شخصیت امام باقر: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۶٬۸۷۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱ دسامبر ۲۰۲۴
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۹۶: خط ۹۶:
# [[امام باقر]]{{ع}} همواره به کسانی که به مجلس درس ایشان رفت‌وآمد می‌نمودند [[بذل و بخشش]] داشته و به آنان از صد تا هزار درهم [[پول]] می‌دادند. آن حضرت [[مجالست]] و [[همنشینی]] با آنان را [[دوست]] می‌داشتند. از جمله آنان می‌توان به [[عمرو بن دینار]] و [[عبدالله بن عبید]] اشاره کرد. امام باقر{{ع}} پول و [[لباس]] را به [[خانه]] آنان می‌فرستاد و می‌فرمود: ما از اوّل سال اینها را برای شما آماده کرده بودیم‌<ref>عیون الاخبار و فنون الآثار، ج۳، ص۲۱۷؛ ارشاد، ص۲۲۹.</ref>.
# [[امام باقر]]{{ع}} همواره به کسانی که به مجلس درس ایشان رفت‌وآمد می‌نمودند [[بذل و بخشش]] داشته و به آنان از صد تا هزار درهم [[پول]] می‌دادند. آن حضرت [[مجالست]] و [[همنشینی]] با آنان را [[دوست]] می‌داشتند. از جمله آنان می‌توان به [[عمرو بن دینار]] و [[عبدالله بن عبید]] اشاره کرد. امام باقر{{ع}} پول و [[لباس]] را به [[خانه]] آنان می‌فرستاد و می‌فرمود: ما از اوّل سال اینها را برای شما آماده کرده بودیم‌<ref>عیون الاخبار و فنون الآثار، ج۳، ص۲۱۷؛ ارشاد، ص۲۲۹.</ref>.
# سلمی [[کنیز امام]] [[محمّد]] [[باقر]]{{ع}} [[روایت]] می‌کند که: وقتی [[برادران دینی]] به نزد امام باقر{{ع}} می‌آمدند، آن حضرت پیش از آنکه به آنها از غذاهای گوارا بخوراند، لباس‌های خوب به آنها بپوشاند و به آنها درهم و دینار عطا کند نمی‌گذاشت تا از نزدش خارج شوند، سلمی امام باقر{{ع}} را از این کار [[نهی]] کرد. امام باقر{{ع}} به او فرمودند: ای سلمی، در [[دنیا]] بعد از [[شناخت خداوند]] و [[معرفت دینی]] جز برادران دینی به چه چیزی می‌توان [[امید]] داشت؟<ref>صفة الصّفوه، ج۲، ص۶۳.</ref> و آن حضرت همواره می‌فرمودند: دنیا را فقط نیکویی به [[برادران]]، کسب [[معارف]] و شناخت خداوند [[زیبا]] کرده است‌<ref>صفة الصّفوه، ج۲، ص۶۳.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۳۸.</ref>.
# سلمی [[کنیز امام]] [[محمّد]] [[باقر]]{{ع}} [[روایت]] می‌کند که: وقتی [[برادران دینی]] به نزد امام باقر{{ع}} می‌آمدند، آن حضرت پیش از آنکه به آنها از غذاهای گوارا بخوراند، لباس‌های خوب به آنها بپوشاند و به آنها درهم و دینار عطا کند نمی‌گذاشت تا از نزدش خارج شوند، سلمی امام باقر{{ع}} را از این کار [[نهی]] کرد. امام باقر{{ع}} به او فرمودند: ای سلمی، در [[دنیا]] بعد از [[شناخت خداوند]] و [[معرفت دینی]] جز برادران دینی به چه چیزی می‌توان [[امید]] داشت؟<ref>صفة الصّفوه، ج۲، ص۶۳.</ref> و آن حضرت همواره می‌فرمودند: دنیا را فقط نیکویی به [[برادران]]، کسب [[معارف]] و شناخت خداوند [[زیبا]] کرده است‌<ref>صفة الصّفوه، ج۲، ص۶۳.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۳۸.</ref>.
===[[عبادت امام]] [[باقر]]{{ع}}‌===
{{اصلی|سیره عبادی امام باقر}}
[[امام]] [[ابو جعفر]] [[محمّد]] باقر{{ع}} از [[پیشوایان]] [[اهل تقوا]] در [[تاریخ اسلام]] بوده است. آن حضرت چنان [[خدا]] را شناخته بود که [[شناخت خداوند]] همه جوهره ذات آن حضرت را پر نموده و با [[قلبی]] پر از [[انابه]] به درگاه [[خداوند]] حاضر می‌شده است. [[امام باقر]]{{ع}} در [[عبادت]] و [[فرمانبرداری]] [[خداوند متعال]] نهایت [[اخلاص]] را به‌کار می‌آورده است. از جلوه‌های عبادت آن حضرت می‌توان به این نکته‌ها اشاره نمود:
# '''[[خشوع]] در هنگام [[نماز]]''': درباره آن حضرت گفته‌اند که چون به نماز می‌ایستاد از [[ترس]] خداوند رنگ رخسار مبارکش زرد می‌گردید<ref>ر.ک: تاریخ ابن عساکر، ج۵۱، ص۴۴.</ref>. و این مطلب هیچ تعجّبی ندارد.؛ چراکه آن حضرت [[عظمت]] خداوند متعال را [[درک]] کرده بود. خداوندی که [[جهان هستی]] را به‌وجود آورده و به آن [[حیات]] بخشیده بود. پس آن حضرت نیز همچون [[پرهیزگاران]] انابه‌کننده خدا را عبادت می‌نمود.
# '''نماز بسیار''': امام باقر{{ع}} بسیار به نماز می‌پرداختند. حتّی گفته شده است که آن حضرت در شبانه‌روز یکصد و پنجاه رکعت نماز می‌خواندند<ref>تذکرة الحفّاظ، ج۱، ص۱۲۵؛ تاریخ ابن عساکر، ج۵۱، ص۴۴؛ حلیة الاولیاء، ج۳، ص۱۸۲.</ref> و کارهای مربوط به [[مرجعیت]] [[امّت]] و مسائل [[علمی]] آن حضرت را از بسیاری نماز بازنمی‌داشت،؛ چراکه نماز به جهت ارتباط و رشته محکمی که بین [[نمازگزار]] و خداوند متعال ایجاد می‌نماید محبوبترین و عزیزترین کار [[جهان]] در نزد امام باقر{{ع}} بود.
#'''دعای امام باقر{{ع}} در حال [[سجده]]''': مسلّم است که نزدیکترین حالت یک [[بنده]] به خداوند متعال حالت سجده است. از همین‌جا است که می‌بینیم امام باقر{{ع}} همواره در حال [[سجود]]، [[قلب]] و [[احساسات]] خود را به سوی خداوند متعال منعطف کرده و خداوند را با [[دل]] بریدن کامل از همه‌چیز و در طبق اخلاص نهادن دل و [[روح]]، به [[مناجات]] می‌نشسته است. به همین جهت است که می‌بینیم در کتب [[ادعیه]]، دعاهای بسیاری برای حالت سجده از امام باقر{{ع}} نقل گردیده است. از آن جمله:
## [[اسحاق بن عمّار]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] کرده است که آن حضرت فرمودند: من همیشه رختخواب پدرم را آماده می‌کردم و به [[انتظار]] آمدن آن حضرت می‌نشستم. هنگامی که آن حضرت به رختخواب می‌آمدند و به [[خواب]] می‌رفتند من برخاسته و به رختخواب خود می‌رفتم و می‌خوابیدم. در شبی از شبها آمدن آن حضرت به رختخواب به طول انجامید. من به جستجوی آن حضرت به [[مسجد]] رفتم. در آن وقت شب [[مردم]] به خواب رفته بودند و کسی در مسجد نبود. دیدم که آن حضرت در مسجد و در حال [[سجود]] است و کسی در مسجد غیر از آن حضرت نیست. من صدای ناله آن حضرت را شنیدم که در حال [[سجده]] می‌فرمود: {{متن حدیث|سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ، أَنْتَ رَبِّي حَقّاً حَقّاً، سَجَدْتُ لَكَ يَا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقّاً؛ اللَّهُمَّ إِنَّ عَمَلِي ضَعِيفٌ، فَضَاعِفْهُ لِي؛ اللَّهُمَّ قِنِي عَذَابَكَ يَوْمَ تَبْعَثُ عِبَادَكَ، وَ تُبْ عَلَيَّ؛ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}؛ خداوندا تو [[پاک]] و منزّهی، خداوندا تو به [[حقیقت]] و باز هم به حقیقت [[پروردگار]] [[منی]]، خداوندا سجده من بر تو از روی تعبّد و [[بندگی]] است، خدای من، کارهایم در برابر ذات [[مقدّس]] تو [[ضعیف]] و کم است. تو کارهای مرا به [[لطف]] و کرمت زیاد کن... خداوندا مرا از [[عذاب]] [[روز قیامت]] همان روزی که بندگانت را در پیشگاه خود به پا می‌داری [[حفظ]] کن. خداوندا [[توبه]] مرا بپذیر؛ چراکه تو توبه‌پذیر مهربانی‌<ref>فروع کافى، ج۳، ص۳۲۲.</ref>.
## [[ابو عبیده]] حذاء روایت می‌کند که: از [[امام باقر]]{{ع}} در حال سجود شنیدم که می‌فرمود: {{متن حدیث|أَسْأَلُكَ بِحَقِّ حَبِيبِكَ مُحَمَّدٍ{{صل}} إِلَّا بَدَّلْتَ سَيِّئَاتِي حَسَنَاتٍ وَ حَاسَبْتَنِي حِسَاباً يَسِيراً}}؛ خدایا تو را به [[حقّ]] حبیبت [[محمّد]]{{صل}} [[سوگند]] می‌دهم که [[گناهان]] مرا تبدیل به [[حسنات]] نمایی و در هنگام [[حساب]] بر من [[آسان‌گیری]]. سپس شنیدم که آن حضرت در دوّمین سجده خود فرمودند: {{متن حدیث|أَسْأَلُكَ بِحَقِّ حَبِيبِكَ مُحَمَّدٍ{{صل}} إِلَّا كَفَيْتَنِي مَئُونَةَ الدُّنْيَا وَ كُلَّ هَوْلٍ دُونَ الْجَنَّةِ}}؛ خدایا تو را به [[حقّ]] حبیبت [[محمّد]]{{صل}} [[سوگند]] می‌دهم که مرا از [[طلب]] زادوتوشه دنیایم کفایت کنی و هر [[بلا]] و اندوهی که فرجامی جز [[بهشت]] داشته باشد. سپس آن حضرت برای سوّمین‌بار به [[سجده]] رفته و در [[سجود]] خود فرمودند: {{متن حدیث|أَسْأَلُكَ بِحَقِّ حَبِيبِكَ مُحَمَّدٍ{{صل}} لَمَّا غَفَرْتَ لِيَ الْكَثِيرَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْقَلِيلَ وَ قَبِلْتَ مِنِّي عَمَلِيَ الْيَسِيرَ}}؛ خداوندا تو را به حقّ حبیبت محمّد{{صل}} سوگند می‌دهم که گناهانم را کم یا زیاد بیامرزی و عملم را اگرچه کم و ناچیز است از من بپذیری. سپس [[امام باقر]]{{ع}} برای چهارمین بار به سجده رفته و به محضر [[خداوند متعال]] عرضه داشتند که: {{متن حدیث|أَسْأَلُكَ بِحَقِّ حَبِيبِكَ مُحَمَّدٍ{{صل}} لَمَّا أَدْخَلْتَنِي الْجَنَّةَ وَ جَعَلْتَنِي مِنْ سُكَّانِهَا وَ لَمَّا نَجَّيْتَنِي مِنْ سَفَعَاتِ النَّارِ بِرَحْمَتِكَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ}}؛ خداوندا تو را به حقّ حبیبت محمّد{{صل}} سوگند می‌دهم که مرا وارد بهشت گردانده و از ساکنان آن قرار دهی و به [[لطف]] و [[رحمت]] خود مرا از زبانه‌های داغ [[آتش]] [[جهنّم]] برهانی و [[خداوند]] بر محمّد و آلش [[درود]] فرستد<ref>فروع کافى، ج۳، ص۳۲۲.</ref>.
این [[دعاها]] شدّت رابطه امام باقر{{ع}} و [[انابه]] آن حضرت به درگاه [[حی]] [[متعال]] را نشان می‌دهد.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۴۲.</ref>.
===[[حجّ]] [[امام باقر]]{{ع}}‌===
[[امام]] [[ابو جعفر]] [[محمّد]] [[باقر]]{{ع}} هنگامی که به حجّ [[خانه خدا]] مشرّف می‌شدند از همه علایق [[دنیوی]] به‌طور کامل بریده، به سمت [[خدا]] [[گرایش]] پیدا کرده و آثار [[خضوع]] و [[خشوع]] و [[بندگی خدا]] در چهره آن حضرت ظاهر می‌گردید. [[غلام]] آن حضرت، [[افلح]] می‌گوید: من با امام باقر{{ع}} به [[سفر]] حجّ رفتم. هنگامی که امام باقر{{ع}} قدم به درون [[مسجد الحرام]] نهادند، صدای آن حضرت به [[گریه]] بلند شد.
به آن حضرت عرض کردم: پدر و مادرم فدای شما باد، [[مردم]] همه [[منتظر]] شما هستند. اگر کمی صدای خود را در حال گریه پایین بیاوری بهتر است. امام{{ع}} به این [[کلام]] من اعتنا نکرد و فرمودند: وای بر تو ای افلح، من صدای خود را به گریه بلند می‌کنم، باشد تا [[خداوند]] نظر رحمتی به من بیاندازد و من به‌وسیله این نظر [[رحمت]] در [[روز قیامت]] [[رستگار]] گردم.
سپس امام باقر{{ع}} [[خانه کعبه]] را [[طواف]] نمودند و به پشت [[مقام ابراهیم]] آمده و [[نماز]] خواندند. هنگامی که امام باقر{{ع}} نماز را به پایان بردند دیدم که سجده‌گاه آن حضرت از [[اشک]] چشمانش خیس شده است‌<ref>صفة الصّفوه، ج۲، ص۶۳؛ نور الابصار، ص۱۳۰.</ref>.
در یکی از سفرهای حجّ [[حاجیان]] دور آن حضرت را گرفتند. آنان به دور امام باقر{{ع}} ازدحام کرده و درباره [[مناسک حج]] و دیگر مسائل [[دینی]] از آن حضرت سؤال می‌کردند. امام باقر{{ع}} نیز به همه آنها کاملا جواب می‌دادند.
مردم از وسعت [[دانش]] امام باقر{{ع}} در شگفت شدند. در این میانه کسی سؤال کرد این شخص کیست؟ در این هنگام بود که یکی از [[اصحاب امام باقر]]{{ع}} به پا خواست و با صدای بلند گفت:
[[آگاه]] باشید که این شکافنده دانش [[پیامبران]] و آشکارکننده راه‌ها است، این بهترین کسی است که از پشت سرنشینان [[کشتی نوح]] به‌جا مانده است، این [[فرزند فاطمه]] [[عذراء]] و زهرای ارجمند است، این باقی مانده خدا در روی [[زمین]] است، وی رازدار [[جهان آفرینش]] پسر [[محمّد]] و [[خدیجه]]، علی و [[فاطمه]] است. این برافراشته [[چراغ هدایت]] [[دین]] خداست‌<ref>مناقب ابن شهر آشوب، ج۴، ص۱۸۳.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۴۵.</ref>.
===[[مناجات امام]] [[باقر]]{{ع}} با [[خداوند متعال‌]]===
[[امام باقر]]{{ع}} در [[دل]] تاریک و ظلمانی شب با خدای خود [[نجوا]] می‌کرد. آن حضرت در [[مناجات]] خود چنین می‌فرمود: خدای من، مرا دستور دادی و من [[فرمان]] تو را [[اجابت]] نکردم، و مرا از انجام دادن بعضی کارها [[نهی]] کردی، امّا من آن کارها را انجام دادم.
حال، این [[بنده]] توست که در برابرت ایستاده است‌<ref>حلیة الاولیا، ج۳، ص۱۸۶؛ ترجمة محمّد بن على الباقر{{ع}}، شماره ۲۳۵؛ صفة الصّفوه، ج۲، ص۶۳.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۴۷.</ref>.
===یاد خداوند متعال‌===
امام باقر{{ع}} همیشه در حال ذکر و یاد [[خداوند متعال]] بوده‌اند. زبان آن حضرت در اکثر اوقات در حال ذکر و [[تسبیح]] و [[تقدیس]] خداوند متعال بوده در هنگام [[راه رفتن]] نیز ذکر می‌گفت، آن حضرت حتّی در هنگامی که با [[مردم]] سخن می‌گفت نیز از [[یاد خدا]] [[غافل]] نمی‌گردید. امام باقر{{ع}} [[فرزندان]] خود را جمع می‌کرد و آنان را وامی‌داشت که تا هنگام [[طلوع]] [[خورشید]] به ذکر و یاد خداوند متعال مشغول شوند. آن حضرت همچنین فرزندان و [[اهل بیت]] خود را به [[خواندن قرآن]] امر می‌فرمود و آن دسته از بچّه‌ها را که [[قدرت]] بر خواندن قرآن نداشتند به [[ذکر خداوند]] فرمان می‌داد<ref>فى رحاب ائمّة اهل البیت{{عم}}، ج۴، ص۶.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۴۷.</ref>.
===[[زهد]] و [[پارسایی]] در [[زندگی دنیا]]===
امام باقر{{ع}} در برابر همه زرق‌وبرق و [[شکوه]] و جلال ظاهری زندگی دنیا زهد و پارسایی پیشه کرده و از زروزیور و [[زینت]] [[دنیا]] رویگردان بود. آن‌ حضرت هرگز در [[خانه]] خود اثاثیه تجمّلاتی قرار نداد. بلکه همواره فرش مجلس آن حضرت [[حصیر]] بود<ref>دعائم الاسلام، ج۲، ص۱۵۸.</ref>.
دیدگاه امام باقر{{ع}} نسبت به زندگی دنیا دیدگاهی عمیق و از روی [[بصیرت]] بود. آن حضرت به تمام جنبه‌های [[زندگی دنیوی]] با [[روشن‌بینی]] کامل نگاه می‌کرد و از همین جهت بود که از همه لذّت‌های [[دنیوی]] پارسایی پیشه کرده و دل [[خاشع]] خود را به سوی [[خداوند متعال]] متوجّه ساخته بود.
از [[جابر بن یزید جعفی]] [[روایت]] شده است که گفت: [[امام]] [[محمّد]] [[باقر]]{{ع}} روزی به من فرمودند: «ای جابر، من بسیار [[اندوهگین]] و نگران هستم».
جابر رو به آن حضرت کرده عرضه داشت: [[نگرانی]] و [[اندوه]] شما از چه سبب ایجاد شده است؟
[[امام باقر]]{{ع}} در پاسخ جابر این‌گونه فرمودند:
ای جابر، هرکس که دلش در چشمه زلال [[دین]] [[خداوند عزّ و جلّ]] وارد شده باشد، ورود در این چشمه جوشان او را از آنچه غیر اوست مشغول می‌کند. ای جابر، [[دنیا]] چیست و چه ارزشی دارد و نهایت آن به کجا خواهد رسید؟ آیا جز این است که نهایت دنیا و رسیدن آن مرکبی است که بر آن سوار شوی و یا لباسی که بپوشی و یا زنی که به دست آوری؟!<ref>البدایه و النّهایه، ج۹، ص۳۱۰؛ حیاة الامام محمّد الباقر، ج۱، ص۱۱۵- ۱۳۴ با اندکى تصرّف.</ref>.
درباره موضوع [[ترغیب]] [[مردم]] به [[زهد]] و [[پارسایی]] در دنیا و رو آوردن به خداوند متعال و بر [[حذر]] بودن از [[فریفتگی]] به زرق‌وبرق دنیا و مرتکب شدن [[گناه]] در آن، کلمات درربار فراوانی از امام باقر{{ع}} نقل گردیده است.
در اینجا به بحث ویژگی‌های شخصیتی درخشان امام باقر{{ع}} خاتمه می‌دهیم.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۴۷.</ref>.


== منابع ==
== منابع ==
۷۶٬۰۸۹

ویرایش