بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = معصیت | |||
| عنوان مدخل = معصیت | |||
| مداخل مرتبط = [[معصیت در قرآن]] - [[معصیت در نهج البلاغه]] - [[معصیت در فقه سیاسی]] - [[معصیت در معارف دعا و زیارات]] - [[معصیت در معارف و سیره نبوی]] - [[معصیت در معارف و سیره سجادی]] - [[معصیت در معارف و سیره امام کاظم]] - [[معصیت در جامعهشناسی اسلامی]] - [[معصیت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== | == معناشناسی == | ||
عصیان و معصیت به معنای [[سرکشی]] کردن، [[سرپیچی]] کردن و [[نافرمانی]]<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژهنامه، ص۷۷۷.</ref> است در مقابل [[اطاعت]]<ref>ابنمنظور، لسان العرب، ج۱۵، ص۶۷.</ref> و [[تبعیت]] کردن<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۱۵۸.</ref>؛ {{متن قرآن|قَالَ نُوحٌ رَبِّ إِنَّهُمْ عَصَوْنِي}}<ref>«نوح گفت: پروردگارا! آنان از من فرمان نبردند و از کسی پیروی کردند که دارایی و فرزندش جز به زیان وی نیفزود» سوره نوح، آیه ۲۱.</ref>. | |||
[[عصیان]] به معنای زیر پا گذاشتن [[فرمان]] کسی است که [[اطاعت]] از او عقلاً یا شرعاً [[واجب]] است. اثر [[عصیان]]، [[سرکشی]]، [[شرارت]] و [[فساد]] (غَیّ) در مقابل "رشد" است: {{متن قرآن|وَعَصَى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَى}}<ref>«آدم با پروردگارش نافرمانی کرد و بیراه شد» سوره طه، آیه ۱۲۱.</ref>.<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۱۵۸.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۴۱۹.</ref> | |||
== | == عصیان در قرآن == | ||
{{ | در [[قرآن کریم]] [[عصیان]] مراتب مختلفی از [[نافرمانی]] را شامل میشود: از [[تکذیب]] [[آیات]] و [[انبیای الهی]]: {{متن قرآن|فَأَرَاهُ الآيَةَ الْكُبْرَى فَكَذَّبَ وَعَصَى}}<ref>«پس به او آن بزرگترین معجزه را نشان داد، اما او دروغ انگاشت و سرپیچی کرد» سوره نازعات، آیه ۲۰-۲۱.</ref> تا [[قتل]] [[انبیای الهی]]: {{متن قرآن|وَيَقْتُلُونَ الْأَنْبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ}}<ref>«و پیامبران را ناحقّ میکشتند، آن، از این رو بود که نافرمانی ورزیدند و تجاوز میکرد» سوره آل عمران، آیه ۱۱۲.</ref>. | ||
{{ | |||
از [[سنن]] قطعی [[الهی]] سرکوبی [[عصیان]] در امم سابق با [[نزول]] عذابهای مختلف بوده است؛ نظیر سیل، بارش سنگ، [[زلزله]] و.... : {{متن قرآن|فَعَصَوْا رَسُولَ رَبِّهِمْ فَأَخَذَهُمْ أَخْذَةً رَابِيَةً}}<ref>«با پیامبر پروردگارشان نافرمانی کردند آنگاه (خداوند) آنان را با کیفری بسیار سخت فرو گرفت» سوره حاقه، آیه ۱۰.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۴۱۹.</ref> | |||
[[رده: مدخل]] | == واژههای هم معنای معصیت == | ||
[[رده: | === حادّ === | ||
این واژه به معنای [[عصیان]] کردن<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۲۰.</ref>، [[مخالفت]] کردن<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژهنامه، ص۱۹۷.</ref> و [[تجاوز]] از حد و [[شقاق]] است. مترادف مباعدت، مجانبت و [[معادات]]<ref>وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۱۰، ص۲۸۶.</ref>. اصل آن "حدّ" به معنای منع و مانع بین دو چیز<ref>ابنفارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۴.</ref>: {{متن قرآن|لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ}}<ref>«گروهی را نمییابی که با ایمان به خداوند و روز واپسین، با کسانی که با خداوند و پیامبرش مخالفت ورزیدهاند دوستی ورزند» سوره مجادله، آیه ۲۲.</ref>. | |||
از سیاستهای عمومی [[دشمنان اسلام]] ([[مشرکان]] و [[منافقان]]) [[دشمنی]] کردن با [[خدا]] و [[رسول]] و مخالفت با [[احکام دین]] و [[آیات الهی]] بوده است که در [[قرآن کریم]] این [[سیاست]] افشاء و تخطئه شده است<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۴۶۳-۴۶۴.</ref>. | |||
=== ذنب === | |||
به معنای [[اثم]]، [[معصیت]]<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۸، ص۱۹۰.</ref>، [[جُرم]]<ref>ابنفارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۳۶۱.</ref> و هر عملی است که نتیجه [[بدی]] را به دنبال دارد<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۳۱.</ref> (به اعتبار کلمه ذَنَب که به معنای دُم و دنباله چیزی است): {{متن قرآن|وَلَهُمْ عَلَيَّ ذَنْبٌ فَأَخَافُ أَنْ يَقْتُلُونِ}}<ref>«و در چشم آنان به گردن من گناهی است که میهراسم مرا بکشند» سوره شعراء، آیه ۱۴.</ref>. | |||
کلمه {{متن قرآن|ذَنْبٌ}} به اقتضای موارد و موضوعات، هم به مسائل [[دنیوی]] اطلاق میشود که معنای [[جُرم]] و [[بزه]] دارد: {{متن قرآن|وَلَهُمْ عَلَيَّ ذَنْبٌ فَأَخَافُ أَنْ يَقْتُلُونِ}}<ref>«و در چشم آنان به گردن من گناهی است که میهراسم مرا بکشند» سوره شعراء، آیه ۱۴.</ref> و هم به [[گناه]] و [[معصیت]] [[اللّه]] که در [[امور معنوی]] است: {{متن قرآن|يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ}}<ref>«تا کردارهایتان را شایسته گرداند و گناهانتان را بیامرزد و هر که از خداوند و فرستاده او فرمان برد بیگمان به رستگاری سترگی رسیده است» سوره احزاب، آیه ۷۱.</ref>.<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۱۵، ص۲۵۹.</ref> | |||
در [[قرآن کریم]]، الفاظ متعددی برای [[گناه]] و بدی وارد شده است، مانند: [[اثم]]، [[معصیة]]، خطیئه، [[جُرم]]، [[سیئه]] و [[ذنب]] که تأثیر آنان در ابعاد [[اجتماعی]] بر [[فرد]] و [[جامعه]] پوشیده نیست و جوامعی از [[ملل]] گذشته به [[دلیل]] [[ارتکاب معاصی]] و [[بدی]] دچار عذابهای دردناک [[الهی]] شدهاند؛ همچنین در تقسیمبندی [[دولتها]] و [[جوامع]] نزد [[اندیشمندان مسلمان]]، [[گناه]] و [[فسق]] محور تقسیم واقع شده است ([[مدینه]] فاسقه)<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۹۲.</ref>. | |||
=== اثم === | |||
[[اثم]] به معنای [[گناه]]، [[بزه]]، [[جرم]]، [[معصیت]]، [[ناشایست]]<ref>ابنمنظور، لسان العرب، ج۱۲، ص۵؛ علیاکبر دهخدا، لغتنامه، ج۱، ص۸۶۱.</ref>، عمل [[زشت]] و [[ناپسند]] است که تأخیر در رسیدن به [[حیات]] [[سعیده]] را به دنبال دارد<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۳.</ref> و آنچه [[حلال]] نیست<ref>ابنمنظور، لسان العرب، ج۱۲، ص۵. لوئیس معلوف، المنجد، ص۳؛ ر. ک: بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژهنامه، ص۶۹۹؛ محمود سرمدی، «اثم»، دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، ج۱، ص۱۴۸.</ref>: {{متن قرآن|وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ}}<ref>«و یکدیگر را در نیکی و پرهیزگاری یاری کنید و در گناه و تجاوز یاری نکنید» سوره مائده، آیه ۲.</ref> | |||
"[[اثم]]" نوعی کنش است که دارای دو بُعد فردی و [[اجتماعی]] است. در [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ}} تأکید بر جنبه [[اجتماعی]] "[[اثم]]" است. در حوزه [[فرهنگ]] عمومی "[[اثم]]" از قبیل امور ضد ارزشی، غیر هنجاری و ضد [[اخلاقی]] به شمار میرود و در بسیاری از متون [[اسلامی]] به آثار [[اجتماعی]] [[گناه]] اشاره شده است<ref>برای نمونه ر. ک: عبدالواحد بن محمد آمدی، غرر الحکم، ص۱۸۵-۱۸۶.</ref>. | |||
در طبقهبندی برخی [[دانشمندان اسلامی]] از [[جوامع]] و [[دولتها]]، [[مدینه]] فاسقه مدینهای است که [[سعادت]] را میشناسد، اما کنش اهل آن بر اساس [[بدی]]، [[فسق]]، [[اثم]] و [[ضد ارزشها]] بنا شده و در مقابل [[مدینه فاضله]] قرار گرفته است<ref>محمد بن محمد فارابی، آراء اهل المدینة الفاضله، ص۱۳۳.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۴۴-۴۵.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | |||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[اثر ذاتی گناه]] | |||
* [[اثر وضعی گناه]] | |||
* [[اخفای گناه]] | |||
* [[اذیت همسایه]] | |||
* [[اراده معصیت]] | |||
* [[ازلال]] | |||
* [[اسباب تعزیرات]] | |||
* [[اسباب حدود]] | |||
* [[اسباب گناه]] | |||
* [[استحقاق عقاب]] | |||
* [[استحلال معصیت]] | |||
* [[استماع غیبت]] | |||
* [[استهزا]] | |||
* [[اسراف]] | |||
* [[اسقاط گناه]] | |||
* [[اسلام مذنب]] | |||
* [[اشاعه فحشا]] | |||
* [[اشهار سلاح در ملأ عام]] | |||
* [[اصرار بر صغایر]] | |||
* [[اصرار بر گناه]] | |||
* [[اضلال از سبیل الله]] | |||
* [[اطاعت]] | |||
* [[اظهار گناه]] | |||
* [[اعانت بر گناه]] | |||
* [[اعتراف به گناه]] | |||
* [[اعتراف معصومین به گناه]] | |||
* [[اعتماد به ظالم]] | |||
* [[اِعراض از ذکر خدا]] | |||
* [[اقرار به گناه]] | |||
* [[امن از مکر خدا]] | |||
* [[انفاق در معصیت الهی]] | |||
* [[انکار گناه]] | |||
* [[آرزوی فجور]] | |||
* [[آمرزش گناه]] | |||
* [[بدترین گناه]] | |||
* [[بدعت]] | |||
* [[بهتان]] | |||
* [[بهتان به خدا]] | |||
* [[بیماری]] | |||
* [[پشیمانی از گناه]] | |||
* [[تبرج]] | |||
* [[تجسس از گناه]] | |||
* [[تحذیر از گناه]] | |||
* [[تحریک بر گناه]] | |||
* [[تحمل وزر]] | |||
* [[تخذیل مجاهد]] | |||
* [[تخلف از جهاد]] | |||
* [[ترک حج]] | |||
* [[ترک نماز]] | |||
* [[ترک واجبات]] | |||
* [[ترویج کالای اسرائیلی]] | |||
* [[تشریح برای تشخیص جرم]] | |||
* [[تعرّب بعد هجرت]] | |||
* [[توبه قبل از اثبات جرم]] | |||
* [[تهمت]] | |||
* [[جرایم سازمان یافته]] | |||
* [[حبس حق]] | |||
* [[حجاب عالم طبیعت]] | |||
* [[حضور در مجلس گناه]] | |||
* [[حِنث]] | |||
* [[خالق معاصی]] | |||
* [[خروج از ذلت معصیت]] | |||
* [[خلف وعده]] | |||
* [[خلق معاصی]] | |||
* [[خوردن مال یتیم]] | |||
* [[خوف از گناه]] | |||
* [[درمان گناه]] | |||
* [[دروغ]] | |||
* [[دروغ بر خدا]] | |||
* [[دشمنی با مؤمن]] | |||
* [[دعای آمرزش گناهان]] | |||
* [[دیاثت]] | |||
* [[ذنب]] | |||
* [[ذنب امت پیامبر]] | |||
* [[ذنب غیر مغفور]] | |||
* [[ذنب متوب عنه]] | |||
* [[ذنب مغفور]] | |||
* [[ذنب مؤمنات]] | |||
* [[ذنب مؤمنین]] | |||
* [[ذنوب انبیا]] | |||
* [[ذنوب متأخر]] | |||
* [[ذنوب متقدم]] | |||
* [[ربا]] | |||
* [[ربا خواری]] | |||
* [[رضایت به ظلم]] | |||
* [[رفاه زندگی با گناه]] | |||
* [[ریزش گناه]] | |||
* [[ساخت محرمات]] | |||
* [[سخن چینی]] | |||
* [[سرزنش مسلمان]] | |||
* [[سفر گناه]] | |||
* [[سیئه موجب خلود]] | |||
* [[شرارت]] | |||
* [[شکنجه]] | |||
* [[شیاع گناه]] | |||
* [[صداع]] | |||
* [[طلب مغفرت از ذنوب]] | |||
* [[ظلم]] | |||
* [[عاق والدین]] | |||
* [[عدم وقف بر گناه]] | |||
* [[عصیان]] | |||
* [[عصیان الهی]] | |||
* [[عصیان دائم]] | |||
* [[عقاب معصیت]] | |||
* [[علم به مثالب معاصی]] | |||
* [[عواقب معاصی]] | |||
* [[غش]] | |||
* [[غناء]] | |||
* [[غیبت]] | |||
* [[فتنه]] | |||
* [[فرار از جهاد بدون عذر]] | |||
* [[فراموشی استغفار]] | |||
* [[فسق]] | |||
* [[فکر گناه]] | |||
* [[قبح معاصی]] | |||
* [[قتل عمد]] | |||
* [[قذف محصن]] | |||
* [[قسم بر گناه]] | |||
* [[قطع رحم]] | |||
* قمار | |||
* [[کتمان شهادت]] | |||
* [[کتمان گناه]] | |||
* [[کراهت آگاهی مردم از گناه]] | |||
* [[کشف جرم]] | |||
* [[کفاره گناه]] | |||
* [[کفر]] | |||
* [[کم فروشی]] | |||
* [[کوچک شمردن گناه]] | |||
* [[کهانت]] | |||
* [[گناه ابلیس]] | |||
* [[گناه اثنای سفر]] | |||
* [[گناه اعتقادی]] | |||
* [[گناه آشکار]] | |||
* [[گناه بدنی]] | |||
* [[گناه پنهانی]] | |||
* [[گناه توبه شده]] | |||
* [[گناه ذاتی]] | |||
* [[گناه شنونده غیبت]] | |||
* [[گناه صغیره]] | |||
* [[گناه عارضی]] | |||
* [[گناه عملی]] | |||
* [[گناه غش]] | |||
* [[گناه غنا]] | |||
* [[گناه غیبت]] | |||
* [[گناه غیر مغفور]] | |||
* [[گناه قلبی]] | |||
* [[گناه کبیره]] | |||
* [[گناه مستور]] | |||
* [[گناه مغفور]] | |||
* [[گناهان غیر مسلمانان]] | |||
* [[گناهان مسلمانان]] | |||
* [[گناهکار]] | |||
* [[مجالست اهل گناه]] | |||
* [[محبت ظالم]] | |||
* [[محقرات]] | |||
* [[مدیون در غیر گناه]] | |||
* [[مراتب گناه]] | |||
* [[مرگ به سبب گناه]] | |||
* [[معصیت از انبیا]] | |||
* [[معصیت امام]] | |||
* [[معصیت انسان]] | |||
* [[معصیت جوارح]] | |||
* [[معصیت قلوب]] | |||
* [[معصیت کافر]] | |||
* [[مفاسد گناه]] | |||
* [[مکر]] | |||
* [[منع از مساجد]] | |||
* [[منع زکات]] | |||
* [[نابودی گناه]] | |||
* [[ندامت]] | |||
* [[ندامت از گناه]] | |||
* [[ندامت از معصیت]] | |||
* [[نذر حرام]] | |||
* [[نذر گناه]] | |||
* [[نشوز]] | |||
* [[نقض عهد]] | |||
* [[نهی از محرمات]] | |||
* [[وقت معصیت]] | |||
* [[یأس از رحمت الهی]] | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:مدخل]] | |||
[[رده:گناه]] |