←تابعین بصره
| (۴۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[تابعین در قرآن]] - [[تابعین در تاریخ اسلامی]] - [[تابعین در نهج البلاغه]] - [[تابعین در معارف دعا و زیارات]] - [[تابعین در معارف و سیره سجادی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
تابعین، به‌معنای [[پیروان]]، عنوان گروهی از [[مسلمانان]] است که [[پیامبر اکرم]] را [[درک]] نکرده‌اند، اما [[اصحاب پیامبر]] را [[درک]] کرده‌اند. واژه تابعین خاستگاه قرآنی دارد. بیشتر [[مفسران]] در [[تفسیر]] [[آیه]] ۱۰۰ سوره [[توبه]]، پس از "سابقون" ([[مهاجرین]] و [[انصار]])، قائل به وجود افرادی هستند که پس از [[صحابه]]، راه آنها را تداوم می‌بخشند. این افراد تابعین نامیده می‌شوند. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در حدیثی نسل پس از [[صحابه]] را [[بهترین]] مردمان یاد می‌کند، در حالی‌که نسل بعد از آنها از چنین فضیلتی برخوردار نیستند. پس از [[وفات پیامبر]] {{صل}} در زمان [[خلیفه دوم]] در تقسیم‌بندی [[خلیفه]] برای [[تقسیم غنائم]] به ترتیب نام [[مهاجرین]] سپس [[انصار]] و تابعین ذکر شده بود. وی هم‌چنین در شکل‌گیری [[جانشین]] پس از خود به تابعین نقش داد. | |||
==فهرستی از برخی تابعین== | علمای علم رجال تابعین را براساس اولویت‌هایی حتی تا پانزده طبقه، طبقه‌بندی کرده‌اند. مبنای برخی از این طبقه‌بندی‌ها برتری‌های علمی و عملی آنها نسبت به یکدیگر، یا تقدم و تأخر زمان آنها نسبت به یکدیگر و.. است. اویس قرنی به عنوان خیرالتابعین یا [[سید]] التابعین مشهور است. اویس از یاران خاص امام علی {{ع}} بود که در رکاب ایشان به [[شهادت]] رسید. تابعین در هواداری از [[امام علی]] {{ع}} و گرایش به [[مذهب تشیع]] پیش‌گام بودند. علامه [[عبدالحسین امینی]] در الغدیر نام ۸۴ تن از تابعین را در [[نقل]] [[حدیث غدیر]] یاد کرده است. | ||
[[امام علی]] {{ع}} در نامه ۲۸ خطاب به [[معاویه]] می‌نویسد: "... با سپاهی گران از [[مهاجران]] و [[انصار]] و تابعین آنان که نیکو پرورش یافته‌اند، بر سر تو می‌تازم؛ لشکری انبوه که فضا را پر کند..."<ref>{{متن حدیث|وَ أَنَا مُرْقِلٌ نَحْوَكَ فِي جَحْفَلٍ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ، وَ التَّابِعِينَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ، شَدِيدٍ زِحَامُهُمْ سَاطِعٍ قَتَامُهُمْ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۲۸</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۱۹۳ ـ ۱۹۴.</ref> | |||
==تابعین کوفه== | |||
==تابعین بصره== | |||
«تابِعین»، عنوانی برای نسلی است که به [[درک]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نایل نشده‌اند؛ اما [[اصحاب]] آن حضرت را درک کرده‌اند. این اصطلاح در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی، از [[حدیث]] و [[تاریخ]] گرفته تا [[فقه]] و [[تفسیر]] اهمیت داشته است، و بیانگر مرحله‌ای از انتقال و نیز سامان‌دهی علوم اسلامی است. | |||
تعبیر تابعین خاستگاه [[قرآنی]] دارد؛ اما مفهوم آن در فرایندی [[تاریخی]] شکل گرفته است. در این فرایند، گروهی از [[مسلمانان]] نخستین که در [[قرآن کریم]] «تابعین به [[احسان]]» خوانده شده‌اند و مورد [[ستایش]] قرار گرفته‌اند، نسل پس از [[صحابه]] دانسته شده‌اند و نزد مسلمانان به این تعبیر [[شهرت]] یافته‌اند. تعبیر قرآنی تابعین، نخست زمینه‌ساز شکل‌گیری صفت منسوب «[[تابعی]]» (منسوب به تابعین) شده است و سپس تعبیر تابعین با [[تسامح]]، به‌عنوان جمع تابعی شناخته شده است. تنها در برخی کتب شرح مصطلحات اشاره شده است که افزون بر تابعی، تابع نیز به‌عنوان مفرد تابعین شناخته بوده است<ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، مدخل «تابعین» از احمد پاکتچی.</ref>. | |||
در کتاب تاریخ فقه و [[فقها]] تابعین را این‌گونه تعریف کرده است: تابعین کسانی هستند که [[پیامبر اسلام]]{{صل}} را ندیده‌اند و مستقیماً از ایشان چیزی نیاموخته‌اند؛ بلکه [[علوم]] خود را از راه صحابه از آن حضرت دریافت داشته‌اند. نام تابعین از [[آیه ۱۰۰ سوره توبه]]<ref>{{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ}} «و خداوند از نخستین پیش‌آهنگان مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنان پیروی کرده‌اند خشنود است و آنها نیز از وی خشنودند» سوره توبه، آیه ۱۰۰.</ref> گرفته شده است<ref>تاریخ فقه و فقها، ص۶۱.</ref>. | |||
از بزرگان تابعینی که در [[بصره]] می‌زیستند می‌توان به [[ابوالاسود دوئلی]]، [[فرزدق]]، [[سید حمیری]]، [[حسن بصری]]، [[جاحظ]]، [[قتاده بن دعامه سدوسی]] و افراد دیگری اشاره کرد. | |||
[[ابن خلدون]] در [[العبر]] می‌نویسد: در ماجرای کشته شدن عثمان و پس از رسیدن نامه او در بصره، [[انس بن مالک]] و [[عمران بن حصین]] و [[هشام بن عامر]] و از تابعین، [[کعب بن سور]] و [[هرم بن حیان]] [[مردم]] را به [[یاری]] او ترغیب می‌کردند<ref>العبر، ج۱، ص۵۸۲.</ref>.<ref>[[سید امیر حسینی|حسینی، سید امیر]]، [[بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری (کتاب)|بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری]]، ص ۳۱۸.</ref> | |||
== فهرستی از برخی تابعین == | |||
{{فهرست اثر}} | {{فهرست اثر}} | ||
# [[أبان بن عثمان بن عفان]] | # [[أبان بن عثمان بن عفان]] | ||
# [[إبراهیم بن یزید النخعی]] | |||
# [[ابن ابی لیلی]] | |||
# [[ابن أبی ملیکة]] | # [[ابن أبی ملیکة]] | ||
# [[ابن شهاب الزهری]] | # [[ابن شهاب الزهری]] | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۹: | ||
# [[أبو حنیفة النعمان]] | # [[أبو حنیفة النعمان]] | ||
# [[أبو سلمة بن عبد الرحمن بن عوف]] | # [[أبو سلمة بن عبد الرحمن بن عوف]] | ||
# [[ابو شعثاء ازدی]] | |||
# [[ابو شعثاء کوفی]] | |||
# [[ابو عبدالرحمان سلمی]] | |||
# [[أبو عثمان النهدی]] | # [[أبو عثمان النهدی]] | ||
# [[أبو مسلم الخولانی]] | # [[أبو مسلم الخولانی]] | ||
# [[ابوالزناد عبدالله بن ذکوان قرشی]] | |||
# [[ابوالعالیه رفیع بن مهران ریاحی]] | |||
# [[ابوالعالیه]] | |||
# [[ابوسلمة بن عبدالرحمن مخزومی]] | |||
# [[اسود بن یزید نخعی]] | |||
# [[اصبغ بن نباته]] | |||
# [[أصحمة النجاشی]] | # [[أصحمة النجاشی]] | ||
# [[الحسن البصری]] | # [[الحسن البصری]] | ||
| خط ۳۳: | خط ۴۸: | ||
# [[أویس القرنی المرادی]] | # [[أویس القرنی المرادی]] | ||
# [[إیاس بن معاویة]] | # [[إیاس بن معاویة]] | ||
# [[ | # [[جابر جعفی]] | ||
# [[حارث بن قیس]] | |||
# [[حسان بن النعمان]] | # [[حسان بن النعمان]] | ||
# [[حسن بصری]] | |||
# [[حفص بن عاصم]] | # [[حفص بن عاصم]] | ||
# [[حماد بن أبی سلیمان]] | # [[حماد بن أبی سلیمان]] | ||
| خط ۴۱: | خط ۵۸: | ||
# [[حمزة بن عبد الله بن عمر بن الخطاب]] | # [[حمزة بن عبد الله بن عمر بن الخطاب]] | ||
# [[خارجة بن زید بن ثابت]] | # [[خارجة بن زید بن ثابت]] | ||
# [[ربیع بن انس]] | |||
# [[ربیعة بن ابی‌عبدالرحمن فروخ]] | |||
# [[ربیعة بن فروخ]] | |||
# [[رجاء بن حیوة]] | # [[رجاء بن حیوة]] | ||
# [[ | # [[زر بن حبیش]] | ||
# [[زید بن أرطاة الفزاری]] | # [[زید بن أرطاة الفزاری]] | ||
# [[زید بن | # [[زید بن اسلم عدوی]] | ||
# [[زید بن اسلم عجلانی]] | |||
# [[زید بن وهب]] | |||
# [[زینب بنت علی]] | # [[زینب بنت علی]] | ||
# [[سالم بن عبد الله بن عمر بن الخطاب]] | # [[سالم بن عبد الله بن عمر بن الخطاب]] | ||
# [[سالم بن عبدالله بن عمر]] | |||
# [[سعید بن جبیر]] | # [[سعید بن جبیر]] | ||
# [[سعید بن عثمان بن عفان]] | # [[سعید بن عثمان بن عفان]] | ||
# [[سعید بن مسیب]] | |||
# [[سلمان بن ربیعة الباهلی]] | # [[سلمان بن ربیعة الباهلی]] | ||
# [[سلیمان بن مهران الأعمش]] | # [[سلیمان بن مهران الأعمش]] | ||
# [[سلیمان بن یسار]] | |||
# [[شریح القاضی]] | # [[شریح القاضی]] | ||
# [[صالح بن کیسان]] | # [[صالح بن کیسان]] | ||
| خط ۶۳: | خط ۸۷: | ||
# [[عامر الشعبی]] | # [[عامر الشعبی]] | ||
# [[عامر بن عبد قیس]] | # [[عامر بن عبد قیس]] | ||
# [[عامر شعبی]] | |||
# [[عبد الرحمن بن أبی لیلی]] | # [[عبد الرحمن بن أبی لیلی]] | ||
# [[عبد الله بن المبارک]] | |||
# [[عبد الملک بن مروان]] | # [[عبد الملک بن مروان]] | ||
# [[عبید بن عمیر اللیثی]] | # [[عبید بن عمیر اللیثی]] | ||
# [[عروة بن | # [[عبیدالله بن عبدالله بن عتبه]] | ||
# [[عطاء بن | # [[عبیدة بن قیس]] | ||
# عطاء بن | # [[عروة بن زبیر]] | ||
# [[عطاء بن ابی‌رباح]] | |||
# [[عطاء بن سائب]] | |||
# [[عطاء بن مرکبوذ]] | # [[عطاء بن مرکبوذ]] | ||
# [[عطاء بن یسار]] | |||
# [[عقبة بن نافع]] | # [[عقبة بن نافع]] | ||
# [[عکرمة بن عبدالله بربری]] | |||
# [[علقمة بن قیس]] | |||
# [[عمر بن عبد العزیز]] | # [[عمر بن عبد العزیز]] | ||
# [[قتادة بن | # [[عمرو بن شرحبیل]] | ||
# [[قاسم بن محمد بن ابی‌بکر]] | |||
# [[قتادة بن دعامه]] | |||
# [[کعب الأحبار]] | # [[کعب الأحبار]] | ||
# [[مالک بن دینار]] | # [[مالک بن دینار]] | ||
# [[مجاهد بن جبر]] | |||
# [[محمد بن سیرین]] | # [[محمد بن سیرین]] | ||
# [[محمد بن شهاب زهری]] | |||
# [[محمد بن کعب قرظی]] | |||
# [[محمد بن طلحة بن عبید الله]] | # [[محمد بن طلحة بن عبید الله]] | ||
# [[محمد بن عبد الرحمن بن أبی لیلی]] | # [[محمد بن عبد الرحمن بن أبی لیلی]] | ||
# [[ | # [[مره همدانی]] | ||
# [[ | # [[مسروق بن اجدع]] | ||
# [[مسلم بن عقیل]] | # [[مسلم بن عقیل]] | ||
# [[مصعب بن الزبیر]] | # [[مصعب بن الزبیر]] | ||
# [[مکحول الهذلی]] | |||
# [[منصور بن المعتمر]] | |||
# [[موسی بن عقبة]] | # [[موسی بن عقبة]] | ||
# [[موسی بن نصیر]] | # [[موسی بن نصیر]] | ||
# [[میمون بن مهران]] | # [[میمون بن مهران]] | ||
# [[نافع مولی ابن عمر]] | # [[نافع مولی ابن عمر]] | ||
# [[نافع مولی عبدالله بن عمر]] | |||
# [[هرم بن حیان]] | |||
# [[یحیی بن سعید انصاری]] | |||
# [[یحیی بن یعمر]] | # [[یحیی بن یعمر]] | ||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
{{پایان}} | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید جمال‌الدین دین‌پرور|دین‌پرور، سیدجمال‌الدین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']] | |||
# [[پرونده: IM010553.jpg|22px]] [[سید امیر حسینی|حسینی، سید امیر]]، [[بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری (کتاب)|'''بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده:تابعین]] | [[رده:تابعین]] | ||
[[رده:مدخل نهج البلاغه]] | [[رده:مدخل نهج البلاغه]] | ||