تابعین: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۷۱۱ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳ دسامبر ۲۰۲۴
(۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[تابعین در قرآن]] - [[تابعین در تاریخ اسلامی]] - [[تابعین در نهج البلاغه]] - [[تابعین در معارف دعا و زیارات]] - [[تابعین در معارف و سیره سجادی]]| پرسش مرتبط  = }}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">مدخل‌های وابسته به این بحث:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[تابعین در قرآن]] | [[تابعین در حدیث]] | [[تابعین در نهج البلاغه]] | [[تابعین در کلام اسلامی]] | [[تابعین در اخلاق اسلامی]] | [[تابعین در معارف دعا و زیارات]] | [[تابعین در معارف و سیره سجادی]] | [[تابعین در معارف و سیره رضوی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[تابعین (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
== مقدمه ==
تابعین، به‌معنای [[پیروان]]، عنوان گروهی از [[مسلمانان]] است که [[پیامبر اکرم]] را [[درک]] نکرده‌اند، اما [[اصحاب پیامبر]] را [[درک]] کرده‌اند. واژه تابعین خاستگاه قرآنی دارد. بیشتر [[مفسران]] در [[تفسیر]] [[آیه]] ۱۰۰ سوره [[توبه]]، پس از "سابقون" ([[مهاجرین]] و [[انصار]])، قائل به وجود افرادی هستند که پس از [[صحابه]]، راه آنها را تداوم می‌بخشند. این افراد تابعین نامیده می‌شوند. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در حدیثی نسل پس از [[صحابه]] را [[بهترین]] مردمان یاد می‌کند، در حالی‌که نسل بعد از آنها از چنین فضیلتی برخوردار نیستند. پس از [[وفات پیامبر]] {{صل}} در زمان [[خلیفه دوم]] در تقسیم‌بندی [[خلیفه]] برای [[تقسیم غنائم]] به ترتیب نام [[مهاجرین]] سپس [[انصار]] و تابعین ذکر شده بود. وی هم‌چنین در شکل‌گیری [[جانشین]] پس از خود به تابعین نقش داد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 193.</ref>.
تابعین، به‌معنای [[پیروان]]، عنوان گروهی از [[مسلمانان]] است که [[پیامبر اکرم]] را [[درک]] نکرده‌اند، اما [[اصحاب پیامبر]] را [[درک]] کرده‌اند. واژه تابعین خاستگاه قرآنی دارد. بیشتر [[مفسران]] در [[تفسیر]] [[آیه]] ۱۰۰ سوره [[توبه]]، پس از "سابقون" ([[مهاجرین]] و [[انصار]])، قائل به وجود افرادی هستند که پس از [[صحابه]]، راه آنها را تداوم می‌بخشند. این افراد تابعین نامیده می‌شوند. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در حدیثی نسل پس از [[صحابه]] را [[بهترین]] مردمان یاد می‌کند، در حالی‌که نسل بعد از آنها از چنین فضیلتی برخوردار نیستند. پس از [[وفات پیامبر]] {{صل}} در زمان [[خلیفه دوم]] در تقسیم‌بندی [[خلیفه]] برای [[تقسیم غنائم]] به ترتیب نام [[مهاجرین]] سپس [[انصار]] و تابعین ذکر شده بود. وی هم‌چنین در شکل‌گیری [[جانشین]] پس از خود به تابعین نقش داد.


علمای [[علم رجال]] تابعین را براساس اولویت‌هایی حتی تا پانزده طبقه، طبقه‌بندی کرده‌اند. مبنای برخی از این طبقه‌بندی‌ها برتری‌های علمی و عملی آنها نسبت به یکدیگر، یا تقدم و تأخر زمان آنها نسبت به یکدیگر و.. است. اویس قرنی به عنوان خیرالتابعین یا [[سید]] التابعین مشهور است. اویس از [[یاران خاص امام علی]] {{ع}} بود که در رکاب ایشان به [[شهادت]] رسید. تابعین در هواداری از [[امام علی]] {{ع}} و گرایش به [[مذهب تشیع]] پیش‌گام بودند. [[علامه]] [[عبدالحسین امینی]] در الغدیر نام ۸۴ تن از تابعین را در [[نقل]] [[حدیث غدیر]] یاد کرده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 193- 194.</ref>.
علمای علم رجال تابعین را براساس اولویت‌هایی حتی تا پانزده طبقه، طبقه‌بندی کرده‌اند. مبنای برخی از این طبقه‌بندی‌ها برتری‌های علمی و عملی آنها نسبت به یکدیگر، یا تقدم و تأخر زمان آنها نسبت به یکدیگر و.. است. اویس قرنی به عنوان خیرالتابعین یا [[سید]] التابعین مشهور است. اویس از یاران خاص امام علی {{ع}} بود که در رکاب ایشان به [[شهادت]] رسید. تابعین در هواداری از [[امام علی]] {{ع}} و گرایش به [[مذهب تشیع]] پیش‌گام بودند. علامه [[عبدالحسین امینی]] در الغدیر نام ۸۴ تن از تابعین را در [[نقل]] [[حدیث غدیر]] یاد کرده است.


[[امام علی]] {{ع}} در [[نامه]] ۲۸ خطاب به [[معاویه]] می‌نویسد: "... با سپاهی گران از [[مهاجران]] و [[انصار]] و تابعین آنان که نیکو پرورش یافته‌اند، بر سر تو می‌تازم؛ لشکری انبوه که فضا را پر کند..."<ref>نهج البلاغه، نامه ۲۸: {{متن حدیث|وَ أَنَا مُرْقِلٌ نَحْوَكَ فِي جَحْفَلٍ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ، وَ التَّابِعِينَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ، شَدِيدٍ زِحَامُهُمْ سَاطِعٍ قَتَامُهُمْ}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 194.</ref>.
[[امام علی]] {{ع}} در نامه ۲۸ خطاب به [[معاویه]] می‌نویسد: "... با سپاهی گران از [[مهاجران]] و [[انصار]] و تابعین آنان که نیکو پرورش یافته‌اند، بر سر تو می‌تازم؛ لشکری انبوه که فضا را پر کند..."<ref>{{متن حدیث|وَ أَنَا مُرْقِلٌ نَحْوَكَ فِي جَحْفَلٍ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ، وَ التَّابِعِينَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ، شَدِيدٍ زِحَامُهُمْ سَاطِعٍ قَتَامُهُمْ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۲۸</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۱۹۳ ـ ۱۹۴.</ref>


==فهرستی از برخی تابعین==
==تابعین کوفه==
==تابعین بصره==
«تابِعین»، عنوانی برای نسلی است که به [[درک]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نایل نشده‌اند؛ اما [[اصحاب]] آن حضرت را درک کرده‌اند. این اصطلاح در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی، از [[حدیث]] و [[تاریخ]] گرفته تا [[فقه]] و [[تفسیر]] اهمیت داشته است، و بیانگر مرحله‌ای از انتقال و نیز سامان‌دهی علوم اسلامی است.
 
تعبیر تابعین خاستگاه [[قرآنی]] دارد؛ اما مفهوم آن در فرایندی [[تاریخی]] شکل گرفته است. در این فرایند، گروهی از [[مسلمانان]] نخستین که در [[قرآن کریم]] «تابعین به [[احسان]]» خوانده شده‌اند و مورد [[ستایش]] قرار گرفته‌اند، نسل پس از [[صحابه]] دانسته شده‌اند و نزد مسلمانان به این تعبیر [[شهرت]] یافته‌اند. تعبیر قرآنی تابعین، نخست زمینه‌ساز شکل‌گیری صفت منسوب «[[تابعی]]» (منسوب به تابعین) شده است و سپس تعبیر تابعین با [[تسامح]]، به‌عنوان جمع تابعی شناخته شده است. تنها در برخی کتب شرح مصطلحات اشاره شده است که افزون بر تابعی، تابع نیز به‌عنوان مفرد تابعین شناخته بوده است<ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، مدخل «تابعین» از احمد پاکتچی.</ref>.
 
در کتاب تاریخ فقه و [[فقها]] تابعین را این‌گونه تعریف کرده است: تابعین کسانی هستند که [[پیامبر اسلام]]{{صل}} را ندیده‌اند و مستقیماً از ایشان چیزی نیاموخته‌اند؛ بلکه [[علوم]] خود را از راه صحابه از آن حضرت دریافت داشته‌اند. نام تابعین از [[آیه ۱۰۰ سوره توبه]]<ref>{{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ}} «و خداوند از نخستین پیش‌آهنگان مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنان پیروی کرده‌اند خشنود است و آنها نیز از وی خشنودند» سوره توبه، آیه ۱۰۰.</ref> گرفته شده است<ref>تاریخ فقه و فقها، ص۶۱.</ref>.
از بزرگان تابعینی که در [[بصره]] می‌زیستند می‌توان به [[ابوالاسود دوئلی]]، [[فرزدق]]، [[سید حمیری]]، [[حسن بصری]]، [[جاحظ]]، [[قتاده بن دعامه سدوسی]] و افراد دیگری اشاره کرد.
 
[[ابن خلدون]] در [[العبر]] می‌نویسد: در ماجرای کشته شدن عثمان و پس از رسیدن نامه او در بصره، [[انس بن مالک]] و [[عمران بن حصین]] و [[هشام بن عامر]] و از تابعین، [[کعب بن سور]] و [[هرم بن حیان]] [[مردم]] را به [[یاری]] او ترغیب می‌کردند<ref>العبر، ج۱، ص۵۸۲.</ref>.<ref>[[سید امیر حسینی|حسینی، سید امیر]]، [[بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری (کتاب)|بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری]]، ص ۳۱۸.</ref>
 
== فهرستی از برخی تابعین ==
{{فهرست اثر}}
{{فهرست اثر}}
{{ستون-شروع|3}}
# [[أبان بن عثمان بن عفان]]
# [[أبان بن عثمان بن عفان]]
# [[إبراهیم بن یزید النخعی]]
# [[إبراهیم بن یزید النخعی]]
خط ۶۲: خط ۶۵:
# [[زید بن أرطاة الفزاری]]
# [[زید بن أرطاة الفزاری]]
# [[زید بن اسلم عدوی]]  
# [[زید بن اسلم عدوی]]  
# [[زید بن اسلم]]
# [[زید بن اسلم عجلانی]]
# [[زید بن أسلم]]
# [[زید بن وهب]]
# [[زید بن وهب]]
# [[زینب بنت علی]]
# [[زینب بنت علی]]
# [[سالم بن عبد الله بن عمر بن الخطاب]]
# [[سالم بن عبد الله بن عمر بن الخطاب]]
# [[سالم بن عبدالله بن عمر]]
# [[سالم بن عبدالله بن عمر]]
# [[سعید بن المسیب]]
# [[سعید بن جبیر]]
# [[سعید بن جبیر]]
# [[سعید بن عثمان بن عفان]]
# [[سعید بن عثمان بن عفان]]
# [[سعید بن مسیب مخزومی]]
# [[سعید بن مسیب]]
# [[سعید بن مسیب]]
# [[سلمان بن ربیعة الباهلی]]
# [[سلمان بن ربیعة الباهلی]]
خط ۹۴: خط ۹۴:
# [[عبیدالله بن عبدالله بن عتبه]]
# [[عبیدالله بن عبدالله بن عتبه]]
# [[عبیدة بن قیس]]
# [[عبیدة بن قیس]]
# [[عروة بن الزبیر]]
# [[عروة بن زبیر]]  
# [[عروة بن زبیر]]  
# [[عطاء بن أبی رباح]]
# [[عطاء بن ابی‌رباح]]
# [[عطاء بن ابی‌رباح]]  
# [[عطاء بن ابی‌رباح]]  
# [[عطاء بن سائب]]
# [[عطاء بن سائب]]
خط ۱۰۴: خط ۱۰۱:
# [[عقبة بن نافع]]
# [[عقبة بن نافع]]
# [[عکرمة بن عبدالله بربری]]
# [[عکرمة بن عبدالله بربری]]
# [[عکرمه غلام ابن عباس]]
# [[علقمة بن قیس]]
# [[علقمة بن قیس]]
# [[عمر بن عبد العزیز]]
# [[عمر بن عبد العزیز]]
# [[عمرو بن شرحبیل]]
# [[عمرو بن شرحبیل]]
# [[قاسم بن محمد بن ابی‌بکر]]
# [[قاسم بن محمد بن ابی‌بکر]]
# [[قتادة بن دعامة]]
# [[قتادة بن دعامه]]
# [[قتادة بن دعامه]]
# [[کعب الأحبار]]
# [[کعب الأحبار]]
خط ۱۲۱: خط ۱۱۶:
# [[مره همدانی]]
# [[مره همدانی]]
# [[مسروق بن اجدع]]  
# [[مسروق بن اجدع]]  
# [[مسروق بن الأجدع]]
# [[مسلم بن عقیل]]
# [[مسلم بن عقیل]]
# [[مصعب بن الزبیر]]
# [[مصعب بن الزبیر]]
خط ۱۳۴: خط ۱۲۸:
# [[یحیی بن سعید انصاری]]
# [[یحیی بن سعید انصاری]]
# [[یحیی بن یعمر]]
# [[یحیی بن یعمر]]
{{پایان}}
{{پایان فهرست اثر}}
{{پایان}}
 
== پرسش‌های وابسته ==
 
== جستارهای وابسته ==


==منابع==
== منابع ==
* [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
{{منابع}}
# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید جمال‌الدین دین‌پرور|دین‌پرور، سیدجمال‌الدین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
# [[پرونده: IM010553.jpg|22px]] [[سید امیر حسینی|حسینی، سید امیر]]، [[بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری (کتاب)|'''بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس2}}


[[رده:امام علی]]
[[رده:تابعین]]
[[رده:تابعین]]
[[رده:مدخل نهج البلاغه]]
[[رده:مدخل نهج البلاغه]]
۱۱۸٬۳۵۶

ویرایش