آمده است<ref>معارف و معاریف، ج ۴، ص ۹۴.</ref>. این نام سه بار در [[قرآن مجید]] آمده است<ref>سوره بقره، ۹۷ و ۹۸؛ سوره تحریم، ۴؛ سوره شعراء، ۱۹۳.</ref>. از حضرت [[رسول]] {{صل}} آمده است که جبرئیل از همه [[فرشتگان]] [[برتر]] است<ref>بحار الانوار، ج ۵۹، ص ۲۵۸.</ref>. [[آیه]] ١٩ تا ٢٣ سوره مبارکه تکویر، صریح است در این‌که [[فرشته وحی]]، پیک محترمی است و در نزد [[خداوند]]، مکانت دارد و در میان ملائک [[مطاع]] و پیش [[خدا]]، [[امین]] است و نیز صریح است در این‌که [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]] {{صل}} او را بالعیان دیده است<ref>معارف و معاریف، ج ۴، ص ۹۵.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: هرگاه جبرئیل به نزد [[پیامبر]] {{صل}} می‌آمد، مانند بردگان در برابر آن حضرت می‌نشست و بدون [[اذن]]، بر حضرتش وارد نمی‌شد<ref>بحار الانوار، ج ۱۸، ص ۲۵۶.</ref>.
*[[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "نخستین کسی که با [[قائم]] {{ع}} [[بیعت]] خواهد نمود، جبرئیل است. او در چهره پرنده سفیدی از [[آسمان]] فرود می‌آید و با آن حضرت دست [[بیعت]] می‌دهد. ان‌گاه یک پا بر بیت [[الله]]، و پای دیگر به [[بیت المقدس]] می‌گذارد و با ندای زیبا و رسایی که همگان آن را می‌شنوند، می‌گوید: {{متن قرآن|أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ}}<ref>سوره نحل، ۱.</ref>؛ [[فرمان خدا]] رسید، پس آن را به شتاب نخواهید<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۵.</ref>.
*[[مفضل بن عمر]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده که فرموده‌اند: آن‌گاه که [[خداوند]] به [[حضرت قائم]] {{ع}} اجازه خروج دهد... [[خداوند]] جبرئیل را می‌فرستد که نزد او بیاید، جبرئیل در حجر [[اسماعیل]] نزد آن حضرت می‌آید و می‌گوید: به چه چیز [[مردم]] را می‌خوانی‌؟ حضرت [[دعوت]] خود را به او خبر می‌دهد. جبرئیل می‌گوید: من نخستین کسی هستم که با تو [[بیعت]] می‌کنم، دست خویش را برای [[بیعت]] باز کن، پس دست به دست آن حضرت می‌گذارد<ref>مهدی موعود، علی دوانی، ص ۱۱۵۴.</ref>.
*همچنین از روایاتی استفاده می‌شود که [[صدای آسمانی]] که از [[نشانه‌های حتمی ظهور]] است و [[مردم]] را [[دعوت]] به [[پیروی]] از [[حق]] می‌کند، ندا و صدای حضرت جبرئیل است.
*[[محمد بن مسلم]] [[روایت]] می‌کند: گوینده‌ای از [[آسمان]]، [[قائم]] را به نام صدا می‌زند، به‌طوری که [[مردم]] شرق و غرب آن را می‌شنوند و از [[وحشت]] آن، هرکس [[ایستاده]]، روی [[زمین]] می‌نشیند و هر کس نشسته برمی‌خیزد، و آن صدای [[جبرئیل امین]] است<ref>غیبة طوسی، ۲۷۴.</ref>.
*[[امام باقر]] {{ع}} نیز فرمود: وقتی [[مهدی]] {{ع}} [[قیام]] کند، جبرئیل در سمت راست او حرکت می‌کند<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۳.</ref>.
*پس از این‌که [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} متولد شد، [[امام عسکری]] {{ع}}، ان حضرت را به جبرئیل ([[روح القدس]]) که به صورت پرنده‌ای ظاهر شده بود، داد تا از او مواظبت کند و هر [[چهل]] روز یک بار، به نزد آن‌ها بیاورد<ref>منتهی الآمال، باب ۱۴، فصل ۱.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۴۱.</ref>.


==پرسش مستقیم==
پس از [[رسول خدا]]{{صل}} همواره در خدمت [[ائمه]]{{عم}} است و در [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} با آن جناب [[بیعت]] می‌کند و [[مطیع]] [[فرمان]] او خواهد بود. در روایتی امام صادق{{ع}} فرمود: جبرئیل{{ع}} [[پرچم]] رسول خدا{{صل}} را خدمت [[حضرت مهدی]]{{ع}} می‌آورد<ref>غیبت نمانی، ص۳۰۸.</ref>.
 
[[امام باقر]]{{ع}} در [[حدیثی]] می‌فرماید: در [[شب جمعه]] ۲۳ [[ماه رمضان]]، در ابتدای [[روز]] صدایی خواهید شنید، در آن صدا [[شک]] نکنید (و سخن او را [[انکار]] نکنید) زیرا آن صدای جبرئیل{{ع}} است و نشانه صدای جبرئیل این است که نام [[حضرت قائم]]{{ع}} و نام پدر ایشان را می‌گوید به طوری که همه می‌شنوند، و در آخر [[روز]] صدای [[شیطان]] را خواهید شنید...<ref>غیبت نعمانی، ص۲۵۴ و یأتی ص۴۲۵.</ref>.
 
[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: (در [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}) ابتدا [[جبرئیل]] از [[آسمان]] و در پایان روز شیطان از [[زمین]] صدا خواهد زد. از سخن صدای اول (یعنی جبرئیل) [[پیروی]] کنید و از سخن صدای دوم (یعنی شیطان) بپرهیزید که مایه [[فتنه]] است<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص۴۲۷.</ref>. در [[حدیث]] دیگری نیز آمده است: هر جنبنده‌ای صدای جبرئیل را خواهد شنید و افراد [[خواب]] از هیبت آن [[صدا]] بیدار می‌شوند و بیرون می‌آیند و [[دختران]] پرده‌نشین از سراپرده به در می‌آیند و کسی که ایستاده از [[وحشت]] می‌نشیند و کسی که نشسته از [[ترس]] به پا می‌خیزد. [[حضرت قائم]]{{ع}} از همان سویی که صدا شنیده می‌شود بیرون خواهد آمد<ref>غیبت نعمانی، ص۲۹۰ و سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص۵۳۸.</ref>.
 
[[امام باقر]]{{ع}} می‌فرماید: گویا می‌بینم که حضرت قائم{{ع}} از [[مکه]] به [[نجف]] آمده و پنج هزار [[ملائکه]] او را [[همراهی]] می‌کنند که جبرئیل از طرف راست او، [[میکائیل]] از جانب چپ و [[مؤمنین]] در پیش روی او در حرکت هستند و آن حضرت لشکریانش را به مناطق مختلف گسیل می‌دارد.
 
در ضمن حدیث دیگری امام صادق{{ع}} فرمود: در شب ۲۳ [[ماه رمضان]] صدای جبرئیل از آسمان شنیده خواهد شد که [[نام حضرت مهدی]]{{ع}} و نام پدرش را برده و می‌گوید: "بدانید فلان بن فلان (محمد بن حسن العسکری) [[قائم آل محمد]]{{صل}} است. به سخن او گوش فرا دهید و از او [[پیروی]] کنید و تمام [[مخلوقات]] آن را خواهند شنید و زمانی که حضرت قائم{{ع}} این صدا را می‌شنود خروج می‌کند (و [[قیام]] می‌نماید)<ref>غیبت نعمانی، ص۲۸۹.</ref>.
 
امام صادق{{ع}} به [[ابوبصیر]] فرمود: [[قائم]]{{ع}} زمانی قیام خواهد کرد که حلقه کامل شده باشد. ابوبصیر پرسید: کامل شدن حلقه یعنی چه؟ حضرت پاسخ داد: کامل شدن حلقه زمانی است که ده هزار [[ملک]] و [[جبرئیل]] از جانب راست و [[میکائیل]] از جانب چپ او را [[همراهی]] کنند و او [[پرچم]] خود را حرکت دهد و شروع به پیشروی می‌کنند...<ref>غیبت نعمانی، ص۳۰۷.</ref>.
 
[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: زمانی که وقت ظهور حضرت قائم{{ع}} شود، نخستین کسی که با [[حضرت قائم]]{{ع}} [[بیعت]] می‌کند، [[جبرئیل]] است. او مانند پرنده سفیدی از [[آسمان]] آمده و با حضرت [[بیعت]] می‌کند، سپس یک پای خود را بر [[کعبه]] نهاده و پای دیگر را بر فراز [[بیت المقدس]] می‌گذارد و با صدایی رسا ندا می‌دهد: {{متن قرآن|أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ}}<ref>«فرمان (عذاب) خداوند در رسید، به شتاب آن را مخواهید» سوره نحل، آیه ۱.</ref> سپس حضرت قائم{{ع}} نزد [[مقام ابراهیم]] در [[مسجد الحرام]] می‌آید و دو رکعت [[نماز]] می‌خواند و پس از نماز سیصد و سیزده نفر از اصحابش گرد او جمع می‌شوند<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص۲۸۵ و سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص۵۴۷.</ref>.<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۱۹۱؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۲۴۱؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۴۹ ـ ۱۵۰.</ref>
 
== پرسش مستقیم ==
* [[اولین شخص بیعت کننده با امام مهدی چه کسی است؟ (پرسش)]]
* [[اولین شخص بیعت کننده با امام مهدی چه کسی است؟ (پرسش)]]


== پرسش‌های وابسته ==
== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان کلیات عصر ظهور}}
{{پرسمان کلیات عصر ظهور}}
== جستارهای وابسته ==
{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}
=='''[[:رده:آثار وابسته به جبرئیل|منبع‌شناسی جامع وابسته به جبرئیل]]'''==
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های وابسته به جبرئیل|کتاب‌شناسی وابسته به جبرئیل]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های وابسته به جبرئیل|مقاله‌شناسی وابسته به جبرئیل]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های وابسته به جبرئیل|پایان‌نامه‌شناسی وابسته به جبرئیل]].


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
# [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۴۰: خط ۳۴:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:جبرئیل]]
[[رده:جبرئیل]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۵۴

این مدخل زیرشاخهٔ بحث جبرئیل است. جبرئیل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جبرئیل در قرآن - جبرئیل در معارف مهدویت - جبرئیل در معارف دعا و زیارات - جبرئیل در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

"جبرئیل" در لغت عبری به معنی "خدا" است و جبرئیل به معنی "نیروی پروردگار" است. جبرئیل یکی از فرشتگان والامقام الهی است و امین وحی است. هم اوست که وحی را بر پیامبران الهی نازل می‌کرد. جبرئیل(ع) در زمان رسول خدا(ص) قرآن را بر پیامبر نازل می‌کرد و گاهی به شکل شخصی به نام "دحیه کلبی" ظاهر می‌شد و مردم او را به صورت انسانی می‌دیدند. نقل است که وی پنجاه بار بر حضرت ابراهیم(ع)، چهار صد بار بر موسی(ع)، ده بار بر عیسی(ع) و بیست و چهار هزار بار بر حضرت محمد(ص) فرود آمده است[۱]. این نام سه بار در قرآن مجید آمده است[۲]. از حضرت رسول(ص) آمده است که جبرئیل از همه فرشتگان برتر است[۳]. آیه ١٩ تا ٢٣ سوره تکویر، صریح است در اینکه فرشته وحی، پیک محترمی است و در نزد خداوند، مکانت دارد و در میان ملائک مطاع و پیش خدا، امین است و نیز صریح است در اینکه حضرت رسول(ص) او را بالعیان دیده است[۴]. امام صادق(ع) فرمود: هرگاه جبرئیل به نزد پیامبر(ص) می‌آمد، مانند بردگان در برابر آن حضرت می‌نشست و بدون اذن، بر حضرتش وارد نمی‌شد[۵].

پس از رسول خدا(ص) همواره در خدمت ائمه(ع) است و در زمان ظهور حضرت مهدی(ع) با آن جناب بیعت می‌کند و مطیع فرمان او خواهد بود. در روایتی امام صادق(ع) فرمود: جبرئیل(ع) پرچم رسول خدا(ص) را خدمت حضرت مهدی(ع) می‌آورد[۶].

امام باقر(ع) در حدیثی می‌فرماید: در شب جمعه ۲۳ ماه رمضان، در ابتدای روز صدایی خواهید شنید، در آن صدا شک نکنید (و سخن او را انکار نکنید) زیرا آن صدای جبرئیل(ع) است و نشانه صدای جبرئیل این است که نام حضرت قائم(ع) و نام پدر ایشان را می‌گوید به طوری که همه می‌شنوند، و در آخر روز صدای شیطان را خواهید شنید...[۷].

امام صادق(ع) فرمود: (در زمان ظهور حضرت مهدی(ع)) ابتدا جبرئیل از آسمان و در پایان روز شیطان از زمین صدا خواهد زد. از سخن صدای اول (یعنی جبرئیل) پیروی کنید و از سخن صدای دوم (یعنی شیطان) بپرهیزید که مایه فتنه است[۸]. در حدیث دیگری نیز آمده است: هر جنبنده‌ای صدای جبرئیل را خواهد شنید و افراد خواب از هیبت آن صدا بیدار می‌شوند و بیرون می‌آیند و دختران پرده‌نشین از سراپرده به در می‌آیند و کسی که ایستاده از وحشت می‌نشیند و کسی که نشسته از ترس به پا می‌خیزد. حضرت قائم(ع) از همان سویی که صدا شنیده می‌شود بیرون خواهد آمد[۹].

امام باقر(ع) می‌فرماید: گویا می‌بینم که حضرت قائم(ع) از مکه به نجف آمده و پنج هزار ملائکه او را همراهی می‌کنند که جبرئیل از طرف راست او، میکائیل از جانب چپ و مؤمنین در پیش روی او در حرکت هستند و آن حضرت لشکریانش را به مناطق مختلف گسیل می‌دارد.

در ضمن حدیث دیگری امام صادق(ع) فرمود: در شب ۲۳ ماه رمضان صدای جبرئیل از آسمان شنیده خواهد شد که نام حضرت مهدی(ع) و نام پدرش را برده و می‌گوید: "بدانید فلان بن فلان (محمد بن حسن العسکری) قائم آل محمد(ص) است. به سخن او گوش فرا دهید و از او پیروی کنید و تمام مخلوقات آن را خواهند شنید و زمانی که حضرت قائم(ع) این صدا را می‌شنود خروج می‌کند (و قیام می‌نماید)[۱۰].

امام صادق(ع) به ابوبصیر فرمود: قائم(ع) زمانی قیام خواهد کرد که حلقه کامل شده باشد. ابوبصیر پرسید: کامل شدن حلقه یعنی چه؟ حضرت پاسخ داد: کامل شدن حلقه زمانی است که ده هزار ملک و جبرئیل از جانب راست و میکائیل از جانب چپ او را همراهی کنند و او پرچم خود را حرکت دهد و شروع به پیشروی می‌کنند...[۱۱].

امام صادق(ع) فرمود: زمانی که وقت ظهور حضرت قائم(ع) شود، نخستین کسی که با حضرت قائم(ع) بیعت می‌کند، جبرئیل است. او مانند پرنده سفیدی از آسمان آمده و با حضرت بیعت می‌کند، سپس یک پای خود را بر کعبه نهاده و پای دیگر را بر فراز بیت المقدس می‌گذارد و با صدایی رسا ندا می‌دهد: أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ[۱۲] سپس حضرت قائم(ع) نزد مقام ابراهیم در مسجد الحرام می‌آید و دو رکعت نماز می‌خواند و پس از نماز سیصد و سیزده نفر از اصحابش گرد او جمع می‌شوند[۱۳].[۱۴]

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

  1. در احادیث دوران نزدیک به ظهور چگونه توصیف شده است؟ (پرسش)
  2. ویژگی‌های عصر ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  3. آیا امام مهدی در سال فرد ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  4. در روایات چه توصیف‌هایی برای سال ظهور ذکر شده است؟ (پرسش)
  5. حضور امام مهدی میان مردم و امرار معاش آن حضرت چگونه است؟ (پرسش)
  6. چه کسانی از پیامبران الهی با امام مهدی همراه می‏‌شوند؟ (پرسش)
    1. آیا حضرت الیاس هنگام ظهور امام مهدی در کنار او خواهد بود؟ (پرسش)
  7. امام مهدی بعد از ظهور چه نوع لباسی می‌پوشد؟ (پرسش)
  8. وضعیت افتاء و مرجعیت در جهان تشیع بعد از ظهور امام مهدی چگونه خواهد شد؟ (پرسش)
  9. محل زندگی امام مهدی بعد از ظهورشان کجا خواهد بود؟ (پرسش)
  10. امام علی زمان بعد از ظهور را چگونه ترسیم کرده است؟ (پرسش)
  11. حادثه دهکده افیق چه ارتباطی با ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  12. آیا بعد از ظهور امام مهدی نیز عالم برزخ وجود دارد یا خیر؟ (پرسش)
  13. آیا اجرای انقلاب جهانی توسط یک فرد (امام مهدی) ممکن است؟ (پرسش)
  14. آیا انگشتر حضرت سلیمان نزد امام مهدی است؟ (پرسش)
  15. نقش نگین انگشتر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  16. ایام الله چه روزهایی است؟ (پرسش)
  17. امام مهدی بعد از خروج در کوفه چه کارهایی انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  18. آیا از زنان هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌شوند؟ (پرسش)
  19. چه کسانی هنگام ظهور از همراهان امام مهدی هستند؟ (پرسش)
  20. سن امام مهدی هنگام ظهور چقدر است؟ (پرسش)
  21. در عصر ظهور امام مهدی شیعیان چه جایگاهی دارند؟ (پرسش)
  22. آیا هنگام ظهور جنیان امام مهدی را یاری می کنند؟ (پرسش)
  23. چه کسانی شاهد خروج امام مهدی هستند؟ (پرسش)
  24. نخستین رویارویی امام مهدی با چه کسی است؟ (پرسش)
  25. شیوه داوری و قضاوت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  26. مردمان چه سرزمین‌هایی با امام مهدی به نبرد می‌پردازند؟ (پرسش)
  27. امام مهدی با چه طوایفی به نبرد می‌پردازد؟ (پرسش)
  28. مرکبی که جبرئیل در آستانه ظهور برای امام مهدی می‌آورد چیست؟ (پرسش)
  29. امام مهدی وقتی که می‌‏آید اولین کاری که می‌‏کند چیست؟ (پرسش)
  30. آیا امام مهدی هنگام ظهور اموال ثروت‏مندان را علی‌‏رغم میل باطنی آنها بین فقرا تقسیم می‏‌کند؟ (پرسش)
  31. هنگام ظهور امام مهدی چه کسانی از پیامبران امامان و دیگر افراد ایشان را همراهی می‌‏کنند؟ (پرسش)
  32. چرا امام حسین حضرت عیسی و حضرت خضر در زمان ظهور امام مهدی می‌‏آیند؟ (پرسش)
  33. کشور امام مهدی کدام است؟ آیا ایران کشور امام مهدی است؟ (پرسش)
  34. کشور ایران تا قبل از ظهور چگونه باید باشد؟ (پرسش)
  35. روایتی که می‌‏‏فرماید: مردی از قم مردم را به سوی خدا دعوت می‌‏کند نسبت به چه کسی می‌‏‏باشد؟ (پرسش)
  36. حضور ایرانیان در دوره ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  37. آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
  38. آیا در زمان ظهور حضرت آیت الله خامنه‌‏ای رهبر ایران است؟ (پرسش)
  39. کشور عزیزمان ایران چندمین کشوری است که امام مهدی در آن ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  40. چرا امام مهدی ظهور می‏‌کند؟ (پرسش)
  41. وضعیت شیعه در عصر امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  42. آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  43. آیا ظهور امام مهدی با قیامت همراه است؟ (پرسش)
  44. علت این‏که ظهور امام مهدی را روز قیامت یا یوم المحشر می‌‏خوانند چیست؟ (پرسش)
  45. چگونه می‌‏توان پس از ظهور امام مهدی به مکه رفت؟ (پرسش)
  46. چرا امامان قبل از امام مهدی برای تشکیل حکومت قیام مسلحانه انجام ندادند ولی امام مهدی این کار را انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  47. چگونه امام مهدی در عصری که فساد و تباهی همه عالم را فراگرفته و جز عده کمی بر اصول خود باقی نمانده‏‌اند ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  48. آیا امام مهدی عصا هم دارند؟ (پرسش)
  49. آیا امام زمان از وسائل ارتباط جمعی استفاده می‌کنند یا به گونه‌ای دیگر پیام خود را به مردم می‌رسانند؟ (پرسش)
  50. امام مهدی برای برآوردن نیازهای زندگی خود و یارانش در دوران قیام چه کار خواهد کرد؟ (پرسش)
  51. آیا امام مهدی هنگام ظهور بر سر قبر مادرش فاطمه حاضر می‌‏شود و آن را به مردم نشان می‌‏دهد؟ (پرسش)
  52. آیا صحیح است که مدعیان اسلام و ایمان هنگام ظهور حضرت با مشاهده اسلام راستینی که حضرت برای مسلمین می‌‏آورد با ایشان مخالفت می‌‏کنند؟ (پرسش)
  53. در قرآن آمده است که ابلیس از خداوند تا روز قیامت مهلت خواست اما خداوند فرمود الی یوم الوقت المعلوم منظور از آن کدام روز و وقت است؟ (پرسش)
  54. وضعیت کشاورزی در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  55. وضعیت مسکن در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  56. وضعیت بیکاری در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  57. امام مهدی در آستانه مبارزه خود از کدام یک از امدادهای الهی برخوردار است؟ (پرسش)
  58. آیا دین ما همان دینی است که پیامبر آورده و امام مهدی به آن معتقد است و آیا در طول زمان تحریف نشده است؟ (پرسش)
  59. علت ترس بعضی افراد از ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  60. چگونه می‌توان فهمید شخص ظهور کرده امام مهدی است؟ (پرسش)
  61. درباره ظهور امام مهدی چه استدلال عقلی یا آیات و روایاتی وجود دارد؟ (پرسش)
  62. از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟ (پرسش)
  63. امام مهدی چگونه از زمان مناسب ظهور خود آگاهی می‏‌یابد؟ (پرسش)
  64. آیا ممکن است امام مهدی را در شکل و قیافه شخص دیگری ببینیم؟ (پرسش)
  65. آیا فعالیت‌های غرب در روند ظهور تأثیری دارد؟ اصولاً غربیان چه نقشی در جریان ظهور امام مهدی دارند؟ (پرسش)
  66. امام مهدی با چه هیئتی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  67. در روایت آمده است امام مهدی چهار مسجد را تخریب می‌کند آن مساجد کدامند و چرا تخریب می‌شوند؟ (پرسش)
  68. اولین شخص بیعت کننده با امام مهدی چه کسی است؟ (پرسش)
  69. بیعت جبرئیل با امام مهدی چه معنایی دارد؟ (پرسش)
  70. رهاورد بیعت جبرئیل هنگام ظهور با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  71. شیوه بیعت امام مهدی با اصحابش چگونه است؟ (پرسش)
  72. شرایط بیعت با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  73. در زمان ظهور آیا انسان به محض کوچک‌ترین اشتباه و خطا مجازات می‌شود؟ اصولاً امام مهدی درباره چه گناهانی اقدام به مجازات می‌کند؟ (پرسش)
  74. صدای حضرت در زمان ظهور چگونه به گوش همه می‌رسد؟ (پرسش)
  75. چه کسانی مقابل حضرت ایستاده با او به مبارزه مسلحانه بر می‌خیزند؟ (پرسش)
  76. آیا زمان ظهور از وسایل پیشرفته استفاده می‌شود؟ (پرسش)
  77. آیا با ظهور امام مهدی همه انسان‌های کافر کشته خواهند شد و فقط یاران واقعی آن حضرت باقی می‌مانند؟ (پرسش)
  78. آیا صحیح است که در عصر ظهور پستی و بلندی‌های زمین رفع شده بعد مسافت مانع دید نخواهد شد؟ (پرسش)
  79. امام مهدی هنگام ظهور با چه موانع و مشکلاتی روبه رو خواهد شد؟ (پرسش)
  80. ظهور امام مهدی در چه روزی است؟ (پرسش)
  81. آیا امام مهدی سوار بر ابر می‌شود؟ (پرسش)
  82. نظر اهل سنت در مورد ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  83. در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‏‌کند؟ (پرسش)
  84. آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
  85. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  86. کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  87. برپایه روایات یکی از وقایع بعد از ظهور انتقام امام مهدی از دو خلیفه اول است؛ در ابن باره توضیح دهید؟ (پرسش)
  88. چرا حضرت در مکه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  89. ظهور امام مهدی چه رابطه‏‌ای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  90. این‏که امام مهدی در نخستین اقدام از یاران خود بیعت می‌‏گیرد به چه معناست؟ (پرسش)
  91. این‏که از جبرئیل نخستین بیعت ‏کننده امام مهدی است به چه معناست؟ (پرسش)
  92. چه کسانی هنگام ظهور امام مهدی زنده می‏‌شوند؟ (پرسش)
  93. ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش‌‏درآمد ظهور کبرا شمرده می‌‏شود؟ (پرسش)
  94. آیا صحیح است که می‏‌گویند اگر سیصد و سیزده نفر یاور حضرت داشته باشند ظهور می‌‏کنند؟ (پرسش)
  95. امام مهدی در ظاهر با چه سنی ظهور می‏‌کنند؟ (پرسش)
  96. خصوصیات جسمی امام مهدی هنگام ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  97. یکی از باورهای شیعه این است که در عصر ظهور امام مهدی انسان‌هایی دوباره زنده خواهند شد آیا این حقیقت دارد؟ (پرسش)
  98. اول کسی که با امام مهدی‏ بیعت می‌‏کند چه کسی است؟ (پرسش)
  99. امام مهدی کجا ظهور می‏‌کند و آیا از همان ابتدا دست به قیام می‌‏زند؟ چرا و چه موقع به شهر قم و کوه خضر خواهد آمد؟ (پرسش)
  100. هنگام ظهور امام مهدی صدای آسمانی چگونه شنیده می‏‌شود؟ (پرسش)
  101. در عصر ظهور کدامین مذهب حاکم است؟ (پرسش)
  102. آیا جبرئیل بعد از وفات رسول خدا عهد کرده که بر زمین نازل نشود؟ (پرسش)
  103. مقصود از اصلاح امر امام مهدی در یک شب چیست؟ (پرسش)
  104. غلبه بر جهان با یاران اندک چگونه ممکن است؟ (پرسش)
  105. آیا پیروزی امام مهدی‏ بر مخالفان و گسترش حکومتش همراه با اعجاز است؟ (پرسش)
  106. آیا قاتلان و کشندگان امام حسین به دست امام مهدی کشته خواهند شد؟ (پرسش)
  107. مطابق روایات شیعه قتل‏‌ها در چه وقتی خواهد بود؟ (پرسش)
  108. شیوه و رفتار امام مهدی با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  109. آیا بیشتر قتل‌‏ها که توسط امام مهدی انجام می‌‏گیرد از مسلمانان است؟ (پرسش)
  110. اینکه امام مهدی‏ هنگام ‏ظهور بر عرب شدید است به چه معناست؟ (پرسش)
  111. آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌‏کند؟ (پرسش)
  112. آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌‏کند؟ (پرسش)
  113. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  114. آیا در دولت امام مهدی جز مسلمان روی زمین باقی نمی‌‏ماند؟ (پرسش)
  115. آیا در عصر ظهور زندگی بشر سامان می‌‏یابد؟ (پرسش)
  116. سرلوحه برنامه‌‏های امام مهدی‏ چیست؟ (پرسش)
  117. امام مهدی‏ در تقسیم اموال چگونه رفتار خواهد کرد؟ (پرسش)
  118. وضعیت مردم در عصر ظهور از حیث رفاه اقتصادی چگونه است؟ (پرسش)
  119. کثرت اموال در عصر ظهور از چه راهی حاصل می‌‏شود؟ (پرسش)
  120. در عصر ظهور وضع مساجد چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  121. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور مسجد الحرام و مسجد النبی را تغییر خواهد داد؟ (پرسش)
  122. بین ظهور امام مهدی و برپایی قیامت چه مقدار فاصله است؟ (پرسش)
  123. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور تکنولوژی کنونی را گسترش می‌‏دهد؟ (پرسش)
  124. چگونه یک فرد می‌‏تواند عهده‏‌دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
  125. از آنجایی که می دانم امام مهدی انسان های بد را به سزای اعمال شان می رساند آیا باید از ایشان بترسم چون احتمال است من هم جزو آنها باشم؟ (پرسش)
  126. در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‌‏کند؟ (پرسش)
  127. آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
  128. آیا هنگامی که امام مهدی ظهور می‏‌کنند تجهیزات امروزی به همین شکل باقی می‏‌مانند؟ (پرسش)
  129. بعضی می‏‌گویند وقتی که امام مهدی ظهور می‌‏فرمایند خیلی از علماء به مخالفت با ایشان برمی‏‌خیزند آیا سند روایی دارد؟ (پرسش)
  130. ظهور امام مهدی چه رابطه‏ای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  131. ظرفیت کلی برای ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  132. کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  133. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  134. خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی امام مهدی هنگام ظهور انجام خواهد داد؟ (پرسش)
  135. بهره مردم دوره ظهور از اجتهاد چگونه و به چه میزان خواهد بود؟ (پرسش)
  136. مطابق قواعد مدت حیات بشریت بعد از ظهور چه مقداری باید باشد؟ (پرسش)
  137. چرا هنگام شنیدن نام امام مهدی بلند می‌‏شوند؟ (پرسش)
  138. آیا درست است که پیرزنی امام مهدی را شهید می‌‏کند و آیا پیرزن از افراد مدینه فاضله امام است؟ (پرسش)
  139. چگونه یک فرد می‏‌تواند عهده‏ دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
  140. چه کسانی در هنگام قیام امام مهدی از قبر خود برانگیخته می‌‏شوند؟ (پرسش)
  141. چه تحولاتی در زمان امام مهدی رخ می‏‌دهد؟ (پرسش)
  142. چه کسانی هنگام ظهور زنده می‌‏شوند؟ (پرسش)
  143. آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
  144. امام مهدی از چه کسانی انتقام می‏‌گیرد؟ (پرسش)
  145. چه نشانه‌هایی از پیامبران در امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  146. آیا میراث پیامبران نزد امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  147. وضعیت جهان در آستانه ظهور چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  148. سرنوشت حضرت عیسی در زمان ظهور امام مهدی چگونه رقم می‌خورد؟ (پرسش)
  149. امام مهدی هنگام ظهور به چه زبانی صحبت می‌کنند؟ (پرسش)
  150. امام مهدی هنگام ظهور چه میراثی از انبیاء را به همراه دارد؟ (پرسش)
  151. اولین ملاقات امام مهدی با یاران پس از ظهور در کجاست؟ (پرسش)
  152. کیفیت اعلام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  153. امام مهدی پس از ظهور چه اصلاحاتی در مکه انجام می‌دهند؟ (پرسش)
  154. پس از ظهور امام مهدی چه حوادثی در کوفه اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)

منابع

  1. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان
  2. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
  3. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه

پانویس

  1. ↑ معارف و معاریف، ج ۴، ص۹۴.
  2. ↑ سوره بقره، ۹۷ و ۹۸؛ سوره تحریم، ۴؛ سوره شعراء، ۱۹۳.
  3. ↑ بحار الانوار، ج ۵۹، ص۲۵۸.
  4. ↑ معارف و معاریف، ج ۴، ص۹۵.
  5. ↑ بحار الانوار، ج ۱۸، ص۲۵۶.
  6. ↑ غیبت نمانی، ص۳۰۸.
  7. ↑ غیبت نعمانی، ص۲۵۴ و یأتی ص۴۲۵.
  8. ↑ سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص۴۲۷.
  9. ↑ غیبت نعمانی، ص۲۹۰ و سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص۵۳۸.
  10. ↑ غیبت نعمانی، ص۲۸۹.
  11. ↑ غیبت نعمانی، ص۳۰۷.
  12. ↑ «فرمان (عذاب) خداوند در رسید، به شتاب آن را مخواهید» سوره نحل، آیه ۱.
  13. ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص۲۸۵ و سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص۵۴۷.
  14. ↑ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۱۹۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۴۱؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۴۹ ـ ۱۵۰.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=جبرئیل_در_معارف_مهدویت&oldid=1320711»