←ابعاد سیره علوی
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
|||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = امام علی | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = امام علی (پرسش)}} | ||
== [[ | == مناقب و فضائل امام == | ||
== [[سیره | {{اصلی|فضائل امام علی}} | ||
== [[سیره | حکیمان در [[حکمت]] علی{{ع}}، [[عارفان]] در [[عبودیت]] علی{{ع}}، [[شجاعان]] در [[شجاعت]] علی{{ع}}، [[سیاست‌مداران]] در سیاست‌مداری و [[عدالت علی]]{{ع}}، اندیشمندان و دانش‌وران در [[دانش]] و [[علم]] علی{{ع}}، سخنوران و خطیبان در بیان علی{{ع}} در شگفت هستند. آن حضرت درباره شخصیت خود و [[ناتوانی]] [[روزگار]] از شناختن خویش فرمود: «فردا روزهای مرا می‌بینید و ویژگی‌های ناشناخته من برایتان آشکار می‌شود»<ref>{{متن حدیث|غَداً تَرَوْنَ أَيَّامِي وَ يَكْشِفُ لَكُمْ عَنْ سَرَائِرِي}}، سیدرضی، نهج البلاغه، کلام ۱۴۹.</ref>. بنابراین، هرچه [[زمان]] بگذرد جلوه‌های بیشتری از شخصیت والای علی{{ع}} آشکار می‌شود. | ||
== [[سیره | |||
== [[سیره | [[امام علی]] {{ع}} از شخصیت‌های نادر [[تاریخ]] است که می‌توان او را [[انسان کامل]] دانست، زیرا همۀ ارزش‌های [[انسانی]] در حد اعلی و به طور هماهنگ در او [[رشد]] کرده است<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص۱۱۳.</ref>. در هر برهۀ [[تاریخ]] یکی از [[کمالات انسانی]] در وجودش رخ می‌نماید. هنگامی که خلوت شب فرا می‌رسد هیچ عارفی در [[مناجات]] و [[راز و نیاز]] به پای او نمی‌رسد. در حال [[عبادت]] چنان گرم عشقبازی شده و [[عشق الهی]] چنان در وجودش شعله می‌کشد که گویی در این عالم نیست، اما هنگامی که روز فرا می‌رسد گویی آن شخص نیست. چهره‌اش همواره خندان و شکفته است. حتی در میدان [[جنگ]] نیز چهره‌اش خندان است. تعبیر جامع اضداد بودن، صفتی است که [[علی]] {{ع}} از هزار سال پیش با آن شناخته شده است. سخنان او نیز هر کدام [[دنیایی]] است. گاهی در دنیای عبّاد است، گاهی در دنیای زهّاد، گاهی در دنیای فلاسفه سخنوری می‌کند، گاهی در دنیای عرفا، گاهی در دنیای سربازان و گاهی در دنیای [[حکام]] [[عادل]]. او هم، اندیشه‌ای عمیق و فیلسوفانه دارد و هم، عواطفی رقیق و سرشار<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، مجموعه آثار، ج ۲۳، ص۱۲۴؛ و [[جاذبه و دافعه علی (کتاب)|جاذبه و دافعه علی]]، مجموعه آثار ج ۱۶، ص۲۱۸؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] ص۲۱ ـ ۲۶.</ref>. | ||
== [[سیره | |||
== [[سیره | == جنبه‌ها و ابعاد سیره امام == | ||
== [[سیره فرهنگی امام علی]]== | {{اصلی|سیره امام علی}} | ||
== [[سیره | === [[سبک زندگی امام علی]] === | ||
== [[سیره | |||
== [[سیره | === سیره اخلاقی امام علی === | ||
== [[سیره تربیتی امام علی]] | {{اصلی|سیره اخلاقی امام علی}} | ||
اوصاف اخلاقی فراوانی برای امیرالمؤمنین {{ع}} گفته شده است مانند اینکه برای [[مؤمنان]] پدری [[مهربان]]، برای [[کافران]] [[دشمنی]] سرسخت بود. به [[نیازمندان]] رسیدگی می‌کرد، چشمانش از [[خوف]] [[خدا]] اشک‌ریز بود، با آن همه عظمت، [[فروتن]] بود، همه نزد او در برابر [[حق]] و [[عدل]]، برابر بودند و ... . باید دانست از جمله امتیازات [[مکتب]] [[اخلاقی]] [[امیرمؤمنان]] {{ع}} بررسی جامع و دقیق مفاهیم [[اخلاقی]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۲۵؛ [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۳۵ تا۶۳.</ref>. | |||
== [[سیره | |||
=== سیره عبادی امام علی === | |||
{{اصلی|سیره عبادی امام علی}} | |||
سخن از «سیره عبادی امام علی»{{ع}} بی‌آن‌که رابطه وی با [[معبود]] و معنا و مفهوم عبادت را بدانیم، کاری ناقص است؛ زیرا این [[سیره]] بر مبانی مستحکمی است که شناخت آنها، ما را به سیره عبادی [[امام]] رهنمون می‌شود. | |||
[[امام علی]]، یگانه [[خداشناسی]] است که در [[خانه خدا]] [[چشم]] به [[جهان]] گشود و در [[خانه]] [[حق]]، کام جانش به نام حق و به [[یاد خدا]] شیرین شد. [[کعبه]] زادگاه اوست و کسی که در خانه حق پا به [[گیتی]] نهد، خدای را چنان می‌شناسد که او را با چشم [[جان]] می‌بیند و درباره خدای کعبه، به کمال [[یقین]] می‌رسد، تا آنجا که خود به صراحت اعلام می‌کند: «من درباره [[پروردگار]] خود به سرمنزل یقین رسیده‌ام و تردیدی در دینم ندارم»<ref>{{متن حدیث|إِنِّي لَعَلَى يَقِينٍ مِنْ رَبِّي وَ غَيْرِ شُبْهَةٍ مِنْ دِينِي}}، نهج البلاغه، خطبه ۲۲؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۵، ص۵۴؛ شیخ طوسی، الامالی، ص۱۶۹.</ref>. | |||
امیرالمؤمنین {{ع}} [[عبادت]] و [[عبودیت]] را فقط در [[نماز]] خلاصه نمی‌کند؛ بلکه هر گونه توجه مخلصانه و [[خشوع]] عاشقانه و [[فروتنی]] در برابر [[خداوند]] را در تمام عرصه‌های [[زندگی]]، عبادت به شمار می‌آورد. همچنین تمام حرکات و سکنات [[انسان]] را که جهت و رنگ و بوی [[الهی]] داشته باشد، [[بندگی]] دانسته است. از دید [[امام علی]]{{ع}} و در سیره عبادی حضرت، عبادتی ارزشمند و عابدی به تمام معنا پرستش‌گر است که بی‌چشمداشت [[پاداش]] و بی‌ترس و واهمه از [[عقوبت]]، در پیشگاه خداوند سر تعظیم فرود آورد و به بندگی بپردازد. با این وجود در سیره عبادی امام علی{{ع}} [[نماز]] بزرگ‌ترین جلوه [[عبادت]] و اساسی‌ترین نماد [[بندگی]] و رکن نخستین و پایه اصلی [[دین]] است. | |||
در بحرانی‌ترین زمان‌ها و مکان‌ها نیز نماز اول وقت امام به تأخیر نمی‌افتاد. در [[روایات]] آمده است که هنگام [[نماز]]، استخوان‌های سینه و کتف [[حضرت امیر]]{{ع}} از [[خشوع]] زیاد به شدت می‌لرزید و رنگ صورتش [[تغییر]] می‌یافت. هنگامی که از او سبب این حالت را پرسیدند، فرمود: هنگام ادای [[امانت الهی]] است؛ امانتی که [[خداوند]] بر [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] و [[کوه‌ها]] عرضه کرد و آنها از پذیرش آن سرباز زدند؛ اما [[انسان]] پذیرفت. نمی‌دانم آیا به خوبی و به بهترین وجه آن را ادا می‌کند یا خیر<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۱۲۴.</ref>.<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[سیره امام علی (مقاله)| مقاله «سیره امام علی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]]، ص۱۴ ـ ۲۲.</ref> | |||
=== سیره خانوادگی امام علی === | |||
{{اصلی|سیره خانوادگی امام علی}} | |||
بزرگ‌ترین عامل [[خوشبختی]] و راز کام‌یابی خانواده، در گرم و باصفا نگاه داشتن کانون [[خانوادگی]]، [[اخلاق پسندیده]] و محبت و [[مهربانی]] و [[وفاداری]] در آن است؛ از این رو امام علی{{ع}} می‌فرمود: «هیچ [[همنشینی]] مانند نیک‌خویی و هیچ میراثی همسنگ [[ادب]] نیست»<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۰۹.</ref>. او که خود دست پرورده [[اخلاق]] خوش [[پیامبر]] است، از حضرت آموخته که رمز [[پیروزی]] در زندگی، به ویژه در کانون گرم [[خانواده]]، داشتن [[خلق و خوی]] پسندیده است. پیامبر [[تربیت]] شده [[الهی]] و علی تربیت شده پیامبر است؛ یعنی از همان چشمه زلال الهی، بهره گرفته است. به عبارت دیگر، دو رکن اساسی خانواده [[علوی]]، علی و [[فاطمه]]، هر دو از چشمه‌سار [[وحی]] سیراب شده، به وسیله پیامبر تربیت و پرورش یافته‌اند؛ بنابراین از نظر اخلاقی بسیار به هم نزدیک و شبیه هم هستند و با یکدیگر توافق کامل دارند و دید و [[بینش]] هر دو به [[زندگی]]، یکی است؛ بدین لحاظ رابطه‌ای که با یکدیگر برقرار کرده‌اند، رابطه‌ای تنگاتنگ همراه با [[محبت]]، [[مهربانی]]، صفا و [[وفاداری]] به همدیگر و احترامی متقابل است. فاطمه{{س}} نیز [[منزلت]] عالی شوهر را می‌دانست و او را [[محترم]] می‌شمرد؛ چنان‌که زن [[مسلمان]]، به پیشوای خویش [[احترام]] می‌نهد. | |||
شیوه و رفتار علی{{ع}} با فرزندانش نیز بر همان مبنایی استوار بود که خود بر آن اساس، از جانب [[پیامبر]] [[تربیت]] شده بود. به عبارت دیگر، نوع تربیت و [[آموزشی]] را که [[قرآن]] و [[سنت]] برای فرزندان مقرر ساخته بود، به کار می‌بست و تصریح می‌کرد که فرزند را بر پدر و پدر را بر فرزند [[حقوقی]] متقابل است<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[سیره امام علی (مقاله)| مقاله «سیره امام علی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]]، ص۲۳ ـ ۲۶.</ref>. | |||
=== [[سیره تربیتی امام علی]] === | |||
=== سیره اجتماعی امام علی === | |||
{{اصلی|سیره اجتماعی امام علی}} | |||
[[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در سبک زندگی اجتماعی همواره [[حاکمان]] را به [[مهربانی]] با [[مردم]] و رعایت [[حقوق]] آنان [[دعوت]] می‌کرد. در نامه به [[مالک اشتر]] توصیه کردند: "ساعاتی را برای رسیدگی شخصی به کارهای مردم قرار داده و کسی را بین خود و مردم واسطه قرار ندهد"<ref>{{متن حدیث|وَ اِجْعَلْ لِذَوِي اَلْحَاجَاتِ مِنْكَ قِسْماً تُفَرِّغُ لَهُمْ فِيهِ شَخْصَكَ}}؛ نهج البلاغه، نامه ٥٣.</ref>. | |||
همچنین آن حضرت در طول حیات خویش برای [[حفظ وحدت جامعه]] [[اسلامی]] تلاش می‌کرد و حتی پس از رحلت [[پیامبر خاتم]] {{صل}} در حالی که [[خلافت]] [[حق]] مسلم علی {{ع}} به دلیل [[حفظ وحدت]] از حق خود چشم پوشیدند<ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص۶۳ تا۷۵.</ref>. | |||
=== سیره علمی امام علی === | |||
{{اصلی|سیره علمی امام علی}} | |||
برخی از بحث‌های [[عقلی]] عمیق مانند ذات و صفات [[خداوند]] و [[حدوث و قدم]]، [[وحدت]] و [[کثرت]] و... برای اولین بار توسط [[امام علی]] {{ع}} مطرح شد و اتصال ایشان به منبع [[وحی]] موجب عرضه آموزه‌های بی‌نظیری به [[جهان]] [[فکر]] و [[اندیشه]] شد. | |||
در کلام امام علی {{ع}} گستره عقل تعیین شد و فرمود: عقل در عین ناتوانی از وصول به کنه [[معرفت]] [[باری تعالی]]، یک حد واجب معرفت دارد که در آن مقدار نه تنها ممنوعیت نیست بلکه [[وجوب]] و [[لزوم]] تحقیق در کار است<ref>{{متن حدیث|لَمْ يُطْلِعِ الْعُقُولَ عَلَى تَحْدِيدِ صِفَتِهِ وَ لَمْ يَحْجُبْهَا عَنْ وَاجِبِ مَعْرِفَتِهِ}}؛ نهج البلاغه خطبه ۱ و ۴۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مجموعه آثار، ج ۶، ص۱۰۰۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]] صفحه ۳۵ ـ ۶۳.</ref> | |||
=== [[سیره تبلیغی امام علی]] === | |||
=== سیره سیاسی امام علی === | |||
{{اصلی|سیره سیاسی امام علی}} | |||
[[سیاست]] از نظر [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} مبتنی بر اصول [[اخلاقی]] است هرچند به قیمت از بین رفتن [[خلافت]] و [[حکومت]] باشد. ایشان بر [[لزوم]] یک حکومت مقتدر تصریح کرده که وضع [[قانون]] با [[خدا]]ست. آن حضرت در هر حالی قائل به وحدت و اجرای عدالت بود و پایبند به اصولی بود که برای حکومت‌داری ترسیم کرده شده بود. | |||
علی {{ع}} مردی است پایبند [[عدالت]]، مخالف [[تبعیض]]، [[رشوه]]، دروغ و [[فریب]]. علی {{ع}} در مسائل اصولی و آنچه مربوط به [[مقررات الهی]] و [[حقوق اجتماعی]] است بسیار [[صلابت]] داشت و انعطاف‌پذیری و مماشات در او راه نداشت، ولی در مسائل شخصی بسیار نرم، انعطاف‌پذیر، شوخ و خنده‌رو بود و تا جایی که به حد [[باطل]] نرسد، با [[مردم]] [[مزاح]] می‌کرد<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[سیری در سیره نبوی (کتاب)|سیری در سیره نبوی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص۱۷۶.</ref> | |||
[[امیرمؤمنان]] {{ع}} گذشته از آنکه [[زمامداران]] [[حکومت]] را به [[مهربانی]] با مردم [[دعوت]] و [[حقوق مردم]] را گوشزد می‌کردند، در سیره مدیریتی خود نیز الگویی از یک [[رهبر]] مردمی برای آیندگان به جا گذاشتند. امام علی {{ع}} با وجود [[بی‌نیازی]] از [[مشورت]] دیگران، با اطرافیان خود مشورت می‌کردند<ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص۶۳ ـ ۷۵.</ref>. | |||
=== سیره اقتصادی امام علی === | |||
{{اصلی|سیره اقتصادی امام علی}} | |||
وضعیت مالی و [[اقتصادی]] علی{{ع}}، پس از [[هجرت به مدینه]] تا هنگام [[شهادت]] به چهار دوره می‌توان تقسیم می‌شود: | |||
# '''دوره اول: [[فقر]] و نیاز:''' [[مسلمانان]] به ویژه [[مهاجران]]، پس از هجرت به مدینه وضعیت اقتصادی نامناسبی داشتند. فقر در [[مدینه]] [[بیداد]] می‌کرد. مسلمانان زیادی به این [[شهر]] وارد می‌شدند و با فقر دست و پنجه نرم می‌کردند. علی{{ع}} نیز از این جمع مستثنا نبود؛ چون چیزی از [[مکه]] با خود نیاورد<ref>بحار الأنوار، ج۴۱، ص۳۳؛ نهج السعاده، ج۲، ص۵۴؛ احمد حنبل، مسند، ج۱، ص۱۳۵؛ کنز العمال، ج۱۳، ص۱۷۸؛ مجمع الزوائد، ج۴، ص۱۷۴.</ref>. علی{{ع}} دوران زندگی خود را با [[فاطمه زهرا]]{{س}} همین گونه با [[سختی]] گذراند. | |||
# '''دوره دوم: [[بی‌نیازی]]:''' پس از گسترش اسلام و پیوستن گروه بیشتری به [[اسلام]]، وضعیت مسلمانان بهتر شد. پس از [[فتح خیبر]]، پیامبر{{صل}} از درآمد آن به [[یاران]] خود داد<ref>ابن هشام، سیرة النبویه، ج۳، ص۳۶۵.</ref> که اینها همه نشانه‌ای از [[گشایش]] در وضعیت [[اقتصادی]] [[مسلمانان]] بود. | |||
# '''دوره سوم: دوران خلفا:''' در این دوره، علی{{ع}} را از صحنه [[سیاسی]] کنار زدند؛ از این رو به آباد کردن [[زمین]] و ایجاد چشمه پرداخت و منطقه «[[ینبع]]» را آباد کرد. در آنجا نخل، آب و [[زراعت]] هست و نیز [[موقوفات]] علی{{ع}} که [[فرزندان]] وی تولیت آن را بر عهده دارند<ref>حجاز در صدر اسلام، ص۹۷؛ معجم البلدان، ج۵، ص۴۵۰.</ref>. | |||
# '''دورۀ چهارم: [[خلافت]]:''' با آغاز [[خلافت امیرالمؤمنین]]{{ع}}، [[زهد]] حضرت به اوج می‌رسد، بر خلاف عملکرد [[حکام]] و قدرت‌مندان که رسیدن به قدرت را وسیله‌ای برای [[ثروت اندوزی]] و [[عیاشی]] می‌دانستند. علی{{ع}} با رسیدن به قدرت، زاهدانه‌ترین [[زندگی]] را پی گرفت به گونه‌ای که علی الوردی می‌گوید: علی{{ع}} این اصل را که [[انسان]] در کاخ و در کوخ دو [[جور]] [[فکر]] می‌کند، نقض کرده است: روزی که کوخ نشین بود یک [[تفکر]] داشت و روزی که شخص اول مملکت شد نیز همان تفکر را داشت و عیناً مانند روزهای کوخ نشینی زندگی می‌کرد<ref>استاد مطهری، مجموعه آثار، ج۱۳، ص۶۳۶؛ همو، نقدی بر مارکسیسم.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۳ (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۳]]، ص ۴۲۸ - ۴۴۸.</ref> | |||
=== [[سیره فرهنگی امام علی]] === | |||
=== [[سیره مدیریتی امام علی]] === | |||
=== سیره نظامی امام علی === | |||
{{اصلی|سیره نظامی امام علی}} | |||
تأکید [[امیر مؤمنان]]{{ع}} به [[ضرورت]] وجود نظامیان به عنوان جزئی از اقشار [[جامعه]]، به دلیل اهمیت فوق‌العاده آنان در [[حفظ]] و بقای [[نظام اجتماعی]] است. در [[عهدنامه مالک اشتر]]، نظامیان را پیش از قشرهای دیگر آورده است و می‌فرماید: «رعیت را صنف‌هایی است که کارشان جز به یکدیگر [[اصلاح]] نشود و از یکدیگر بی‌نیاز نباشند. صنفی از ایشان لشکرهای خدایند...»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>. بر این اساس، نظامیان، عامل بقا و تداوم جامعه و [[ارزش‌های اخلاقی]] و [[معنوی]] آن هستند و تا این گروه نباشند، [[مردم]] در [[ایمنی]] نخواهند بود و امور نظام اجتماعی سامان نمی‌یابد<ref>[[مهدی محمدی صیفار|محمدی صیفار، مهدی]]، [[اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی (کتاب)|اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی]]، ص ۱۷۷.</ref>. | |||
[[سیره نظامی]] علی{{ع}} همان [[سیره پیامبر]] و موافق [[قرآن]] و [[سنت]] بوده است و علی{{ع}} در بحرانی‌ترین و سخت‌ترین وضعیت [[جنگ]] نیز این روش و سیره [[نیکو]] را ترک نکرد. این سیره بر اصول و قوانینی [[استوار]] است که [[اسلام]] تعیین کرده و پیامبر آن را در تمام جنگ‌های خویش به اجرا درآورده و علی{{ع}} نیز پس از پیامبر در طول دوران [[حکومت]] خویش به آن [[وفادار]] ماند. این اصول و مقررات به این شرح است: | |||
# '''تنظیم و آمادگی‌های [[دفاعی]] [[سپاه]]:''' مهم‌ترین موضوع در آماده‌سازی و ایجاد [[نظم]] در نیروهای مسلح و نظامی، تمرین‌های نظامی و آمادگی‌های دفاعی است که علی{{ع}} در نامه‌های گوناگونی به فرماندهان خویش، آنها را دقیق و مفصل بیان کرده است. | |||
# '''تاکتیک‌های [[جنگی]]:''' در هر جنگ و مبارزه‌ای اگر سپاهی، برنامه و تاکتیک جنگ و [[دفاع]] نداشته باشد، [[پیروز]] نخواهد شد؛ از این رو علی{{ع}} به آنان سفارش می‌کند: «هنگام حمله و هجوم دشمن به شما، بر دهانه خندق‌ها و گودال‌ها صف ببندید و جز شمشیرهایتان چیزی دیده نشود و...»<ref>قاضی نعمان تمیمی، دعائم الاسلام، ج۱، ص۳۷۳.</ref>. | |||
# '''[[حفظ]] [[عدالت]] و رعایت [[اخلاقیات]] جنگ:''' مهم‌ترین رکن [[سیره نظامی]] حضرت، نگهبانی و رعایت [[اخلاق اسلامی]] در جبهه‌های جنگ و فلسفه وجودی اقدام‌های نظامی حضرت، [[اقامه عدل]] و از میان بردن [[ستم]] است و چون [[هدف]] این است، رعایت اصول اخلاقی [[اسلام]] در این مسیر، شرط اساسی حقانیت آن به شمار می‌رود؛ از این رو [[امام]] در مقابله با دشمن، اصولی را رعایت می‌کرد و به [[یاران]] خود نیز دستور می‌داد آن اصول را رعایت کنند که عبارت‌اند از: [[عدالت]]؛ [[نهی]] از دشنام دادن به [[دشمنان امیر مؤمنان]]{{ع}}؛ [[نهی]] از آغازگری [[جنگ]]؛ [[اتمام حجت]] با دشمن؛ [[نهی]] از مبارزطلبی؛ رعایت ارزش‌های معنوی<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[سیره امام علی (مقاله)| مقاله «سیره امام علی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]]، ص۸۷ ـ ۸۹.</ref>. | |||
=== سیره قضایی امام علی === | |||
{{اصلی|سیره قضایی امام علی}} | |||
در امر [[قضاوت]]، چند عنصر اصلی نقش مهم و اساسی را ایفا می‌کند که عبارت‌اند از: [[قاضی]]، قضاوت، طرفین دعوا و [[مصالح جامعه]] و [[نظام حکومتی]]؛ [[حضرت علی]]{{ع}} در سیره قضایی در [[حکومت]] خویش آنها را در نظر داشته و موبه‌مو اجرا کرده است تا [[فساد]] و [[تباهی]] و [[ظلم و جور]]، از [[جامعه]] رخت بربندد و [[عدالت اجتماعی]] و [[آرامش]] در آن برقرار شود: | |||
# '''قاضی رکن اول [[داوری]]:''' چهار نکته در این زمینه دارای اهمیت است: کفایت و شایستگی قاضیان؛ تأمین نیازهای اقتصادی قاضیان؛ [[امنیت قضایی]] قاضیان و [[نظارت]] بر قاضیان. | |||
# '''[[قضا]] و [[آداب]] آن:''' قضاوت آداب خاصی دارد و بر محور اصول و مقرراتی می‌چرخد که رعایت نکردن آنها در احکام صادره، خلل پدید می‌آورد و قاضی را [[گمراه]] می‌کند؛ این آداب عبارت‌اند از: آشنایی با احکام قضاوت؛ رعایت آداب قضا و پرهیز از [[شتاب]] در [[داوری]]. | |||
# '''رعایت طرفین دعوا:''' یکی دیگر از مسائل مهم و از ارکان داوری، طرفین دعواست که قاضی باید حال آنان را رعایت و بین آنان [[تساوی]] کامل برقرار سازد و حقوقشان را [[محترم]] شمارد. [[سیره امام علی]]{{ع}} در مسائل [[قضایی]] بسیار شگفت‌آور است؛ به گونه‌ای که [[حرمت]] و [[کرامت انسان]] به هیچ شکلی آسیب نمی‌بیند و نشان می‌دهد که به [[آبرو]] و حیثیت [[انسان‌ها]] و شخصیت‌شان اهمیت می‌داده است و امروز در پیشرفته‌ترین کشورهای [[جهان]] و جدیدترین نظام‌های قضایی نیز اثری از این‌گونه دستورهای قضایی برای [[حفظ]] [[شخصیت]] انسان‌ها نمی‌بینیم. | |||
# '''[[مصالح جامعه]] و [[نظام حکومتی]] در [[قضا]]:''' [[ابن ابی الحدید]] می‌گوید: امام علی{{ع}} به قاضیان دستور داد در امور [[قضاوت]] به شکلی [[رفتار]] کنید که به نفع [[مردم]] و [[وحدت]] آنان و در نتیجه [[نظام اسلامی]] تمام شود. احکام قضایی باید به گونه‌ای صادر شود که موجب [[اختلاف]] و [[تفرقه]] [[مسلمانان]] و از هم پاشیدن نظام حکومتی [[اسلامی]] نشود؛ اما این مطلب نباید به بهای تعطیلی [[احکام الهی]] تمام شود و هیچ‌گاه نباید حکمی از [[احکام اسلامی]] متوقف و متروک بماند<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[سیره امام علی (مقاله)| مقاله «سیره امام علی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]]، ص۷۹ ـ ۸۴.</ref>. | |||
== فصاحت و بلاغت امام == | |||
{{اصلی|فصاحت و بلاغت امام علی}} | |||
[[فصاحت]] و [[بلاغت]] حیرت‌انگیز [[امام علی|امیرمؤمنان]] {{ع}}، [[قدرت]] تهییج [[کلام]] او، تحلیل‌های فنی او از مباحث، [[حیرت]] بسیاری از بزرگان ادبیات عرب را برانگیخت<ref>شرح آن در دفتر «گوهری به نام نهج البلاغه» از مجموعه چلچراغ حکمت آمده است و به منظور پرهیز از تکرار، از بررسی آن خودداری می‌کنیم.</ref>.<ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص۲۱ ـ ۲۶.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | |||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[سبک زندگی امام علی]] | |||
* [[سیره اخلاقی امام علی]] | |||
* [[سیره عبادی امام علی]] | |||
* [[سیره خانوادگی امام علی]] | |||
* [[سیره تربیتی امام علی]] | |||
* [[سیره اجتماعی امام علی]] | |||
* [[سیره علمی امام علی]] | |||
* [[سیره تبلیغی امام علی]] | |||
* [[سیره سیاسی امام علی]] | |||
* [[سیره اقتصادی امام علی]] | |||
* [[سیره فرهنگی امام علی]] | |||
* [[سیره مدیریتی امام علی]] | |||
* [[سیره نظامی امام علی]] | |||
* [[سیره قضایی امام علی]] | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1368108.jpg|22px]] [[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[سیره امام علی (مقاله)|مقاله «سیره امام علی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۱۰''']] | |||
# [[پرونده: 1100830.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۳ (کتاب)|'''سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۳''']] | |||
# [[پرونده:IM010602.jpg|22px]] [[مهدی محمدی صیفار|محمدی صیفار، مهدی]]، [[اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی (کتاب)|'''اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی''']] | |||
# [[پرونده:1368951.jpg|22px]] [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|'''امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت''']] | |||
# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:امام علی]] | ||